Mamo, chcę kupę! Jak skutecznie nauczyć malucha robić siku i kupę tam gdzie trzeba ebook

Wstęp

Witam was w książce Mamo! Chcę kupę!. Jest to kompleksowy poradnik, dzięki któremu wasze dziecko nauczy się załatwiać swoje potrzeby fizjologiczne na nocniku lub sedesie. Mam na imię Jamie i będę waszą przewodniczką podczas tej niezwykłej wyprawy. Co? Niezwykłej? Tak, dobrze przeczytaliście. Na początku naszego szkolenia musicie uświadomić sobie, jak istotny jest to krok. Nauka chodzenia, mówienia, czytania, zawiązywania butów czy jazdy na rowerze to wspaniałe chwile, na które rodzice czekają z niecierpliwością. Natomiast uczenie dziecka korzystania z nocnika napawa nas lękiem, choć nie powinno. Odkryłam, że nauka ta jest doskonałym wglądem w sposób, w jaki dzieci się uczą. Każde dziecko przyswaja informacje w inny sposób, a my możemy to obserwować i dowiedzieć się, jak wyglądają metody i krzywa uczenia się naszych pociech.

Jeżeli mnie nie znacie, możecie zapoznać się z moją biografią na stronie internetowej: www.jamieglowacki.com. Pomimo dziesięciu lat doświadczenia w uczeniu dzieci korzystania z nocnika moja kariera na dobre rozpoczęła się w 2011 roku, gdy zaczęłam pracować z wieloma osobami jednocześnie, co pozwoliło mi zaobserwować nowe trendy, problemy i metody wychowawcze. Wówczas odkryłam też, że nie ma jednego sposobu przyuczania do korzystania z nocnika. Wszystkie podejścia mają pewne elementy wspólne (np. aby nauczyć dziecko korzystania z nocnika, musimy pozbyć się pieluch), ale też każde dziecko jest inne i inaczej reaguje na poszczególne metody. W tej książce pokażę wam najmniej bolesny sposób na odstawienie pieluch, a co ważniejsze – udzielę odpowiedzi na pytania, które mogą pojawić się później. W gruncie rzeczy chodzi o to, że dzieci w odmienny sposób reagują na brak pieluchy – i tego właśnie wszyscy się obawiają. Wkrótce dojdziemy do szczegółów, ale najpierw pora obalić kilka mitów i przygotować was psychicznie do tego procesu. Później opowiem wam, jak wyglądają pierwsze dni uczenia dziecka korzystania z nocnika, a na końcu przejdziemy do pytań.

Mój sposób określałam kiedyś jako plan trzydniowy. Nie bez powodu w Internecie znajdziecie miliony „trzydniowych metod przyuczania do nocnika”. Większość dzieci potrzebuje właśnie tyle czasu, by przyzwyczaić się do istotnej zmiany, jaką jest odstawienie pieluch. Wasze dziecko jest jednak niepowtarzalne, tak jak niepowtarzalny jest związek, jaki was z nim łączy. Dziecko ma swoją krzywą uczenia się, a rodzice angażują się w nią emocjonalnie. Jednym z powodów, dla których potrafię nauczyć każdego malucha korzystania z nocnika w zaledwie trzy dni, jest fakt, że nie jestem w to zaangażowana emocjonalnie. To nie jest moje dziecko. Rodziców zaś łączy z nim wspaniała, silna więź, co jest zarówno zaletą, jak i wadą. Owszem, po drodze mogą pojawić się różnego rodzaju przeszkody. W ciągu ostatnich lat zauważyłam, że niektórzy rodzice przywiązują nadmierną wagę do trzydniowych ram czasowych tej metody. Z tego powodu rodzi się niepotrzebna presja, której powinniśmy za wszelką cenę unikać podczas takiego szkolenia. Presja potrafi bowiem zniszczyć cały proces.

Warto dodać, że chociaż wiemy, jak bardzo nasze dzieci różnią się od siebie, jednak media wciąż wmawiają nam istnienie jakiejś uniwersalnej metody nauki korzystania z nocnika, która skutkuje w każdym przypadku. To niemożliwe. Jakim cudem jedna metoda miałaby zadziałać na wszystkich ludzi? Nie wydaje wam się to nieco dziwne?

W większości przypadków nauka trwa od trzech do siedmiu dni. Jednym dzieciom zajmuje to dłużej, a innym krócej – i nie dowiemy się, z jakim dzieckiem mamy do czynienia, zanim nie spróbujemy. Jednak niezależnie od czasu trwania tego procesu – wszystko, co się podczas niego wydarzy, jest zupełnie normalne. Przypomina to naukę czytania. Niektóre dzieci uczą się szybko i niemal intuicyjnie, a inne o wiele dłużej składają poszczególne litery w słowa (ten drugi przypadek jest swoją drogą powszechniejszy). Pokażę wam, w jaki sposób śledzić postępy, ponieważ właśnie to jest najważniejsze. Chodzi o postęp, nie o perfekcję. Świadomość waszego dziecka musi się stopniowo zmieniać z fazy „nie mam pojęcia, co się dzieje”, poprzez „zrobiłem siusiu”, a następnie „właśnie robię siusiu”, aż do „chcę siusiu”. To wszystko. Każdy z tych etapów trwa około jednego dnia. Niektóre dzieci bez problemu przechodzą przez jeden etap, a nieco dłużej zatrzymują się na innych. Nie dowiecie się, jak będzie w waszym przypadku, dopóki nie zaczniecie.

Musicie przyjąć założenie, że nic nie ma charakteru prawdy absolutnej. Mamy bowiem do czynienia z małymi ludźmi. Ich mózgi nie są jeszcze do końca rozwinięte, jednak ci mali ludzie po swojemu myślą i mają już swoją osobowość. Podchodzę z pasją do kwestii przyuczania do korzystania z nocnika, ponieważ widzę mnóstwo różnic pomiędzy dziećmi. Z tego właśnie powodu podczas szkolenia zawsze musicie mieć na uwadze osobowość waszej pociechy.

Pracujemy z żywym człowiekiem. Ale ja nie mam magicznej różdżki. To wy ją macie. Jestem ekspertem w dziedzinie przyuczania dzieci do korzystania z nocnika, ale to wy jesteście ekspertami od swoich dzieci. Jeżeli napiszę coś, co wyda wam się nieprawdą, po prostu to zignorujcie. Nie mam tendencji do kwestionowania własnych opinii, ale lubię się mylić.

Zanim zaczniemy, muszę wspomnieć o kilku sprawach. W tej książce zawarłam wiele artykułów pochodzących z mojego bloga. Zachęcam was do jego subskrypcji. Codziennie uczę się czegoś nowego od moich klientów i często aktualizuję zawarte na blogu informacje. Ludzie mówią mi nawet, że jestem zabawna.

Polecam wam doczytanie niniejszej książki przynajmniej do rozdziału piątego, zatytułowanego Jak pozbyć się pieluch? Starałam się, by wszelkie instrukcje były jak najprostsze, ponieważ niektórzy szybko przechodzą przez cały proces, nie kwestionując ani słowa. Reszta książki jest poświęcona wszystkiemu (naprawdę wszystkiemu), co wiem o przyuczaniu dziecka do nocnika. Znajdziecie tu skarbnicę potencjalnych problemów i ich rozwiązań. Być może uznacie, że to przyjemna lektura, ale nie powinniście przejmować się kwestiami, które akurat was nie dotyczą.

W książce znajdziecie wiele prawdziwych sytuacji, z jakimi zetknęłam się podczas pracy z klientami. Chcąc uszanować ich prywatność, zmieniłam ich imiona, a ponadto połączyłam ze sobą kilka opowieści, by całość była bardziej zwięzła.

Często używam wulgaryzmów, sporo we mnie sarkazmu, a moje poczucie humoru bywa określane jako „chore”. Nie jest to bynajmniej z mojej strony oznaka braku szacunku. Zarabiam na życie, rozmawiając o kupkach, czasem więc należy mi się trochę mniej powagi. Nie chcę nikogo obrażać i z pewnością nie lekceważę tego, co robię, ale wierzcie mi, nieraz żadne słowo nie pasuje tak dobrze do określenia sytuacji, jak „k***a”.

Bardzo się cieszę, że zdecydowaliście się na moją pomoc. Jesteście gotowi na toaletowy trening?

Rozdział 1. Na początku...

Po pierwsze przyznaję, że lubię słowo „kupa”, ale w wypadku własnych dzieci zazwyczaj mówię „siusiu” i „kupka”. Właśnie takich słów będę używać w tej książce. Wydaje mi się, że są dość powszechne i odpowiednie. Jeżeli nie chcecie, nie musicie jednak ich używać. Sami zadecydujcie o słownictwie, jakie będzie stosowane w waszym domu. Nieważne, jak określacie czynności fizjologiczne – ważne, by zachować przy tym konsekwencję.

W książce często będę omawiać temat wysyłania sprzecznych sygnałów. Robimy to niejednokrotnie, ucząc dzieci korzystać z nocnika, i wydaje mi się, że to właśnie jeden z powodów, dla których jest to tak męczący proces. Słowa, których używamy, to tylko jeden z przykładów. Nieważne, czy mówicie „kupka”, „kupa”, „sisi”, „mocz”, „siuśki”, „kaka”, „fufu”, czy cokolwiek innego. Bądźcie w tym jednak konsekwentni. Pamiętajcie, że słowo to będzie przez wasze dziecko bardzo głośno wypowiadane w kościele, w bibliotece albo w sklepie. Musicie zatem wybrać wyraz, którego dźwięk nie będzie was denerwował. Pracowałam z rodzicami, którzy w domu mówią „kaka”, a w miejscach publicznych wspominają o „ubikacji”. Umysł dziecka nie działa w ten sposób. Nie należy wprowadzać dezorientacji.

Wiem też, że nie wszyscy rodzice akceptują samo określenie „przyuczanie do nocnika”. Słyszałam, że kojarzy się to bardziej z tresurą zwierząt niż z uczeniem dzieci. Na potrzeby niniejszej książki załóżmy więc, że słowa „przyuczanie” i „szkolenie” to synonimy. Przecież nawet jako dorośli szkolimy się bądź przyuczamy do zawodu przed podjęciem nowej pracy. Uczymy się od kogoś, kto jest już przeszkolony. Czy podczas pierwszego dnia w pracy szef czeka, aż będziecie gotowi? Gotowi na co? Czy jeżeli popełnicie błąd, szef wścieka się na was i zwalnia was z pracy? Nie. Zazwyczaj dowiadujemy się, czego się od nas wymaga i pokazuje się nam, jak to zrobić. Gdy popełniamy błędy, nasi przełożeni informują nas o tym, co zrobiliśmy źle, i uczą, jak robić to poprawnie. Po jakimś czasie szef będzie oczekiwał od nas opanowania nowych obowiązków. W taki sam sposób przebiega przyuczanie do korzystania z nocnika.

Lubię porównywać naukę siadania na nocnik z nauką chodzenia. Zawsze fascynowało mnie to, jak dzieci uczą się chodzić. Przecież tak naprawdę o wiele szybciej przemieszczają się na czworakach. Po co więc uczyć się nowego sposobu? Ponieważ chodzenie w pozycji wyprostowanej jest dla nas czymś naturalnym. Naturalne jest też załatwianie potrzeb fizjologicznych w przeznaczonym do tego miejscu. Nawet kultury niekorzystające z instalacji wodno-kanalizacyjnych robią to w przeznaczonych do tego miejscach.

Przypomnijcie sobie, jak wasze dziecko uczyło się chodzić. Z pewnością stale pilnowaliście, by nie rozbiło sobie o coś głowy. Umieszczaliście je między swoimi nogami, trzymaliście za ręce i pomagaliście mu zrobić pierwsze kroki. Zachęcaliście je i zasypywaliście pocałunkami. Nowo nabytą umiejętnością chwaliliście się przed wszystkimi gośćmi. Gdy dziecko upadło i zaczynało płakać, podnosiliście je, otrzepywaliście z kurzu i zachęcaliście do dalszych prób. Czy w zamian za naukę chodzenia dawaliście dziecku naklejki lub słodycze? Prosiliście je milion razy dziennie i nieustannie pytaliście, czy nie chce pochodzić? Czy wpadaliście w panikę? Czy konsultowaliście się ze wszystkimi znajomymi i nieustannie badaliście ten temat? Prawdopodobnie nie. Wiedzieliście, że dziecko powinno zacząć chodzić w wieku około 12 miesięcy. Być może kupiliście chodzik, by nieco mu w tym pomóc. Na pewno bylibyście zaniepokojeni, gdyby dziecko po ukończeniu osiemnastu miesięcy wciąż nie umiało chodzić. Krótko mówiąc, zapewne pomogliście swojemu dziecku w nauce chodzenia, opierając się na rodzicielskiej intuicji.

Najlepiej zastosować to samo podejście przy nauce korzystania z toalety.

Dziwi mnie przekonanie niektórych rodziców, że ich pociecha sama z siebie się tego nauczy. Dlaczego miałoby się tak stać? Być może faktycznie dzieci wiedzą, że czeka ich to w przyszłości, ale czeka ich też prowadzenie pojazdów. Wydalanie to pierwotna potrzeba, ale nauka załatwiania jej w konkretnych miejscach ma charakter społeczny i tak właśnie należy jej uczyć.

Chciałabym przypomnieć rodzicom, że dzieci nie wiedzą, na czym polega przyuczanie do nocnika. Interesuje je tylko własna wygoda i bezpieczeństwo, jakie zapewnia pielucha. Jest to dla nich niezbadane terytorium. Odkąd opuściły matczyne łono, znały tylko wygodne pieluchy. To prawda: niektórym dzieciom zakłada się pieluchę, zanim jeszcze przystawi się je do piersi! To dla nich największy symbol bezpieczeństwa. Musicie o tym pamiętać, zwłaszcza wtedy, gdy napotkacie opór. Brak pieluchy może być dla dziecka czymś dziwnym, niewygodnym i niebezpiecznym. To wy musicie pomóc mu przejść przez ten nieznany etap. Wy przecież wiecie już, jak korzystać z toalety. Mam przynajmniej taką nadzieję.

Przejdźmy do sedna. Najważniejsze pytanie brzmi: „W czym tkwi sekret nauki korzystania z toalety?”. Chcecie się dowiedzieć? Więc uwaga: zapamiętajcie to sobie. Jesteście gotowi?

NAJWAŻNIEJSI JESTEŚCIE WY.

Pozwólcie, że powtórzę. Wy, wy, wy, wy, wy, WY.

To wy jesteście rodzicami. To wy zapewniacie dziecku bezpieczeństwo i wyznaczacie mu granice. To wy jesteście nauczycielami. To dzięki wam czuje się ono kochane i może bezpiecznie się rozwijać. Powtarzam – to wy wyznaczacie granice. Waszym zadaniem jest pomóc dziecku w jak najlepszym wykorzystaniu jego potencjału i to wy wpajacie mu godność oraz szacunek do samego siebie.

Chodzi jednak nie tyle o was, co o wasze zaangażowanie. To bardzo ważne. Uczenie dziecka, jak i kiedy ma siadać na nocniku, to nie fizyka kwantowa. Mogę wam tłumaczyć, co macie robić, aż zsinieję, ale jeżeli nie będziecie zaangażowani, nic z tego nie wyjdzie.

Mówiąc „zaangażowanie”, mam na myśli konsekwencję w działaniu. To właśnie umiejętność, którą będziecie się starać przekazać waszemu dziecku. Ludzie uczą się przez powtarzanie. Podkreślam: ludzie uczą się przez powtarzanie.

Nawet dorosłym zdarza się zapomnieć jakiejś umiejętności tylko dlatego, że nie wykonywali jej regularnie. Można podać wiele przykładów. Sama przez lata próbowałam nauczyć się szydełkowania. Zaczynałam, a później, nie ćwicząc wystarczająco często, zapominałam, jak to się robi. Za każdym razem musiałam uczyć się od nowa. I przy każdym kolejnym podejściu było mi nieco łatwiej, ale poprawa nie była znacząca. Podobnie jest z grą na instrumentach. Najważniejsze są regularne ćwiczenia. Mało kto robi postępy, grając raz na jakiś czas. Pomyślcie o swojej pracy. Umiejętności, które obecnie są waszą drugą naturą, kiedyś wymagały wielu przemyśleń i koncentracji. Po kilku lub kilkunastu powtórzeniach umiejętności są po prostu przyswajane.

Ucząc dziecko, jak korzystać z nocnika, musicie być konsekwentni i stanowczy. Pisząc „stanowczy”, mam na myśli wykonywanie planu „bez zastanowienia”, a nie agresję czy natarczywość. Słowo to jest dziś dość kontrowersyjnym terminem w odniesieniu do wychowywania dzieci. Bardzo wielu moich klientów boi się stanowczości. Jednak zdecydowanie i traktowanie spraw serio to bardzo dobre podejście i wcale nie musi kojarzyć się źle. Wielu współczesnych rodziców obawia się przyjąć rolę autorytetu w swoim domu. Zazwyczaj dzieje się tak dlatego, że ich rodzice byli nadmiernie autorytarni (despotyczni) i odcisnęło to na nich piętno oraz/lub wywołało konieczność podjęcia terapii. Istnieje jednak złoty środek. Wasze dziecko potrzebuje was jako autorytetu i chce, byście rządzili w domu. Brak granic to niekontrolowany bieg przez życie. Nie bójcie się więc asertywności i stanowczości. Raz jeszcze podkreślam, że nie chodzi o agresję czy napastliwość. W dalszej części książki wielokrotnie będziemy do tego wracać.

To dzięki waszej konsekwencji w działaniu dziecko będzie się uczyło bez wysiłku. Ile razy śpiewaliście piosenkę o alfabecie, zanim wasze dziecko zaczęło robić to samo? A może oczekiwaliście, że zaśpiewacie ją kilka razy co kilka tygodni, a później wasza pociecha odśpiewa piosenkę swojej babci? Nie wiem, jak było w waszym przypadku, ale ja musiałam powtarzać ją dwadzieścia razy na godzinę, raz za razem. Pamiętajcie jednak, że dzieci uwielbiają konsekwentność. Wszystkie dzieci, nawet te żądne przygód, kochają rutynę. Wciąż musimy czytać im te same bajki, śpiewać te same piosenki i budować te same budowle z klocków. Dlaczego? Ponieważ powtarzalność daje dziecku poczucie bezpieczeństwa. Wie, czego może się spodziewać, więc czuje się przygotowane. Rutyny potrzebują zwłaszcza energiczne dzieci.

To zadziwiające, że spodziewamy się opanowania przez dziecko trudnej umiejętności załatwiania potrzeb fizjologicznych do nocnika bez zachowywania ze swojej strony stanowczości i wytrwałości. Przykładami tego są sytuacje, w których raz sadzamy dziecko na nocniku, a innym razem zakładamy mu pieluszkę, albo czasem oczekujemy, by sygnalizowało swoje potrzeby fizjologiczne, a czasem tego nie wymagamy. Jest to ciągłe dawanie i odbieranie odpowiedzialności, nic więc dziwnego, że utrudnia to proces przyuczania. Czy nie wydaje wam się to logiczne? Często słyszę od rodziców:

„Póki co się tym nie przejmujemy”,

„Poczekamy, aż dziecko będzie gotowe”,

„Na razie podchodzimy do tego swobodnie”.

„Póki co się tym nie przejmujemy”

Mówiąc tak, rodzice sygnalizują, że nie przywiązują wagi do tego problemu, że nie jest on dla nich ważny. Rozumiem to. Trzeba być wobec siebie szczerym. Jeżeli nie jest to priorytetem dla was, na pewno nie będzie też ważne dla waszego dziecka. Na prowadzonych zajęciach o tej tematyce poświęciłam temu aspektowi sporo uwagi. Często rodzice boją się zaangażować, ponieważ nie wiedzą, co robić, i boją się porażki.

Jeszcze częściej myślą sobie: „Ech… nie wydaje nam się, że to istotne”, „Zajmujemy się czym innym”, lub „Po co ten pośpiech? W końcu się nauczy. Przecież nie pójdzie do szkoły w pieluchach”. To prawda – do takiej sytuacji raczej nie dojdzie. Wielokrotnie jednak zetknęłam się z klientami, którzy musieli opóźnić wysłanie dziecka do przedszkola, ponieważ nie umiało ono korzystać z nocnika. W ubiegłym wrześniu spotkałam dwie pary, które skarżyły się, że ich dzieci wypisano z przedszkola, ponieważ nie były odpowiednio przygotowane do korzystania z nocnika. Tak więc faktycznie być może teraz nie jest to aż tak ważne, ale czas mija szybciej, niż wam się wydaje. Będę to powtarzać w kółko: im dłużej zwlekacie, tym będzie wam trudniej.

Kolejną przyczyną podejścia typu „nie obchodzi nas to” są ważne obowiązki, które nie pozwalają nam poświęcić nauce korzystania z toalety należytej uwagi. To zupełnie zrozumiałe, pod warunkiem że w końcu uda wam się znaleźć czas. Pamiętam, jak napisała do mnie pewna mama. Wraz z mężem była na stażu lekarskim i spodziewała się drugiego dziecka. Kobieta uznała, że ten etap jej życia nie sprzyja przyuczaniu pierwszej latorośli do nocnika. Odpisałam jej: „Jeszcze długo z pewnością nic w tej kwestii nie ulegnie zmianie”. To prawda, że przeprowadzka czy podróż nie są najodpowiedniejszymi momentami na takie rzeczy. Ale jeżeli wasz tryb życia jest wypełniony obowiązkami, tak czy inaczej będziecie musieli ostatecznie znaleźć trochę czasu.

Nie będę was okłamywać. Proces przyuczania dziecka do korzystania z nocnika będzie od was wymagał uwagi i skupienia. Przez co najmniej tydzień będziecie myśleć wyłącznie o tym zadaniu. Dziecko jednak poradzi z tym sobie (a przynajmniej powinno) bez wysiłku.

Czy uważam, że to zadanie powinno mieć dla was wysoki priorytet, niezależnie od tego, co dzieje się w waszym życiu? Zdecydowanie tak właśnie twierdzę. Oto powody:

Środowisko.

Do wyprodukowania jednorazowych pieluch, które dziecko zużywa w ciągu jednego roku, potrzeba dwóch dużych drzew. Jeżeli przemnożymy to przez liczbę dzieci, otrzymamy przerażający wynik. Nie ma potrzeby, by przedłużać okres korzystania z pieluch. Nawet jeśli używacie wyłącznie pieluch z tkaniny (co zdarza się coraz rzadziej), wciąż zużywacie cenne surowce, takie jak woda do produkcji bawełny czy prania pieluch.

Miejsce na wysypiskach.

Szacuje się, że okres biodegradacji pieluch jednorazowych wynosi 250–500 lat. Na naszych wysypiskach jest ich coraz więcej. Co gorsza, bardzo mało ludzi pozbywa się kupki w ubikacji, zanim wyrzuci pieluchę do kosza. Zapewne nawet nie wiedzieliście, że należy tak robić? Tworzy to kolejny problem w postaci odpadów ściekowych na wysypiskach.

Godność waszego dziecka.

Powtarzam to do znudzenia. Wszyscy wiemy, jak mądre jest wasze dziecko. Czy naprawdę zasługuje na to, by wypróżniać się w pieluchy i siedzieć we własnych odchodach? Dobrze się nad tym zastanówcie. Pomyślcie, na jakim etapie rozwoju jest wasza pociecha i jak bardzo jest to poniżające. Często słyszę rodziców zapewniających, że dbają o poczucie własnej wartości swojego dziecka. Samoocena bierze się z opanowywania pewnych umiejętności i zdobywania szacunku do samego siebie. Przyzwyczajenie dziecka do korzystania z nocnika to sposób, w jaki możecie sprawić, by poczuło ono, ile jest warte.

„Poczekamy, aż dziecko będzie gotowe”

O rany. To jeden z najczęstszych tekstów, jakie słyszę od rodziców opóźniających naukę siadania na nocniku. Wydaje mi się, że ten argument wywołuje najwięcej dramatów związanych z tą nauką. Nie ma on najmniejszego sensu. Po pierwsze – chcę zwrócić waszą uwagę na pewien aspekt dzieciństwa. W jakich innych obszarach życia i rozwoju dziecka czekacie, aż będzie ono gotowe? Czy czekacie, aż dziecko będzie gotowe, by pójść do łóżka? (Mam nadzieję, że nie. To temat na oddzielną książkę). A może czekacie, aż dziecko będzie gotowe, by bawić się nożami? Jeżeli macie do załatwienia jakąś ważną sprawę, czy czekacie, aż dziecko będzie gotowe do wyjścia z domu? A może dziecko nie jest gotowe, by wsiąść do samochodu? Czy w takiej sytuacji odjeżdżacie bez niego?

Trochę przesadzam, ale staram się uświadomić wam, że są rzeczy, których z maluchami nie negocjujemy. Nie pozwalamy im decydować o wielu rzeczach, ponieważ ich mózgi nie są jeszcze w pełni rozwinięte. Stale podejmujemy za nie decyzje, dla ich dobra, dla dobra ich rozwoju emocjonalnego oraz dla ich bezpieczeństwa. Są to kwestie niepodlegające dyskusji, gdyż jesteśmy bardziej doświadczeni i rozumiemy niektóre rzeczy lepiej niż dzieci.

Jedną z moich ulubionych książek na temat rodzicielstwa jest Simplicity Parenting Kima Johna Payne’a. Dzięki niej nauczyłam się, że (krótko mówiąc) dajemy dzieciom za dużo wyboru. Co więcej, oczekujemy, że będą one myśleć jak dorośli. Dzieci nie mają jeszcze w pełni rozwiniętych płatów czołowych, które są odpowiedzialne za ocenę sytuacji. Dlatego nie możemy dawać im nieograniczonego wyboru. Jeżeli tak zrobimy, ich decyzje na dłuższą metę nie będą właściwe. Wymagając od nich racjonalnego myślenia, staramy się przyspieszyć ich dorastanie, co nie ma większego sensu. Wydaje mi się, że „czekanie, aż dziecko będzie gotowe” jest typowym przykładem dawania dziecku zbyt dużej swobody.

Z doświadczenia wiem, że takie czekanie prowadzi zazwyczaj do katastrof. Jeżeli nie żyjecie w jaskini, z pewnością słyszeliście, że dziecko zwykle bywa „gotowe”, gdy ma trzy lata. To nieprawda. Wtedy jest już za późno. Gdy dziecko skończy trzeci rok życia, zaczyna przejawiać cechy indywidualne – uświadamia sobie, że jest odrębną osobą, ma wolną wolę i może samodzielnie dokonywać wyborów. Hmmm. Zastanówcie się, co się stanie, kiedy postanowi, że nie chce mieć do czynienia z nocnikiem, bo pieluszka mu odpowiada?

Powiem wam, co się stanie: czeka was katastrofa i wieczne dramaty. Bardzo trudno jest przyuczyć trzylatka do korzystania z toalety. Ma on już swoją wolę i wie, jak ją wykorzystać.

Tak więc czekanie na gotowość malucha jest niedorzeczne. Będziecie musieli zaangażować się w naukę i skupić się na niej niezależnie od tego, czy wasza pociecha ma dwa, trzy czy sześć lat, ponieważ niezależnie od wieku dziecko będzie potrzebować waszej uwagi i pomocy. Proszę was, nie czekajcie, aż maluch skończy cztery lata – obniży to znacznie jego samoocenę. Jeżeli będziecie czekać tak długo, to prawdopodobnie powinniście zacząć oszczędzać pieniądze nie na studia, lecz na terapię.

Pozostaje jeszcze pytanie, co tak naprawdę znaczy „gotowe”. Jeżeli czekacie na ten magiczny dzień, w którym dziecko nagle oświadczy, że pieluchy już mu nie odpowiadają i zacznie korzystać z ubikacji, to możecie marzyć dalej. Takie dziecko to fikcja. Może nie jest to nierealne, ale tego typu sytuacje zdarzają się niezwykle rzadko. Nieważne, co słyszeliście na temat innych dzieci. Matki, które twierdzą, że ich dziecko samo zaczęło korzystać z nocnika lub toalety, mogą według mnie nieco ubarwiać fakty. Wiem, że może to być dla was szokiem, ale niektóre matki bardzo lubią rywalizować z innymi. Podejrzewam, że trudności związane z przyzwyczajaniem dziecka do korzystania z nocnika przypominają nieco bóle porodowe: czas sprawia, że zapomina się o szczegółach.

Muszę przyznać, że jako osoba szkoląca rodziców, w jaki sposób oduczać dzieci od pieluch, najwięcej trudności miałam właśnie z podejściem typu „poczekamy, aż dziecko będzie gotowe”. Walczę z tym tylko ze względu na dzieci. W swojej pracy stykam się z wieloma klientami i wiem, do czego prowadzi takie podejście – do katastrofy. W takich sytuacjach nawet sześciolatki proszą o pieluchy, by móc załatwić swoje potrzeby fizjologiczne. Moja przyjaciółka czytała na internetowym forum dla rodziców, że pewna matka, chcąc uniknąć ewentualnego „wypadku”, założyła swojemu dziecku pieluchę, kiedy miało po raz pierwszy nocować u przyjaciół. Po powrocie do domu malec był zażenowany. „To wszystko twoja wina”, usłyszała matka. Tak to wygląda. Mimo to inne matki na forum pocieszały ją: „Nie martw się, nauczy się, jak będzie gotowy”. Boże! Może rzeczywiście niektóre dzieci pójdą na studia w pieluchach?

Wszystko sprowadza się do tego: niektóre dzieci same z siebie nigdy nie będą „gotowe”. A oduczanie od pieluch starszego dziecka jest trudne. Podejrzewam też, że mięśnie odpowiedzialne za trzymanie oraz uwalnianie moczu i kału rozwijają się około drugiego roku życia. Jeżeli będziecie czekali dłużej, być może okaże się, że nawet mięśnie nie są do tego odpowiednio przygotowane. To moja teoria wysnuta na podstawie wiedzy o rozwoju mięśni oraz o tym, że wiele dzieci powyżej trzeciego roku życia zmaga się z nietrzymaniem moczu i stolca.

Znany pediatra dr T. Berry Brazelton zasłynął orędownictwem późnego oduczania od pieluch. Już od lat 60. XX w. zdecydowanie opowiadał się za opóźnianiem tego procesu i „czekaniem, aż dziecko będzie gotowe”. Jak się później okazało, był on opłacany przez firmę Pampers. Pamiętajcie, że jednorazowe pieluchy to przemysł wart 450 miliardów dolarów rocznie, więc ktoś na pewno ma interes w tym, aby mieszać wam w głowach na ten temat. Jeżeli chcecie poznać moją bezkompromisową ocenę (to znaczy, że co dwa zdania wtrącam słowo na „k”), możecie przeczytać artykuł „I’m Pissed and I’m Naming Names” („Jestem wkurzona i mówię po nazwiskach”), który zamieściłam na swoim blogu.

Zamiast nad gotowością powinniście zastanowić się nad zdolnością do opanowywania pewnych umiejętności. Zadajcie sobie pytanie: „Czy moje dziecko może się tego teraz nauczyć?”.

Tłumacząc to rodzicom, często podaję przykład mojego syna, który uczył się wiązać sznurowadła. Nigdy tak naprawdę nie zapytał mnie, czy mogę go tego nauczyć, a rzepy znacznie ułatwiały mi życie. Wiem jednak, że dzieci uczą się wiązać buty mniej więcej w wieku przedszkolnym i jestem zdania, że to bardzo istotna umiejętność. Podjęłam więc świadomą decyzję i gdy syn osiągnął określony wiek, zaczęłam mu kupować wyłącznie wiązane buty. Wiedziałam, że jeżeli będzie miał obuwie na rzepy, któregoś szalonego poranka po prostu się poddam. Los zawsze utrudnia nam życie i jeżeli chcemy coś zmienić, musimy podjąć wysiłek. Każdego dnia poświęcałam trzydzieści minut na to, by uczyć syna, jak ma wiązać sznurowadła. To zajęcie dość frustrujące, a najgorsze było to, że jakaś część mnie wmawiała mi, że się do tego nie nadaję; że jestem złą nauczycielką, chociaż sama wiążę buty od lat. Oboje musieliśmy wykazać się cierpliwością, ale po sześciu dniach wytrwałej nauki voilá! – syn umie już sam wiązać sobie buty. Czy w jakiś sposób było po nim widać, że jest gotowy? Raczej nie. Skorzystałam z zewnętrznej wytycznej dotyczącej wieku oraz mojego „matczynego zmysłu pająka” i uznałam, że nadszedł już czas.

Z doświadczenia wiem, że wiele dzieci, które nie potrafią jeszcze żyć bez pieluch, mogłoby się już nauczyć korzystać z nocnika, a nawet zdradza oznaki gotowości do tego. Jednak nasz szalony styl życia sprawia, że często nie dostrzegamy tych oznak. Wielu ludzi wierzy, że chęć i gotowość siadania na nocniku czy sedesie wzrośnie z czasem. Dziecko rzekomo prosi, by posadzić go na nocniku tylko sporadycznie, ale za miesiąc będzie to robić już za każdym razem. Z własnego doświadczenia wiem, że jeżeli nie wykorzystacie okazji, dziecko po prostu o wszystkim zapomni i będzie dalej zachowywać się tak jak dawniej. Innymi słowy – zainteresowanie tematem korzystania z toalety nie zwiększa się z czasem. Osiąga natomiast pewien punkt szczytowy, a później zanika.

Wiele mam trzyma w rękach moją książkę, ponieważ w głębi serca wiedzą one, że ich dziecko jest już gotowe. Zaufajcie temu instynktowi. Nauczę was korzystać z wewnętrznego głosu w sprawach związanych z oduczaniem dziecka od pieluch. Głęboko wierzę w maksymę „kieruj się intuicją”.

„Na razie podchodzimy do tego swobodnie”

Często słyszę tę wymówkę i w pewnym sensie ją rozumiem. Musicie tylko pamiętać, że jeżeli wy będziecie swobodnie traktować temat oduczania dziecka od pieluch, to ono będzie podchodziło do niego w ten sam sposób. Pisząc „swobodnie”, nie mam na myśli wyluzowanego sposobu bycia. Chodzi mi o to, że każecie dziecku siusiać do nocnika fakultatywnie, raz lub dwa razy dziennie, a innym razem zakładacie mu pieluchę. Problem polega na tym, że przyjdzie czas, kiedy nie zda to egzaminu. Być może żłobek lub przedszkole, do którego zdecydujecie się posłać dziecko, nie będzie przyjmować dzieci używających pieluch. Swobodne podejście będzie wam odpowiadać w przypadku dwu- lub trzylatka, ale gdy wasze dziecko skończy cztery lata, przyjdzie czas zająć się tym problemem na poważnie. Jeżeli zbyt długo będziecie lekceważyć ten aspekt, przegapicie okazję, wskutek czego nauka stanie się znacznie trudniejsza. Będziecie zmuszeni walczyć z własnym dzieckiem, a wtedy wasze życie może zmienić się w piekło.

„Swobodne podejście” to także wysyłanie sprzecznych sygnałów. Spójrzmy na to oczami dziecka. Pamiętajcie, że maluchy są jak gąbki – uczą się niezwykle szybko, ale myślą liniowo i nie znają pojęcia czasu. Tak więc ogłaszacie światu, że zaczynacie oduczać malucha od pieluch. W gruncie rzeczy chodzi jednak o to, że będzie on korzystać z nocnika lub sedesu w określonych, wygodnych dla was i dla niego sytuacjach, na przykład rano, przy ubieraniu się, lub wieczorem, przed kąpielą. Co osiągniecie? Dziecko nauczy się, że może siusiać do nocnika czasami, ale nie zawsze.

Załóżmy teraz, że stosowaliście to podejście przez rok, bo zazwyczaj tak właśnie jest. Nadchodzi czas, w którym naprawdę należy odstawić pieluchy. Mówicie sobie „w porządku, teraz czas zająć się sprawą na poważnie”.

Dziecko pomyśli sobie: „Co jest, kurde? Przecież już umiem. Robię to, o co mnie prosili”. Zmieniając podejście, dodaliście kolejny skomplikowany krok do całego procesu. W rezultacie musicie oduczyć dziecko tego, czego już się nauczyło. Rozumiecie?

Prawdopodobnie wielu rodziców oczekuje, że dziecko samo w naturalny sposób uświadomi sobie konieczność załatwiania potrzeb fizjologicznych do sedesu, ale prawdę mówiąc, są to zbyt wysokie wymagania wobec malucha. Dlaczego niby miałby tak pomyśleć, skoro od urodzenia korzystał z pieluchy?

Swobodne podejście sprawia, że się wzdrygam. Mniej więcej 80 procent moich obecnych klientów podeszło do sprawy właśnie w ten sposób i teraz mają starsze dziecko, które wciąż korzysta z pieluch. Zwracają się o pomoc do mnie. A uczenie cztero- czy pięciolatków tego, jak korzystać z toalety, nie jest łatwe – możecie mi wierzyć. Nie chcę was osądzać, ale JEŻELI ODZWYCZAICIE DZIECKO OD PIELUCH WE WŁAŚCIWYM MOMENCIE, BĘDZIE TO O WIELE PROSTSZE! Przepraszam za wielkie litery, ale jestem o tym święcie przekonana.

Większość dzieci w wieku między osiemnastym a dwudziestym czwartym miesiącem życia zaczyna się interesować toaletą. Często ma to większy związek z samym pomieszczeniem i obracającym się papierem toaletowym niż z czynnościami fizjologicznymi. Dziecko chce też naśladować mamę i tatę. Taka faza niekoniecznie oznacza jednak gotowość do rezygnacji z pieluch; warto poszukać innych oznak. Dochodzimy w tym momencie do kolejnej ważnej kwestii.

Rozdział 2. Kiedy zacząć?

Powiem krótko: „kiedy” jest równie ważne, co „w jaki sposób”. Powszechnie uważa się, że nauka jest najłatwiejsza, jeśli rozpoczniemy ją pomiędzy dwudziestym a trzydziestym miesiącem życia dziecka. Z pewnością można to zrobić wcześniej albo później, ale są pewne zastrzeżenia. Na przykład większość dzieci młodszych niż dwudziestomiesięczne nie skojarzy faktów tak szybko, jak dzieci nieco starsze, co oznacza, że będzie to wymagać szybszego reagowania na sygnały wysyłane przez malucha (a nie oczekiwania, aż dziecko zacznie działać samo).

Uczenie dzieci młodszych niż dwudziestomiesięczne jest jednak nieporównywalnie łatwiejsze niż dzieci po ukończeniu trzydziestego miesiąca. Maluchy w tym wieku o wiele lepiej radzą sobie bowiem z manipulowaniem ludźmi. Wiedzą już, co to wolność wyboru i wolna wola. Moja mama mówi: „Najlepiej zabrać pieluchy, zanim dziecko uświadomi sobie, że ma w tej sprawie coś do powiedzenia”. Każdy, kto ma trzyletnie dziecko, powie wam, jak dobitnie wyraża ono swoją wolę. Przyuczanie takiego dziecka będzie niczym próba sił. I wiecie co? Nie uda wam się wygrać.

Okres pomiędzy dwudziestym a trzydziestym miesiącem sprawdza się w przypadku większości dzieci. Idealny wydaje się wiek dwóch lat. Wówczas wasz maluch pragnie się wam przypodobać, kojarzy fakty dotyczące otaczającego go świata, wciąż jest podatny na sugestie i bardzo chce się usamodzielniać. Zastanówcie się. Dzieci w tym wieku uwielbiają pomagać i czuć się ważne. Chcą pomagać wam przy gotowaniu, sprzątaniu i innych obowiązkach domowych – to świetny moment, by dać im odpowiedzialne zadanie. Musicie wykorzystać ten etap ich życia. To naturalna tendencja, która niestety nie trwa wiecznie. Uwierzcie mi.

Oczywiście zawsze istnieją wyjątki. Ostatnio poznaję coraz więcej mam, które wiedzą, że ich dzieci potrafią oduczyć się korzystania z pieluch jeszcze przed dwudziestym miesiącem życia. Jest też wiele dzieci, którym całkiem sprawnie idzie nauka siadania na nocniku czy sedesie w wieku trzydziestu do trzydziestu sześciu miesięcy. Z doświadczenia wiem jednak, że na tym etapie sprawy zaczynają się komplikować. Jeżeli jeszcze nie zrozumieliście, to powtarzam, że czekanie do trzeciego roku życia przysporzy wam trudności. Szczegółami związanymi z nauką młodszych i starszych dzieci zajmę się w dalszych rozdziałach.

Skąd takie ramy czasowe?

Istnieją w rozwoju dziecka określone momenty, kiedy może ono wykonać pewne zadania przy minimalnym wysiłku. Dzieciństwo cechuje się wieloma takimi etapami. Weźmy za przykład odstawienie od piersi. Wiele dzieci przestaje ssać pierś w wieku dwunastu miesięcy, ponieważ na tym etapie jest to szczególnie łatwe. Udokumentowane korzystne momenty na zaprzestanie karmienia piersią to czwarty, dwunasty, dwudziesty czwarty i trzydziesty miesiąc życia dziecka. Czy można to zrobić w innym czasie? Naturalnie, ale wymaga to nieco więcej wysiłku zarówno od matki, jak i od dziecka. Takie same dogodne momenty istnieją w wypadku uczenia się języka. Naukowcy i rodzice wiedzą, jak szybko dziecko przyswaja drugi język, zanim skończy pięć lat. To samo dotyczy zresztą pierwszego języka. Zajmowałam się kiedyś dzieckiem, które wraz ze swoją uzależnioną od narkotyków matką żyło w izolacji od świata przez pierwsze pięć lat życia. Brak kontaktu ze społeczeństwem sprawił, że dziecko przegapiło moment, w którym mogło szybko nauczyć się swojego pierwszego języka, czyli angielskiego. Do dziś chodzi ono na terapię logopedyczną i ma trudności w szkole. Jeżeli chcecie oduczyć dziecko od pieluch przy możliwie najmniejszym wysiłku, najlepiej zrobić to pomiędzy dwudziestym a trzydziestym miesiącem jego życia. Wówczas jest to po prostu najłatwiejsze.

Na tym etapie rozwoju pojawia się też spadek zdolności uczenia się nowych umiejętności. Wasze dziecko prawdopodobnie nauczyło się podstawowych rzeczy, takich jak jedzenie, chodzenie i radzenie sobie z odosobnieniem. Okres ten to czas na doskonalenie już nabytych zdolności. Nie dzieje się wówczas nic szczególnie istotnego z punktu widzenia rozwoju. Warto jednak dodać, że jeżeli dziecko przyswoiło istotne umiejętności z opóźnieniem, to pojawią się też opóźnienia przy odstawianiu pieluch.

Przyzwyczajanie dziecka do korzystania z nocnika daje mu poczucie godności i szacunku do samego siebie. W tym wieku maluch uczy się z prędkością światła. Pewnie jesteście zachwyceni tym, co już potrafi. No właśnie. Nigdy nie lekceważcie tego, do czego wasze dziecko jest zdolne. Widuję setki rodziców chwalących się geniuszem swojej pociechy, a jednocześnie pozwalających mu siedzieć we własnych odchodach. To nie jest właściwe podejście. Jeżeli sądzicie, że dziecko nie jest w stanie nauczyć się tej nowej umiejętności, to uwłaczacie jego inteligencji.

Istnieje wiele powodów, dla których zbytnia zwłoka w przyzwyczajaniu dziecka do prawidłowych nawyków toaletowych po ukończeniu przez niego trzydziestego miesiąca może stać się udręką zarówno dla was, jak i dla waszej pociechy. Czekają was wówczas konflikty, próby sił i inne nieprzyjemności. Wszystko będzie trwało znacznie dłużej niż powinno. Z doświadczenia wiem, że jeżeli dziecko nie wyszło z pieluch do czwartego roku życia, prawdopodobieństwo nocnego moczenia się w łóżku wzrasta o 50 procent. Chcecie, żeby wasze dziecko miało zaniżoną samoocenę? Poślijcie go na noc do przyjaciół i poczekajcie, aż zmoczy łóżko.

Jak już wspomniałam, po trzydziestym miesiącu życia wasza pociecha zacznie wykształcać indywidualne cechy – będzie się uczyć tego, że jest odrębną osobą. Proces ten charakteryzuje się buntem i sprzeciwem, ponieważ maluch nauczy się wyrażać własną wolę. To normalne, ale może przysporzyć nam problemów, jeżeli dopiero wówczas zaczniecie odstawiać je od pieluch. Czeka was walka o dominację i to właśnie wasze dziecko po raz pierwszy będzie rozdawać karty, bo przecież to od niego zależy, kiedy zrobi siusiu czy kupkę. Nie uda wam się wygrać.

Idealny moment na wyjście z pieluch pojawia się wraz z innymi oznakami, których szukam, zanim jeszcze dowiem się, w jakim wieku jest dziecko:

Czy dziecko udaje się w róg pokoju lub jakieś ustronne miejsce, gdy chce zrobić kupkę?

Czy dziecko potrafi wyrecytować całą piosenkę o abecadle?

Czy dziecko potrafi zakomunikować swoje potrzeby, to znaczy:

Czy w jakikolwiek sposób prosi o wodę, sok czy mleko, gdy jest spragnione?

Czy w jakikolwiek sposób prosi o jedzenie, gdy jest głodne?

Czy potrafi urządzić awanturę o słodycze, gdy jesteście z nim w sklepie?

Czy potrafi urządzić awanturę o cokolwiek?

Jeżeli wasz maluch udaje się w odosobnione miejsce, na przykład pod stół, do innego pokoju albo chociaż odwraca się do was plecami, oznacza to, że musicie bezwzględnie natychmiast zacząć je uczyć korzystać z nocnika. Takie zachowanie oznacza bowiem, że dziecko utożsamia wypróżnianie się z intymnością, co jest naturalnym i właściwym odruchem. Czynności fizjologiczne to rzecz zupełnie normalna i nie powinniśmy dawać mu powodów do wstydu. Jednak wraz z uspołecznianiem się dziecka pojawia się u niego poczucie wstydu przed wypróżnianiem się przy innych. Gdybyście siedzieli na moich zajęciach i narobili w spodnie, byłoby wam wstyd. Ostrzegam was – jeżeli nie rozpoznacie tych oznak gotowości i nie zaczniecie od razu działać, dziecko szybko zapomni, że powinno odczuwać wstyd. A gdy tak się stanie, zostaniecie z pięciolatkiem, który bez skrępowania załatwi się w spodnie.

Z doświadczenia wiem, że piosenka o alfabecie to powszechny (choć oczywiście nie jedyny) wskaźnik postępu rozwoju dziecka. Maluchy, potrafiące wyrecytować cały alfabet, znają już trochę język, którego nauczyły się przez powtarzanie. Być może wasza pociecha nie składa jeszcze pełnych zdań, ale nawet jeśli nie potrafi wyrecytować słów piosenki – i tak prawdopodobnie jest gotowa. Piszę to, polegając na własnych doświadczeniach, ponieważ dostrzegłam korelację między znajomością tej piosenki a gotowością do samodzielnego korzystania z nocnika.

Awantury pojawiają się zwykle wówczas, gdy dziecko czegoś chce, a wy nie możecie mu tego dać. Jeżeli wasz maluch rozumie, czym jest pragnienie, głód i inne potrzeby (zachcianki), a także potrafi już działać w celu ich zaspokojenia, to znaczy, że jest świetnie przygotowany do tego, by regulować własne funkcje fizjologiczne. To dobry moment na wyjście z pieluch.

Gdybyście jeszcze nie byli przekonani, powtórzę: najlepszym czasem na przyzwyczajenie dziecka do korzystania z nocnika czy sedesu jest okres między dwudziestym a trzydziestym miesiącem jego życia. Uwierzcie mi. Nawet sobie nie wyobrażacie, z jak wielkim oporem dziecka stykają się rodzice usiłujący zrezygnować z pieluch dopiero po ukończeniu przez nie trzydziestego miesiąca.

Załóżmy więc, że wasze dziecko spełnia wszystkie kryteria, o których wspomniałam, a wy i tak nie jesteście przekonani, że jest gotowe. Może macie wątpliwości, może po prostu nie chcecie schrzanić sprawy, a może wszyscy wokół wmawiają wam, że dwudziesty czwarty miesiąc to za wcześnie na wyjście z pieluch.

PO RAZ KOLEJNY PODKREŚLAM: jeżeli chcecie oduczyć dziecko używania pieluch, a macie co do tego spore wątpliwości, nie skończy się to dla was dobrze. Widywałam to dziesiątki razy. POWINNIŚCIE UWIERZYĆ, ŻE ROBICIE TO, CO NALEŻY. Musicie wiedzieć, że wasze dziecko potrafi to zrobić. Nie ma nic złego w niewielkiej dozie niepewności, ale macie obowiązek być zdeterminowani. Jeżeli nie możecie się zdecydować, wasze dziecko też nie będzie mogło. Czeka was niezły bałagan. Nie wiem, jak racjonalnie i bez użycia słów „wibracje” czy „energia” wytłumaczyć wam, że dziecko momentalnie przejmuje wasze nastawienie. Jeżeli zatem będziecie niezdecydowani, wasza pociecha to dostrzeże i też nie będzie pewna. Gdy spotykam klientów wykazujących brak zdecydowania, zwykle pytam ich, czy na pewno wiedzą, czego chcą. Na moim blogu pełno jest wpisów podkreślających wagę determinacji. Wrócę do tego tematu w kolejnych rozdziałach. Wspomniałam wcześniej o wibracjach, ponieważ ciągnie mnie do ezoteryki, ale jeżeli jesteście realistami, pamiętajcie o dużym znaczeniu komunikacji niewerbalnej.

Sygnały niewerbalne łatwiej jest zrozumieć, jeżeli przebywało się kiedyś ze zwierzętami, a zwłaszcza z psami. Dawniej nie przepadałam za psami, ale odkąd mamy jednego w domu, uwielbiam je. Mam więc psa i pięciolatka. Zauważam wiele podobieństw między tymi dwiema małymi istotami. Szybko zorientowałam się, jak wiele informacji pies wyczytuje z komunikacji niewerbalnej. Moja suczka (kocham ją, ale nie wydaje mi się, aby była w tym wyjątkiem) zna odgłosy, jakie wydają naczynia w kuchni, i wie, który dźwięk oznacza, że czeka ją przekąska. Wie, że kiedy słyszy odgłos parzonej kawy, przyszła pora na pobudkę i spacer. Co więcej, potrafi wyczuć moje podniecenie, ekscytację i strach, reagując na te emocje.

Kilka tygodni temu wybraliśmy się na wycieczkę, by spotkać się z moją najlepszą przyjaciółką. Stella (suczka) była z nami, ale najwyraźniej nic nie rozumiała. Wszyscy pakowaliśmy walizki, a nasze podniecenie doprowadzało ją do szału. Cały czas plątała nam się pod nogami i piszczała. W końcu wsadziłam ją do samochodu, by tam na nas czekała, i wtedy wreszcie się uspokoiła. Wiedziała, że coś się dzieje, ale nie była pewna, o co chodzi. Gdy usiadła w samochodzie, wszystko wróciło do normy. Pomyślała sobie: „W porządku, jadę z nimi”.

DZIECI SĄ TAKIE SAME. Dopiero poznają otaczający nas świat. Szukają nowych informacji i najczęściej odbierają właśnie sygnały niewerbalne. Obserwują nas, słuchają i wyczuwają to, co my czujemy. Ich reakcje będą odzwierciedlały nasze zachowania.

Wydaje mi się, że większość ludzi nawet nie zdaje sobie sprawy, jak wyczulone są nasze dzieci, ponieważ rozmawiamy z nimi i uznajemy, że nas rozumieją. Sądzimy, że nawet jeżeli trzęsiemy się ze strachu, zdołamy ukryć prawdę słowami. Dzieci jednak lepiej rozumieją nasze emocje niż słowa.

Wiem, że czasami samo wspomnienie o oduczaniu od pieluch sprawia, że rodzice bledną, na ich twarzach maluje się panika, a na Facebooku pojawiają się najbardziej szalone komentarze. Wielu rodziców rozpoczyna przyuczanie dzieci do nocnika od tych samych emocji: paniki, grozy i strachu, a później nie mają pojęcia, dlaczego dziecko opiera się i awanturuje. Pomyślcie jednak, czemu to dziecko miałoby chcieć robić coś, co doprowadziło mamę lub tatę do takiego stanu?

Wyobraźcie sobie, że idziecie z dzieckiem na pierwszą wizytę u dentysty i emanujecie takim samym strachem. Cóż… Powodzenia.

Jak to naprawić? Jak zachować spokój i zaufać intuicji?

Musicie traktować tę sprawę jako kamień milowy w rozwoju dziecka, a nie jako potencjalną wojnę. Głęboko w sercu wiecie, że wasze dziecko potrafi zrobić to, o co je prosicie. Gdy będziecie gotowi zacząć proces oduczania go od pieluch, nie proście innych o radę na Facebooku, ponieważ otrzymacie sześćdziesiąt cztery rozbieżne opinie. Wiecie już, że wasze dziecko ma własną krzywą uczenia się. Zdajecie sobie sprawę, że być może nie nauczy się tak szybko, jak dzieci waszych najlepszych przyjaciół, i że nie jest to wyznacznikiem waszego sukcesu jako rodziców. To po prostu czynność, którą staramy się wpoić dziecku.

Panika, strach i przerażenie tylko utrudnią wam pracę. Kluczem do sukcesu jest spokój.

Od czasu pierwszego wydania tej książki coraz więcej rodziców uczy swoje dzieci korzystania z nocnika między osiemnastym a dwudziestym drugim miesiącem ich życia. Tak właśnie uczono dzieci w poprzednim pokoleniu. Współczesne mamy rozpoczynające tę naukę w tym okresie odnoszą spore sukcesy, ponieważ jest to po prostu kolejna umiejętność, którą zdobywa dziecko. Nie wiążą się z tym żadne inne konflikty, jak na przykład bunt dwulatka. Więcej o dzieciach w wieku poniżej dwudziestu i powyżej trzydziestu miesięcy napiszę w rozdziale 15 Dzieci młodsze niż 20 miesięcy i starsze niż trzy lata.

Teraz zaś obalę kilka mitów i błędnych przekonań, które mogą przeszkodzić wam w oduczeniu dziecka korzystania z pieluch.

Rozdział 3. Mity i błędne przekonania

Dostępne w wersji pełnej

Rozdział 4. Nastawienie

Dostępne w wersji pełnej

Rozdział 5. Jak pozbyć się pieluch?

Dostępne w wersji pełnej

Rozdział 6. Ćwiczenia nocne

Dostępne w wersji pełnej

Rozdział 7. Niepowodzenia pierwszej fazy

Dostępne w wersji pełnej

Rozdział 8. Dylematy drugiej i trzeciej fazy

Dostępne w wersji pełnej

Rozdział 9. Faza czwarta i cała reszta

Dostępne w wersji pełnej

Rozdział 10. Kupka

Dostępne w wersji pełnej

Rozdział 11. Naprawa błędów z wcześniejszych prób nauki

Dostępne w wersji pełnej

Rozdział 12. Żłobki i opiekunki

Dostępne w wersji pełnej

Rozdział 13. Zachowanie kontra nauczanie

Dostępne w wersji pełnej

Rozdział 14. Idea Elimination Communication, czyli wychowanie bezpieluszkowe

Dostępne w wersji pełnej

Rozdział 15. Dzieci młodsze niż dwadzieścia miesięcy i starsze niż trzy lata

Dostępne w wersji pełnej

Rozdział 16. Reset

Dostępne w wersji pełnej

Rozdział 17. Wyjątkowe okoliczności

Dostępne w wersji pełnej

Rozdział 18. Ostateczne odpowiedzi

Dostępne w wersji pełnej

Rozdział 19. Porady i pytania

Dostępne w wersji pełnej

Rozdział 20. Słowo na koniec – od mamy do mam

Dostępne w wersji pełnej

Ściąga dla tatusiów

Dostępne w wersji pełnej

Ściąga dla rodziców: Co robić, a czego nie robić na poszczególnych etapach nauki

Dostępne w wersji pełnej

Dwanaście najczęściej zadawanych przez rodziców pytań

Dostępne w wersji pełnej

Tytuł oryginału:

Oh Crap! Potty Training: Everything Modern Parents Need to Know to Do It Once and Do It Right

Przełożył: Bartłomiej Kotarski

Redaktor prowadzący: Małgorzata Święcicka

Redakcja: Monika Pruska

Korekta: Irena Piecha

Projekt okładki: Krzysztof Kibart, www.designpartners.pl

Copyright © 2014 by Jamie Glowacki.

All rights reserved, including the right to reproduce this book or portions thereof

in any form whatsoever. For information address Touchstone subsidiary

Rights Department, 1230 Avenue of the Americas, new York, NY 10020.

By arrangement with the author. All rights reserved.

Copyright © for Polish edition by ILLUMINATIO Łukasz Kierus 2015

Copyright © for Polish translation by Bartłomiej Kotarski

Wszelkie prawa do polskiego przekładu i publikacji zastrzeżone. Powielanie

i rozpowszechnianie z wykorzystaniem jakiejkolwiek techniki całości bądź

fragmentów niniejszego dzieła bez uprzedniego uzyskania pisemnej zgody

posiadacza tych praw jest zabronione.

Wydanie elektroniczne Białystok 2020 ISBN 978-83-66611-78-8

Bądź na bieżąco i śledź nasze wydawnictwo na Facebooku:www.facebook.com/vivantepl

www.vivante.pl

Wydawnictwo Vivante

E-mail: [email protected]

Dział handlowy: [email protected]

Plik opracował i przygotował Woblink

woblink.com