Kundle ebook i audiobook

Mia­sto mię­dzy Za­brzem a Ryb­ni­kiem. Nie­da­leko stąd do Toszka, nie­miec­kiego Tost, z wiel­kim do­mem wa­ria­tów. W la­tach wojny był tam obóz je­niecki dla An­gli­ków. Uwiecz­niają go co naj­mniej trzy książki. Jedną z nich na­pi­sał sir P.G. Wo­de­ho­use. Po­tem funk­cjo­no­wało tam wię­zie­nie NKWD. Trzy ty­siące ofiar. Tego się z Kun­dli nie do­wiemy. Mi­nęło ćwierć wieku. Mia­sto jest wy­sy­pi­skiem roz­bit­ków. Nie­pełne ro­dziny, po­dwójne toż­sa­mo­ści, po­ha­ra­tane du­sze. Ślą­scy au­to­chtoni, prze­sie­dleńcy z Kre­sów, Ży­dzi, Ro­mo­wie, Niemcy. A nad tym wszyst­kim – in­stan­cja nar­ra­cyjna, która wi­dzi wszystko osobno. Bo sca­lić się tego nie da.

To miej­sce, gdzie pę­kła więź ję­zyka i świata, gdzie kró­luje nie­kon­klu­zyw­ność, a w co­dzien- no­ści otwiera się eg­zy­sten­cjalna ot­chłań.

Proza Gro­niec ba­lan­suje na skraju tej prze­pa­ści – zwy­kłej i nie­zwy­kłej za­ra­zem – ze spraw­no­ścią li­te­rac­kiego ucha i ję­zyka, ja­kiej za­zdro­ści się nie tylko de­biu­tan­tom.

Eliza Kącka

Do Bar­tło­mieja nie jest da­leko, spod lasu za­le­d­wie kilka ki­lo­me­trów. Droga jest pro­sta, od po­łowy lekko w dół, więc idący nią bez­wied­nie na­bie­rają pręd­ko­ści. Po­chy­leni, od­gięci, w desz­czu, w słońcu, z wia­trem, pod wiatr – idą. Naj­bar­dziej lu­bię tych cho­dzą­cych sa­mot­nie. Cho­dze­nie to ro­dzaj transu, w któ­rym tak się można za­pa­mię­tać i za­po­mnieć, że aż znik­nąć, roz­pły­nąć się w Ci­szy, na oka­mgnie­nie roz­myć w fa­lu­ją­cym po­wie­trzu. Nic dziw­nego, że wielu nie po­trafi ta­kiemu cho­dze­niu spro­stać. Do­prawdy żal mi tych, któ­rym nie­zbędne są dźwięki do uno­sze­nia się po­nad wła­sną mar­twotę. Ci nie­szczę­śnicy ni­gdy nie pojmą, że Ci­sza nie jest mar­twa. Od­wieczna Ci­sza jest żywa i tylko w Ci­szy kieł­kuje obiet­nica, że można się ro­dzić i umie­rać, i ro­dzić, i umie­rać, i tak w kółko, i tak spryt­nie, że nikt nie­po­żą­dany nie za­uważy po­ja­wia­nia się i zni­ka­nia, jak nie za­uważa się ty­ka­nia ze­gara, mi­kro­se­kun­do­wego upływu czasu, któ­rego prze­cież nie ma, a jed­nak jest, bo do­pro­wa­dza wszyst­kie stwo­rze­nia do gra­nicy, za którą prze­stają ist­nieć w tej le­d­wie przez sie­bie wy­pró­bo­wa­nej for­mie.

W stronę Bar­tło­mieja nie­mal przez całą drogę idzie się gładko, wła­ści­wie nie czu­jąc zmę­cze­nia, cho­ciaż sam Bar­tło­miej stoi na ła­god­nym wznie­sie­niu i ta już ostat­nia pro­sta do­maga się od piel­grzyma odro­biny wy­siłku. To do­sko­nałe po­ło­że­nie, po­maga Bar­tło­mie­jowi zbli­żać się do nieba mi­li­metr po mi­li­me­trze i z roku na rok co­raz bar­dziej smu­kleć. U stóp pa­górka, z któ­rego wy­ra­sta Bar­tło­miej, przy­kuc­nął Stary Bar­tło­miej. Wznie­siony jesz­cze w Pe­ters­dor­fie, czynny już tylko w pierw­szą nie­dzielę mie­siąca, przy­sa­dzi­sty i su­rowy, cy­nowy zimą i pia­skowy la­tem, lgnie do ziemi jak żaba przy­tu­lona do swo­jego ka­wałka świata. Za Sta­rym Bar­tło­mie­jem, lekko w głębi, stoi ci­chy Dom Za­kon­nic. By­wam tam nie tylko z Aszer, nie tylko wtedy, kiedy jedna z sióstr od świę­tej Ja­dwigi robi Aszer za­strzyk, bo Aszer cho­ruje na cho­robę kie­dyś groźną dla ży­cia. Na szczę­ście pan Fle­ming już zdą­żył się uro­dzić i na­wet umrzeć, a po­mię­dzy jed­nym a dru­gim wy­my­ślić pe­ni­cy­linę, więc idziemy do za­kon­nic na czter­na­stą. Nie idziemy ani do Sta­rego Bar­tło­mieja, ani do Bar­tło­mieja, tylko za­wie­szamy się gdzieś po­mię­dzy, a to jest z ja­kiejś przy­czyny dla Aszer nie­po­ko­jące.

Aszer składa się z ci­szy i z ty­ka­nia ze­gara, z ziem­nia­cza­nych obier­ków, z wody na kar­to­fle i z umie­ra­ją­cej kilka razy w roku Stefci Ru­dec­kiej, którą raz po raz za­bija mi­łość do or­dy­nata Mi­cho­row­skiego. Aszer składa się z pod­za­moj­skiej babki, która skoń­czyła pięć klas pod­sta­wówki i swoją mi­łość dzieli mię­dzy Aszer a Trę­do­watą. Która do go­tu­ją­cych się na obiad kar­to­fli, wsta­wia­nych gdzieś mię­dzy hej­na­łem a trze­cią po po­łu­dniu, roni łzy nad lo­sem bied­nej gu­wer­nantki, a do­tarł­szy do strony z na­pi­sem „ko­niec”, za­czyna hi­sto­rię me­za­liansu czy­tać od po­czątku, choć nie jest tak głu­pia, żeby my­śleć, że za któ­rymś ra­zem ta opo­wieść po­to­czy się ina­czej. Aszer składa się z dwóch wier­szy­ków: z „Je­dzie, je­dzie pan, pan na ko­niku sam, sam, a za pa­nem żyd, żyd na ko­niku hyp, hyp”, skan­do­wa­nego z babką pod­czas huś­ta­nia się na jej no­dze i wzbi­ja­nia w po­wie­trze na ostat­nie „hyp”, po to tylko żeby za chwilę stur­lać się z fil­co­wego kap­cia na twardy dy­wan w bor­dowe kwiaty, i z „Der Uhu, der Uhu, macht den Schna­bel auf und zu”, nu­co­nego od wiel­kiego dzwonu z matką albo jesz­cze rza­dziej z omom, matką matki, mię­dzy jed­nym a dru­gim baj­sem sznity z wusz­tym. Aszer składa się ze spo­licz­ko­wa­nej ręką jej matki pod­za­moj­skiej wsi, tej wsi, która za­cią­ga­jąc po ru­sku, co ja­kiś czas wy­stę­kuje cięż­kimi pier­siami jej babki „Szwabka” o matce Aszer. Aszer składa się z tej babki po­pi­ja­ją­cej ukrad­kiem le­kar­stwo na zgagę wyj­mo­wane zza wez­gło­wia tap­czanu po każ­dym wy­bi­ja­ją­cym go­dziny bim-bom ze ściany, do­póki pan­cerny ze­gar nie sta­nie na do­bre, i z ojca pi­ją­cego otwar­cie, bo kto nie pije, ten ka­puje.

Aszer składa się z ty­ka­nia ze­gara i z bez­dź­więcz­no­ści ukry­tej za tym ty­ka­niem, uroz­ma­ica­nej od czasu do czasu gru­cha­niem go­łę­bia, który dał nogę prze­flan­co­wa­nym zza Buga na Śląsk Je­zior­skim, po tym jak na wła­sne oczy zo­ba­czył, co się tam u nich wy­pra­wia z nu­triami, i od tej pory sra z wy­soka na nie­które koł­nie­rze i czapki. Aszer składa się z po­światy księ­ży­co­wej i od­le­głego szumu po­ciągu, ryt­micz­nie ko­ły­szą­cego ją do snu na prze­mian z mia­ro­wym od­de­chem śpią­cej obok sio­stry. Aszer składa się z płat­ków śniegu mie­nią­cych się w świe­tle la­tarni i z dłu­giej śli­zgawki mocno wy­glan­co­wa­nej re­lak­sami, po któ­rej Aszer śli­zga się bar­dzo ostroż­nie, bo z na­tury jest ostrożna. Aszer składa się z kry­sta­licz­nego dźwięku skost­nia­łych dzwon­ków i z za­kła­dów o kopa w dupę, że ka­pe­lo­nek nie do­koń­czy ko­lędy, bo z ko­lej­nych do­mów wy­cho­dzi co­raz więk­szym zyg­za­kiem, co nie jest dziwne przy ta­kich mro­zach.

Aszer składa się z zimy stu­le­cia, z gwał­tow­nych awan­tur, z lo­do­wa­tego mil­cze­nia matki i z Po­je­dziemy na łów, które uczy się grać na akor­de­onie pana Adama od mu­zyki. Aszer składa się ze świ­stu noża rzu­co­nego na oślep przez niemą dziew­czynę do po­mocy, po tym jak durne dzie­ciaki na migi po­ka­zały jej, że już nie­długo bę­dzie niań­czyć ba­chora, cho­ciaż wcale jesz­cze nie wi­dać, że jest w ciąży. Aszer składa się z pla­nów o Wiel­kiej Ci­szy i o zo­sta­niu ere­mitą ży­wią­cym się ko­rzon­kami, bo Aszer już wie, za­nim to na do­bre zro­zu­mie, że poza tę Ci­szę ni­gdy nie uda jej się wyjść.

Aszer składa się z do­brego sa­mo­po­czu­cia od rana do czter­na­stej i dużo gor­szego po czter­na­stej. Zwala to na go­dzinę trze­cią, o któ­rej my­ślała, że jej nie lubi bez przy­czyny, do­póki się nie oka­zało, że wła­śnie przed trze­cią matka wy­pchnęła ją na świat. Aszer upiera się, że przy­szła na świat przez pę­pek. Każda z roz­wa­ża­nych przez nią in­nych dróg, ja­kie może za­ofe­ro­wać ko­biece ciało, wy­daje się jej obrzy­dliwa. Aszer lubi, gdy wszystko to­czy się wolno i tak jak za­wsze, choć do­brze po­trafi uda­wać, że zmiany jej nie za­ska­kują.

Ale ja wy­wą­chuję strach w za­pa­chu jej na­pi­na­ją­cego się ciała, sły­szę przy­śpie­szone bi­cie serca, nie­mal wi­dzę, jak robi się skoczne i gwał­towne, za duże na Aszer. Jej nie­równy, płytki od­dech ściąga na sie­bie całą moją uwagę, za­nim jesz­cze otwo­rzymy furtkę do przy­bytku Bo­żych Słu­żeb­nic. Taki strach jak wtedy, kiedy oj­ciec wrzu­cił Aszer do wody na Wald­ba­dzie i przy­trzy­mał jedną ręką, bo chciał ją na­uczyć pły­wać tym sa­mym eks­pre­so­wym spo­so­bem co star­szą córkę, która już dawno prze­stała z nim cho­dzić na Le­śne Ką­pie­li­sko. Drugą rękę miał za­jętą, bo pa­lił sporta, ale po­tem, jak się oka­zało, że pa­pie­rosy są szko­dliwe i nie po­winny się na­zy­wać „Sport”, to już mu­siał pa­lić po­pu­larne.

U za­kon­nic pa­ru­jąca nie­po­ko­jem Aszer po­da­wała jed­nej z nich to­rebkę z za­strzy­kiem, zsu­wała tek­sasy i kła­dła się na brzu­chu na wą­skiej pry­czy. Tamta naj­pierw przez chwilę kle­pała ją po tyłku, żeby roz­luź­nić mię­śnie, a po­tem pa­ko­wała z im­pe­tem za grubą igłę w jej chudy pół­du­pek i sły­sząc, że chli­pie, nie­zmien­nie py­tała: „Aż tak bo­lało?”. A Aszer, cho­ciaż ze wszyst­kich swo­ich sił sta­rała się pła­kać bez­gło­śnie, nie po­tra­fiła sta­wić czoła na­pły­wa­ją­cej fali łkań ani po­wstrzy­mać żalu nad sobą i ode­rwa­niem od Ci­szy, którą tak pra­co­wi­cie na­bu­do­wała, idąc, do­dat­kowo, jakby w na­grodę za ten wy­si­łek, pięk­nie zwie­lo­krot­nio­nej Ci­szą Domu Za­kon­nic.

Za­kon­nice od świę­tej Ja­dwigi jeź­dziły na ro­we­rach. Pe­da­łu­jąc mo­zol­nie pod górę, po­ły­ski­wały w słońcu klam­rami san­da­łów wy­nu­rza­ją­cymi się jak nie­mrawe ro­baczki świę­to­jań­skie spod ich cięż­kich ha­bi­tów. To jedna, to druga bły­skała san­da­ło­wymi sprzącz­kami, jak bły­skał od czasu do czasu ośle­pia­ją­cym świa­tłem bla­szany ko­gut ob­ra­ca­jący się z wia­trem na da­chu ich Mil­czą­cego Domu. Jak bły­skał zło­tym zę­bem sak­so­fo­ni­sta z Mup­pe­tów na na­pi­sach koń­co­wych The Mup­pet Show. Jak bły­skał Mi­chaił, brat babki Aszer, który miesz­kał w ZSRR i wsta­wił so­bie już trzeci taki, żeby pod­kre­ślić, jak do­brze mu się żyje. Za to kiedy je­chały z górki, ich przy­gar­bione syl­wetki pro­sto­wały się, po­ły­skliwe za­pię­cia san­da­łów zni­kały pod prze­pastną czer­nią, a nie­bie­skie we­lony ło­po­tały na wie­trze, jak przy po­myśl­nych wia­trach ło­po­czą flagi po­wcią­gane na chude maszty. Jak za czter­dzie­ści lat Liza, wy­ta­tu­owana pra­wnuczka Mi­cha­iła, zdąży ło­pot­nąć przez okno skraw­kiem nie­bie­skiego z żół­tym, za­miast za­pier­da­lać do schronu za wszyst­kimi, za­nim Ru­scy zbom­bią jej miesz­ka­nie w pół­noc­nym Char­ko­wie ra­zem z nią, jej psem, flagą i kum­plem, który na go­rąco re­la­cjo­no­wał wojnę na Twit­te­rze.

Aszer mó­wiła, że faj­nie by­łoby po­pa­trzeć, jak któ­raś z za­kon­nic zjeż­dża, ale tak na­prawdę, na cito, na jej bia­łym skła­daku marki Ro­met. Mo­głaby przed samą To­szecką ode­rwać się od as­faltu i wzbić w po­wie­trze nad Świec­kim Ru­chem Mi­syj­nym „Epi­fa­nia”, prze­le­cieć nad pod­sta­wówką, ki­nem Gra­żyna i rzeczką Kłod­nicą, zro­bić kółko nad wię­zie­niem, sa­mo­cho­dówką i szkołą mu­zyczną, żeby gład­kim śli­zgiem wy­lą­do­wać na rynku, gdzie już cze­kałby na nią wi­wa­tu­jący tłum. W me­ta­lo­wym ko­szyku przy kie­row­nicy – Aszer upie­rała się, że po­winno być uro­czy­ście – wio­złaby mon­stran­cję. Mnie by roz­śmie­szyło, gdyby w ko­szyku sie­dział E.T., ale nie mogę tego na ra­zie po­wie­dzieć Aszer, bo E.T. ma wejść na ekrany do­piero za rok i pan John Alvin jesz­cze na­wet nie wy­my­ślił pla­katu.

Aszer za­py­tała, czy to prawda, że to­wa­rzy­szę nie tylko jej. – Tak – mó­wię. I czy Go­ryl też był moim to­wa­rzy­szem? – Tak – mó­wię. Czy stało się tak, jak się stało, dla­tego że Go­ryl mnie po­rzu­cił? – To bez zna­cze­nia – mó­wię – i tak by się do­ko­nało.

Go­ry­lowi nie da­wało się wy­tłu­ma­czyć, że nie do­sta­nie pu­stel­nika, bo niby skąd jego matka ma wziąć pie­nią­dze na akwa­rium. Na pewno ni­g­dzie o nim nie prze­czy­tał, bo le­d­wie sy­la­bi­zo­wał i nie miał w domu ani jed­nej książki. Skądś jed­nak wie­dział, że pu­stel­niki nie mają wła­snych sko­rup i dla­tego ukry­wają się w musz­lach po mar­twych mię­cza­kach, a po­tra­fią się tak wy­myśl­nie skrę­cić, że ła­two się w tych musz­lach miesz­czą. Go­ryl do­wie­dział się też, że jego pu­stel­nik ma na imię Cal­ci­nus, a na na­zwi­sko Ele­gans, że ma nóżki w nie­bie­skie pa­ski, że bę­dzie rósł i dla­tego po­trzebne mu będą co­raz więk­sze muszle. Więc włó­czył się po desz­czu, szu­ka­jąc śli­ma­ków. W prze­mo­czo­nych ju­nior­kach i w nad­dar­tym fo­lio­wym płasz­czu swo­jej matki wy­glą­dał jak Mistrz Yoda tro­piący nie­wi­dzialne pola ener­ge­tyczne, z któ­rych so­bie tylko zna­nym spo­so­bem za­czerp­nie tyle mocy, ile trzeba, żeby stać się Świe­tli­stym Ry­ce­rzem Je­dy­nego Pu­stel­nika, któ­rego nie miał.

Był ślicz­nym dziec­kiem, kiedy się uro­dził, i długo nie było wi­dać, że coś z nim jest nie tak. Ina­czej niż z An­to­siem, który miesz­kał pod la­sem i od razu było wi­dać, że ma do­wna, a mimo to każ­dej nie­dzieli cho­dził do ko­ścioła z ta­tu­siem pod rękę i umarł do­piero grubo po pięć­dzie­siątce, opła­ki­wany przez dwie ko­cha­jące go bez reszty sio­stry i bar­dzo już sta­rych ro­dzi­ców, zroz­pa­czo­nych, bo po tym dziecku już tylko pustka. Jakby nie do­strze­gali dwóch doj­rza­łych ko­biet, które do­ra­stały ra­zem z nim. Pew­nie dla­tego, że ni­gdy nie wy­peł­niały ich ży­cia tak szczel­nie, jak to ro­bił An­toś.

Inne sio­stry, bliź­niaczki Syl­wia i Sy­billa, które za­wsze mó­wiły rów­no­cze­śnie, ale ni­gdy to samo, miesz­ka­jące w fa­mi­loku, gdzie na par­te­rze w po­koju z kuch­nią miesz­kali ro­dzice Go­ryla z Go­ry­lem, prze­py­chały się, która bę­dzie pro­wa­dzić wó­zek pe­łen nie­mow­laka tam i z po­wro­tem, ale nie za da­leko, żeby matka Go­ryla mo­gła mieć je na oku, le­piąc kar­bi­na­dle z dużą ilo­ścią żymły, by wy­star­czyło jesz­cze na ju­tro. Go­ryla wszy­scy chcieli ca­ło­wać i przy­tu­lać, li­czyć jego małe pa­luszki, ro­bić mu „wa­rzyła myszka krupki” i grze­cho­tać ko­lo­ro­wymi pla­sti­ko­wymi ku­lecz­kami. Ale Go­ryl nie chciał. Z po­czątku tylko od­wra­cał bu­zię, a po­tem ko­pał. I mil­czał, jak gdyby słowa za­wie­szone w ete­rze prze­pły­wały przez niego, ale nie znaj­du­jąc żad­nego punktu za­cze­pie­nia, dry­fo­wały so­bie da­lej, spo­kojne, że lada mo­ment tra­fią na ja­kiś do­brze dzia­ła­jący od­bior­nik, który nie da im za­gi­nąć nie­wy­po­wie­dzia­nym.

O czym my­ślał Go­ryl, było dla wszyst­kich ta­jem­nicą, aż do sto je­de­na­stego dnia tego roku, w któ­rym Go­ryl miał iść do szkoły dla dzieci opóź­nio­nych w roz­woju. Tego dnia w Bar­ba­rze był za­wał i oj­ciec Go­ryla z sze­ścioma kam­ra­tami już ni­gdy nie wy­je­chali na po­wierzch­nię żywi. Wy­je­chało po czte­rech dniach jego mar­twe ciało i ode­brało Ci­szę Go­ry­lowi. W ko­ściele na po­grze­bie pod­czas pod­nie­sie­nia Go­ryl już nie mógł jej wy­trzy­mać i za­czął gul­go­tać jak in­dor, ry­czeć jak za­rzy­nana krowa, wyć i bić się pię­ściami w chu­dziut­kie ciałko jak King Kong. Z tą chwilą Ci­sza, która była jego naj­lep­szą przy­ja­ciółką, stała się znie­na­wi­dzo­nym wro­giem. Od tej pory Go­ryl cią­gle coś do sie­bie mam­ro­tał. Na po­czątku mie­szał wszyst­kie wy­marłe ję­zyki świata, ale po­woli za­czął do­da­wać słowa, które roz­po­zna­wali ota­cza­jący go lu­dzie.

Matka Go­ryla mu­siała iść do ro­boty i Go­ryl zo­sta­wał sam. Ale na­uczył się no­sić klucz na wstążce i otwie­rać nim drzwi, nie za­pró­szać ognia, nie ba­wić się no­żem i nie ro­bić żad­nych in­nych głu­pot. Są­sie­dzi na­wet szep­tali, że to wy­gląda tak, jakby oj­ciec Go­ryla ofia­ro­wał się za syna i Mi­ło­sierny Pan od­dał dziecku ro­zum. Może nie cały, bo też ży­cie ojca Go­ryla nie było aż tak cenne, żeby od razu żą­dać ca­łego ro­zumu dla de­bila.

Do hilfki czę­sto przy­cho­dził ksiądz Dy­sorz z dzie­cia­kami z pod­sta­wówki, żeby po­grać w piłkę z opóź­nio­nymi, bo uwa­żał, że Stwórca mieszka wszę­dzie, a szcze­gól­nie w hilfce i w domu wa­ria­tów, który ksiądz Dy­sorz od­wie­dzał w każdy pierw­szy po­nie­dzia­łek mie­siąca. Oprócz tego, że chciał swo­ich pod­opiecz­nych na­uczyć mi­ło­sier­dzia, to prawdę mó­wiąc, nu­dziło go pro­wa­dze­nie ka­te­chez, więc kiedy tylko była piękna po­goda, za­bie­rał dzieci a to do sadu na jabłka, a to na ogni­sko, a to las sprzą­tać.

Jed­nego dnia, kiedy znów przy­szedł ze swo­imi uczniami ro­ze­grać mecz z hilfką, a Ze­nuś po­ło­żył się na środku bo­iska, bo nikt do niego nie ko­pał piłki, bo Ze­nuś ła­pał piłkę i z nią la­tał, lu­nął deszcz. Pa­nie z hilfki przy­bie­gły ra­to­wać swoje dzieci, ksiądz na­wo­ły­wał swoje, Ze­nuś wrzesz­czał, że nie pój­dzie, dwie dziew­czynki trzy­mały się za ręce i pisz­czały, inne dzieci upie­rały się, że będą grać w desz­czu, zro­bił się straszny har­mi­der i w tym ca­łym tu­mul­cie Go­ry­lowi wszystko się po­mie­szało i po­biegł za dziećmi księ­dza. Kiedy byli przy ko­ściele, obe­rwało chmurę i ksiądz Dy­sorz za­gar­nął wszyst­kich do środka. Po­sa­dził w ław­kach, gdzie od­mó­wili chó­rem Oj­cze nasz i Zdro­waś, Ma­ryjo, i po krót­kim na­my­śle, co by tu te­raz da­lej z nimi ro­bić, za­czął opo­wia­dać o świę­tym Je­rzym, bo aku­rat były imie­niny Je­rzego i ksiądz Dy­sorz miał w kie­szeni ob­razki z jego wi­ze­run­kiem, jak na bia­łym ru­maku prze­bija serce smoka lancą, zwaną Asca­lo­nem.

– Jak wie­cie – mó­wił ksiądz Dy­sorz – żeby się uro­dzić, każdy po­trze­buje mieć ma­mu­się i ta­tu­sia. I święty Je­rzy też ich miał.

Go­ryl za­krę­cił się nie­spo­koj­nie, a ksiądz Dy­sorz po­ło­żył ob­ra­zek z wi­ze­run­kiem świę­tego na ławce przed ru­do­włosą dziew­czynką.

– Ta­tuś świę­tego Je­rzego był żoł­nie­rzem rzym­skim i wal­czył na róż­nych woj­nach, i jak to żoł­nierz, na jed­nej z nich zgi­nął. Wtedy święty Je­rzy zo­stał sam z ma­mu­sią.

Go­ryl wes­tchnął, a ksiądz Dy­sorz po­dał ob­ra­zek ko­le­żance Ru­dej.

– Ma­mu­sia świę­tego Je­rzego czuła się w Per­sji tro­chę obco bez męża, bo była Ży­dówką z Lyddy, i po­sta­no­wiła wró­cić do swo­ich. Spa­ko­wała wa­lizki i po­je­chali. Wtedy nie było po­cią­gów, więc tro­chę to po­trwało. Kiedy święty Je­rzy pod­rósł, po­sta­no­wił, że też bę­dzie żoł­nie­rzem, jak jego tata, i wstą­pił do rzym­skiej ar­mii. Ale Rzy­mia­nie w tam­tych cza­sach prze­śla­do­wali chrze­ści­jan, a on był chrze­ści­ja­ni­nem i po­wie­dział, że co to, to nie, on tego ro­bić nie bę­dzie, choć wie­dział, że za nie­wy­ko­na­nie roz­kazu i przy­zna­nie się do wiary grożą mu straszne tor­tury i śmierć.

Go­ryl za­gul­go­tał ci­cho, a ksiądz Dy­sorz roz­da­wał ko­lejne ob­razki.

– Tak też się stało. – Ksiądz Dy­sorz prze­łknął ziew­nię­cie. – Rzy­mia­nie tor­tu­ro­wali świę­tego Je­rzego przez sie­dem lat. – Rzu­cił okiem na ze­ga­rek. – Sie­dem lat... ła­mali ko­łem go... i w ogóle go ła­mali... – Wy­cią­gnął z kie­szeni chu­s­teczkę. – Przy­bi­jali gwoź­dziami. – Wy­smar­kał się, bo mu cie­kło z nosa od na­głej zmiany tem­pe­ra­tur. – Przy­bi­jali gwoź­dziami... jak Pana Je­zusa. Po­le­wali lo­do­watą wodą. – Scho­wał chu­s­teczkę z po­wro­tem do kie­szeni. – I roz­ry­wali mu członki.

Go­ryl zro­bił się czer­wony, a ko­le­żanka Ru­dej z pierw­szej ławki pi­snęła ża­ło­śnie.

– Roz­ry­wali mu członki... – Znowu zer­k­nął na ze­ga­rek. – Miaż­dżyli ręce i nogi, przy­pa­lali żyw­cem, cięli no­żem, ob­dzie­rali ze skóry, wy­ry­wali pa­znok­cie, wa­lili pał­kami, roz­cią­gali... – Ksiądz Dy­sorz za­pa­trzył się w ko­lo­rowy wi­traż. – I zgnia­tali... i roz­cią­gali... i zgnia­tali... – Rę­ka­wem su­tanny prze­tarł ławkę, na którą na­ka­pała woda z mo­krego tor­ni­stra. – I roz­cią­gali... I tak w kółko, i w kółko, i w kółko... Tak że tak... Już wam nie będę opo­wia­dał, co tam się jesz­cze da­lej działo... A na ko­niec ścięli mu głowę. Mie­czem. I ra­czej nie li­to­ści­wie na­ostrzo­nym raz go ciach­nęli, tylko ja­kimś tę­pym go rżnęli. A święty Je­rzy twardy był, wiary się nie wy­rzekł i chrze­ści­ja­nie uznali Je­rzego za swo­jego wiel­kiego mę­czen­nika i naj­bar­dziej wo­jow­ni­czego świę­tego. I po­wiem wam jesz­cze, że wielu wa­lecz­nych przy­wód­ców wy­bie­rało go na swo­jego pa­trona. Na­wet książę Dra­cula z Tran­syl­wa­nii w Ru­mu­nii go wy­brał. Tak że tak. To by było tyle. Ko­niec.

– Pro­sze ksiyn­dza, Go­ryl za nami przi­szoł – po­in­for­mo­wał chło­piec bez gór­nej je­dynki.

Ksiądz Dy­sorz wes­tchnął i po­wie­dział, że chyba wi­dzi i że od­pro­wa­dzi Go­ryla, jak prze­sta­nie pa­dać.

– Ale Go­ryla nie trza od­pro­wa­dzać, Go­ryl som łazi. Go­ryl, som ła­zisz, niy?

– So­oooom ła­aaaaża­aaaa! – Go­ryl uśmiech­nął się sze­roko.

– Mosz klucz do dom, jakby co? – za­py­tał Szczer­baty.

– Mo­oooosz! – Go­ryl za­brzę­czał roz­ra­do­wany.

– A smok? – Ruda nie kryła znie­cier­pli­wie­nia.

– Smok to już jest tylko le­genda – po­wie­dział ksiądz Dy­sorz, zwra­ca­jąc się do Za­smar­ka­nej – ma wy­miar sym­bo­liczny, a was chyba in­te­re­suje bar­dziej prawda?

– Mnie aku­rat bar­dziej smoki in­te­re­sują – od­po­wie­działa Ruda, pa­trząc z obrzy­dze­niem na Za­smar­kaną, która wła­śnie roz­ma­zała rę­ka­wem zie­lon­ka­wego gluta na brud­nym po­liczku.

Ksiądz Dy­sorz już otwar­cie spoj­rzał na ze­ga­rek i na­wet pod­niósł go do ucha, żeby spraw­dzić, czy w ogóle cho­dzi. Wes­tchnął i po­szedł zo­ba­czyć, czy już może prze­szedł ten naj­więk­szy deszcz, ale nie prze­szedł, więc wró­cił, znowu wes­tchnął i za­czął opo­wia­dać.

Le­genda o świę­tym Je­rzym we­dług księ­dza Dy­so­rza