Maszynka do świerkania ebook

Copyright © 2024 by IWR WE sp. z o.o. Copyright © 2024 by Michał Zabłocki

Redakcja: Damian Strączek,Magdalena Kędzierska-Zaporowska Redakcja techniczna: Paweł Kremer Projekt okładki i ilustracje: Agata Dębicka

Wydanie I | Kraków 2024

ISBN EBOOK: 978-83-68031-91-1

Projekt zrealizowany przy wsparciu finansowym Nagrody Krakowa Miasta Literatury UNESCO, realizowanej przez Krakowskie Biuro Festiwalowe ze środków Gminy Miejskiej Kraków.

Emocje Plus Minus, ul. Meissnera 20, 31-457 Kraków Dział sprzedaży: [email protected]

Plik przygotował Woblinkwoblink.com

Jak działa maszynka (wstęp)

Około roku 2000 zorientowałem się, że tomik nie wystarczy. Że wierszy w książkach nikt już nie czyta. Że współczesna poezja to festiwal nazwisk, które lansuje się na festiwalach. A wiersz jednak prosi się o życie, o jakieś życie po życiu, o nową formułę – nawet więcej niż jedną, o wiele formuł.

I stąd wzięła się Multipoezja – cała paleta nowych patentów na pisanie, na kontakt z odbiorcą, którego w ten czy inny sposób trzeba zaskoczyć, złapać, zachęcić do współdziałania. Jeden z nich to tworzenie wierszy na czacie, które wystartowało w roku 2001, trwało (uwaga!) dwadzieścia lat i przyniosło aż osiemset pięćdziesiąt tekstów, które stały się podstawą tego wyboru. Zaczynaliśmy od głównej strony portalu Onet.pl, a w 2009 roku przenieśliśmy się na specjalnie w tym celu skonstruowany czat na własnym portalu Emultipoetry.eu.

Dlaczego te wiersze są tak inne, tak specyficzne, tak – często – zaskakujące i w formie, i w treści? Bo powstawały dzięki niepowtarzalnej formule i według bardzo ściśle realizowanego scenariusza. Spotykałem się z internautami raz w tygodniu, w czwartek o dwudziestej pierwszej i rozpoczynaliśmy wspólne pisanie.

Najpierw każdy mógł zaproponować tytuł. Spośród wygenerowanych propozycji wybierałem maksymalnie trzy i następowało głosowanie. Wybrany tytuł stanowił odniesienie dla całości powstającego utworu. Widząc tytuł, wszyscy proponowali pierwszy wers. Ja wybierałem, a w razie czego poprawiałem, zmieniałem i publikowałem. Po pierwszej linijce wszyscy proponowali kolejną. I tak dalej, aż do końca.

Wszystkie wiersze widniały i nadal widnieją na portalu Emultipoetry.eu, ale – jak to z internetem bywa – do czasu. A poza tym ich liczba deprymuje i onieśmiela. Są jak ocean „nie do objęcia”. Stąd idea tego wyboru, selekcji, próby systematyzacji, za które jestem wdzięczny wydawnictwu Emocje Plus Minus.

Ale nie byłoby być może tej próby uwiecznienia, gdyby nie fakt, że część tych wierszy zaistniała jeszcze na kolejnym nietypowym polu, bo w piosenkach. Śpiewa je Czesław Mozil, śpiewam je od niedawna także ja. I muszę powiedzieć, że są świetnym materiałem scenicznym. Dlaczego? Bo operują specyficzną dramaturgią i rozwijają się w dość niepowtarzalnej dynamice, podyktowanej odmiennym niż zwykle procesem pisania oraz formułą zaskoczenia, która była mi jako moderatorowi potrzebna, aby stale podsycać zainteresowanie piszących i nigdy nie zamykać się na nowe propozycje. Piosenka i scena uwielbiają taką dynamikę. W efekcie otrzymaliśmy serię tekstów gotową do różnych wyborów, scenariuszy, koncertów. I wierzę, że doczekamy się ich jeszcze wielu, także na podstawie tej niepowtarzalnej książeczki, która ukazuje dobitnie, co czat jako swego rodzaju Maszynka… jest w stanie zrobić… z wierszami.

*

A jak to się stało, że powstały z tego piosenki? Podszedłem do Czesława po jednym z jego koncertów. Śpiewał wówczas po angielsku w krakowskiej Alchemii w towarzystwie zespołu Tesco Value i był w Polsce kompletnie nieznany. Zaproponowałem mu współpracę i przesłałem wybrane teksty. Tak powstał projekt Czesław Śpiewa Debiut – w całości złożony z mulitpoetyckiego programu.

Sama piosenka Maszynka do świerkania stała się przebojem jeszcze przed wydaniem płyty, a album trafił na listę bestsellerów już w pierwszym tygodniu sprzedaży. Wśród entuzjastów twórczości Czesława była m.in. Kasia Nosowska, która zaprosiła go do udziału w koncercie Unplugged Hey.

Podczas gali rozdania Fryderyków artysta w kwietniu 2009 roku zdobył trzy nagrody w kategoriach: nowa twarz fonografii, album roku (pop) oraz – co szczególnie dla mnie cenne – piosenka roku (wybierali słuchacze w głosowaniu esemesowym). Maszynka do świerkania pokonała kilku murowanych faworytów.

A nasza współpraca trwa – właśnie wydajemy płytę, na której razem występujemy. Być może jeszcze Czesław zaśpiewa inne teksty z tej książki, być może… Na razie, możesz się, Czytelniku, sam przekonać, jak ta ich niezwykła śpiewność działa.

Ważne jest także to, że bardzo często tematyka, a nieustannie atmosfera tych tekstów zapraszają do wyprawy w krainę absurdu. Przecież jest to świetny wytrych do czytania nowoczesności.

„Czule do niego rzekła”, czyli począteczek

Maszynka do świerkania

Znalazła raz pewna pani

aparat do bani.

Sentymentem ruszona

wzięła go w ramiona

i czule do niego rzekła:

„Ty jesteś rodem z piekła,

ja jestem rodem z nieba:

nic więcej nie potrzeba.

Ty jesteś starym gratem,

ja cię naprawię zatem.

Zmienię Ci obudowę

i wstawię części nowe.

Będziesz piękny jak dawniej

i będziesz działał sprawnie.

Znowu pokażesz klasę

i zaświergolisz czasem.

A ja cię wsadzę w klatkę,

byś nie odleciał przypadkiem”.

„Znalazła raz pewna pani aparat do bani”… czyli niespodziewane sprawy

Śmierć gwiazdy

Umarła. Zdarza się.

Po prostu zasnęła.

Tak tłumaczy się małym dzieciom

odejście ukochanego zwierzaczka.

Spadła bezszelestnie.

Wzięła tabletki –

te niebieskie –

na wieczność.

W innej galaktyce,

na innym nieboskłonie –

nie mogli uwierzyć,

kiedy w szeleście purpurowej pasji

mignął jej świetlisty ogon.

Najwyższa pora zmienić image.

Nie można wiecznie świecić w jednej konstelacji!

Bałwany

To jest fenomen. Tak, proszę pana

Kula podstawą jest dla bałwana:

u nogi kula

kula na brzuchu

i kula w głowie

z białego puchu

garnek na głowie

z dziurą po kuli

Całość na śniegu z zimna się kuli

Dotrwałby wiosny, dotrwałby trawy

Gdy byłby nie był taki kulawy

Moja przyjaciółka Józek

moja przyjaciółka ma od wczoraj wąsy

a mimo to nadal nie umie naprawić mi kranu

dopóki nie założy kiecki

kocha się już prawie jak facet

i fachowo nie zamyka klapy sedesu

ale wciąż gra w brydża jak typowa baba

wczoraj oznajmiła że wychodzi na piwo

z kolegami z pracy

choć zawsze była abstynentem

popołudniami nie ma już dla mnie czasu

woli mecz

i papierochy bez filtra

przestała nawet gotować obiady

i brutalnie zajęła mój komputer

a mimo to ją kocham

za to że jest

facetem z jajami

ta moja przyjaciółka

Józek

Ciężko ranny autobus

Wieczorową porą miał wykonać pracę

nie brunet

nie blondyn

nie szatyn

i w ogóle nie facet.

Więc jak zwykle ruszył w trasę

lecz niestety lewym pasem.

Miał przed sobą długą drogę

nie prostą

nie płaską

nie równą

nie główną.

Po prostu boczną odnogę.

W czapce z daszkiem na oczach

tak jechał po poboczach.

Turlał się powolutku

co rusz po jakimś ogródku.

Nie zwracał uwagi na znaki,

zbił światła dla niepoznaki,

bo niezbyt był ochoczy

żeby się rzucać w oczy.

Szyby miał zaparowane

kiedy dojeżdżał nad ranem

i deszczem nasiąknięty

robił z wysiłkiem zakręty.

W siedem i pół godziny

przejechał tylko pół gminy

i nieźle był już spóźniony

bo siadły mu cztery opony.

Tak ranny we wszystkie kalosze

powiedział tylko: „No proszę,

chodziło przecież nie o to!”

I dalej poszedł piechotą.

Dalsza część książki dostępna w wersji pełnej