Tenis - Sekrety Gry Mentalnej ebook i audiobook

Spis Treści

Wstęp

Część 1 - Psychologia w sporcie. Umiejętności mentalne. Psychologia w treningu tenisowym.

Część 2: Przygoda z tenisem. Relacja trener – zawodnik. Najważniejsze turnieje tenisowe.

Rozdział 1: Przygoda z tenisem

Rozdział 2: Tenis na przestrzeni 10 lat

Rozdział 3: Popularność tenisa na świecie

Rozdział 4: Rola trenera w przygotowaniu mentalnym tenisisty

Rozdział 5: Najważniejsze umiejętności i cechy psychiczne współczesnego trenera

Rozdział 6: Najważniejsze elementy w pracy trener – zawodnik

Rozdział 7: Motywowanie zawodnika

Rozdział 8: Postawy prezentowane w sytuacji porażki

Rozdział 9: Nabywanie pewności siebie na korcie

Rozdział 10: Legenda Rogera Federera

Rozdział 11: Podręcznik tenisa dla młodych tenisistów i nie tylko

Rozdział 12: Profesjonalne turnieje tenisowe

Rozdział 13: Przygotowanie mentalne

Rozdział 14: Współpraca z rodzicami młodych zawodników

Rozdział 15: Sposób trenowania kobiet i mężczyzn

Rozdział 16: Odpowiedzialność trenera za wyniki zawodnika

Rozdział 17: Główne problemy w pracy nad rozwojem mentalnym tenisisty

Część 3: Emocje. Drogi do sukcesu. Dojrzałość psychiczna.

Autorzy

Eksperci

Podsumowanie

Wstęp

Warto wrócić do roli, jaką odgrywa w tenisie psychika. Nie pojedyńcza cecha psychologiczna, ale ich odpowiednie zestawienie decyduje o tym, czy dany sportowiec będzie umiał w pełni wykorzystać swoje umiejętności, zarówno podczas treningu, jak i startu w zawodach.  Niejednokrotnie w swojej praktyce psychologa sportu spotykałem się z zawodnikami, którzy byli mistrzami treningu, jednak swoich umiejętności w żaden sposób nie potrafili przełożyć na sytuację rywalizacji. Wbrew pozorom talent sportowy i umiejętności fizyczne nie gwarantują sukcesu, ponieważ często o ich przełożeniu na sytuację meczową decyduje czynnik psychologiczny. Psychika odgrywa ważną rolę w karierze każdego zawodnika. Najczęściej mówi się o niej w kontekście stresu. Psychika powinna być naszym największym sprzymierzeńcem, ponieważ może w dużej mierze wpłynąć na poprawę kondycji fizycznej, niezbędnej do osiągnięcia sukcesu. Celem treningu psychologicznego jest w tym przypadku doprowadzenie do sytuacji, kiedy ciało i głowa będą ze sobą harmonijnie współpracować. Chodzi o to, żeby nasze myśli i wywołane przez nie emocje, nie wpływały na ograniczenie naszych możliwości poprzez powstałe w ciele napięcie. Trening psychologiczny pomaga w oswajaniu się ze stresem startowym i trudnymi sytuacjami podczas meczu, pomaga też w wypracowaniu sposobów radzenia sobie w tych momentach. Zatem zarówno ciągłe doskonalenie elementów technicznych i taktycznych, jak i korzystanie ze zdobytych doświadczeń powinny stać się integralną częścią treningu, w tym również treningu psychologicznego.

Wydaje się, że reakcje zawodnika na decyzje sędziego są mało istotnym elementem meczu. Ale czy tego chcemy czy nie, mogą stać się one istotne dla ostatecznego wyniku. Złość, frustracja, bezradność to tylko niektóre odczucia pojawiające się przy okazji krzywdzących decyzji sędziego.

Zdarza się, że sędzia może podejmować błędne decyzje. Czasem te decyzje są korzystne dla nas, a przeciwnika mogą wyprowadzić z równowagi. Często błędy w ocenie sytuacji pojawiają się w kluczowych momentach gry. Jak sobie z tym radzić?

Swoim zawodnikom powtarzam zawsze, że warto spróbować koncentrować się na tym nad czym mamy kontrolę. Nad arbitrem i jego decyzjami kontroli nie mamy! Musimy zrozumieć, że problemem nie są błędne decyzje, a nasza reakcja na nie. Czy złość i frustracja zmienią podjętą przez sędziego decyzję? Wielu trenerów twierdzi, że zawodnicy nie przegrywają przez błędy sędziów, ale przez swoje destruktywne reakcje na te decyzje. Przygotujmy się na błędne decyzje sędziego. Łatwiej je będzie potem „znieść” podczas meczu. Ważne aby zaakceptować, że kontakt z sędzią i jego obecność na turniejach stanowią nieodłączny element gry w tenisa. Tak samo jak popełniane przez niego błędy. Zawodnik nie powinien pozwolić, aby elementy niezależne od niego wpływały na jego nastawienie i wynik.

Paweł Habrat

Rolę psychologii w tenisie oraz jej zastosowanie doceniają światowej klasy specjaliści w przygotowaniu mentalnym, trenerzy i sami tenisiści.

Ta książka przedstawia punkt widzenia pasjonatów tenisa, znających tą dyscyplinę od podszewki. O tym czym dla nich jest, o sposobach pracy z zawodnikami i o tym jak na ich oczach rozwija się ten sport, opowiadają Jim Taylor, Antoni Girod, Lan Bale, Jack Broudy, Tom Veneziano, Ed Tseng, Andy Dowsett, Johan Kriek, Mark Holdstock, Allistair McCaw oraz Patrick Mouratoglou.

To niesamowita podróż w świat tenisa, nie tylko dla jego fanów, ale także psychologów sportu, entuzjastów aktywności fizycznej i wszystkich, którzy o zastosowaniu psychologii w sporcie chcieliby wiedzieć więcej.

Ostatnim ekspertem w tej skromnej książce jest Witold Wójtowicz, który jako life coach (a nie specjalista od tenisa), opowiada między innymi o sukcesie i emocjach.

Część 1 - Psychologia w sporcie. Umiejętności mentalne. Psychologia w treningu tenisowym.

Opowiada Jim Taylor, Antoni Girod

Dr Jim Taylor

Dlaczego psychologia sportu jest potrzebna w tenisie?

Tak jak wszystkie dyscypliny sportu, w tenisie bardzo ważny jest aspekt psychologiczny. Na najwyższym poziomie każdy posiada naturalne umiejętności, świetne przygotowanie fizyczne oraz technikę. To co odróżnia graczy w danym momencie, to ich umysł. Niektórzy zawodnicy pracują nad aspektem mentalnym na własną rękę. Inni potrzebują pomocy przy treningu mentalnym, tak samo jak współpracy z trenerem. I to jest właśnie moment, w którym pojawia się psychologia sportu.

Jak ważne jest rozwijanie umiejętności mentalnych w tenisie?

Kluczowe po to, by zawodnik grał najlepiej jak potrafi. Motywacja, pewność siebie, wytrzymałość psychiczna, skupienie się i emocje to pięć najistotniejszych obszarów, w których gracz powinien być mistrzem.

Które cechy psychologiczne są najważniejsze w tenisie?

Tenisista powinien być pewny siebie, przygotowany mentalnie, zmotywowany i zdolny do skupienia się czy przerzucania uwagi w razie konieczności. W sporcie takim jak tenis, gdzie wygrana seta (albo meczu) zależy od minimalnych różnic pomiędzy zawodnikami, tenisista musi być zdolny do koncentracji na swoim uderzeniu, musi wierzyć w swoją wygraną i wykorzystać swoje cechy, by wygrać.

Jaki wiek jest najlepszy żeby rozpocząć pracę nad umiejętnościami psychologicznymi?

Trzeba zdać sobie sprawę, że przygotowanie mentalne będzie zmieniać się wraz z rozwojem gracza, bazując na jego wieku. Wprowadzanie treningu mentalnego można rozpocząć już w momencie, gdy zawodnik pierwszy raz weźmie do ręki rakietę. Na przykład trener (albo psycholog) może zacząć pracę z zawodnikiem nad właściwym skupianiem się. Zamiast rozmawiać o interpretacji znaczenia słowa „skupienie” może podkreślać, że dziecko „przygląda się piłce” i zwrócić uwagę  na konsekwencje, jeśli tego nie robi. Podobnie jeśli chodzi o dialog wewnętrzny, on także może być szybko wprowadzany. Kiedy zawodnik zaczyna być sfrustrowany po stracie wielu wymian, trener może podkreślić znaczenie wewnętrznego dialogu przekazując komunikaty: „Spójrz, jestem coraz lepszy!” czy „Zdobędę następny punkt”. Dla głębszego zrozumienia jakimi motywami kieruje się zawodnik  w tenisie czy własnym życiu należy poczekać aż w pełni rozwinie on swoje umiejętności poznawcze wymagane do zrozumienia koncepcji psychologicznych. Już w trakcie gimnazjum zawodnik powinien być w stanie je zrozumieć i wprowadzić do swojego treningu.

Jakie umiejętności psychologiczne powinien posiadać współczesny/nowoczesny trener tenisa?

Nowoczesny trener tenisa powinien mieć wystarczająco dobre zrozumienie umiejętności psychicznych, które mogą określać słabe i mocne strony gracza. A także wiedzieć jak je poprawiać i rozwijać. Dodatkowo trener powinien potrafić włączyć cechy tenisisty do jego gry bazując na jego fizycznej sprawności oraz zdając sobie sprawy z jego braków. Trener powinien mieć dużą wiedzę na temat koncentracji, motywacji i opanowania. Mając dużą wiedzę na temat fizycznego przygotowania zawodnika powinien być w stanie odnieść koncepcje psychologiczne do sytuacji i trenować je, tak by były pomocne  i  wykorzystywane w praktyce przez zawodnika. Wreszcie kluczową umiejętnością trenera jest umiejętność połączenia dobrej struktury oraz jakości treningów. Wiąże się to z wiedzą na temat  tego, nad czym zawodnik powinien popracować, oraz na temat struktury treningu, tak by był on skoncentrowany na konkretnych obszarach, które trzeba poprawić.

W takim razie czy poszukiwanie „profilu mistrza” ma sens?

Mimo że mistrzowie tenisowi mają wiele wspólnych cech psychologicznych (na przykład zdolność gry pod presją, wiara w siebie), tracenie energii i poszukiwanie „profilu mistrza” wydaje się błędem. Umiejętności psychiczne mogą być trenowane i rozwijane. Bardziej niż na szukaniu idealnego profilu należy skupić się na efektywnym wykorzystaniu i rozwijaniu tych sfer słabości, w obrębie których zawodnicy mają już jakieś (choć niekoniecznie wszystkie) cechy mogące uczynić z nich mistrza. Dzięki temu ilość potencjalnych mistrzów wzrośnie i gra każdego zawodnika, z którym pracujesz poprawi się.

Czy możliwe jest wskazanie odsetka wpływu psychologicznych aspektów branych pod uwagę w przypadku meczu tenisa?

Będą momenty podczas meczu, kiedy umiejętności psychiczne (albo ich brak)będą bardzo oczywiste. Jeśli zawodnik, który w trakcie meczu nie popełnił dwóch błędów, robi je w tie-breaku i przegrywa mecz, to można powiedzieć, że takie aspekty psychiczne jak radzenie sobie z presją i kontrola emocji miały ogromny wpływ na wynik. Jest to jeden z powodów rozwijania mentalnych aspektów u zawodników. Wiele z nich jest bowiem wykorzystywanych w trakcie meczu. Tak więc mimo iż można stworzyć szacunkowy wpływ aspektów psychologicznych każde zdarzenie mogłoby zmienić ten szacunek zastosowania aspektów w grze.

Co oznacza zatem termin „psycholog” w tej dyscyplinie?

Ponieważ wiele aspektów życia może mieć wpływ na skuteczność gracza na korcie, ważne jest dla nas na gruncie psychologii sportu, by mieć dystans do siebie i pracować z zawodnikiem w każdym aspekcie. W ten sposób nieuchronnie pracujemy z zawodnikami w bardziej tradycyjnym „psychologicznym” sensie. Jednak naszym głównym celem jest pomóc zawodnikowi grać lepiej. Możemy to robić poprzez spędzanie z graczem czasu na korcie, pomaganie mu w rozwijaniu specyficznych technik mentalnych i wykorzystywanie ich w grze, a także umiejętne wykorzystywanie psychicznych i fizycznych aspektów tenisa, aby zmaksymalizować ich wydajność. Innymi terminami stosowanymi w celu opisu tego co robimy są „trener od przygotowania mentalnego” czy „konsultant sportowy”.

A co z graczami, którzy powtarzają „Nie potrzebuję psychologa/trenera mentalnego, ponieważ nie mam problemów”? Co należałoby im powiedzieć?

Trzeba zwrócić uwagę, że jest to powszechne i błędne przekonanie o tym, że trener od przygotowania mentalnego jest potrzebny wtedy, gdy gracz ma „problemy”. Głównym powodem (zwłaszcza wśród graczy na najwyższym poziomie), dla którego zatrudniany jest psycholog, jest to by gracze mogli zwiększać te umiejętności, które już mają, a nie rozwiązywać problemy. Nawet jeśli zawodnik myśli, że nie ma problemów, to zawsze jest jakiś aspekt, który można poprawić. Trzeba byłoby zadać pytanie o to dlaczego nie chcą być jeszcze bardziej zmotywowani, bardziej pewni siebie i bardziej przygotowani na korcie.

Jakie są trzy najczęstsze trudności/przeszkody, z którymi można spotkać się w codziennym treningu tenisisty?

Jedną z głównych przeszkód, które pojawiają się podczas codziennych treningów z tenisistami jest ich lęk przed porażką. Nawet podczas treningów zawodnicy nie chcą przegrać. Sprawia to, że próbują za bardzo kontrolować i „kierować” swoje zagrania. Skupianie się na wynikach swoich uderzeń oraz możliwość porażki boli i obniża zdolność graczy do pozostawania swobodnym i pewnym siebie. Inną, często spotykaną przeszkodą jest brak pasji i zaangażowania podczas treningu. Traktowanie treningów z takim samym zapałem jak meczów może wydawać się trudne, ale w efekcie się opłaci. Gracz, który ćwiczy codziennie z tą samą pasją i zaangażowaniem będzie umiał przenieść je na sytuację meczową, podczas której liczy się wysoka dyspozycją i wydajność. Trzecią częstą przeszkodą jest to, że gracz nie chce opuścić swojej strefy komfortu. Na przykład gracz, który ma ostry zewnętrzny forehand będzie konsekwentnie dążył do unikania backhand’u, by obiec piłkę i uderzyć swoim mocnym forehand’em. Jakkolwiek ważne jest by uświadomić sobie i utrwalić swoje mocne strony, to jednak podczas treningów należy rozwijać także słabe strony. Jeżeli gracz nie chce trafić z backhand’u podczas treningu, to co stanie się podczas meczu? Podczas meczu przeciwnik może to „wyczuć” i intencjonalnie zagrać mocno na stronę backhand’ową, nie dając mu szansy dobiec do piłki. Jeśli zawodnik nie trenował backhand’u, to prawdopodobnie zrobi błąd lub uderzy  na wprost przeciwnika trafiając w siatkę. Trening trudnych dla zawodnika zagrań spowoduje, że staną się one łatwe podczas meczu.

Kim jest w takim razie „dobry psycholog sportowy/trener mentalny”?

Dobry trener mentalny wskazuje sportowcom kierunek i przydatne narzędzia. Co ważne konsekwentnie pomaga im rozwijać umiejętności, aby mogli osiągnąć maksymalny poziom swoich możliwości. Jednocześnie dobry trener mentalny zna sportowców i tworzy dla nich zindywidualizowane programy, w których bierze pod uwagę umiejętności, osobowość i cele każdego sportowca. Jest ekspertem  w rozumieniu tego co i kiedy jest potrzebne. Wie zatem kiedy wkroczyć ze swoimi uwagami oraz kiedy zachęcić sportowca by sam poszukiwał rozwiązań. W efekcie tego zawodnik stanie się samowystarczalny i potrafi automatycznie zintegrować to, czego nauczył się od trenera mentalnego ze swoją grą.

Jakie są główne różnice pomiędzy najlepszymi tenisistami na świecie w aspekcie psychicznym czy punkcie widzenia?