Boczne drogi ebook

Joanna Chmielewska

© Copyright by Wydawnictwo Klin

ISBN 978-83-62136-34-6

Wydawnictwo Klin Warszawa, ul. Bruzdowa 117H tel. +48 501 686 786

Ukochanej Rodzinie

Od Teresy, mojej ciotki z Kanady, przyszedł list. Nie był to ewenement, bo listów od niej przychodziło wiele, ten jednakże tym się odznaczał, iż precyzował termin jej przyjazdu do Polski na lato. Od dłuższego już czasu dawała wyraz nieprzepartej tęsknocie do szeleszczących łanów zbóż i skowronków ćwierkających w przestworzach oraz, ogólnie biorąc, ojczyźnianej sielanki na łonie rodziny, no i wreszcie podjęła męską decyzję. Powiadomiła nas, że samolot wycieczkowy Polonii kanadyjskiej przylatuje na Okęcie czternastego czerwca o godzinie wpół do ósmej rano.

Na całą rodzinę padł blady strach, bo diabli wiedzą, jakie wymagania może mieć osoba rozbestwiona kapitalizmem, równocześnie zaś wszyscy chcieli podjąć tę Teresę z honorami i uczuciem, żeby się tu poczuła zgoła jak w raju. Rzecz wydawała się nieco skomplikowana.

– Jezus Mario, Józefie święty – powiedziała moja matka z lekką zgryzotą i wyraźnym przygnębieniem. – Co my jej damy do jedzenia? Poprzednim razem jadła tylko chudą szynkę, skąd ja jej wezmę chudą szynkę?

– A tłustą szynkę masz? – spytała jadowicie jej siostra, druga moja ciotka, Lucyna. – Bo jakbyś miała tłustą, to wiesz, ten tłuszcz można odkroić…

Siostra ojca, ciocia Jadzia, osoba o łagodnym usposobieniu, a zarazem moja trzecia ciotka, uczyniła nieśmiałe przypuszczenie, że Teresę da się karmić chudym twarożkiem, którego jest pod dostatkiem. Ojciec, nie zdając sobie sprawy, co czyni, zaproponował cielęcinę, czym śmiertelnie obraził moją mamusię, utrzymującą, że się z niej głupio naigrawa. Rozmaite osoby postronne udzielały życzliwych rad, z których żadna nikomu nie przypadała do gustu.

Osobiście miałam większe zmartwienia niż głupi twarożek, nie brałam zatem udziału w rozważaniach. Godzina jej przybycia wydawała mi się taka więcej upiorna. Co najmniej tydzień wcześniej jęłam czynić próby wczesnego chodzenia spać, żeby zdążyć na lotnisko na wpół do ósmej rano i do tego jako tako przytomna. Istniały wprawdzie czasy, kiedy biura projektów pracowały od szóstej rano i mnie również ten kataklizm dotknął, na szczęście jednak trwało to niezbyt długo, bo tylko do chwili, kiedy jeden z filarów naszego zawodu na jakimś szalenie ważnym zebraniu w obliczu wysoko postawionych osobistości mocno zirytowany powiedział, że szósta rano to jest godzina do niczego. Zbyt późna do udoju krów, a zbyt wczesna do udoju architektów. Jego wypowiedź wzięto pod uwagę i rzecz uległa zmianie. Od tamtych czasów minęło wiele lat i przywykłam raczej do oglądania świtów niejako od tyłu.

Dołożywszy wysiłków czternastego o siódmej piętnaście byłam gotowa do wyjścia. Od drzwi zawrócił mnie telefon. Dzwonił ojciec z informacją, że nastąpiła drobna zmiana, samolot kanadyjski przylatuje nie o wpół do ósmej, tylko o dziesiątej piętnaście.

Na lotnisko, spokojnie i bez żadnych złych przeczuć, przyjechałam o dziesiątej dwadzieścia. Ustawiłam samochód na dalekich tyłach parkingu. Znalazłam kolejno ojca, ciocię Jadzię i Lucynę, nie znalazłam natomiast mojej mamusi.

– Twoja matka siedzi w wychodku u mnie w domu – oznajmiła Lucyna. – Ze zdenerwowania dostała rozstroju żołądka. Kazałam jej zostać, bo z dwojga złego lepiej, żeby siedziała w wychodku tam niż tu. Wiesz, o której do mnie przyszła?

Poczułam lekki niepokój, ale zarazem i zaciekawienie, znając bowiem własną rodzicielkę, wiedziałam, że można się po niej spodziewać czynów oryginalnych, szczególnie o poranku.

– Pewno wcześnie – odparłam. – Bo co?

– A jak ci się zdaje, ile czasu potrzebuję, żeby się dostać od siebie na lotnisko?

Lucyna mieszkała na Okęciu, niejako u wylotu terenów portu lotniczego, tuż obok przystanku autobusowego. Trudno było mieszkać bliżej.

– Nie wiem, ile czasu jedzie autobus – powiedziałam ostrożnie po namyśle.

– Trzy minuty – rzekła Lucyna zimnym głosem.

– No to chyba razem z dziesięć minut?

– Owszem. Dziesięć. Zaś twoja matka przyleciała i wyrwała mnie ze snu pięć po szóstej. Zażądała, żeby natychmiast jechać na lotnisko, bo inaczej nie zdążymy. Mnie zawdzięczasz, że ojciec do ciebie dzwonił, bo inaczej też byś tu siedziała jak głupia od wpół do ósmej rano.

Samolot z Kanady nadleciał i wylądował parę minut po jedenastej. W wielkiej hali panowało najdoskonalsze pandemonium, jak zwykle przy przylocie Polonii kanadyjskiej i amerykańskiej. Na widokowym balkoniku kłębił się zbity tłum, zachłannym wzrokiem wpatrzony w podjeżdżające do kontroli celnej bagaże. Udało mi się przepchnąć bliżej poręczy i rzucić okiem.

– Jest Teresa! – zaraportowałam z przejęciem.– W czymś czerwonym na głowie, stoi przy wyjściu, wygląda na to, że pierwsza. Lucyna, pchaj się na dół, prędzej!

Wszyscy razem znaleźliśmy się przy drzwiach, którymi pojedynczo wypuszczano pasażerów. Ojciec był nieco obrażony na ciocię Jadzię, bo on również poznał Teresę w jakimś czerwonym pagaju na głowie, a ciocia Jadzia nie chciała mu wierzyć, twierdząc, że ma sklerozę. Tymczasem to ona ma sklerozę, a on widział dobrze. Lucyna uczyniła przypuszczenie, że Teresa przyodziała się w ów czerwony kapelusz na wszelki wypadek, z uwagi na ustrój, bo kto wie, jakie kretyńskie plotki znów tam się u nich zalęgły. A możliwe, że po prostu chciała nas uczcić. Tłum napierał na drzwi, wyszedł uprzejmy pan w kraciastej koszuli i drogą perswazji uzyskał drobne ustępstwo. Tłum przestał się pchać na drzwi i stanął szerokim kręgiem wokół.

Owe drzwi, jak wiadomo, otwierają się tylko od wewnętrznej strony. Przy każdej wychodzącej osobie usiłowano zajrzeć do środka, przytrzymując je pod pozorem pomocy przy wywlekaniu bagaży, ale zasadniczo krąg trwał twardo w miejscu. Wyłamała się koścista wsiowa baba w podeszłym wieku. Roniąc rzewne łzy i siąkając nosem, uczepiła się drzwi i trzymała je otwarte, co z jakichś przyczyn jest tam źle widziane, aczkolwiek zawsze budzi cichą aprobatę oczekujących. Pan w kraciastej koszuli znów wyszedł i łagodnie poprosił, żeby zaniechała manewrów. Baba, symulując głuchotę, puściła drzwi tylko na chwilę i natychmiast przytrzymała je ponownie za następną osobą. Krąg nie wytrzymał i zaczął się zacieśniać. Pan w kraciastej koszuli jął perswadować babie z nieco większym naciskiem, ale ciągle był nieskalanie uprzejmy. Krąg zacieśniał się bardziej, musiał jednak częściowo odskoczyć, bo z drzwi celnym kopem została wypchnięta potwornych rozmiarów waliza, która rozpędziła się na śliskiej posadzce i runęła ludziom na nogi. Za nią z nieco mniejszym impetem pojechały dwie następne. Ludzie się trochę skotłowali, baba zręcznym unikiem zeszła z drogi walizom i znów dopadła drzwi. Widać było, jak ręka jej do nich przyrosła i mowy już nie ma o oderwaniu, atmosfera niepokojąco zgęstniała, napięcie wzrosło. Pan w kraciastej koszuli stał w sąsiednim wejściu i patrzył, nic już nie mówiąc.

– Niech pęknę, on ją za chwilę udusi – zauważyła Lucyna, z żywą uciechą przyglądając się scenie.

Miałyśmy znakomite miejsce koło słupa i doskonały widok na wszystko. Zgodziłam się z nią, bardzo zainteresowana. Ciekawiło mnie, ile jeszcze wytrzyma pan w kraciastej koszuli, wyraz twarzy miał bowiem taki, że można było liczyć najwyżej na parę minut. Do interesujących wydarzeń jednakże nie doszło, oczekiwana przez babę osoba wyszła wreszcie i obie runęły sobie w ramiona, gwałtownie szlochając i przewracając się o walizki. Pan w kraciastej koszuli nagle jakby zmiękł w sobie, na moment przymknął oczy, dmuchnął przeciągłym westchnieniem i wycofał się do środka. Obie baby, krajowa i zagraniczna, oddaliły się w końcu, wlokąc bagaże po ludzkich nogach.

Wówczas przypomniałyśmy sobie o Teresie, która wśród takich atrakcyjnych widoków całkowicie wyleciała nam z głowy. Powinna była wyjść już dawno, bo stała przecież jako pierwsza, a z całą pewnością nie wiozła nic takiego, co mogłoby ciekawić kontrolę celną. Tłumy wyszły, a ona nie. Gdzie, u licha, mogła się podziać?

– Pomyliliście się obydwoje, to wcale nie była ona, przyleci następnym samolotem – powiedziała Lucyna głosem ponuro proroczym.

– W każdym razie powinna wyjść baba w czerwonej bani na głowie – zaprotestowałam. – Ona czy nie ona, stała prawie na czele.

Czas jakiś przekomarzałyśmy się na ten temat we trzy z ciocią Jadzią. Ojciec nie brał udziału w dyskusji, bo nie dosłyszał proroctwa Lucyny. Kres wątpliwościom położyła sama Teresa, wypychając przez owe denerwujące drzwi walizę przeciętnych rozmiarów, ale za to niezwykle grubą. Obydwoje z ojcem rozpoznaliśmy ją bezbłędnie, na głowie istotnie miała czerwoną bułę, pod bułą zaś bardzo dziwny wyraz twarzy. Mieszały się w nim elementy oszołomienia i furii.

– O Boże, myślałam, że zostanę tam już na całe życie! – wykrzyknęła. – Wyjdźmy z tego tłoku!

– Coś ty tam robiła tyle czasu, przecież stałaś przy samych drzwiach? – powiedziała ciocia Jadzia, odpracowawszy już padanie w objęcia. – Przepuszczałaś wszystkich tak z uprzejmości?

– Komuś zginęły walizki – odparła Teresa. – To znaczy nie tak, ktoś zginął walizkom. Akurat przede mną. Gdzie jest moja najstarsza siostra? Na litość boską, dajcie mi coś pić, w samolocie była herbata na pomyjach i już od Montrealu zabrakło wody! Gdzieś mi się podziała jedna noc i ja zaraz idę spać! Gdzie moja siostra?!

Atmosfera portu lotniczego wywarła już na nas swój wpływ. Lucyna wyjaśniła Teresie krótko i treściwie, gdzie jest i co robi jej najstarsza siostra. Równocześnie powiadomiłam ją, że napoje są na górze w kawiarni i możemy tam pójść. Równocześnie ciocia Jadzia koniecznie chciała wiedzieć, kto i dlaczego zginął walizkom. Równocześnie ojciec, nie słuchając nas wszystkich, usiłował spowodować opuszczenie hali wraz z bagażami. Teresie, która leciała na wschód i od poprzedniego poranka nie zmrużyła oka, zaczęło to wszystko nieco szkodzić na umysł.

– Kto idzie spać? – dopytywała się natarczywie. –Czyja się wreszcie dowiem, kto idzie spać, to znaczy nie, nie tak, wiem, kto idzie spać, ja idę spać, chciałam powiedzieć, gdzie ta kawiarnia? Na litość boską, niech Janek przestanie się pchać i posiedzi chwilę spokojnie, ja muszę poczekać na Marysię, jakieś walizki były przede mną, nie wiem czyje, w kratkę, właściciel gdzieś zginął i długo go szukali, i w końcu odstawili je na tył, czy ja się mogę wreszcie czegoś napić?!

Ciocia Jadzia szarpała ją za rękaw.

– Gdzie Marysia? Przyleciała z tobą Marysia? Gdzie ona jest?

– Nie wiem, wysiadła ostatnia, przestańcie, rozszarpiecie mnie na sztuki!

Ciągnęłam ją za rękę w drugą stronę, w kierunku kawiarni, żeby przynajmniej jedno mieć już z głowy.

– Po jakiego diabła mamy czekać na Marysię, chodźże już, dostaniesz coca–coli albo wody sodowej…

– Zróbmy coś wreszcie, bo moja siostra tam u mnie dostanie rozstroju nerwowego! – zirytowała się Lucyna.

Po pewnym czasie wyjaśniło się, że razem z Teresą przyleciała znajoma i nie wiadomo było, czy na nią ktoś czeka, czy nie. Jeśli nie, trzeba jej pomóc. Ciocia Jadzia popędziła czatować na nią, zabrałam Teresę do kawiarni; kiedy wróciłyśmy na dół, okazało się, że znajoma już jest, czeka na nią brat z samochodem i ciocia Jadzia na razie z nimi pojedzie. Wobec tego my również możemy jechać.

– O, to właśnie ta kraciasta waliza, której zginął właściciel – zauważyła Teresa, przepychając się przez halę. – Wszystkie rzeczy miał kraciaste. Gdzie Janek?

– Siedzi pod słupem – odparła Lucyna. – Usiłował rąbnąć komuś torbę, bo myślał, że to twoja, ale go pohamowałam. Jedźmy wreszcie!

Ledwo rzuciłam okiem na ową kobyłę w szaro–granatowo–czerwoną kratę, nie poświęcając jej żadnej uwagi. Z ulgą wypchnęłam się z hali. Podjechałam pod wejście, gdzie jest zakaz zatrzymywania, i zaczęłam pośpiesznie upychać rodzinę w samochodzie. Walizka Teresy, ze względu na nietypową grubość, nie chciała się zmieścić w bagażniku, przeszkadzało ulokowanej w nim moje szóste koło zapasowe. Chaos dookoła panował absolutny, w najbliższych drzwiach zrobił się korek nie do rozwikłania, bo ktoś wzywał z powrotem do środka bagażowego, wychodzącego już z walizkami, i bagażowy zaczął się cofać pod prąd. Zdążyłam zauważyć, że niesie ową kraciastą kobyłę, i pomyślałam, że jej właściciel musi być człowiekiem wyjątkowo konfliktowym, po czym dostrzegłam zbliżającego się milicjanta. Machnęłam ręką na wszystko, wepchnęłam na tylne siedzenie Teresę i ojca z jej walizką w objęciach, Teresa coś mamrotała, że znów ją chcą tu udusić, jak w kinie przed dwudziestu laty, Lucyna wsiadła dobrowolnie z dużym pośpiechem, bo również dostrzegła milicjanta, i wreszcie stamtąd odjechałam.

– Zabierz to uprzejmie, bo mi trochę przeszkadza – powiedziałam do Lucyny, usiłując zepchnąć jej torbę z rączki biegów. – Przestaw na drugą stronę.

– Nie mogę, tam jest teczka twojego ojca.

– To trzymaj na kolanach.

– Też nie mogę, coś jej wylazło z dna i okropnie kłuje.

– Nie wiem, gdzie tu się zmieści twoja matka – zauważyła Teresa krytycznie.

– Janek pojedzie autobusem – odparła Lucyna.

Ojciec nic nie mówił, bo przyduszała go waliza.

– Nikt nie pojedzie żadnym autobusem – zadecydowałam stanowczo. – Przełoży się moje szóste koło na tył i walizka wejdzie do bagażnika. Wy obie możecie iść po mamusię na górę, a my tu z ojcem zrobimy porządek.

– Można wiedzieć, po co ci szóste koło? – zaciekawiła się Teresa.

– Chuligański element rżnie mi opony, bo się wdałam w kryminalną aferę. Usiłują mnie w ten sposób zastraszyć. Szóste koło mam na wszelki wypadek, żeby w razie czego nie pożyczać po ludziach.

– I co, jesteś zastraszona?

– Przeciwnie. Lubię niezwykłe wydarzenia. Gdyby mi się gdzieś zmieściły jeszcze dwa koła, siódme i ósme, miałabym z tego już samą przyjemność…

Podróż do Lucyny trwała dwie minuty, pod jej domem przedstawienie zaczęło się na nowo. Moje koło było ciężkie jak piorun, samochody stały gęsto i z niejakim trudem wytłumaczyłam ojcu, że nie należy wybijać szyb w żadnym z nich. Przełożyłam puszki z olejem na tył, udało nam się w końcu domknąć bagażnik z walizką Teresy w środku, na co nadeszła Lucyna.

– Twoja matka jest ciężko chora na zatrucie pokarmowe – oznajmiła. – Nie może się ruszyć. Leży owinięta moją kotarą z okna, którą zdjęłam do prania, i nie pozwala jej sobie odebrać. Teresa jest nieprzytomna z niewyspania, tu nic nie ma, wszystko przygotowane u nich w domu. Nie możemy jej tu zostawić. Lepiej chodźcie na górę, bo nie wiem, co zrobić.

Po krótkiej chwili nikt już nie wiedział, co zrobić. Cała rodzina, ogłuszona sytuacją, zebrała się dookoła mojej mamusi, która, tuląc do siebie kotarę Lucyny, słabym głosem oświadczała, że chce natychmiast do domu i że nie ruszy się za nic w świecie. Teresa ledwo patrzyła na oczy. Ogarnęła mnie beznadziejna rozpacz, bo widać było, że wszyscy zgłupieli i konflikt potrzeb staje się nie do rozwikłania. Z tej rozpaczy wpadłam na pomysł.

– W porządku–powiedziałam energicznie i bezlitośnie. – Wzywamy pogotowie i przewieziemy ją karetką na leżąco.

Na te słowa moja mamusia natychmiast usiadła, prawie odzyskując siły.

– Nie chcę – wyszeptała rozpaczliwie. – Ja się boję pogotowia…

Wiedziałam, że się boi, i na tym opierałam swoje nadzieje. Wynieść jej chałupniczymi środkami razem z kanapą Lucyny nie zdołalibyśmy w żaden żywy sposób. Porozumiałam się przez telefon ze szwagierką, która od wielu lat była jedynym lekarzem, budzącym zaufanie całej rodziny, wysłuchałam instrukcji i sprowadziliśmy mamusię na dół. Przed samochodem rozegrała się straszna scena, bo żadna siła nie była w stanie skłonić ojca, żeby bodaj na chwilę puścił mamusię, musiał zaś ją puścić, żeby usiąść z tyłu, żeby ona mogła wsiąść z przodu. W pojeździe dwudrzwiowym, jak wiadomo, odbywa się to w ściśle określonej kolejności.

– Puść mnie! Do diabła! Wsiadaj! – jęczała mamusia słabo i rozdzierająco akurat w to ucho ojca, na które nie słyszał. – Ja chcę usiąść! Niedobrze mi…

– Odbierz mu ją! Niech on wreszcie wsiądzie! – warczały zgodnie Teresa i Lucyna w samochodzie.

Ojciec twardo trzymał mamusię, czyniąc próby wepchnięcia jej nie wiadomo gdzie, bo ja z kolei twardo trzymałam przedni fotel odchylony. Teresa i Lucyna ze środka usiłowały wciągnąć go przemocą, zespolona z ojcem mamusia całkowicie to uniemożliwiała, starała mu się wyrwać, chwiejąc się i jęcząc bezskutecznie. Wyglądało na to, że zostaniemy już tak na zawsze.

– Tato, wsiadaj, jak rany, ja ją przytrzymam!– wrzasnęłam okropnym głosem i siłą wydarłam matkę ojcu z rąk. Ojciec w końcu wsiadł, wciąż pełen obaw, czy dobrze robi.

Ruszając, przypadkiem spojrzałam na zegar na tablicy rozdzielczej i aż się zdziwiłam, że to wszystko razem trwało tak krótko. Ledwie dwadzieścia minut. Wyjechałam na Żwirki i Wigury, przepuszczając wiśniowego peugeota, który leciał z lotniska. Z przystanku akurat ruszał autobus, peugeot zatem zwolnił i na jego tylnym siedzeniu dostrzegłam między pasażerami wielką kraciastą walizę. Pomyślałam, że pewnie nie zmieściła im się do bagażnika, i znów poczułam chęć obejrzenia jej właściciela względnie właścicielki. Obok walizy siedziały dwie osoby różnej płci, które widziałam od tyłu, ciekawił mnie zaś raczej ich przód. Peugeot wyprzedził autobus i gwałtownie przyśpieszył. Odruchowo docisnęłam gaz, już zaczynając się z nim ścigać, zreflektowałam się jednakże, bo zgodnie z zaleceniem szwagierki miałam wieźć tę moją mamusię niczym śmierdzące jajko.

– Prześladują cię te bagaże w kratkę – powiedziała życzliwie Lucyna do Teresy. – Gdzie się nie obrócisz, wszędzie wchodzą ci w drogę. Nie naraziłaś im się przypadkiem?

– Bagażom?

– Nie, właścicielom.

– Nie wiem – odparła Teresa z posępnym westchnieniem. – Może to omen? Coś tu zrobię nie tak jak trzeba i wsadzą mnie za kratki. Co oni tam robili tyle czasu na tym lotnisku, specjalnie na mnie czekali czy co?

Żadnej z nas nie zaświtało nawet w głowie, że udało jej się wygłosić potężne proroctwo. Gdyby potrafiła przewidzieć całą reakcję łańcuchową, zapoczątkowaną przez te komplikacje z moją mamusią, kto wie, czy nie uciekłaby od razu z powrotem do Kanady…

*

Planowany pierwotnie uroczysty obiad i inne rozrywki powitalne, rzecz jasna, diabli wzięli. Zastąpiła je w pewnym stopniu średnich rozmiarów awantura o pierścionek, która wybuchła zaraz pierwszego wieczoru.

Osiem lat wcześniej Teresa dostała ode mnie pierścionek z koralem. Wiedziałam, że ma szmergla na tle korali, kupiłam jej na Sycylii broszkę z korala, którą posłałam pocztą, i zamówiłam w Orno pierścionek, który zabrała jadąca do niej wówczas Lucyna. Pierścionek był ciut przyciasny, Teresa dała go zatem do rozszerzenia, po czym przysłała pełen rozpaczy list, że jubiler–idiota wyczyścił jej do połysku całe oksydowane srebro. Niemniej pierścionek ciągle był piękny i zachowywał swoją urodę prawie osiem lat.

Teraz przywiozła go z ciężką pretensją i rozgoryczeniem.

– Wykantowali cię jak kogo głupiego – powiedziała do mnie. – To jest taki koral, jak i ja jestem koral. Jakieś draństwo wsadzili, pomalowane czerwoną farbą, i teraz ta farba złazi. Proszę, zobacz sama.

Rzeczywiście, z kawałków rzekomego korala złaziło coś, jakby czerwony lakier do paznokci. Pod lakierem kawałki były białe. Zmartwiłam się, a przy tym zdziwiłam niewymownie, bo jak znam Orno, tak jest to firma uczciwa, niezwykle solidna, przyzwoita i na wysokim poziomie. Mnóstwo ludzi na Zachodzie usiłowało kupić ode mnie ornowskie precjoza, proponując nawet zachęcające ceny, ale nie dałam się zmamić, dumnie i z satysfakcją obnosząc wszędzie swoje unikalne ozdoby. A tu nagle kant z koralem.

Nic nie mówiłam, bo za żadne skarby świata nie mogłam sobie przypomnieć, jak to było z tym pierścionkiem w momencie zamawiania, ile kosztował i co było ustalone. Może zapłaciłam za sztuczny koral? Diabli wiedzą… Teresa pomstowała na nieuczciwość w tym kraju, cała rodzina gapiła się w obłażące z farby kawałki i nikt nie miał pojęcia, co z tym fantem zrobić. Marek, blondyn mego życia, zdenerwował się w końcu, zabrał pierścionek i zapowiedział, że idzie do Orno z reklamacją.

Nazajutrz wywlókł mnie z domu, zaciągnął do mojej mamusi i nie mówiąc, o co chodzi, rozpoczął śledztwo.

– Kto miał ten pierścionek w rękach w Warszawie? – spytał surowym głosem.

– Ja – wyznałam niepewnie. – Sama go odebrałam z Orno.

–  A potem kto?

– Ja – przyznała się pośpiesznie Lucyna.

– A potem kto?

– Nikt. Wyjechałam z nim i osobiście wręczyłam go Teresie. W pudełku.

Marek zainteresował się teraz Teresą. Rodzina przyglądała mu się z zaciekawieniem.

– A co się z nim działo w Kanadzie? Nie był przypadkiem przerabiany?

– Był – wyznała Teresa. –Poszerzany. U jubilera. A bo co?

– A bo to, że ten jubiler to jest złodziej i bezczelna świnia. Mało, że spalił koral przy rozgrzewaniu pierścionka, mało, że się do tego nie przyznał, tylko pomalował go emalią, ale jeszcze ukradł próbę. Wyciął ten kawałek srebra z próbą i na jego miejsce wstawił łatkę. Nie wiem jak w Kanadzie, ale u nas za coś takiego przewiduje się od pięciu lat wzwyż.

Wiadomość wydała nam się sensacyjna. Ze względu na Teresę taktownie stłumiliśmy wybuchy patriotycznego entuzjazmu, ostatecznie dla niej Kanada stała się drugą ojczyzną. Teresie patriotyzm nie bruździł, bo okazało się, że ów jubiler był Włochem, ale za to od razu zrobiła się wściekła na własną bezsilność.

– Ja się z nim prawować nie będę – rzekła ponuro, ochłonąwszy z wrażenia. – Nie dość, że to w ogóle mafia i jeszcze by mnie nożem dźgnęli w ciemnej ulicy, to jeszcze on został niedawno radnym okręgu. Nic mu nie zrobię.

– Możesz go też dźgnąć nożem – powiedziała moja mamusia słabo, ale zachęcająco. – Dam ci nóż, bardzo dobry. Wyszczerbiony.

– Myślisz, że wyszczerbionym będzie łatwiej go zarżnąć?

– Skąd wiesz to wszystko – spytałam Marka. – I po co nas pytałeś, kto go miał w ręku?

– Chciałam się na wstępie upewnić, czy nie istniała możliwość zrobienia kantu u nas. Orno bardzo się tym interesuje…

Okazało się, że Orno poznało własny wyrób od pierwszego rzutu oka i zdenerwowało się do szaleństwa. Przez trzy godziny robiono ekspertyzy, sprawdzając każdy szczegół, po czym zaniepokojono się okropnie, że oszustwo zostało popełnione w Polsce. Marek nie mógł zaprzeczyć, nie mając pojęcia o losach pierścionka, i na wszelki wypadek wolał przeegzaminować całą rodzinę od razu. Zdenerwowane Orno zaofiarowało się dokonać wymiany spalonego korala na nowy, chociaż należało poświęcić na ten cel korale innego kształtu, bo identycznych nie było na składzie. Właśnie ze względu na ich kształt pierścionek był jedyny na świecie.

Ciężki szlag trafiał nas jeszcze na myśl, że ów bandyta–jubiler przywali naszą próbę srebra na jakimś bałwanie z byle czego, a potem, w razie wykrycia oszustwa, znów będzie na nas, że kantujemy. Cała rodzina czuła się tym osobiście dotknięta, szczególnie że nic nie mogliśmy poradzić. Z prawdziwą przyjemnością każdy z nas własnoręcznie zarżnąłby łobuza tym wyszczerbionym nożem mojej mamusi.

– Ale emalię, trzeba przyznać, dał bardzo porządną – zauważyła Lucyna melancholijnie. – Dopiero po ośmiu latach zaczęła złazić…

Uprzejmość Orno, które natychmiast przystąpiło do naprawy pierścionka, podniosła nas nieco na duchu i podreperowała nadwyrężoną atmosferę. Wywołane nie zaplanowanymi wydarzeniami komplikacje trwały przeszło tydzień, cokolwiek utrudniając wpajanie Teresie przekonania, iż przybyła do autentycznego raju. Obiadowe kurczaki woziłam tam i z powrotem, upychając je w lodówce, na zmianę rozmrażając i zamrażając. Pozostałe produkty konsumowane były sukcesywnie przez wszystkie osoby w porach dowolnych. Starczyło ich na dość długo, co wzbudziło lekkie niezadowolenie Teresy.

– Ona była zdania, że ja jestem na diecie, tak? – rzekła zgryźliwie, czyniąc potępiający gest w kierunku mojej mamusi. – I dlatego kupiła trzy kilo schabu i cztery kurczaki i ja, nie daj Boże, miałam to wszystko zeżreć? To co ja jestem, wołoduch?

– Chciałam, żebyś nie była głodna od samego początku! – broniła się niepewnie moja mamusia.

Przy stole siedziała szwagierka, wypisująca właśnie dla niej kolejne recepty.

– Czy panie mogłyby mi wyjaśnić uprzejmie, co to jest wołoduch? – zainteresowała się przerywając pisanie. – Słyszę to słowo od Joanny dość często i przypuszczam, że to coś jest, ale nie wiem co. Czy to coś znaczy?

Lucyna życzliwie pośpieszyła z informacją.

– Za naszej młodości niedaleko naszych dziadków, w sąsiedniej wsi, żyła jedna baba, potwornie skąpa – rzekła. – Wszyscy ją znali, bo słynęła ze skąpstwa na całą okolicę. No i pewnego razu na Wielkanoc ksiądz chodził po kolędzie, tfu, chciałam powiedzieć ze święconym. Oczywiście księdza trzeba było stosownie podjąć, stół zastawić, poczęstować, wobec czego trzy wsie zastanawiały się, co też poda owa skąpa baba. Z tradycji wyłamać się nie mogła, bo od razu byłaby potępiona. Baba zdobyła się na gest, szarpnęła się niesłychanie i dała księdzu jajko na miękko…

– Co proszę? – przerwała moja szwagierka nieco zaskoczona.

– Jajko na miękko. To jest sama święta prawda, ja tu żadnych anegdot nie opowiadam, wieś naszych dziadków nazywała się Tończa, a baba mieszkała obok, w Paplinku. Jajko na miękko było to coś tak niezwykłego w jej chałupie, taki nieprawdopodobny frykas, że zleciało się wszystko, co żyło, i wwaliło do izby. Tłok się zrobił niemożliwy, wszelka żywina stała wpatrzona w jajko, przepychając się i włażąc księdzu na głowę, aż baba zdenerwowała się okropnie i krzyknęła: Psy na dwór! Dzieci pod stół! Ksiundz nie wołoduch, som całego jajka nie zji, jak zostawi, to wom dom! No i stąd się wziął wołoduch…

– Szanowne panie, o ile wiem, wybierają się w podróż? – powiedziała szwagierka uprzejmie, wracając do recept. – To w tej podróży pani nie będzie wołoduch i żadnego jajka pani nie zji. Ścisła dieta!

Ścisła dieta była czymś, co moją mamusię zawsze wprawiało w bezgraniczne przygnębienie.

– To skąd ja wezmę siłę? – jęknęła żałośnie.– Mamy jechać w góry… I nad morze…

– Masz zamiar zatrudnić się tam przy połowach ryb czy wyrębie lasu? – zainteresowała się Teresa.

Moja szwagierka była twarda.

– Nie idą panie piechotą? – upewniła się grzecznie. – Joanna, twojego samochodu nie trzeba pchać pod górkę? Jak nie, to w porządku. Gotowane mięso, ryby, twarożek, mleko już można. Dużo świeżego powietrza, trochę ruchu, na razie żadnych specjalnych wysiłków. Po górach proszę chodzić z umiarkowaniem.

– Jakie tam góry, ledwo pagórki – sprostowała wzgardliwie Lucyna. – Beskid Śląski i Góry Stołowe.

– Już my jej przypilnujemy, żeby nic nie jadła – zapewniła Teresa stanowczo.

Nic nie mówiłam, pełna dość ponurych przeczuć, co też z tego wszystkiego wyniknie. Przewidywałam, że będę włóczona po wsiach w poszukiwaniu owego mleka i twarożku, spodziewałam się rozmaitych trudności, ale w najśmielszych nawet przypuszczeniach nie odgadłabym, jak wstrząsające wydarzenia staną się rezultatem tej diety mojej mamusi i jej umiarkowanych wysiłków…

Wycieczka zaplanowana była już od chwili, kiedy Teresa zdradziła zamiar przyjazdu do Polski. Życzyła sobie obejrzeć fragmenty kraju, które w młodych latach, zanim jeszcze wyjechała do Kanady, umknęły jej uwadze. Uzbierało się tego dość dużo. Całe wybrzeże od Łeby do Świnoujścia, całe Sudety, całe Zielonogórskie oraz parę innych drobnostek w rozmaitych miejscach, oddalonych od siebie. Jechać równocześnie do Łowicza i nad Wigry, w dodatku przez Częstochowę, wydało mi się przedsięwzięciem ponad siły, zażądałam zatem uściślenia planów, co na łonie mojej rodziny okazało się wręcz niewykonalne.

Na domiar złego wyłoniły się trudności z doborem pasażerów. Teresa, rzecz jasna, musiała jechać, moja mamusia również, bo cała impreza odbywała się na ich wspólną cześć. Ciocia Jadzia musiała jechać, bo zawsze obie z Teresą były najlepszymi przyjaciółkami. Lucyna musiała jechać, bo bez niej wszystkie czuły się niepewnie, ponadto załatwiała miejsca noclegów nad morzem. Ojciec musiał jechać, bo tylko on mógł załatwić noclegi na południu i na zachodzie. Z uwagi na rodzaj pracy zaprzyjaźniony był ze wszystkimi dyrektorami i kierownikami wszelkich fabryk cukierniczych i stały przed nim otworem przynależne do nich pokoje gościnne. Kwestia noclegów zaś była niezmiernie ważna, Teresa bowiem przerażająco podwyższała koszty. Jako cudzoziemiec dewizowy w żadnym hotelu nie mogła mieszkać za normalną cenę, a propozycję zakradania się na waleta odrzuciła stanowczo. Pozostawały zatem kwatery prywatne, w dodatku gratisowe, wynajmowane wyłącznie z przyjaźni i przez grzeczność. Niekoniecznie wszystkim, wystarczało Teresie.

W ten sposób miałam przed sobą perspektywę jazdy co najmniej w dwóch kierunkach naraz i sześć osób w samochodzie, licząc także i siebie. Zaprotestowałam bardzo stanowczo.

Stan zdrowia mojej mamusi przeważył. Stanęło na tym, że najpierw pojedziemy nad morze, bo tam nie chodzi się po górach, potem zaś, okrężną drogą, udamy się na południe. Decyzja pociągnęła za sobą dalsze rozstrzygnięcia. Ojciec nad morzem nie był potrzebny, miał zatem spotkać się z nami dopiero w Cieszynie, u naszej kuzynki Lilki. Uzgodniono, że ciocia Jadzia wróci stamtąd do Warszawy, zaś ojciec zajmie jej miejsce i uda się z nami dalej, świecąc oczami przed swoimi przyjaciółmi i spadając im znienacka na kark.

– Będzie wam wygodniej – powiedziała ciocia Jadzia z melancholijnym westchnieniem. – Wprawdzie straciłam ostatnio całe dwa kilo, ale i tak Janek jest chudszy.

– Ciekawe, jak Lilka wytrzyma ten najazd – mruknęła Lucyna.

– Bardzo dobrze wytrzyma – upewniła ją moja mamusia. – Dzieci wysyła na wakacje i będzie miała prawie puste mieszkanie.

– Czy mogłybyśmy jeździć jakimiś mniej głównymi drogami? – spytała niecierpliwie Teresa. – Ciągle mnie wożą autostradami, nie chcą skręcać nigdzie w bok i już mi te autostrady nosem wyszły. Są tu chyba jakieś boczne drogi?

– Naprawdę myślisz, że u nas jest takie zagęszczenie autostrad? – zdziwiła się Lucyna.

– Proszę cię bardzo – powiedziałam równocześnie do Teresy. – Możemy jeździć nawet przez wsie i opłotki, tylko w razie ulewnego deszczu któraś z was wysiądzie i będzie szła przed samochodem, sprawdzając głębokość kałuż.

– Aż tyle nie wymagam. Mogą być średnio boczne drogi…

Dokładnie w momencie wyjazdu, o wpół do dziewiątej rano, okazało się, że plany znów należy skorygować. Musimy zacząć nie od Łeby, tylko od Sopotu, a ściśle biorąc od Oliwy. Ojciec pomieszał swoje obowiązki i zaanonsował nas w fabryce czekolady „Bałtyk”, gdzie podobno zarezerwowano pokój. Kiedy wkroczyłam do mieszkania mojej mamusi, awantura była już w pełnym rozkwicie.

– Po diabła nam ten pokój w „Bałtyku” przecież ja mam tam przyjaciółkę, która ma pensjonat w Sopocie! – złościła się Lucyna. – Mogłam u niej zamówić całe piętro!

– A w ogóle po diabła nam ten Sopot, przecież ja tam byłam – irytowała się Teresa. – Nie ma drogi prosto do Łeby? Musi się jechać przez Sopot?!

– Czego ty się wtrącasz niepotrzebnie, kto cię prosił, żebyś się wyrywał jak Filip z konopi! – syczała moja matka do mojego ojca. – Miałeś załatwiać na Śląsku, a nie nad morzem! Nad morzem załatwia Lucyna, po co wprowadzasz zamieszanie!

– Ją słyszałem, że wszędzie tam, gdzie są fabryki cukiernicze – upierał się ojciec. – Była mowa i o morzu…

– No pewnie, że była mowa, przecież jedziemy nad morze! Ale ty masz załatwiać na Śląsku!

– Toteż właśnie załatwiłem. Zapisane jest na kartce. Nad morzem i na Śląsku, a to ma być pierwszy etap, wyraźnie słyszałem…

– Nie, no wiecie, ten stary ramol do grobu mnie wpędzi! Gdzie Oliwa, a gdzie Śląsk!

Zaniepokoiłam się, że nie wyruszymy, dopóki ojciec nie da się przekonać, że pokręcił. Mogło to potrwać do wieczora.

– Przestańcie się kłócić – zażądałam stanowczo. – Trudno, przepadło, musimy jechać przez Sopot, bo tego dyrektora z „Bałtyku” nie można wystawić do wiatru bez słowa. Ja go przypadkiem znam. Za to możemy ominąć Łebę, bo w Łebie też byłaś. Co ty w ogóle masz w tej Łebie? – zwróciłam się z dezaprobatą do Teresy. – Już piętnaście lat temu tam było brudno, to masz pojęcie, jak jest teraz?

– Rzeczywiście – przyznała Teresa. – Właściwie to nie wiem, po co mi ta Łeba. Możemy ją ominąć.

– To może jedźmy już? – zaproponowała ciocia Jadzia. – W razie czego naradzimy się po drodze…

Ojciec obraził się na moją mamusię, twierdząc, że ramol to jest gatunek małpy. Bagaże nie chciały się zmieścić najpierw w windzie, a potem w samochodzie, bo kategorycznie odmówiłam zgody na wyrzucenie mojego szóstego koła zapasowego. Ciocia Jadzia, bliska płaczu, gotowa już była zrezygnować z podróży, utrzymując, że wszystko przez nią, bo ona jest najgrubsza. Lucynie w momencie wsiadania wylała się do torby cała butelka mleka. Był początek lipca i upał panował nieziemski.

Za Modlinem rozluźniło się na szosie i odetchnęłam.

– Teraz możecie sprawdzić, dokąd właściwie jedziemy i kiedy mamy tam być – powiedziałam. – Teresa, masz pod ręką moją torebkę, wyjmij z niej niebieską kopertę. Won stąd. Wynoś się.

– Jak ty się do mnie odzywasz? – oburzyła się Teresa.

– To nie do ciebie, ona rozmawia po drodze z rowerzystami i innymi kierowcami – wyjaśniła Lucyna.

Przyświadczyłam.

– Chciał mi zajechać drogę, półgłówek. No i co? Masz tę kopertę?

Moja mamusia siedziała jak zwykle obok mnie z otwartą mapą samochodową na kolanach.

– Zdawało mi się, że jedziemy do Sopotu i mamy tam być dzisiaj?– zdziwiła się łagodnie. – Szosa się zgadza, na słupie było napisane to samo co tu.

– Mam kopertę – rzekła Teresa. – I co teraz?

– Możesz mi wsadzać łokieć w żebra, ale nie wal mnie w zęby – powiedziała Lucyna.

– Dosyć tu ciasno. Poza tym wcale cię nie walę. Chociaż lepiej, żebym to ja ciebie waliła niż ty mnie, bo ja mogę stracić sztuczną szczękę. Czy całą drogę mam jechać z tą kopertą w ręku?

– Nie, zajrzyj do niej. Tam jest napisane dokładnie, co, gdzie i kiedy ojciec nam załatwił na pierwszy ogień. Dowiemy się, ile mamy czasu na morze i którędy będziemy jechać do Cieszyna.

– To jeszcze tego nie wiemy?

– No pewnie, że nie. Do tej pory wcale nam to nie było potrzebne. Tak czy inaczej, dzisiaj musimy być w Oliwie, ale trzeba się zastanowić, co zrobimy od jutra.

Teresa zajrzała do koperty. Okazało się, że bez okularów tych bazgrołów nie odcyfruje. Okulary ma w neseserku, a neseserek w bagażniku. Lucyny okulary były w mleku, wylała je co prawda z torby jeszcze przed domem mojej mamusi, ale nie zdążyła zrobić porządku, bo za bardzo poganiałam.

– A może się zatrzymamy gdzieś nad jakąś rzeczką, to sobie to wszystko umyjesz – powiedziała z troską ciocia Jadzia, zaglądając do wnętrza jej torby. – Albo we wsi, przy studni…

– We wsi, we wsi – podchwyciła zachęcająco moja mamusia. – Dostaniemy mleka. Połowa się wylała i musimy dokupić, bo nam zabraknie.

– Wylało się wszystko – sprostowała Lucyna.

– Wcale nie, bo ja mam jeszcze w termosie. Ale i tak trzeba dokupić.

Z rezygnacją pomyślałam, że dość wcześnie wjeżdżam na tę mleczną drogę. Nie obejdą się bez mleka, nie ma siły, cysterna nie wystarczy. Z dwojga złego wolałam już wieś niż prowincjonalne bary mleczne, szczególnie że na wsi można było liczyć na prawdziwe mleko prosto od krowy. Dyskusja na temat gruźlicy krów i innych kwestii zdrowotnych zakończyła się stwierdzeniem, że po pierwsze, gruźlica jest już teraz uleczalna, a po drugie, krowy znacznie rzadziej chorują niż przed wojną. Zatem tylko wieś!

– Popatrz na tę mapę – powiedziałam z westchnieniem do mojej mamusi. – Zdaje się, że od Mławy można jechać bocznymi drogami prosto na Malbork. Będą wsie. Sprawdź, co ja tam powinnam mieć na drogowskazie.

Moja mamusia przekartkowała mapę.

– Prabuty – oznajmiła po krótkim namyśle.

– Prabuty, koło Mławy?

– Nie, koło Malborka.

– Aleja muszę wiedzieć, na co się jedzie do Mławy!

– Jak to na co? Na Gdańsk…

Nie chciało mi się zatrzymywać i oglądać mapy. Wydusiłam wreszcie z mojej mamusi informację, że mam jechać na Żuromin i Działdowo. Potem drogi się rozejdą, Żuromin na lewo, Działdowo na prawo.

– Przez Działdowo to się jedzie pociągiem, a nie samochodem – zauważyła ciocia Jadzia nieufnie.

– Zgubiłam tę kartkę z koperty – zaraportowała Teresa. – Lucyna siedzisz na niej… Nie, nie siedzisz, gorzej, zabierz te kopyta i przestań po niej deptać, bo już nic nie będzie można odczytać.

– Gdzie mam je zabrać, odciąć sobie? Tu jest jakiś wielki bałwan pod nogami…

– Wał korbowy – wyjaśniłam. – Wykluczam usunięcie…

Jedyną osobą, która miała okulary pod ręką, była moja mamusia. Dostała sponiewieraną kartkę.

– Dwanaście trzynaście siedem – przeczytała jednym ciągiem. – Przed dziewiętnaście do pepchełki…

Urwała na chwilę i wpatrzyła się w kartkę pilniej.

– Zobacz, co jest na drugiej stronie – poradziła Lucyna. – Po tej jest jakiś szyfr. Z czego ta kartka?

– Z zeszytu w kratkę.

– A co jest po drugiej stronie?

– Po drugiej stronie?… Szewski goszczy.

– Jak wy się wyrażacie? – zgorszyła się Teresa. – Przez te parę lat rodzina mi popadła w jakieś grubiaństwa!

Oderwałam wzrok od szosy i rzuciłam okiem na kartkę.

– Nie żadne grubiaństwa, tylko Kwapiszewski z Bydgoszczy – wyjaśniłam. – Dzwonił do Jerzego i to jest notatka. To znaczy, połowa notatki. Zobacz na pierwszej stronie.

– Nic tam więcej nie ma, tylko dziewiętnaście pchełki? – spytała z zainteresowaniem Lucyna, zanim moja mamusia zdążyła się odezwać.

– Mówi się dziewiętnaście pchełek, a nie dziewiętnaście pchełki – poprawiła Teresa. – Może być najwyżej trzy pchełki.

Ciocia Jadzia, od wielu lat główna księgowa, odruchowo dokonała pośpiesznego obliczenia.

– Cztery – powiedziała. – Może być cztery pchełki.

– Mogą być cztery pchełki – skorygowała z naciskiem Lucyna.

– Mogą – zgodziła się ciocia Jadzia. – Mogą być cztery pchełki. Czy to znaczy, że już wiemy wszystko?

– Nie – odparłam. – Tam jest więcej tekstu. Przeczytaj do końca.

– Gdzie wy macie pchełki? – zdziwiła się moja mamusia, ciągle wpatrzona w kartkę. – Zaraz, bo nie mogę odczytać… Aha, świniobicie…

– Co proszę? – spytała szybko Teresa.

– Nie, nie świniobicie, już wiem! Świebodzice. Ul partyzantów szesnaście portiernia pok gość inny liliowa dwa prawo armii czerwonej. Klucz.

– Gdzie? – spytała zachłannie Lucyna.

– Co, gdzie?

– Klucz. Gdzie klucz do tego szyfru?

– A skąd ja mam wiedzieć, przecież to Janek pisał, nie zgadniemy pewnie nigdy w życiu…

– Zrozumiałam, że w Świebodzicach armia czerwona ma prawo do innego gościa – przerwała Teresa z niesmakiem. – Jakiego innego gościa? I co to jest ul partyzantów? I w ogóle co to znaczy?

– To znaczy, że mamy zamówiony nocleg w Świebodzicach z dwunastego na trzynasty lipca i przed dziewiętnastą mamy się zgłosić po klucz do pokoju gościnnego na portiernię fabryki czekolady, Partyzantów szesnaście – wyjaśniłam. – Ulica Partyzantów, nie ul. Pokój gościnny mieści się na Liliowej, od Armii Czerwonej w prawo. Pojęcia nie mam, gdzie to jest, bo w Świebodzicach byłam tylko raz w życiu.

Wszystkie przyjęły informację nieufnie i podejrzliwie.

– Skąd to wiesz? – spytała Teresa.

– Znasz się na szyfrach? – zaciekawiła się ciocia Jadzia.

– Przy mnie ojciec pisał, jak rozmawiał z nimi przez telefon, tylko nie zapamiętałam dat i adresów.

Pisał na miękkim i dlatego niewyraźnie. Tam jest nazwisko faceta, wiedziałam, że ma coś wspólnego z jakimiś insektami. Do kogo mamy się zgłosić przed dziewiętnastą?

– Do pepchełki…

– Sprawdź porządnie! Zdaje się, że to nie Pepchełka, tylko zwyczajnie Pchełka, ale nie jestem pewna. Zobacz, czy to pe na początku nie stoi oddzielnie. Tylko nie pomyl się, bo w końcu zaczniemy pytać o pana Karalucha i facet się obrazi. Jest oddzielnie czy nie?

Moja mamusia przyjrzała się pilniej.

– No owszem, chyba jest. Do pana Pchełki…

– To teraz spróbuj znaleźć Świebodzice. Musimy obliczyć, jak jechać, żeby dojechać tam dwunastego. Ze Świebodzic do Cieszyna już blisko.

Dyskusję na temat, czy Świebodzice mają jakiś sens, czy nie mają żadnego, ucięłam w samym zarodku.

– Chciałaś obejrzeć Ziemie Zachodnie – powiedziałam do Teresy. – Najlepsza okazja, przejedziemy ciągiem z góry na dół i będziesz miała wszystko za jednym zamachem. Dwunastego rano musimy wyjechać z tego czegoś pod Szczecinem, Lucyna co to jest?

– Lubiatowo. Pod Pyrzycami.

– Może być pod Pyrzycami. Który dzisiaj? Trzeci? Doskonale, do jedenastego, to znaczy osiem dni, możecie robić, co chcecie, jedenastego zatrzymujemy się w Pyrzycach.

– W Lubiatowie…

– Niech będzie w Lubiatowie. Do tego czasu możecie mieć dowolne fanaberie, mnie wszystko jedno…

Moja mamusia wykorzystała zezwolenie i zaprezentowała fanaberię natychmiast. Chciała do wsi, po mleko. Oczywiście zaniedbała pilnowania mapy, w związku z czym pojechałam na Ostródę. Następnie dałam się skołować do reszty i zaczęłam się pchać na Iławę drogami czwartej klasy. Przez wsie, opłotki, łąki i ugory.

O mleko zaczęły w końcu nudzić już wszystkie, Lucyna dodatkowo upominała się o studnię, twierdząc, że w torbie zrobił się jej twarożek. Upał panował ogłuszający. Upatrzyłam sobie wieś zadrzewioną bardziej niż inne i zatrzymałam się na jej skraju, na rozwidleniu dróg, w cieniu rozłożystej lipy, tuż przy pierwszej chałupie. Nic innego nie kierowało mną przy dokonywaniu wyboru, jak tylko chęć znalezienia się w solidnym cieniu.

Baby z samochodu rozlazły się natychmiast we wszystkie strony. Moja matka z Lucyną poleciały szukać mleka i studni. Ciocia Jadzia, dobierając co bardziej kolorowe fragmenty pejzażu, przeganiała Teresę i mnie, każąc sobie pozować i dając upust manii fotograficznej, na którą cierpiała od urodzenia. Na rozległym zboczu wielkiego płytkiego rowu rosły fioletowe łubiny, na łące po drugiej stronie drogi czerwieniły się maki, Teresa miała żółtą kieckę, ja niebieską, razem stanowiło to orgię barw, od której zęby mogły rozboleć. Słońce paliło żywym ogniem.

Lucyna wróciła ostatnia, z umytą torbą.

– Nie wiem, czy to taki urodzaj na kratki, czy rzeczywiście Teresę prześladują – powiedziała, lokując się na swoim miejscu. – Tam, za tymi drzewami, stoi samochód i w środku ma torbę, identyczną jak te bagaże, którym właściciel zginął na lotnisku. Jacyś ludzie przyglądali się wam przez lornetkę.

Z gorąca nie doceniłam wagi informacji.

– Jacy ludzie? – spytałam niemrawo.

– Wcale im się nie dziwię, skoro moja siostra kucała dookoła samochodu – zauważyła Teresa zgryźliwie. – Chcieli obejrzeć to dziwowisko.

– Kucałaś dookoła samochodu? – zgorszyła się Lucyna. – Już nie miałaś gdzie?

– Oj, wcale nie kucałam, chciałam się napić mleka! – zdenerwowała się moja mamusia.

– Kucała, kucała – mruknęła ciocia Jadzia. – Mam to na fotografii.

– Wcale nie! To znaczy owszem, kucałam, gdzie miałam sobie postawić garnuszek, żeby nalać mleka? Na samochodzie nie chciał się trzymać, tylko zjeżdżał, więc musiałam na ziemi. Nie umiem pić z butelki!

– To można było raz ukucnąć i nalać, a nie tak przysiadać raz koło razu. Chłop z roweru zleciał, tak się za tobą oglądał.

– Zleciał – przyświadczyłam, ruszając i spoglądając w lusterko. – I już dalej nie pojechał, tylko stanął i patrzył, mało mu oczy nie wyszły.

– Żadnego chłopa nie widziałam. Wszędzie było nierówno i źle mi się ustawiało. Może ze trzy razy przykucnęłam, wielkie rzeczy!

– Chłopa możesz obejrzeć, jak spojrzysz do tyłu. Jeszcze ciągle stoi…

– Słuchajcie, jeżeli jedziemy przez Malbork, to może by zamiast chłopa obejrzeć raczej zamek? – zaproponowała Teresa. – Chociaż z wierzchu! Ostatnim razem widziałam go w ruinie…

W ostatecznym rezultacie do Sopotu dojechałam po czwartej. Po drodze był nie tylko Malbork, ale także Oliwa, gdzie należało znaleźć znajomego dyrektora i wśród uprzejmych reweransów powiadomić go, że rezygnujemy z pokoju. Uzgodniłyśmy, iż wygodniej nam będzie u przyjaciółki Lucyny. Dyrektor ucieszył się nadzwyczajnie, bo właśnie spadł mu na głowę gość z Czechosłowacji, dzięki czemu konwersacja, acz wersalska, była rzeczowa i krótka.

Koszmarny, całodzienny upał sprawił, że nie interesowało mnie nic poza kąpielą w morzu. Teresa podzielała moje poglądy. Mały pensjonacik przyjaciółki Lucyny stał w południowej części miasta, blisko plaży. Zaparkowałam byle jak w bocznej uliczce, tuż za wiśniowym peugeotem, który mi się z czymś kojarzył, ale nie miałam teraz głowy do skojarzeń. Za to miałam na sobie kostium kąpielowy, plażową kieckę i sandałki na bosych stopach. Nic mnie nie obchodziło żadne zakwaterowanie, zostawiłam je Lucynie i popędziłam na plażę, rozbierając się po drodze. Teresa, ubrana podobnie, popędziła za mną.

Nad samą wodą zastopowało nas gwałtownie i bardzo dokładnie. Przez długą chwilę obie w milczeniu patrzyłyśmy na ciecz pod nogami.

– Co to ma być? – spytała Teresa z lekkim obrzydzeniem, wyraźnie zaskoczona. – To jest morze czy jakiś kanał?

– Dotychczas wiedziałam, że homogenizowane łajno płynie Wisłą – odparłam z powątpiewaniem.– Ale wygląda na to, że nie szłam z postępem. Przedostało się już do zatoki.

Szeroki pas wody przy brzegu chlupotał czymś dziwnym. Dawały się w tym odróżnić rybie odpadki, ale głównie była to warstwa brudnobrązowej zawiesiny, zdumiewająco gęstej. Umysł bronił się przed odgadywaniem, skąd mogła pochodzić.

– Ja w to nie wejdę – oznajmiła Teresa stanowczo.– Nie wiem, co to jest. Od tego można dostać jakichś parchów.

– Ludzie wchodzą – zauważyłam bezmyślnie, bo przeszło pół dnia w samochodzie w śmiertelnym upale otumaniło mnie doszczętnie.

– Może są zahartowani. Albo szczepieni. Albo po prostu zwariowali, może z gorąca. Czy tu nie ma czystej wody?

Ocknęłam się z otępienia.

– Jest, owszem. Ale kawałek dalej, we Władysławowie. Tam już nie ma zatoki, tylko pełne morze. Chodź, jedziemy natychmiast do Władysławowa.

Zawróciłam i pociągnęłam ją za sobą. Teresa odwracała głowę, ze zgrozą patrząc na chlapiące się w zawiesinie jednostki, zapewne ciekawiło ją, czy skutki kąpieli pojawią się na nich od razu. Ciągnęłam ją coraz energiczniej, wyraźnie czując, że umrę, jeśli nie wejdę do wody. Poza tym ruszyła mnie patriotyczna ambicja. Teresa w Kanadzie miała jezioro czyste jak kryształ, nawet raki w nim żyły, a u nas co? Przywiozłam ją nad gnojówkę i nie znajdę nic lepszego?

Zgodziłam się tylko na kwadrans zwłoki, niezbędnej dla wypakowania bagażu. Lucyna mamrotała coś o jakimś pokoju na poddaszu, ale nie zwracałam na nią uwagi, zajęta tłumaczeniem Teresie, że to coś w wodzie nie znajduje się trwale, tylko nadpływa czasami, a skąd się bierze, nie wiadomo, w każdym razie nie z kanalizacji. Teresa miała sceptyczny wyraz twarzy, być może w moich wyjaśnieniach brakowało dostatecznego ognia.

Wiśniowego peugeota w uliczce już nie było, co zauważyłam wyłącznie dzięki temu, że nie musiałam wyjeżdżać tyłem. Parkując, odruchowo nastawiłam się na skomplikowane manewry, teraz zaś mogłam zawrócić i wyjechać zwyczajnie przodem.

Na to jednakże również nie zwróciłam uwagi. Robiłam rekord trasy do Władysławowa, wprost pod pensjonat „Solmare” i oprzytomniałam dopiero po wyjściu z wody. Rzecz jasna ochłodziło się znacznie, co innego bowiem samo południe na suchej wsi, a co innego wieczór nad morzem. Teresa narzekała trochę, że ten Bałtyk dziwnie zimny, tak jakby w Kanadzie panował klimat co najmniej tropikalny. Lucyna i moja matka złowieszczo prorokowały nam zapalenia płuc, reumatyzm i galopujące suchoty, ciocia Jadzia z obłędem w oczach robiła zdjęcia wszystkiego, co jej wpadło pod rękę.

– Przestańcie krakać i obejrzyjcie lepiej tego peugeota, który stoi za parkanem–powiedziałam rześko, przebierając się w suchą odzież na tylnym siedzeniu samochodu. – Przysięgnę, że leży w nim kraciasta torba.

Ciocia Jadzia natychmiast zrobiła zdjęcie peugeota i zajrzała do środka.

– Leży torba – oznajmiła, wróciwszy do mnie kurcgalopkiem. – Skąd wiedziałaś?

Kiwnęłam głową, zadowolona, że zimna kąpiel przywróciła mi sprawność umysłu.

– Kraciasta, nie? No właśnie. Od razu mi jakoś znajomo wyglądał, to ten sam, którym jechali ci od komplikacji z bagażami. Plączą się nam przed nosem. Głodna jestem potwornie, wy nie?

Głodne byłyśmy wszystkie, udałyśmy się więc na podwieczorek. Moja mamusia, bardzo rozżalona, dostała herbaty z suchą bułeczką, nie mogąc nam darować, że na jej oczach zażeramy się tortem z „Solmare”. Ciemno już było kompletnie, kiedy wróciłyśmy do pensjonatu w Sopocie. Wiśniowy peugeot stał w uliczce na poprzednim miejscu, zaparkowałam zatem gdzie indziej, mętnie myśląc, że chyba rzeczywiście nas prześladuje. Nic mnie to nie obchodziło.

– Teraz może wreszcie do ciebie dotrze, że mamy pokój na poddaszu, wszystkie razem, pięcioosobowy – powiedziała zimno Lucyna, wysiadając z samochodu. – Innego nie było, bo przyjechałyśmy znienacka. Co ty na to?

– A łazienka jest gdzie?

– Są trzy. Jedna też na poddaszu.

– No to mamy znakomity pokój – orzekłam beztrosko, bo nad morzem zawsze prezentowałam doskonały humor, niezależnie od okoliczności. – Mam nadzieję, że nie zamierzacie chrapać i krzyczeć przez sen?

Pokój był dość oryginalny, bardzo obszerny, tyle że zamiast okien miał lukarny w suficie. Łazienka istotnie znajdowała się w pobliżu. Moja matka, Lucyna i ciocia Jadzia umyły się i położyły od razu, Teresa obstawała przy poprawkach krawieckich, bo dekolt jej plażowej kiecki odstawał na gorsie i musiała przeszyć dwa guziki.

– Idź do tej łazienki – powiedziała do mnie. – Ja pójdę ostatnia.

– Ostrzegam cię, że światło zgasło – rzekła Lucyna.

– Jak to zgasło? Przecież się pali?

– Tu się pali, ale zgasło na korytarzu i w łazience. Coś się zepsuło.

– Nie szkodzi, wodę przecież rozpoznam…

Przez otwarte okno łazienki świecił księżyc w pełni i do kranów udało mi się trafić bez trudu. Reszta wyglądała przeciętnie. Prysznic lał się z góry z szerokim rozrzutem, po mydło trzeba było sięgać na parapet okienny, ręcznika i szlafroka w ogóle nie dawało się nigdzie umieścić, ale grunt, że była ciepła woda. Wychodząc, odruchowo przycisnęłam umieszczony na zewnątrz wyłącznik, co oczywiście nie wywołało żadnego efektu. Po omacku trafiłam do pokoju.

– Zostaw sobie otwarte okno – poradziłam Teresie. – Księżyc bardzo porządnie świeci, prawie wszystko widać.

Skończyła z guzikami, wyszła i nie było jej potwornie długo. Na korytarzu rozległy się jakieś głosy, wyjrzałam, zobaczyłam pokojówkę i faceta na drabinie, zapewne elektryka, światło już się paliło, a Teresa ciągle siedziała w łazience. Pranie robiła czy co….? Zaczęłyśmy się niepokoić, snując rozmaite katastroficzne przypuszczenia, ale żadnej z nas nie chciało się wstawać i sprawdzać, co się z nią dzieje. W wannie utopić się nie mogła, bo nie było wanny.

Wróciła po trzech kwadransach, wściekła do szaleństwa.

– Co za cholera zgasiła mi światło w tej łazience?! – wysyczała z furią.

Zdumiałyśmy się wszystkie niepomiernie.

– Jak to? – spytałam. – Przecież Lucyna mówiła, że nie ma światła?

– Coś tam w ogóle robiła tyle czasu? – zainteresowała się Lucyna.

– Żebyś pękła z tym swoim oknem i księżycem! – wrzasnęła Teresa do mnie. – Zimno było jak piorun, więc zamknęłam i od razu zgubiłam mydło! Wypsnęło mi się, nie mogłam go znaleźć, zamknęłam wodę, macałam tam jak głupia po wszystkich kątach, a na to zapaliło się światło…

– No owszem, zapaliło się – przyświadczyłam. – To co, źle ci, że się zapaliło?

– Ale nie u mnie! Na korytarzu! Słyszałam, jak tam ludzie mówili, że już jest światło w łazience, gie, nie światło! Zaczęłam macać, żeby znaleźć kontakt, całą ścianę obmacałam, dwie ściany, ale okazuje się, że kontakt jest na zewnątrz, a ja nie mogłam wyjść, bo już byłam goła, a ci ludzie stali pod samymi drzwiami, w dodatku zapomniałam, gdzie zgubiłam to mydło, a jak je wreszcie znalazłam, to przez pomyłkę otworzyłam zimną wodę! Czego tak rechoczecie jak stare ropuchy? Co za gangrena, co za zołza zgasiła mi na korytarzu?!

– Chyba ja – wyznałam. – Nie mogłaś włożyć na chwilę szlafroka?

– Nie mogłam, bo już byłam mokra i brudna od tego macania mydła!

– Trzeba było przeczekać tych ludzi…

– A skąd ja miałam wiedzieć, ile czasu to potrwa? Myślałam, że czekają na łazienkę i jakby oni czekali tam, a ja w środku, to moglibyśmy tak czekać do sądnego dnia! W końcu otworzyłam ten księżyc, nie księżyc, tylko okno, wiało stamtąd jak trąba powietrzna, jeszcze lumbago dostanę.

– Trzeba było ich poprosić przez drzwi, żeby ci zapalili światło!

Teresa zamilkła nagle, popatrzyła na mnie dziwnie i położyła się. Dla odmiany zaczęła kręcić nosem, że przez otwarte lukarny leci dym z sąsiedniego komina. Wytłumaczyłam jej, że w nocy zgaszą ogień, to i dym przestanie lecieć.

– Rano zacznie na nowo – mruknęła. – Czy tu są jakieś szajki w tym pensjonacie?

– Jakie szajki? – zainteresowała się gwałtownie Lucyna.

– Przestępcze.

– Szajki przestępcze? Nic o tym nie wiem.

Teraz z kolei ja się zainteresowałam.

– Dlaczego mają tu być szajki przestępcze?

– Ci ludzie pod drzwiami jakoś tak dziwnie rozmawiali – powiedziała Teresa z wahaniem. – Dlatego właśnie nie poprosiłam ich, żeby mi zapalili światło. Szeptali konspiracyjnie.

– Szeptali i słyszałaś? – zdziwiła się moja mamusia.

– Drzwi miały szparę. Dlatego tak wiało z okna, był przeciąg.

– Jak szeptali? – spytałam. – Co mówili?

– Nie wiem.

– Jak nie wiesz, co mówili, to skąd wiesz, że konspiracyjnie? – zdziwiła się znów moja mamusia.

– Głupia jesteś, wiem, co mówili, tylko wcale tego nie rozumiem. Mówili: znów jest i wcale się nie ukrywa, i to nie może być przypadek i jeszcze może to podstęp. A, i jeszcze: trzeba to załatwić za wszelką cenę.

– Żadnej konspiracji w tym nie widzę – oświadczyła moja mamusia stanowczo.

– Nie mądrz się! – zirytowała się Teresa. – Nieważne, co mówili, ważne jak. Takim jakimś szeptem, jakby zdenerwowani.

– Dużo ich było?

– Trzy sztuki. Dwóch facetów i babka.

– Iiiii, wielka mi szajka, trzy osoby – prychnęła wzgardliwie Lucyna. – Nas jest więcej.

– Pewnie – przyświadczyła z zapałem moja mamusia. – Jak wylecimy wszystkie w nocnych koszulach z drągami w ręku, to nie ma takiej szajki, która nie ucieknie ze strachu.

– Właśnie nikt nie ucieknie, bo każdemu odejmie władzę w nogach – zaprotestowała Lucyna.

– Skąd weźmiemy drągi?–zaciekawiła się znienacka ciocia Jadzia.

– Przestańcie się wygłupiać! – zażądała Teresa. – Właśnie, nie wiem, skąd te drągi… To jest, chciałam powiedzieć, że mnie się to jakoś nie podobało. Tu chyba robią ciemne interesy…

Opanowawszy po długiej chwili niebotyczne rozbawienie, wyjaśniłyśmy jej, że w Sopocie w okresie turystycznym robi się prawie wyłącznie ciemne interesy i żadne szajki do tego niepotrzebne. Teresa ciągle upierała się przy swoim.

– Wszystko jedno, mnie się tamci nie podobali. Lucyna, ulokowałaś nas w jakimś podejrzanym miejscu…

*