Jak mówić „nie” i wytyczać granice w miłości, życiu i świecie ebook

THE NEED TO SAY “NO”: THE IMPORTANCE OF SETTING BOUNDARIES IN LOVE, LIFE & YOUR WORLD

copyright © 2013 JILL BROOKE

Language Translation copyright © 2025

by Prószyński Media sp. z o.o.

All rights reserved

Originally published by Hatherleigh Press

Projekt okładki i ilustracje w środku

Carolyn Kasper i Dede Cummings / DODESIGN

Opracowanie polskiej wersji okładki

Ewa Wójcik

Redaktor prowadzący

Adrian Markowski

Redakcja

Anna Płaskoń-Sokołowska

Korekta

Sylwia Kozak-Śmiech

ISBN 978-83-8391-652-1

Warszawa 2025

Wydawca:

Prószyński Media Sp. z o.o.

02-697 Warszawa, ul. Rzymowskiego 28

www.proszynski.pl

[email protected]

Miej odwagę mówić "nie".

Miej odwagę stawić czoło prawdzie.

Rób rzeczy słuszne, dlatego że są słuszne.

Oto magiczne klucze pozwalające

na zachowanie integralności.

W. CLEMENT STONE

PODZIĘKOWANIA

Chciałabym podziękować Stephenowi Gerringerowi, jednemu ze świateł przewodnich Joseph Campbell Foun­dation, za zabranie mnie do króliczej nory, gdzie odkryłam starożytne mity i symbole związane z bykami. Nie tylko zapewnił mi on dostęp do zbiorów z osobistej biblioteki Josepha Campbella, przechowywanych w OPUS Archives and Research Center, ale też wywoływał uśmiech swoimi wiadomościami podpisywanymi „Metaforycznie Twój Stephen”.

Jestem wdzięczna mojej bratowej Denise Brooke, która podczas sprzątania szafy natknęła się na książkę dr. Henry’ego Clouda z 1992 roku zatytułowaną Boundaries: When to Say Yes, When to Say No to Take Control of Your Life, kiedy przystępowałam do pracy nad tym przedsięwzięciem. Szanuję i podziwiam dr. Clouda za jego wiedzę o sprawach duchowych i praktycznych. Obdarzony jest siłą i wrażliwością, a także potrafi doradzić każdemu, kto potrzebuje granic.

Dziękuję Susan Rivers z Center for Emotional Intelligence Uniwersytetu Yale za poświęcenie mi czasu i zebranie materiałów. Specjalne podziękowania kieruję do tych, którzy szczerze kochają i badają bydło, w tym Christine Barley oraz nauczyciela i ujeżdżającego byki Gary’ego Leffew.

Kerry Kennedy to nie tylko przyjaciółka, ale też wzór do naśladowania, jeśli chodzi o mówienie „nie” dorosłym dręczycielom. Jak powiedziała w przemowie w RFK Center for Justice and Human Rights: „Odwaga moralna to przeciwstawienie się nie tylko rządom i armiom, ale też przyjaciołom i rodzinie. To gotowość na bycie wykluczonym przez społeczność z powodu przekonań”. Dziękuję za pozwolenie mi na wykorzystanie fragmentów tej przemowy w niniejszej książce.

Chciałabym także podziękować Davidowi Simonowi, mojemu koledze i partnerowi w pisaniu. Nikt nie nauczył mnie tyle o grzebaniu w emocjach tak głęboko, by wydobyć na wierzch okruchy prawdy, które tkwią w nas wszystkich. Jestem bardzo wdzięczna za umożliwienie mi dostępu do jego wielkiego umysłu i serca, którymi tak szczodrze się dzieli. Jest najmądrzejszym z byków.

Wreszcie dziękuję mojej redaktorce Annie Krusinski za jej wdzięk i talent, a także za to, że nigdy nie miała pretensji, kiedy dzwoniłam z pytaniem „Co o tym sądzisz?”. Jestem wdzięczna bykom w swoim życiu, pomagającym mi w tym przedsięwzięciu swoją wiedzą i zachętami. Są to Fern Siegel, Carolyn Tenney, Andrea Kates, Roger Friedman, Leslie Lampert, Robert Albertson, Elena Castaneda, Suzanne Murphy i Nancy Behrman. A także mój mąż Gary, który przez lata udowodnił, że jest najsilniejszym z byków.

WSTĘP

Wzagrodzie życia musisz radzić sobie z wieloma bykami, także ze sobą samym. W końcu istnieje ponad osiemset gatunków tych zwierząt, a każdy odznacza się charakterystycznymi cechami.

Spotykasz byki zimnokrwiste oraz takie, które reagują na serdeczność. Jedne wychowano do walki, drugie zaprzyjaźniają się z innymi i prowadzą stado w bezpieczne, dostatnie miejsce. Oczywiście są również uparciuchy, które sprowokowane, zawzięcie obstają przy swoim. Ale też wiele potrafi wykazać się czułością i wytrwałością.

Zbyt często z lękiem spoglądamy na fizyczną siłę byka, przegapiając jego złożoność i tkwiącą w nim mądrość. Byki, tak jak ludzie, bywają istotami źle rozu­mianymi.

Na arenie byk nie rozdyma nozdrzy, nie tupie i nie rusza do ataku tylko dlatego, że widzi czerwień. W rzeczywistości zwierzęta te nie rozróżniają kolorów, są natomiast bardzo wrażliwe na ruch, dlatego ich reakcję wywołuje matador, machając muletą. Wiesz, że tego samego byka nigdy po raz drugi nie wystawia się do walki? Bo te zwierzęta uczą się na błędach. To dlatego finezja, z jaką zbliżasz się do byka lub oddalasz od niego, zdecyduje o tym, czy uda ci się dołączyć do stada w domu, w pracy, w społeczności.

Wszystko to, co drażni nas w innych,

może sprawić, że lepiej zrozumiemy

samych siebie.

– CARL JUNG

W każdym z nas drzemie byk – i mamy dostęp do różnych aspektów jego charakteru. Tym o łagodniejszym, sympatyczniejszym usposobieniu może się wydawać, że świat jest pełen pędzących na oślep byków, samolubnych i wykorzystujących innych, często zmieniających się w tyranów w miejscu pracy lub w dorosłe wersje dręczycieli, których musieliśmy znosić w szkole. Dzięki tej książce nauczysz się, jak zbudować niezwyciężoną tarczę chroniącą przed ludźmi usiłującymi cię zdominować, zastraszyć i wykorzystać twoją dobroduszność. Znasz ich: to brat mówiący, że ty zaopiekujesz się niedomagającym ojcem, „bo jesteś w tym lepszy”; to siostra wywołująca w tobie poczucie winy, żebyś pomógł jej finansowo; to szef lekceważący twoje zastrzeżenia; to pogardliwe traktowanie ze strony trenera piłki nożnej albo mamy szkolnego kolegi; to nastolatek, który wrzeszczy, bo wie, że ustąpisz; to przyjaciele domagający się miliona przysług i znikający bez śladu w chwili, gdy ty potrzebujesz pomocy.

Zapewne różnisz się od tego typu ludzkich byków, warto jednak dokładnie się im przyjrzeć, ponieważ szarżując przez życie, często odnoszą sukces. Wspinają się na szczyt w swoich profesjach i kręgach społecznych, podczas gdy ty zostajesz w tyle, dusząc się wznieconym przez nich tumanem kurzu i lamentując, dlaczego świat nie jest bardziej sprawiedliwy.

Wielu z nas znajduje się w takiej sytuacji, ponieważ jesteśmy obciążeni pragnieniem zadowalania innych. Pomaganie i służenie sprawiają nam przyjemność. Uczy się nas, że odmowa jest niegrzeczna i samolubna, a mówić „nie” należy jedynie narkotykom i nieznajomym. Co więcej, nie powinniśmy oczekiwać wzajemności za naszą wielkoduszność i szczodrość. Dlaczego? Ponieważ naszym obowiązkiem jest dawanie przykładu.

Tak jak ty lubię dawać. Czasami jednak w moim brzuchu pojawia się uczucie dyskomfortu i intuicja mówi mi, że nastąpiło zachwianie równowagi, które należy skorygować.

Pewnego dnia profesor na zajęciach powiedział nam, że chociaż jest to sprzeczne z tym, czego nas uczono, musimy wytyczyć wyraźne granice – w przeciwnym razie ze zbiornika naszego życia wyciekną wszystkie soki witalne. Jeśli jednak go ochronimy, może zapewnić nam siłę tak potężną jak u byka.

Dzięki tej sile będziesz w stanie aktywować mądrość swojego wewnętrznego wojownika i z większą skutecznością zdobywać to, na czym ci zależy, równocześnie zachowując wartości osoby uczciwej i prawej.

Jak mówić „nie” udzieli ci wskazówek, jak zyskać panowanie nad relacjami poprzez wytyczenie granic i stref szacunku do samego siebie. Co więcej, nauczywszy się odmawiać, nie będziesz miał tak napiętego planu dnia i może wreszcie znajdziesz czas na wszystkie te zajęcia, które od dawna zalegają na twojej liście rzeczy do zrobienia. Mniej wyczerpany i zestresowany, możesz działać skuteczniej. Mówiąc „nie”, zyskasz więcej czasu na ważne dla ciebie sprawy oraz dla ludzi, których naprawdę kochasz. W rzeczywistości staniesz się bardziej stanowczy wobec życia. Czy to nie byłoby miłe?

W jaki sposób możesz zostać odnoszącym sukcesy bykiem, ucząc się sięgania po to, na czym ci zależy, i nie czując się przy tym terroryzowany, oszukiwany ani przymuszany przez innych? Klucz do tych drzwi już masz. Mądrość byka czeka na ciebie.

CZĘŚĆ I

MĄDROŚĆ BYKA NA PRZESTRZENI WIEKÓW

Wwieku trzech lat Carl Jung, twórca psychologii analitycznej, zaczął śnić o starcu z białymi włosami i rogami byka. Ów duch przewodnik nazywał siebie Filemonem i towarzyszył szwajcarskiemu psychiatrze do końca życia. Jung przypisywał mu pomoc w stworzeniu koncepcji osobowości ekstrawertycznych i introwertycznych, a także teorii podświadomości zbiorowej. To od niego naukowiec dowiedział się, że nasza podświadomość przechowuje warstwy mądrości nagromadzonej przez wieki. Jak pisał w prywatnych pamiętnikach (uczonym zezwolono na dostęp do nich dopiero w 2009 roku), w naszych umysłach istnieją rzeczy, które być może wcale nie są naszym dziełem, a które żyją włas­­nym życiem. To nie tylko podświadomość zbiorowa, lecz także życiowa siła nadrzędnej mądrości – i wszyscy mamy do niej dostęp, jeśli otworzymy serca i oczy.

Jung należał do grona wielkich ludzi wykuwających sojusz z duchem byka. Innym z nich był Budda.

W chińskiej historii istnieje grupa świętych malowideł znana jako Dziesięć byków zen. Każdemu obrazowi towarzyszy wiersz lub krótki utwór prozatorski opisujący wysiłki ucznia poszukującego byka. W buddyzmie byk jest metaforą oświecenia i poznawania siebie, stąd misją ucznia jest odszukanie go i ujarzmienie. Na pierwszym obrazie byk zaginął, a właściciel usiłuje go odnaleźć. Zdeterminowany, by kontynuować swoją misję, odkrywa odciski racic na brzegu rzeki, a widząc byka, rozpoczyna bitwę wymagającą skupienia, dyscypliny i strategii. W końcu zyskuje poznanie siebie. Cząstka „nie” wpleciona jest w „poznanie” nie bez powodu! Uczeń przejmuje kontrolę nad bykiem, rozpoznając w sobie zwierzę i mówiąc „nie” jego destrukcyjnym instynktom. Natomiast siłę rozumu i mądrość wykorzystuje po to, by żyć w harmonii ze wszystkimi istotami.

Pewnie nie jest zaskoczeniem, że Budda urodził się w miesiącu Taurusa, czyli Byka. Ani to, że w nordyckiej mitologii Thor był zrównany z bykiem, kiedy nie miotał piorunami.

Ile razy spoglądasz w niebo, pragnąc więcej? Czy zauważyłeś konstelację Byka? To nie przypadek, że Taurus, pierwsza konstelacja w żydowskim zodiaku, oraz aleph, pierwsza litera w hebrajskim alfabecie, przypominają kształtem byka.

Według starożytnej legendy byk urodził się ze związku słońca i księżyca, stając się rzadką androginiczną istotą z cechami zarówno męskimi, jak i żeńskimi, yin i yang kosmicznej równowagi. Ponieważ głowa i rogi byka przypominają żeńskie organy reprodukcyjne, wielkie boginie przez wieki przyjmowały byka jako swojego przyjaciela i doradcę. Egipska Hathor, obrończyni kobiet i bogini radości, zakazała nawet składania go w ofierze.

Stąd też męska siła i wszechstronność byka zapewniały duchową radę w kwestii kariery, pomysłowość i władzę, zaś żeńskie związki pomagały w sprawach płodności i życia rodzinnego, tak więc przez wieki kobiety i mężczyźni mogli wyznawać szacunek i miłość do byków.

Obyczaje związane z bykami istnieją do dziś. Do tych współczesnych należy ujeżdżanie byka, gdy kowboj musi utrzymać się na grzbiecie usiłującego go zrzucić zwierzęcia przez osiem sekund. Ten sport jest niezwykle popularny w Stanach Zjednoczonych, gdzie organizuje się zawody krajowe i międzynarodowe. W Hiszpanii, Portugalii, Francji i wielu państwach Ameryki Południowej nadal organizowane są walki byków. Jednak takie potyczki toczą się wokół nas codziennie – na placach zabaw, w szkołach, w sypialniach, salach zarządów; są równie niebezpieczne i wymagają umiejętności, by wyjść z nich obronną ręką. Dzięki podanym niżej strategiom dowiesz się, jak wszystkie ludzkie byki w swoim życiu poprowadzić do celu, na którym ci zależy, nie wywieszając w trakcie białej flagi.

Olé!

CIĄG DALSZY DOSTĘPNY W PEŁNEJ WERSJI