Emo Sapiens 2. Trenuj inteligencję emocjonalną ebook

ILUSTRACJA NA OKŁADCE: Jędrzej Łaniecki RYSUNKI, IKONY, WYKRESY: Jędrzej Łaniecki REDAKCJA: Iwona Gawryś KOREKTA: Magdalena Szajuk REDAKCJA TECHNICZNA: Adam Kolenda

Copyright © by Rafał Ohme, 2025 Copyright © for this edition by Dressler Dublin Sp. z o.o., 2025

PRODUCENT: Dressler Dublin Sp. z o.o. ul. Poznańska 91, 05-850 Ożarów Mazowiecki e-mail: [email protected]

DANE DO KONTAKTU: Wydawnictwo Bukowy Las ul. Sokolnicza 5/76, 53-676 Wrocław e-mail: [email protected]; bukowylas.pl

ISBN 978-83-8074-861-3 Nr 24000378

WYŁĄCZNY DYSTRYBUTOR: Dressler Dublin Sp. z o.o. ul. Poznańska 91, 05-850 Ożarów Mazowiecki tel. (+ 48 22) 733 50 31/32 e-mail: [email protected] dressler.com.pl

KSIĘGARNIE INTERNETOWE:

dla Klary i Jurka– Rafał

dla Marcina– Ula

Emo Sapiens – krótki przewodnik

Kim jest Emo Sapiens

Umysł Emo Sapiens jest wyposażony nie w jeden, ale w dwa silniki: rozum, czyli chłodny namysł, i emocje, czyli gorące odczucia. Oba napędy harmonijnie współpracują ze sobą. Emocje służą rozumowi i są dla niego wsparciem. Dają mu siłę do działania i dopingują, by się nie poddawał. Z kolei rozum planuje i wynajduje nowe rozwiązania, tłumaczy, co się wokół nas dzieje, a także pozwala lepiej zarządzać emocjami. Wie, że warto czerpać z mądrości, którą skrywają. Dzięki wytrenowanej intuicji potrafi przeczuwać intencje innych osób oraz odczuwać na własnej skórze emocje, jakie ich wiążą.

Emo Sapiens wierzy w niemożliwe i niekiedy dokonuje cudów, co już samo w sobie jest niezgodne ze zdrowym rozsądkiem. I zawsze ma nadzieję – nawet jeśli będą jej przeczyć wszystkie fakty na niebie i ziemi.

Czym Emo Sapiens różni się od Homo Sapiens

Czym się różnią? Na pierwszy rzut oka – niczym. Emo Sapiens, podobnie jak Homo Sapiens, ma piękny umysł, który jest wyrafinowany, ceni logikę i pielęgnuje kreatywność. To dzięki niemu kiedyś budował katedry, a dzisiaj statki kosmiczne. Ale oprócz ostrego jak brzytwa umysłu Emo Sapiens jest świadomy, że ma coś jeszcze – dzikie ciało. Dlaczego dzikie? Bo w dużym stopniu nieokiełznane i niezależne od wolnej woli. Powstało 2 miliony lat temu, na długo przed początkiem jakiejkolwiek cywilizacji. Ukształtowało się w rzeczywistości, która ze współczesnym światem ma niewiele wspólnego. Ciągle myśli, że zagrożeniem dla niego są dzikie zwierzęta.

Dla Emo Sapiens ciało jest nie tylko pancerzem ochronnym, ale również wiernym doradcą i siedliskiem intuicji. Porady typu „wyzbądź się emocji” czy „spójrz na wszystko chłodnym okiem” odcinają od źródła mądrości, którą natura wbudowała w nasze geny miliony lat temu. Mądrość instynktowna pozwala przeżyć w niebezpiecznym świecie przyrody, a mądrość intuicyjna jest kompasem i nawigacją w niezwykle złożonym świecie ludzi.

Instynkt i intuicja działają za darmo, bez wysiłku i od ręki. Nie są to waluty mile widziane w naszej zapracowanej cywilizacji. Pewnie dlatego Homo Sapiens niespecjalnie zastanawia się nad swoimi instynktami, a intuicję traktuje co najwyżej z pobłażaniem. Tymczasem Emo Sapiens dba o instynkty i rozwija intuicję. Rozumnie z nich korzysta, wiedząc, że są jego ukrytym arsenałem, który pozwala lepiej rozumieć siebie i trafniej przewidywać zachowania innych.

Emo Sapiens wie, że musi zapłacić cenę za korzyści, jakie przynosi mu mądre ciało. Homo Sapiens tego nie wie – i w konsekwencji płaci dużo więcej. Oprócz wszystkich wspaniałości dzikie ciało posiada jedną niedoskonałość: czasami nieadekwatnie reaguje na współczesne zagrożenia. W sytuacji napięcia zalewa je wybuchowa mieszanka hormonów stresu.

Jeśli Homo Sapiens zostaje przez kogoś lub coś wyprowadzony z równowagi, to aby ochłonąć i się nie denerwować, przemawia do siebie uspokajająco oraz stara się intelektualnie przepracować konfliktową sytuację. To wystarczające rozwiązanie dla pięknego umysłu, ale niewystarczające dla dzikiego ciała. Emo Sapiens wie, że poza uspokajaniem musi dodatkowo spalić buzującą w sobie chemię, którą wywołały stres i napięcie. Robi to za pomocą łagodnego wysiłku fizycznego, zmniejszając tym samym ryzyko pojawienia się chorób cywilizacyjnych.

Emo Sapiens nie boi się ognia

Dla Homo Sapiens emocje są jak ogień, który niszczy. Dla Emo Sapiens emocje są jak ogień, który jest żywiołem, ale też chroni, ogrzewa i daje energię. Idziemy o zakład, że również w twoim życiu najwspanialsze rzeczy zrodziły się, gdy intelekt dał się ponieść twórczej sile emocji. Kto się dziwi, jak to możliwe, że Dawid pokonał Goliata – w sporcie, w pracy, w życiu – niech szuka odpowiedzi w emocjach. To one zadziwiają, dają wiarę i nadzieję, wbrew wszystkim i wszystkiemu.

Emocje mogą być niebezpieczne, ale jednocześnie są bardzo pomocne – wszystkie, nawet te negatywne. Strach to mądrość w obliczu zagrożenia, bez niego nie przetrwalibyśmy nawet kwadransa. Złość rodzi zwycięstwo i dodaje odwagi, by słabszy przeciwstawił się silniejszemu. Wstręt chroni przed truciznami i alarmuje, że przeholowaliśmy z zabawą albo pracą. Smutek oszczędza energię i zapobiega waleniu głową w mur, kiedy już nic innego nie można zrobić.

Emo Sapiens traktuje emocje tak jak ogień, z dużym szacunkiem i ostrożnością. Zna dobrze siebie i wie, kiedy mogą się one rozrosnąć nieproporcjonalnie do sytuacji. Wie, jak je najlepiej zahamować lub rozładować. Wie, co robić, aby nie dopuścić do eskalacji kłótni. Wie, jak długo można się smucić, a kiedy trzeba zwrócić się o pomoc do specjalisty. Wie, kiedy ufać przeczuciu, a kiedy porady głosu wewnętrznego mogą wyprowadzić w pole.

Dekalog Emo Sapiens

Dekalog, który napisał Rafał do książki Emo Sapiens, to twój przewodnik. Jeśli weźmiesz sobie do serca jego zasady, zaczniesz się delektować nieznanymi dotąd smakami. A jeśli otworzysz się na innych, uświadomisz sobie, jak wspaniały świat cię otacza.

1. POZNAJ SIEBIE.

ZWIĘKSZYSZ KONTROLĘ NAD UMYSŁEM

Poznawaj mózg i umysł. Poznaj swoje emocje. Pytaj, szukaj i odkrywaj. Im więcej wiesz, tym lepiej będziesz rozumieć siebie. Tym lepiej wykorzystasz swój talent i będziesz mieć więcej kontroli.

2. POŁĄCZ DZIKOŚĆ Z PIĘKNOŚCIĄ.

PODPAL WODĘ!

Łącz pozorne przeciwności. Wypracuj harmonię dwóch systemów: Emo i Sapiens – tak pięknie się uzupełniają. Doceń mądrość zarówno swojego dzikiego ciała, jak i pięknego umysłu. Słuchaj świadomego intelektu i podświadomych odczuć.

3. OTWÓRZ SIĘ NA LUDZI.

POCZUJ, CO ODCZUWAJĄ

Szukaj okazji do rozmowy i zabawy. Ciesz się z ucztowania z przyjaciółmi. Patrz uważnie na ludzi, wczuwaj się w ich emocje. To, czego nie ogarniasz umysłem, trzeba czasem objąć ramieniem.

4. DOPINGUJ DO DZIAŁANIA EMOCJAMI.

NIE MĘDRKUJ

Nadmiernie krytyczne myślenie hamuje twórczość i zapobiega działaniu. Intelekt nie znosi ryzyka i wciska hamulec nawet wówczas, gdy działa to na twoją szkodę. Jeśli nie chcesz tkwić w impasie, pozwól, by emocje stały się twoim napędem.

5. SŁUCHAJ GŁOSU INTUICJI, UFAJ SWOJEMU CIAŁU.

ALE NAJPIERW SIĘ WYCISZ

Pielęgnuj uważne odbieranie sygnałów wysyłanych przez ciało, potocznie nazywanych przeczuciem. Jeśli tylko stworzysz odpowiednie warunki, intuicja będzie ci służyła jak najlepszy doradca, trener i kierownik duchowy razem wzięci.

6. PIELĘGNUJ ZMYSŁY.

DOTYKAJ, WĄCHAJ, SMAKUJ, WSŁUCHUJ SIĘ I WPATRUJ

Pielęgnuj wszystkie pięć zmysłów – każdy z nich dodaje życiu barw. Wsłuchuj się i wpatruj, ale rób to z uważnością. Dotykaj, wąchaj, smakuj, także drugiego, bliskiego ci człowieka.

7. KARM SIĘ RÓŻNORODNOŚCIĄ.

TO SKARBNICA PODŚWIADOMEJ WIEDZY

Często rób coś po raz pierwszy. Karm mózg nowymi umiejętnościami i przygodami. Każda z nich zapisuje się trwale w głębokich pokładach utajonej pamięci. Pomnażaj doświadczenia i przekraczaj rozumem ich granice.

8. DBAJ O SIEBIE,

A LEPIEJ ZATROSZCZYSZ SIĘ O INNYCH

To jeden z twoich najważniejszych obowiązków: opieka, troska i uwaga okazane… sobie. Jeśli chcesz dawać z siebie wszystko, co najlepsze, musisz najpierw mieć się czym dzielić. Stanie się to możliwe, gdy będziesz troszczyć się o siebie.

9. NIE REZYGNUJ Z MARZEŃ.

WIERZ W NIEMOŻLIWE

Bądź osobą niemądrą i głodną. Nie rezygnuj z marzeń. Nigdy nie wiesz, kiedy okażą się potrzebne. Tuż za rogiem jest coś, na co czeka cały świat, a możesz to odkryć tylko ty. Sky is the limit!

10. UMYSŁ JEST NIEDOSKONAŁY, DLATEGO NABIERZ DYSTANSU.

ŻYJ I DAJ ŻYĆ

Nie traktuj siebie zbyt poważnie. Jeśli uznasz, że możesz się mylić, łatwiej przyjdzie ci wybaczyć innym i sobie. Pozwól sobie na mniej surowości i wygórowanych oczekiwań. Jeśli ty wybaczysz sobie, świat też ci wybaczy.

Cztery treningi inteligencji emocjonalnej

Lepiej zrozumiesz siebie, zwiększysz kontrolę oraz rozwiniesz intuicję i empatię.

Zmierzysz się z potężnym przeciwnikiem – stresem. Nauczysz się odcinać go od zasilania i się regenerować.

Dzięki neurofitnessowi oswoisz obawę przed nowym i zabezpieczysz się przed wypaleniem.

Efekty wszystkich treningów spotęgujesz, dzieląc je z bliskimi. Budzenie rewitalizuje i chroni przed samotnością.

Dopasuj trening do siebie

Przed tobą ponad 300 porad i ćwiczeń, jak trenować emocje. Niektóre są łatwe, inne – wymagające. Na jedne będziesz mieć ochotę, na inne pewnie nie. O to chodzi! Nasze pomysły mają cię inspirować, ty wymyślaj swoje.

Na koniec pamiętaj: to ty decydujesz, jak często ćwiczysz. Im więcej treningów zrobisz, tym efekt będzie szybszy i bardziej widoczny.

Trzy powody, dla których warto się POZNAĆ

1. Zwiększysz kontrolę.

Dzięki samopoznaniu będziesz lepiej rozpoznawać emocje i intencje kierujące tobą i innymi. Nie dasz się zmanipulować nieetycznym sprzedawcom i naciągaczom. Będziesz wiedzieć, jak ocenić, które informacje z sieci są wiarygodne, a które są fake newsami. Nie wybierzesz pracy, która jest dla ciebie zbyt trudna albo zbyt łatwa. Nie zaniedbasz swojego zdrowia w imię spraw, na których tak naprawdę ci nie zależy.

2. Poszerzysz horyzonty.

Im więcej będziesz wiedzieć, tym więcej odkryjesz w sobie zachwytu wobec świata, wobec innych ludzi i wobec samego siebie. Im lepiej zrozumiesz działanie swojego ciała i umysłu, tym łatwiej uświadomisz sobie, że drzemie w tobie talent, może gdzieś za horyzontem, a może tuż na wyciągnięcie ręki.

3. Nauczysz się „serwisować siebie”.

Posiądziesz wiedzę, „jak się serwisować”, jak najszybciej powracać do równowagi, odreagowywać złość, podnosić się na duchu, wytrzymywać presję, mieć nadzieję. Będziesz iść przez życie z „zestawem do samonaprawy”, w którym zgromadzisz narzędzia i instrukcję obsługi – dopasowane do ciebie, stworzone, by ci służyć.

POZNAJ

To, co sobie uświadamiasz – to kontrolujesz. To, czego sobie nie uświadamiasz – kontroluje ciebie.

Anthony de Mello, Przebudzenie

Rozwijaj się bez względu na wiek

W kultowym filmie Matrix Morfeusz oferuje głównemu bohaterowi Neo dwie pigułki do wyboru: „Weź niebieską pigułkę, a historia się skończy, obudzisz się i uwierzysz we wszystko, w co zechcesz. Weź czerwoną pigułkę, a pokażę ci, dokąd prowadzi królicza nora”. Ta scena zapadła w pamięci milionów widzów i do dziś jest obecna w popkulturze. Czemu? Bo ukazuje, jak wielką siłę daje poznanie. Widać też, dokąd może prowadzić jego przeciwieństwo – zgoda na trwanie w niewiedzy to zgoda na życie w ułudzie.

POZNAJ to trening, podczas którego zobaczysz, jak uczyć się siebie i własnych emocji. To kapitał, z którego będziesz czerpać przez całe życie. Dzięki niemu nauczysz się uważniej smakować życie. Umieściliśmy go na samym początku, bo od poznania wszystko się zaczyna. Chcemy pomóc ci zrozumieć siebie i odkryć, kim jest Emo Sapiens, czyli ty w swojej najpełniejszej i najlepszej wersji.

Zdobądź wiedzę

Człowiek chce wiedzieć. Ciekawość to jedna z sił napędowych świata. Dlatego biolodzy odkrywają mechanizmy rządzące zdrowiem, psycholodzy szukają optymalnego sposobu życia, socjolodzy i antropolodzy opisują zachowania grup i społeczeństw, a historycy próbują wyciągnąć wnioski z przeszłości. Skorzystaj z ich dorobku. Zdobywaj wiedzę na temat siebie, swojego świata, aby iść do przodu. Każdego roku, miesiąca, może dnia?

Poznaj świat, który cię otacza

Niestrudzenie odkrywamy sekrety Ziemi i kosmosu. Ale nie tylko. Zgłębiamy tajemnice mikrokosmosu, czyli ciała, mózgu i umysłu. Zaglądamy w głąb siebie, aby wiedzieć o sobie coraz więcej. Czyż to nie wspaniałe? I ta cała wiedza jest dziś w zasięgu ręki – wystarczy dostęp do biblioteki, telewizji i internetu. Czy korzystasz z tego, na przekór większości?

Oglądaj filmy i zwiedzaj

Zrób pierwszy krok w stronę wiedzy. Poznawanie, jak działa człowiek, może być łatwe i przyjemne. Jeśli tylko zdecydujesz się dokształcać, zobaczysz, jak wiele może ci dać zwykła kablówka. Na kanałach typu Discovery, National Geographic, ­Planete ­znajdziesz programy i filmy dokumentalne, które przybliżą ci najróżniejsze aspekty bycia człowiekiem. Możesz śmiało oglądać wszystkie produkcje popularnonaukowe BBC oraz to, co prezentuje niestrudzony doktor Tomasz Rożek, który prowadzi również programy w Radiu 357.

Nawet seriale fabularne mają czasem do zaoferowania coś więcej niż tylko rozrywkę: Bez tajemnic z Jerzym Radziwiłowiczem w roli głównej przybliży ci działanie psychoterapii. Z serialu Masters of Sex dowiesz się, jak medycyna XX wieku (a dokładniej amerykański lekarz i jego asystentka) odkrywała fizjologię miłości. Magia kłamstwa wskaże mechanizmy mikroekspresji i ich rolę w demaskowaniu oszustów. Natomiast niekonwencjonalne, a czasem wręcz obrazoburcze odcinki Czarnego lustra i Westworld ukażą ci, jak odstręczająca, absurdalna lub straszna przyszłość może nas czekać. I koniecznie obejrzyj film animowany W głowie się nie mieści, pełną humoru opowieść o tym, jak działają emocje i pamięć. Dzięki fantazji scenarzysty „wejdziesz” do głowy głównej bohaterki i zobaczysz, co się tam dzieje.

Poznawanie możesz przekształcić w przygodę, ruszając w świat w poszukiwaniu najciekawszych muzeów i centrów nauki. Zacznij od tego, co najbliżej, i odwiedź na przykład warszawskie Centrum Nauki Kopernik, Interaktywne Centrum Ostrowa Tumskiego w Bramie Poznania, Muzeum Emigracji w Gdyni czy Muzeum Archeologiczne w Biskupinie. Sprawdź, co ciekawego dzieje się w twojej miejscowości lub w jej pobliżu. Może odwiedzisz muzeum albo skansen, do którego ciągle było ci nie po drodze? A może właśnie gości tu jakaś interesująca wystawa objazdowa? Jeśli podróżujesz po świecie, zapoznaj się ze zbiorami muzeów historii naturalnej w Nowym Jorku i Londynie, centrami naukowymi w Amsterdamie i Brukseli albo wszystkimi innymi wartościowymi destynacjami, o których z braku miejsca już nie piszemy. A jeśli nie możesz tam dotrzeć fizycznie, masz szansę odwiedzić je online – ich strony prześcigają się w pięknej formie i pociągającej treści.

Czytaj książki

Apetyt na wiedzę – dodatkowo rozbudzony filmami i zwiedzaniem – łatwo zaspokoisz, sięgając po książkę, album lub czasopismo. Czytaj pozycje popularnonaukowe o działaniu umysłu i ciała. Właściwie po co ci to mówimy? Przecież właśnie to robisz, gratulacje!

Sporą porcję wiedzy o ludzkim umyśle znajdziesz w poprzedniej książce Rafała Emo Sapiens. Harmonia emocji i rozumu. Dowiesz się z niej o emocjach, podświadomości i intuicji. Ale to dopiero początek. Przed tobą fascynujący ocean wiedzy o mózgu, psychice, człowieku i jego kondycji. Może spodoba ci się któraś z propozycji z kolejnych stron? Rafał jest z wykształcenia psychologiem, a Ula biolożką, więc lista książek, które chcemy ci polecić, siłą rzeczy obejmuje pozycje popularnonaukowe. Ale nie musisz się do nich ograniczać. Literatura piękna ma do powiedzenia o człowieku równie dużo co podręczniki i poradniki. W każdym razie czytaj i dowiaduj się.

Oprócz książek przystępnym źródłem wiedzy są czasopisma. Wśród wielu tytułów na pewno znajdziesz coś dla siebie. Najwięcej o człowieku dowiesz się z „Charakterów”, „Sensu”, „Niezbędnika Inteligenta” (dodatku do „Polityki”) i „Psychologii” (dodatku do „News­weeka”). Natomiast periodyki typu „Świat Wiedzy” czy „Focus” odkryją przed tobą tajemnice historii, medycyny i współczesnej nauki.

Treść dostępna w pełnej wersji eBooka.

Podziękowania

W pracy nad książką pomagało nam wiele osób. Na serdeczne podziękowania zasługują Emo Eksperci: Andrzej Blikle, Marzena Budziszewska-Pettyn, Karol Chmiel, Jolanta Dudek, Hanna Dürr, Paweł Fortuna, Karina Furga-Dąbrowska, Władysław Grochowski, Ewelina Jelenkowska-Luca, Sławomir Jędrzejczyk, Katarzyna Kołakowska, Karol Kundzicz, Andrzej Kusz, Anna Lewandowska, Anna Lewitt, Michał Matukin, Jowita Michalska, Katarzyna Pasieczna, Jacek Pomorski. Jesteśmy im wdzięczni, że podzielili się swoimi historiami i przemyśleniami, a następnie pozwolili nam przedstawić je czytelnikom.

Przez kilka słonecznych lipcowych dni pracowaliśmy nad ćwiczeniami Treningu Emocji na warsztatach w Dojo w Starej Wsi razem z grupą wspaniałych osób. Byli to: Paulina Kardas, Jędrzej Łaniecki, Joanna Matczuk, Anna Matejek-Szpinda, Wiktoria Pawlak, Sylwester Pilipczuk, Martyna Uliasz i Aleksandra Żarkowska-Demkiw. Dziękujemy im za wspaniałe pomysły i mnóstwo pozytywnej energii. Oraz za nieocenioną pomoc – nie tylko językową – wspaniałej redaktor Iwonie Gawryś.

Emo Sapiens 2 nie powstałoby, gdyby nie wsparcie bliskich i przyjaciół. Ula dziękuje szczególnie: Marcie i Maćkowi Adamskim, mężowi Marcinowi Dąbrowskiemu, Gosi i Piotrowi Drewnikom oraz Marzenie i Andrzejowi Kołodziejom. Rafał mocno całuje Klarę i Jurka, kłania się nisko Małgosi, a także dziękuje za inspiracje wszystkim Emo Sapiensom wśród rodziny i znajomych, którzy urządzali sobie Trening Emocji na długo przed tym, zanim powstała ta książka.

Rafał Ohme

Psycholog, profesor w Szkole Biznesu na Uniwersytecie Stellenbosch w Kapsztadzie (RPA), był wykładowcą na Uniwersytecie Renmin w Pekinie (Chiny), przez lata związany Polską Akademią Nauk, Uniwersytetami SWPS oraz UMCS. Stypendysta Fulbrighta, finalista EY Przedsiębiorca Roku 2015, Mówca Roku 2020, nominowany w plebiscycie Viva! Power People 2024 w kategorii Wizjoner. Założyciel Firm Mindset, która tworzy HR Tech do pielęgnowania rozwoju pracowników. Inspiruje menedżerów i liderów biznesu na całym świecie, występował w ponad 50 krajach na 5 kontynentach. Autor bestsellera Emo Sapiens, pisze dla „Forbes”. Na studia w USA zarobił, grając na gitarze w barach Chicago, teraz gra w tenisa w Warszawie.

Urszula Dąbrowska

Biolożka, pisarka, podcasterka, trenerka. Od piętnastu lat opowiada o tym, jak działa człowiek. Jest autorką książki Życie towarzyskie mózgu. 21 powodów, aby otaczać się ludźmi. Prowadzi „Podcast o Mózgu”. Popularyzuje neuronaukę poprzez webinary, wykłady i warsztaty edukacyjno-rozwojowe. Chce, aby nowoczesna wiedza o mózgu pomagała ludziom w pracy i życiu codziennym. W czasie wolnym medytuje, śpiewa, gra na gitarze i pianinie. Wakacje spędza w kamperze i na rowerze, zwiedzając w ten sposób Polskę i Europę.