Początek ebook

Tytuł oryginału:

ORIGIN

Copyright © 2017 by Dan Brown

Copyright © 2017 for the Polish edition by Wydawnictwo Sonia Draga

Copyright © 2017 for the Polish translation by Wydawnictwo Sonia Draga

Projekt graficzny okładki: Mariusz Banachowicz

Redakcja: Agnieszka Radtke

Korekta: Aneta Iwan, Iwona Wyrwisz, Marta Chmarzyńska

Ilustracje: str. 30, 57, 83, 212, 354 udostępnił Fernando Estela, na podstawie prac Joselarukki, licencja Creative Commons 3.0; str. 40 udostępnił Shutterstock; str. 53 udostępniła Blythe Brown; str. 87, 442 udostępnił Dan Brown; str. 151 udostępnił Shutterstock; str. 307 Darwin Bedford; str. 392 udostępnił Dan Brown; str. 392 udostępnił Dan Brown; str. 452 na podstawie ilustracji Davida Croya; str. 501 Ponds Science Institute; str. 509 Mapping Specialists, Ltd.

ISBN: 978-83-8110-146-2

Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione i wiąże się z sankcjami karnymi.

Książka, którą nabyłeś, jest dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, abyś przestrzegał praw, jakie im przysługują. Jej zawartość możesz udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście znanym. Ale nie publikuj jej w internecie. Jeśli cytujesz jej fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło. A kopiując ją, rób to jedynie na użytek osobisty.

Szanujmy cudzą własność i prawo!

Polska Izba Książki

Więcej o prawie autorskim na www.legalnakultura.pl

WYDAWNICTWO SONIA DRAGA Sp. z o. o.

Pl. Grunwaldzki 8-10, 40-127 Katowice

tel. 32 782 64 77, fax 32 253 77 28

e-mail:[email protected]

www.soniadraga.pl

www.facebook.com/wydawnictwoSoniaDraga

E-wydanie 2017

Skład wersji elektronicznej:

konwersja.virtualo.pl

Pamięci mojej matki

Musimy zrezygnować z planów na życie,

żeby przeżyć to, co naprawdę nas czeka.

Joseph Campbell

Wszystkie wspomniane w tej powieści dzieła sztuki, budynki, miejsca oraz wszystkie przytaczane w niej prace i badania naukowe są autentyczne.

Prolog

Stary wagonik kolei zębatej z trudem piął się pod górę. Edmond Kirsch błądził wzrokiem wzdłuż poszarpanej linii szczytu. Zbudowany na zboczu potężny kamienny klasztor zdawał się wisieć w powietrzu jakby cudem zespolony z pionowymi skałami urwiska.

To katalońskie sanktuarium przez ponad czterysta lat opierało się niepowstrzymanej sile grawitacji, mimo upływu czasu niezmiennie wypełniając misję, dla której je zbudowano: izolować mieszkańców od współczesnego świata.

„Jak na ironię, to oni pierwsi poznają prawdę” – pomyślał Kirsch, zastanawiając się, jak zareagują jego rozmówcy. Historia uczy, że najniebezpieczniejsi są właśnie kapłani, zwłaszcza gdy ktoś zagraża ich bóstwu. „A ja przecież zamierzam wetknąć rozżarzoną włócznię w gniazdo szerszeni”.

Gdy pociąg dotarł na szczyt, Kirsch dostrzegł samotną postać oczekującą go na peronie. Wychudzony mężczyzna o pokrytej zmarszczkami twarzy był ubrany w prostą sutannę i biskupią piuskę. Kirsch rozpoznał kościstą twarz, którą widywał wcześniej tylko na zdjęciach, i poczuł przypływ adrenaliny.

„Valdespino wita mnie osobiście!”

Biskup Antonio Valdespino należał do najbardziej wpływowych ludzi w Hiszpanii, nie tylko jako przyjaciel i zaufany doradca samego króla, lecz także jako jeden z najzagorzalszych zwolenników konserwatywnych wartości katolickich i tradycyjnych standardów politycznych Hiszpanii.

– Pan Edmond Kirsch, prawda? – zapytał, gdy tylko gość wysiadł z wagonu.

– Do tego zarzutu się przyznaję – odparł Kirsch, z uśmiechem ściskając dłoń swojego gospodarza. – Dziękuję, że zgodził się ksiądz zorganizować to spotkanie.

– To ja dziękuję, że pan o nie poprosił. – Głos biskupa brzmiał silniej, niż Kirsch oczekiwał. Był dźwięczny i przenikliwy jak bicie dzwonu. – Nieczęsto naukowcy proszą nas o konsultację, zwłaszcza tacy o pańskiej pozycji. Tędy, proszę.

Biskup ruszył wzdłuż peronu i jego sutanna zatrzepotała na zimnym górskim wietrze.

– Muszę wyznać, że wygląda pan inaczej, niż sobie wyobrażałem – powiedział Valdespino. – Spodziewałem się naukowca, a pan przypomina raczej… – zawahał się, z lekką pogardą zerkając na elegancki garnitur K50 od Kitona i brązowe buty marki Barker – modnisia. Tak to się chyba nazywa?

Kirsch uśmiechnął się uprzejmie. „Określenie «modniś» wyszło z użycia kilkadziesiąt lat temu”.

– Choć zapoznałem się z listą pańskich dokonań, to nadal nie jestem pewien, czym dokładnie się pan zajmuje – powiedział biskup.

– Specjalizuję się w teorii gier i modelowaniu komputerowym.

– To znaczy, że pan tworzy te gry dla dzieci?

Kirsch wyczuł, że to udawana ignorancja, pozowanie na człowieka starej daty. Wiedział przecież doskonale, że Valdespino jest wyjątkowo dobrze poinformowany w zakresie najnowszych technologii i często ostrzega przed niebezpieczeństwami, jakie niosą.

– Nie, księże biskupie, teoria gier jest działem matematyki badającym wzorce zachowania oraz przewidującym przyszłość na podstawie analizy procesów i zdarzeń.

– Ach, tak. Chyba nawet czytałem, że kilka lat temu przewidział pan kryzys walutowy w Europie. Nikt nie chciał słuchać, a pan napisał program komputerowy, który wskrzesił z martwych Unię Europejską. Czy to nie wtedy oznajmił pan, że dokonał cudu, będąc w takim samym wieku, w jakim Chrystus zmartwychwstał, trzydziestu trzech lat? To był słynny cytat.

Kirsch poczuł zażenowanie.

– Faktycznie, to nie najlepsze porównanie. Byłem wtedy młody.

– Młody? – Biskup zachichotał. – Ile pan ma teraz lat? Czterdzieści?

– Właśnie mi stuknęło.

Duchowny się uśmiechnął, a jego sutanna znów zafurkotała na silnym wietrze.

– No cóż, ziemię mieli przejąć potulni, a trafiła w ręce młodych, uzdolnionych technicznie, którzy ciągle się wpatrują w ekrany monitorów, zamiast wejrzeć we własną duszę. Nigdy nie przypuszczałem, że zaproszę na spotkanie człowieka, który walczy z nami tak zaciekle. Wie pan, że nazywają pana prorokiem?

– Niezbyt dobrym w tym konkretnym przypadku – odparł Kirsch. – Kiedy wysyłałem prośbę o prywatne spotkanie, szanse na to, że ksiądz biskup zgodzi się ją przyjąć, obliczałem na dwadzieścia procent.

– Przekonałem moich kolegów, mówiąc im, że pobożny zawsze skorzysta na wysłuchaniu niewierzącego. Głos diabła pozwala nam docenić słowo boże. – Uśmiechnął się. – Oczywiście żartuję. Proszę mi wybaczyć moje starzejące się poczucie humoru. Od czasu do czasu wyczucie mnie zawodzi.

Po chwili skinął głową.

– Pozostali są już na miejscu. Tędy, proszę.

Kirsch spojrzał we wskazanym kierunku. Olbrzymia cytadela z szarego kamienia przycupnęła na samej krawędzi ściany opadającej setki metrów aż do gęstego dywanu z koron drzew u podnóża góry. Nieprzerażony wysokością Kirsch oderwał wzrok od zielonej czeluści i ruszył za biskupem po nierównej ścieżce wzdłuż urwiska, skupiając myśli na czekającym go spotkaniu.

Kirsch szedł na rozmowę z trzema prominentnymi przywódcami duchowymi, którzy uczestniczyli w dopiero co zakończonym kongresie religijnym.

„Parlament Religii Świata”.

Od tysiąc osiemset dziewięćdziesiątego trzeciego roku setki kapłanów prawie trzydziestu religii wyznawanych na całym świecie zbierają się co kilka lat w innym miejscu, żeby przez tydzień dyskutować o dialogu międzyreligijnym. W Parlamencie zasiadają najbardziej wpływowi duchowni chrześcijańscy, rabini i mułłowie obok hinduskich pujari, buddyjskich bhikku, sikhów, dżinistów oraz przedstawicieli wielu innych wyznań.

W specjalnej proklamacji Parlament Religii Świata uznał, że będzie „rozwijać harmonię między religiami, budować mosty między różnymi rodzajami duchowości i odnajdować wspólne płaszczyzny dla wszystkich wyznań”.

„Szlachetny cel” – pomyślał Kirsch, choć widział w tych działaniach wyłącznie puste gesty, bezsensowne poszukiwania przypadkowych zbieżności między kompilacjami starożytnych opowieści, bajek i mitów.

Idąc za biskupem Valdespino po górskiej ścieżce, z sardoniczną myślą ponownie spojrzał w dół urwiska. „Mojżesz wspiął się na górę, żeby przyjąć słowo boże. Ja się tu wdrapuję, żeby postąpić odwrotnie”.

Wiele razy Kirsch sobie powtarzał, że musi wjechać na ten szczyt ze względów etycznych, dobrze też jednak wiedział, że część jego motywacji stanowiła zwyczajna pycha: chciał doświadczyć, jak to będzie usiąść naprzeciw trzech kapłanów różnych religii i przepowiedzieć im rychły upadek.

„Wasz czas na definiowanie naszej prawdy minął”.

– Przejrzałem pański życiorys – obcesowo oznajmił biskup, zerkając na Kirscha. – Jest pan produktem Uniwersytetu Harvarda, prawda?

– Tam kończyłem studia licencjackie.

– No cóż, ponoć ostatnio po raz pierwszy w historii Harvardu wśród nowych studentów jest więcej ateistów i agnostyków niż tych, którzy określają się jako osoby religijne. To znamienne statystyki, panie Kirsch.

„Co mam ci powiedzieć? Że studenci są coraz mądrzejsi?” – chciał odpowiedzieć, ale ugryzł się w język.

Wiatr się nasilił, gdy dotarli do wiekowego kamiennego gmachu. W mrocznej sieni powietrze było ciężkie od intensywnego zapachu kadzidła. Biskup i jego gość wkroczyli do labiryntu ciemnych korytarzy. Wzrok Kirscha z trudem się przyzwyczajał do braku światła, skupiając się na sutannie idącego przodem duchownego. Wreszcie dotarli do zaskakująco niskich drewnianych drzwi. Kapłan zapukał, pochylił się i wszedł do pomieszczenia, gestem zapraszając swojego gościa, żeby podążył za nim.

Niepewnym krokiem Kirsch przekroczył próg.

Znalazł się w prostokątnej, wysokiej komnacie ze ścianami od góry do dołu zasłoniętymi przez grzbiety starych, oprawnych w skórę tomów. Od ścian niczym żebra odstawały wolno stojące rzędy półek, między którymi porozmieszczano żeliwne grzejniki, które sycząc i pogwizdując, stwarzały upiorne wrażenie, że pomieszczenie żyje. Kirsch spojrzał na ozdobne balustrady drewnianych pomostów biegnących wzdłuż górnego piętra regałów i nie miał już żadnych wątpliwości, gdzie jest.

„Słynna biblioteka Montserrat” – pomyślał zdziwiony, że go tu wpuszczono. Krążyły legendy o przechowywanych w tym bibliotecznym sanktuarium unikatach udostępnianych tylko tutejszym mnichom, którzy poświęcili życie Bogu, zamykając się w odosobnieniu na szczycie tej góry.

– Prosił pan o dyskrecję – przypomniał biskup. – Wybrałem nasze najbardziej prywatne miejsce. Niewielu postronnych przekroczyło te progi.

– To wielki przywilej. Dziękuję.

Kirsch podszedł za biskupem do dużego drewnianego stołu, przy którym czekali na nich dwaj starcy. Ten po lewej wyglądał na steranego życiem. Miał zmęczone oczy, zmierzwioną siwą brodę, pognieciony czarny garnitur i kapelusz na głowie.

– Rabin Yehuda Köves, wybitny żydowski filozof – przedstawił go biskup. – Jest autorem wielu publikacji na temat kosmologii kabalistycznej.

Kirsch wyciągnął rękę, uprzejmie witając starego rabina.

– Miło mi pana poznać – powiedział. – Czytałem pańskie książki o kabale, choć nie mogę powiedzieć, że je zrozumiałem.

Köves przyjaźnie skinął głową, przykładając chusteczkę do łzawiących oczu.

– Szacowny allamah Syed al-Fadl – kontynuował prezentację biskup.

Powszechnie szanowany islamski naukowiec szeroko się uśmiechnął. Był niskim, przysadzistym mężczyzną o jowialnej twarzy, która zdawała się nie pasować do jego czarnych, świdrujących oczu. Nosił skromną białą galabiję.

– Ja natomiast, panie Kirsch, czytałem pańskie przepowiednie na temat przyszłości rodzaju ludzkiego, choć nie mogę powiedzieć, że się z nimi zgadzam – oznajmił.

Kirsch się uśmiechnął, po czym uścisnął dłoń al-Fadla.

– To nasz gość, pan Edmond Kirsch – zakończył prezentację biskup, zwracając się do swoich współbraci. – Jak wiecie, jest wysoko cenionym informatykiem i wynalazcą, specjalistą w dziedzinie teorii gier i kimś w rodzaju proroka nowych technologii. Wiedząc, czym się zajmuje i co głosi, byłem zaskoczony, gdy poprosił mnie o spotkanie w tym gronie, dlatego z niecierpliwością czekam, aż wyjaśni, z czym do nas przybywa.

Powiedziawszy to, Valdespino zajął miejsce między swoimi kolegami, założył ręce na piersi i spojrzał wyczekująco na Kirscha. Wszyscy trzej siedzieli teraz przed nim jak sędziowie trybunału, przez co miał wrażenie, że przybył na rozprawę Inkwizycji, a nie pogawędkę uczonych. Dopiero teraz sobie uświadomił, że biskup nawet nie wskazał mu krzesła.

Kirsch czuł się jednak bardziej rozbawiony niż onieśmielony, patrząc na trzech starców przed sobą. „A więc to jest święta trójca, którą tu zebrałem. Trzej mędrcy”.

Żeby okazać swoją przewagę, podszedł do okna i przez chwilę milcząc, oglądał roztaczającą się za nim panoramę. Skąpane w słońcu pastwiska na dnie głębokiej doliny ustępowały miejsca postrzępionym szczytom masywu Collserola. Wiele kilometrów dalej, gdzieś blisko horyzontu nad Morzem Balearskim, zbierały się chmury burzowe.

„W sam raz” – pomyślał Kirsch, przeczuwając turbulencje, jakie za chwilę wywoła w tej prastarej bibliotece.

– Panowie – zaczął, raptownie odwracając się do nich twarzą. – Jak sądzę, biskup Valdespino przekazał wam moją prośbę o dyskrecję. Zanim jednak przejdę do meritum, chcę jasno stwierdzić, że to, co za chwilę tu przedstawię, musi zostać zachowane w najściślejszej tajemnicy. Innymi słowy, chcę prosić, żebyście złożyli przysięgę milczenia. Czy przysięgacie?

Wszyscy trzej zgodnie skinęli głowami, a Kirsch pomyślał, że prawdopodobnie to zbędna ostrożność. „Będzie im zależało, żeby te informacje zataić, a nie nagłaśniać”.

– Poprosiłem o to spotkanie, ponieważ moje badania naukowe doprowadziły do odkrycia, które będzie dla was wielkim zaskoczeniem. Przez wiele lat szukałem odpowiedzi na dwa fundamentalne pytania dotyczące ludzkości. Teraz, gdy ją znalazłem, najpierw przychodzę do was, ponieważ wynik moich badań w szczególny sposób wpłynie na ludzi wierzących, zaburzając porządek ich świata, jeśli mogę się tak wyrazić. Na razie jestem jedynym człowiekiem na ziemi, który o tym wie, i przybywam podzielić się tą wiedzą z wami.

Kirsch sięgnął do kieszeni marynarki, wyjął umieszczony w etui ozdobionym mozaiką jaskrawych kolorów smartfon z wyświetlaczem ponadstandardowej wielkości, a następnie umieścił go na stole przed siedzącymi duchownymi niczym telewizor. Za chwilę użyje telefonu, żeby połączyć się ze specjalnie zabezpieczonym serwerem, wprowadzi swoje czterdziestoczteroliterowe hasło i wyświetli prezentację.

– Przedstawię wam roboczą wersję prezentacji, którą zamierzam upublicznić mniej więcej za miesiąc. Zanim jednak świat ją obejrzy, chcę poznać opinię trzech wybitnych religijnych myślicieli, żeby się przekonać, jak moje odkrycie wpłynie na tych, których dotyczy przede wszystkim.

Biskup westchnął głośno, sprawiając wrażenie raczej znudzonego niż przejętego.

– Intrygujący wstęp, panie Kirsch. Można by pomyśleć, że po tym, co pan nam za chwilę pokaże, zadrżą w posadach wszystkie religie świata.

Kirsch spojrzał na święte teksty od wieków zbierane w tej skarbnicy.

„Wasze religie nie zadrżą od tego w posadach. One wszystkie runą” – pomyślał, taksując wzrokiem siedzących przed nim starców. Nie mogli mieć pojęcia o tym, że swoją prezentację zamierza upublicznić za trzy dni, podczas szokującego, wyreżyserowanego w najmniejszych szczegółach przedstawienia, a wtedy ludzie na całym świecie zrozumieją, że wszystkie religie świata rzeczywiście mają wspólny mianownik.

Wszystkie fundamentalnie się mylą.

Rozdział 1

Profesor Langdon zadzierał głowę, oglądając siedzącego na placu dwunastometrowego psa. Zamiast sierści zwierzę miało gęsty dywan z trawy i pachnących kwiatów.

„Próbuję cię polubić” – pomyślał. „Naprawdę się staram”.

Przez chwilę Langdon medytował nad przerośniętym psem, po czym ruszył do podwieszanej kładki prowadzącej na szeroki taras uformowany ze schodów, których nierówne stopnie miały zaburzać rytm kroków, do jakiego zwiedzający są przyzwyczajeni na co dzień. „Zadanie wykonane” – pomyślał Langdon, gdy po raz drugi się potknął.

U stóp schodów Langdon gwałtownie się zatrzymał, wpatrzony w olbrzymią konstrukcję, która nagle ukazała się jego oczom.

„Teraz już nic mnie nie zaskoczy”.

Opierając się na cienkich stalowych nogach, gigantyczna czarna wdowa unosiła swój olbrzymi odwłok dobrych dziesięć metrów nad ziemią. Pod brzuchem pajęczycy wisiał wykonany z metalowej siatki kokon wypełniony marmurowymi kulami.

– Ma na imię Maman – ktoś powiedział.

Langdon opuścił głowę i zobaczył szczupłego, ubranego w brokatowe szerwani mężczyznę noszącego niemal komicznie podkręcone wąsy jak Salvador Dali.

– A ja mam na imię Fernando, moim zadaniem jest powitać pana w naszym muzeum. Czy mogę prosić o nazwisko?

– Oczywiście. Robert Langdon.

Wąsacz spojrzał na niego uważniej.

– Och, przepraszam, nie poznałem pana.

„Sam siebie nie poznaję” – pomyślał Langdon, nieswojo się czując w muszce, fraku i atłasowej kamizelce. „Wyglądam, jakbym śpiewał w przedwojennym chórze męskim”. Jego smoking liczył prawie trzydzieści lat i pochodził z czasów, gdy Langdon należał do Ivy Club w Uniwersytecie Princeton, ale dzięki ścisłemu przestrzeganiu reżimu codziennych wizyt na basenie ubiór nadal dobrze na nim leżał. Pakując się jak zawsze w pośpiechu, Langdon chwycił nie ten wieszak i pokrowiec ze smokingiem został w szafie.

– Na zaproszeniu widniała adnotacja o strojach wieczorowych – powiedział Langdon. – Mam nadzieję, że frak będzie odpowiedni.

– Frak to klasyka. Wygląda pan doskonale – zapewnił go wąsacz, po czym podszedł bliżej i ostrożnie przyczepił plakietkę z nazwiskiem do klapy marynarki. – Jestem zaszczycony, że mogłem pana poznać – dodał po chwili. – Zapewne odwiedzał pan nas już wcześniej, prawda?

Langdon zerknął między nogami pajęczycy na błyszczący budynek.

– Prawdę mówiąc, nie. Z zażenowaniem muszę przyznać, że nigdy tu nie byłem.

– Niemożliwe! – Mężczyzna udał, że mdleje. – Nie jest pan wielbicielem sztuki współczesnej?

Langdon zawsze lubił wyzwania stawiane przez sztukę współczesną, najbardziej zaś fascynowało go dociekanie, dlaczego dany artefakt zyskiwał sławę arcydzieła – malarstwo gestu Jacksona Pollocka, puszki zupy Campbell Andy’ego Warhola, kolorowe prostokąty Marka Rothki. Mimo to czuł się o wiele swobodniej, rozmawiając o symbolice dzieł Hieronymusa Boscha albo fakturze obrazów Francisca Goi.

– Bardziej do mnie przemawia klasyka – odparł Langdon. – O wiele lepiej radzę sobie z da Vincim niż de Kooningiem.

– Ale przecież da Vinci i de Kooning są tacy podobni!

Langdon wyrozumiale się uśmiechnął.

– Muszę więc jeszcze sporo się nauczyć o de Kooningu.

– W takim razie jest pan w dobrym miejscu. – Mężczyzna wskazał ręką na ogromny budynek. – W tym muzeum znajdzie pan najlepszą na świecie kolekcję sztuki współczesnej. Mam nadzieję, że obejrzy ją pan z przyjemnością.

– Taki mam zamiar – odparł Langdon. – Żałuję tylko, że nie wiem, z jakiej okazji zostałem tu dziś zaproszony.

– Tego nie wie żaden z gości! – Mężczyzna zaśmiał się radośnie. – Program dzisiejszego wieczoru to wielki sekret naszego gospodarza. Nawet pracownicy muzeum nie mają pojęcia, co się będzie działo. Tajemnica to połowa sukcesu każdego przedsięwzięcia! Krążą już najróżniejsze plotki. Przybyło kilkuset gości, wśród nich wiele znanych twarzy, ale żaden z nich nie wie, co go tutaj czeka.

Langdon uśmiechnął się od ucha do ucha. Niewielu ludzi na tym świecie miałoby odwagę wysłać w ostatniej chwili zaproszenie, które sprowadzało się do ośmiu słów: „Sobota wieczorem, przyjdź koniecznie, uwierz mi, że warto”, a już naprawdę garstka zdołałaby w ten sposób przekonać setki sławnych osobistości, żeby rzuciły wszystko i przybyły do Hiszpanii.

Langdon wyszedł spod pajęczycy i ruszył w stronę budynku, patrząc na olbrzymi czerwony transparent wydymający się wysoko nad jego głową.

WIECZÓR

Z EDMONDEM KIRSCHEM

„Pewności siebie to mu nigdy nie brakowało” – zaśmiał się w duchu Langdon.

Trochę ponad dwadzieścia lat wcześniej Eddie Kirsch był jednym z pierwszych studentów Langdona na Uniwersytecie Harvarda: komputerowy maniak z czupryną bujnych włosów zapisał się na kurs dla studentów pierwszego roku zatytułowany Kody, szyfry i język symboli. Już wtedy Langdonowi wielce zaimponował intelekt Kirscha i chociaż chłopak ostatecznie zostawił przykurzony świat semiotyki dla świetlanej przyszłości właśnie się otwierającej przed komputerami, to jednak relacja, którą wtedy nawiązali jako profesor i student, okazała się na tyle silna, że mimo upływu czasu pozostali w kontakcie.

„Teraz uczeń wyprzedził nauczyciela” – pomyślał Langdon. „O kilka lat świetlnych”.

Dziś Edmond Kirsch był indywidualistą znanym w całym świecie: miliarderem, informatycznym futurystą, wynalazcą i przedsiębiorcą. W wieku czterdziestu lat mógł się pochwalić autorstwem wielu nowoczesnych technologii znacznie przyśpieszających rozwój tak różnych dziedzin jak robotyka, neurobiologia, sztuczna inteligencja i nanotechnologia. Trafnymi prognozami na temat przełomów w nauce i technice stworzył wokół siebie mistyczną wręcz aurę.

Langdon podejrzewał, że u podstaw tego niesamowitego daru prognozowania leży rozległa wiedza Edmonda o świecie, w którym żyje. Od zawsze był nienasyconym książkożercą czytającym dosłownie wszystko. Langdon nie znał nikogo innego, kto z taką samą pasją pochłaniałby każdy tekst, który wpadł mu w ręce, i dorównywałby Edmondowi zdolnością zapamiętywania treści tego, co przeczytał.

Przed kilkoma laty Kirsch osiadł w Hiszpanii, co tłumaczył swoją wielką słabością do wszechobecnych w tym kraju uroków świata, który dawno przeminął, awangardowej architektury, ekscentrycznych knajpek oraz idealnej pogody.

Co roku, gdy Kirsch przyjeżdżał do Cambridge, żeby wygłosić wykład w Laboratorium Mediów Elektronicznych MIT, Langdon spotykał się z nim na kolacji w najmodniejszych akurat bostońskich lokalach, o których wcześniej nawet nie słyszał. Nigdy nie dyskutowali o technologii, ponieważ Kirsch chciał rozmawiać o humanistyce.

– Gdyby nie nasze spotkania, nie miałbym kontaktu z kulturą – zgrywał się często Edmond. – Wśród moich znajomych tylko ty poślubiłeś sztukę.

Żartobliwa aluzja do stanu cywilnego Langdona brzmiała szczególnie ironicznie w ustach kawalera, który odrzucał monogamię jako „afront wobec ewolucji” i przez lata pokazywał się w towarzystwie kolejnych supermodelek.

Wiedząc, że Kirsch jest wybitnym informatykiem i wynalazcą, ktoś mógłby go sobie wyobrazić jako dziwaka i samotnika, a w najlepszym razie typowego nerda. Tymczasem Kirsch stworzył wizerunek ikony popkultury. Bywał wśród celebrytów, ubierał się zgodnie z najnowszymi trendami, słuchał undergroundowej muzyki. Zgromadził bezcenną wręcz kolekcję impresjonistów i twórców sztuki współczesnej. Często konsultował się z Langdonem, prosząc go o radę w sprawie dzieła, które zamierzał kupić.

„A potem postępował dokładnie odwrotnie” – rozmyślał Langdon.

Ale podczas ubiegłorocznego spotkania Kirsch zaskoczył Langdona, rozmawiając nie o sztuce, lecz o Bogu – dziwny temat jak na zdeklarowanego ateistę. Przy żeberkach crudo w bostońskiej restauracji Tiger Mama Kirsch szczegółowo wypytywał o podstawowe założenia różnych religii, interesując się zwłaszcza głoszonymi przez nie wizjami początku świata.

Langdon krótko scharakteryzował najważniejsze współczesne oraz antyczne wierzenia religijne, szczegółowo przedstawiając byłemu studentowi wspólną dla judaizmu, chrześcijaństwa oraz islamu historię stworzenia świata przez Boga, hinduistyczną opowieść o Brahmie, babilońską o Marduku i inne.

– Ciekaw jestem, dlaczego futurysta tak bardzo się interesuje przeszłością. Czyżby nasz sławny ateista szukał drogi do Boga?

Edmond szczerze się uśmiał.

– Pobożne życzenia! Tylko sprawdzam konkurencję, Robercie, nic więcej.

Po tamtym spotkaniu Kirsch zniknął na prawie rok, po czym ni stąd, ni zowąd trzy dni temu Langdon otrzymał przesyłkę kurierską, a w niej zaproszenie, bilet na samolot, potwierdzenie rezerwacji hotelowej i ręcznie napisaną notkę: „Robercie, bardzo mi zależy, żebyś przyjechał. Bez tego, co usłyszałem od Ciebie podczas naszego ostatniego spotkania, nie mógłbym zorganizować mojego wystąpienia”.

Langdon był zaskoczony. Przecież żaden z tematów tamtej rozmowy nie pasował do pokazu organizowanego przez futurystę w muzeum sztuki współczesnej. W kopercie Langdon znalazł także czarno-biały obrazek przedstawiający dwie zwrócone ku sobie twarze, odręcznie podpisany przez Kirscha krótką rymowanką:

Robercie,

Gdy będziemy się widzieli,

Ujawnię, co zawiera kielich.

Edmond

Langdon się uśmiechnął. Rysunek był sprytną aluzją do przygody ze Świętym Graalem, którą Langdon przeżył przed kilkunastu laty. Przestrzeń między twarzami na rysunku miała właśnie kształt kielicha.

Idąc w stronę muzeum wzdłuż wybetonowanego brzegu krętej rzeki Nervión, kiedyś będącej krwiobiegiem świetnie prosperującego przemysłowego miasta, Langdon się zastanawiał, co jego były student zamierza ogłosić. Wiatr lekko szarpał połami fraka. W powietrzu unosił się delikatny metaliczny zapach. Dopiero za zakrętem Langdon przystanął, żeby rzucić okiem na potężny, błyszczący budynek. Fasady nie sposób było objąć wzrokiem, dziwaczne wydłużone kształty obserwował więc jeden po drugim.

„Nie można powiedzieć, że ten budynek łamie zasady” – pomyślał. „On je całkiem ignoruje. To rzeczywiście idealne miejsce dla Edmonda”.

Muzeum Guggenheima w Bilbao wygląda jak halucynacja kosmity. Olbrzymie, pofalowane arkusze lśniącego metalu sprawiają wrażenie, jakby ktoś je poustawiał w przypadkowy sposób. Rozciągającą się na ogromnej powierzchni chaotyczną masę kształtów przykrywa ponad trzydzieści tysięcy tytanowych płytek, które mienią się jak rybie łuski, przez co cała konstrukcja wygląda jak żywa, jednocześnie sprawiając wrażenie nieziemskiej, jakby jakiś kosmiczny lewiatan wypełznął z wody na brzeg, żeby pogrzać się w słońcu.

Gdy w tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiątym siódmym roku budynek został oddany do użytku, „New Yorker” napisał, że jego twórca Frank Gehry zaprojektował „bajkowy statek o falujących kształtach spowitych welonem z tytanu”. Inni recenzenci z zachwytem pisali o najwybitniejszej konstrukcji naszych czasów, błyskotliwym geniuszu i niesłychanym osiągnięciu architektonicznym.

Po otwarciu Muzeum Guggenheima wzniesiono kolejne budynki dekonstruktywistyczne, wśród nich salę koncertową Disneya w Los Angeles, monachijskie centrum wystawowe BMW Welt czy gmach biblioteki na macierzystej uczelni Langdona. Każdy z nich miał nieprzewidywalną konstrukcję, ale zdaniem Langdona żaden nie mógł się równać z muzeum w Bilbao, bo żaden nie wygląda tak szokująco.

Gdy Langdon podchodził bliżej, pokryta tytanowymi płytkami fasada zmieniała się z każdym krokiem, prezentując się inaczej pod nowym kątem. Dopiero teraz dostrzegł najwspanialszą iluzję architektoniczną tego gmachu: zdawało się, że olbrzymia konstrukcja dosłownie leży na wodzie, unoszona przez „nieskończoność” fal obmywających jej ściany.

Langdon przystanął na chwilę, podziwiając ten widok, po czym ruszył na drugi brzeg po minimalistycznej kładce biegnącej nad szklistą taflą wody. Był mniej więcej w połowie drogi, gdy rozległ się głośny syk. Przystanął przestraszony. Dźwięk dobiegał gdzieś z dołu. Po chwili spod kładki zaczęły się dobywać wirujące kłęby pary. Gęsta zasłona mgły, która powstała wokół niego, powoli przepłynęła nad wodę, by tam opaść, zasnuwając podstawę olbrzymiego budynku.

„Rzeźba z mgły” – pomyślał Langdon.

Czytał o tej instalacji i jej autorce, Fujiko Nakaya. Tak zwana rzeźba z mgły jest pomysłem rewolucyjnym: powstaje w powietrzu i po jakimś czasie znika, a ze względu na wiatr oraz zmienne warunki atmosferyczne za każdym razem wygląda inaczej.

Kładka przestała syczeć. Teraz Langdon mógł obserwować, jak białe kłęby powoli opadają na taflę wody, wirując i pełznąc, jakby kierował nimi jakiś rozum. Efekt był zarówno eteryczny, jak i dezorientujący. Z trudem odpierał wrażenie, że muzeum wisi w powietrzu unoszone na nieważkiej chmurze, niczym zagubiony pośród fal statek widmo.

Langdon zdecydowanie wolał klasyczne muzea, jak Luwr czy Prado, ale patrząc, jak mgła powoli przykrywa wodę przed tytanowymi ścianami, doszedł do wniosku, że byłoby trudno o lepsze miejsce na spotkanie z człowiekiem, który tak bardzo kocha sztukę, a dzięki swojej wiedzy i innowacyjności potrafi odgadnąć przyszłość.

Langdon przedarł się przez mgłę i stanął pod wejściem do gmachu. Wyglądało złowieszczo: wielka czarna dziura w ciele olbrzymiego gada. Przestępując próg, miał wrażenie, że wkracza w paszczę smoka.

Rozdział 2

Admirał Luis Ávila siedział przy barze w pustym pubie. Czuł się zmęczony po podróży. Przyleciał do tego nieznanego miasta zaraz po zakończeniu zadania, które wymagało, by w dwanaście godzin pokonał tysiące kilometrów. Wypił łyk drugiego już toniku, wpatrując się w rząd kolorowych butelek po drugiej stronie baru.

„To żadna sztuka nie pić na pustyni, ale tylko naprawdę wierni potrafią się powstrzymać w oazie” – rozmyślał.

Nie pił już od ponad roku. Widząc swoje odbicie w barowym lustrze, pozwolił sobie na rzadki moment zadowolenia z wyglądu człowieka, który nań w nim spoglądał.

Ávila należał do tych szczęściarzy o śródziemnomorskim typie urody, którym wiek raczej sprzyjał niż przeszkadzał. Z upływem lat jego sztywny czarny zarost przyprószyła siwizna, a w miejscu gniewnego ognia w czarnych oczach pojawił się pogodny spokój. Dawniej sprężysta oliwkowa skóra była teraz ogorzała od słońca i pomarszczona, przez co wyglądał jak prawdziwy wilk morski.

Mimo sześćdziesięciu trzech lat na karku był wysportowany, a jego imponującą sylwetkę podkreślał jeszcze krój szytego na miarę białego galowego munduru. Dwurzędową marynarkę z szerokimi czarnymi naramiennikami zdobiła imponująca kolekcja odznaczeń, koszula ze stójką szeleściła od krochmalu, a na spodniach połyskiwały jedwabne lampasy.

„Wielka Armada nie jest już może najpotężniejszą flotą na świecie, ale wciąż wie, jak ubrać oficera”.

Admirał nie zakładał munduru od lat, ale dziś czekał go wyjątkowy wieczór. Spacerując ulicami tego nieznanego miasta, z przyjemnością zauważał przychylne spojrzenia kobiet i szacunek, z jakim mężczyźni schodzili mu z drogi.

„Wszyscy szanują ludzi, którzy kierują się w życiu zasadami”.

– ¿Otra tónica? – zapytała barmanka. Była po trzydziestce, miała pełne kształty i wesoły uśmiech.

Ávila pokręcił głową.

– No, gracias.

Sala była pusta. Admirał czuł na sobie zachwycony wzrok barmanki. Zrobiło mu się miło, że znów ktoś na niego patrzy. „Wróciłem z samego dna piekieł”.

Potworne wydarzenie, które pięć lat temu zniszczyło mu życie, na zawsze pozostało w zakamarkach jego pamięci. Pojedynczy ogłuszający huk, po którym rozstąpiła się ziemia, żeby go pochłonąć.

Katedra w Sewilli.

Wielkanoc.

Andaluzyjskie przedpołudniowe słońce przenikało przez witraże, malując kolorowe plamy na kamiennych ścianach katedry. Organy dudniły radośnie, gdy wierni czcili cud zmartwychwstania.

Ávila klęczał przy balustradzie, a jego serce przepełniała wdzięczność. Po długich latach poświęconych służbie na morzu boże błogosławieństwo zesłało mu największy dar – rodzinę. Z szerokim uśmiechem na ustach zerknął przez ramię na swoją młodą żonę Marię, która została w ławce, bo w zaawansowanej ciąży trudno jej było przejść przez całą nawę. Siedzący obok niej ich trzyletni syn Pepe z ożywieniem pomachał ojcu. Ávila puścił do niego oko, a Maria posłała mężowi ciepły uśmiech.

„Dzięki ci, Boże” – pomyślał Ávila, odwracając głowę do ołtarza, żeby przyjąć komunię.

Chwilę później nieskazitelnie pięknym wnętrzem katedry wstrząsnął potężny wybuch.

Oślepiający błysk obrócił w perzynę cały świat admirała Ávili.

Siła eksplozji rzuciła nim o balustradę i niemal w tej samej chwili poczuł uderzenie kawałków gruzu i części ludzkiego ciała. Gdy odzyskał przytomność, z trudem oddychał w gęstym kurzu i przez chwilę nie wiedział, gdzie się znajduje ani co się wydarzyło.

Potem mimo dzwonienia w uszach usłyszał głośne jęki. Z trudem się podniósł i przerażony uświadomił sobie, gdzie jest. Powtarzał w myślach, że to musi być zły sen. Kulejąc, ruszył przez wypełnioną pyłem i dymem nawę. Mijał okaleczonych ludzi, desperacko przedzierając się do miejsca, skąd chwilę wcześniej uśmiechali się do niego żona i syn.

Ale nic tam nie było.

Żadnych ławek. Żadnych ludzi.

Tylko zakrwawione szczątki na osmalonej kamiennej podłodze.

Na szczęście makabryczne wspomnienia przerwał dzwonek otwieranych drzwi. Ávila sięgnął po szklankę i wypił swój tonik, próbując się otrząsnąć z mrocznych myśli, które odpychał od siebie już tyle razy wcześniej.

Drzwi lokalu otworzyły się szeroko i Ávila zobaczył w nich dwóch krzepkich mężczyzn ubranych w zielone koszulki z napisem fútbol opinające się na wydatnych brzuchach. Niemiłosiernie fałszując, skandowali po irlandzku kibolskie okrzyki, widocznie drużyna Irlandii dobrze sobie poradziła na wyjazdowym meczu.

„Potraktuję to jako sygnał, że na mnie już pora” – pomyślał Ávila, wstając z miejsca. Poprosił o rachunek, ale barmanka tylko puściła oczko i gestem dała mu znać, że może iść.

– Jasna cholera! – wrzasnął na całe gardło jeden z przybyszów. – To król Hiszpanii!

Mężczyźni zarechotali ze śmiechu i ruszyli w jego stronę.

Ávila próbował ich ominąć, żeby wyjść, ale wyższy chwycił go za ramię i pociągnął z powrotem do baru.

– Nie tak szybko, Wasza Wysokość! Jechaliśmy do Hiszpanii kawał drogi, to wychylimy z królem po kufelku.

Ávila spojrzał na brudną łapę ściskającą świeżo wyprasowany rękaw jego marynarki.

– Puść mnie – powiedział spokojnym głosem. – Muszę wyjść.

– Nie, musisz zostać i napić się z nami piwa, amigo. – Mężczyzna ścisnął jego ramię jeszcze mocniej, a kolega brudnym paluchem wskazał na przypięte do munduru medale.

– Chyba jesteś bohaterem, dziadku – oznajmił, po czym szarpnął za jedną z najcenniejszych pamiątek Ávili. – Co to jest, średniowieczna maczuga? Jesteś rycerzem w lśniącej zbroi? – zarechotał.

„Tolerancja” – przypomniał sobie Ávila. Spotkał w życiu setki takich ludzi – prymitywnych nieszczęśników, którzy nigdy się nie identyfikowali z żadnymi wartościami, ślepo nadużywających swobody i praw, o które walczyły dla nich przeszłe pokolenia.

– Maczuga jest symbolem Unidad de Operaciones Especiales hiszpańskiej marynarki wojennej – spokojnie wyjaśnił admirał.

– Operacje specjalne? – Mężczyzna udał, że drży ze strachu. – Robi wrażenie! A to co? – Wskazał na prawą rękę Ávili.

Admirał opuścił wzrok. Pośrodku dłoni widniał czarny tatuaż przedstawiający symbol, którego historia sięgała czternastego wieku.

„Ten znak ma mi zapewnić ochronę” – pomyślał. „Choć akurat teraz nie będę jej potrzebował”.

– Zresztą wszystko jedno – odezwał się po chwili chuligan, puszczając wreszcie ramię admirała i przenosząc uwagę na barmankę. – Niezła z ciebie laska – oznajmił. – Jesteś stuprocentową Hiszpanką?

– Tak – odparła z wdziękiem.

– Nie masz w sobie nic irlandzkiego?

– Nie.

– To może chciałabyś mieć? – zapytał, uderzając dłonią w ladę i wybuchając histerycznym śmiechem.

– Zostaw ją! – rozkazał Ávila.

Mężczyzna odwrócił głowę, rzucając mu wściekłe spojrzenie.

Drugi zbir silnie dźgnął admirała palcem w pierś.

– Tylko nam nie mów, co mamy robić.

Ávila wziął głęboki wdech, czując zmęczenie po długiej podróży, i wskazał ręką na bar.

– Usiądźcie, panowie, stawiam piwo.

––––––––––––––

„Dobrze, że jednak zostaje” – pomyślała barmanka. Świetnie poradziłaby sobie sama, ale mężczyzna w marynarskim mundurze zaimponował jej spokojem, z jakim traktował tych dwóch prostaków, i byłaby najszczęśliwsza, gdyby siedział przy barze do zamknięcia.

Marynarz zamówił dwa piwa i kolejny tonik dla siebie, po czym usiadł tam gdzie poprzednio. Kibole zajęli stołki po jego lewej i prawej stronie.

– Tonik? – szyderczo zapytał jeden z nich. – Myślałem, że napijemy się razem.

Marynarz posłał barmance zmęczony uśmiech i wypił swój napój do dna.

– Mam spotkanie – oznajmił, podnosząc się ze stołka.

Gdy wstał, obydwaj mężczyźni jak na komendę chwycili go za ramiona i siłą posadzili z powrotem. W oczach marynarza pojawił się gniew, zaraz jednak zniknął.

– Dziadku, chyba nie zostawisz tu swojej narzeczonej samej z nami? – zapytał jeden z mężczyzn i zwrócił ku niej głowę, obrzydliwie wywijając językiem.

Marynarz siedział spokojnie przez dłuższą chwilę, po czym sięgnął do wewnętrznej kieszeni marynarki.

Obydwaj chwycili go za ramiona.

– Co robisz?!

Bardzo powoli wyciągnął z kieszeni telefon komórkowy i odpowiedział na pytanie po hiszpańsku. Gdy spojrzeli na niego nic nierozumiejącym wzrokiem, przeszedł na angielski.

– Przepraszam, ale muszę zadzwonić do żony i uprzedzić ją, że się spóźnię. Zanosi się na to, że zostanę tu jeszcze chwilę.

– No, nareszcie mówisz do rzeczy, człowieku – odparł wyższy z nich, po czym wypił do dna swoje piwo i uderzył pustym kuflem o blat baru. – Jeszcze jedno!

Nalewając piwo, barmanka patrzyła w lustrze, jak marynarz wystukuje kilka cyfr na klawiaturze telefonu, a następnie przykłada aparat do ucha. Uzyskawszy połączenie niemal natychmiast, odezwał się po hiszpańsku.

– Le llamo desde el bar Molly Malone – mówił szybko, odczytując nazwę i adres pubu z podkładki leżącej przed nim. – Calle Particular de Estraunza, ocho. – Odczekał chwilę, zanim znów się odezwał. – Necesitamos ayuda inmediatamente. Hay dos hombres heridos – dodał i się rozłączył.

¿Dos hombres heridos? Puls barmanki przyśpieszył. „Dwóch rannych mężczyzn?”

Zanim zdążyła się nad tym zastanowić, zobaczyła w lustrze szybko przesuwającą się białą plamę. Gwałtownie wykonała nagły zwrot i z całej siły zdzieliła wyższego Irlandczyka w nos. Rozległ się potworny trzask, trysnęła krew i ranny upadł na plecy. Zanim drugi z mężczyzn zdążył zareagować, marynarz znów się obrócił, tym razem w przeciwną stronę, by lewym łokciem trafić w jego krtań, zrzucając go ze stołka.

Barmanka z niedowierzaniem wpatrywała się w leżących na podłodze zbirów: jeden głośno dyszał, trzymając się za gardło, a drugi na cały głos wrzeszczał z bólu.

Marynarz powoli wstał z krzesła. Z niewzruszonym wyrazem twarzy sięgnął po portfel i położył na barze stueurowy banknot.

– Najmocniej przepraszam. Zaraz tu będzie policja, żeby pani pomóc – powiedział do niej po hiszpańsku, po czym się odwrócił i wyszedł.

––––––––––––––

Przed budynkiem admirał Ávila głęboko odetchnął wieczornym powietrzem i ruszył ulicą Alameda de Mazarredo w stronę rzeki. Na dźwięk syren policyjnych usunął się w cień, żeby przepuścić funkcjonariuszy. Czekało go poważne zadanie i nie mógł sobie pozwolić na kolejne komplikacje.

„Regent wyraźnie określił moją dzisiejszą misję”.

Dzięki poleceniom Regenta Ávila zyskiwał spokój. Nie musiał podejmować decyzji. Nie miał poczucia winy. Tylko działał. Przez całą zawodową karierę w wojsku to on wydawał rozkazy, teraz więc z ulgą odszedł od steru, pozwalając innym prowadzić okręt.

„Na tej wojnie jestem piechurem”.

Kilka dni temu Regent przekazał mu w sekrecie wiadomość tak zatrważającą, że Ávila nie widział innego wyjścia, jak tylko całkowicie się oddać do jego dyspozycji. Brutalność zadania, które musiał wykonać wczorajszego wieczoru, wciąż nie dawała mu spokoju, wiedział jednak, że jego przewiny zostaną wybaczone.

„Prawość przybiera różne formy”.

„Zanim ten dzień dobiegnie końca, znów zetknę się ze śmiercią”.

Wyszedłszy na plac przy brzegu rzeki, Ávila podniósł wzrok na potężny budynek, który miał przed sobą. Zobaczył falującą masę perwersyjnych kształtów pokrytych metalowymi płytkami – jakby ktoś celowo zrezygnował z dwóch tysięcy lat rozwoju architektury na rzecz totalnego chaosu.

„Niektórzy nazywają to muzeum. Dla mnie to zwyczajna ohyda”.

Skupiony na czekającej go misji przeszedł przez plac, mijając kilka dziwacznych rzeźb ustawionych wokół Muzeum Guggenheima w Bilbao. Po drodze obserwował dziesiątki gości w strojach wieczorowych.

„Zebrały się bezbożne masy”.

„Ale dzisiejszy wieczór nie przebiegnie tak, jak to sobie wyobrażają”.

Poprawił swoją admiralską czapkę i wygładził marynarkę, w duchu zagrzewając się do wykonania zadania, które mu powierzono. To, co miał zrobić dzisiejszego wieczoru, było częścią większej operacji: krucjaty prawości.

Podchodząc do głównego wejścia, delikatnie dotknął różańca, który ukrył w kieszeni.

Rozdział 3

Atrium wyglądało jak futurystyczna katedra.

Gdy Langdon wszedł do środka, jego wzrok natychmiast powędrował do wysoko sklepionego sufitu, pod którym halogenowe lampy płonęły czystym białym światłem. Do samej góry, miał wrażenie, że aż do nieba, pięła się sieć kładek i wiszących balkonów, po których ubrani w czarno-białe stroje goście snuli się między górnymi galeriami albo podchodzili do wysokich okien, żeby spojrzeć na jezioro. Pod jedną ze ścian cicho zjeżdżała szklana winda.

To wnętrze nie przypominało żadnego z muzeów, które Langdon dotychczas odwiedził. Nawet akustyka wydała mu się obca. Zamiast zwyczajnej w takich miejscach, pełnej szacunku ciszy wzmaganej jeszcze tłumiącym dźwięk wykończeniem wnętrz, wszędzie słyszał echo szeptów odbijających się od kamienia i szkła. Jedynym znajomym wrażeniem, jakie Langdon tu odnalazł, był cierpki, jakby sterylny posmak u nasady języka: w każdym muzeum na świecie powietrze jest tak samo pracowicie pozbawiane zanieczyszczeń i utleniaczy, a następnie nawilżane jonizowaną wodą do czterdziestu pięciu procent wilgotności.

Langdon przeszedł przez kilka zaskakująco skrupulatnych punktów kontroli, zauważając po drodze kilkunastu uzbrojonych ochroniarzy, i w końcu stanął przy dużym stole, za którym powitała go młoda kobieta ze słuchawkami w ręku.

– ¿Audioguía? – zapytała.

– Nie, dziękuję – odpowiedział z uśmiechem.

Gdy się odwracał, żeby odejść, kobieta zatrzymała go gestem dłoni.

– Przykro mi, ale gospodarz wieczoru pan Edmond Kirsch prosił, żeby wszyscy korzystali ze słuchawek – powiedziała nienaganną angielszczyzną. – Są niezbędne, żeby uczestniczyć w dzisiejszym wydarzeniu.

– W takim razie wezmę jedne.

Langdon sięgnął po pierwszy z brzegu zestaw, ale kobieta znów go zatrzymała, sprawdziła nazwisko na plakietce i wręczyła mu słuchawki z numerem przyporządkowanym do jego nazwiska na liście gości.

– Dziś zwiedzanie jest spersonalizowane. Każdy gość ma własnego przewodnika – wyjaśniła.

„Jak to możliwe?” Langdon się rozejrzał. „Przecież tu są setki gości”.

Słuchawki okazały się cienkim paskiem lśniącego metalu z małymi podkładkami na końcach. Zapewne widząc zdziwienie na twarzy Langdona, młoda kobieta podeszła do niego i zaoferowała pomoc.

– To nowa technologia – wyjaśniła, pomagając mu włożyć urządzenie. – Przetworniki dźwięku umieszczamy nie w uszach, lecz na policzkach. – Założyła mu kabłąk w taki sposób, że obydwie podkładki delikatnie przylgnęły do jego twarzy na kościach policzkowych tuż pod skroniami.

– Ale jak to…

– Słuchawki wykorzystują przewodnictwo kostne – przerwała mu. – Dźwięk z przetworników trafia do kości szczęki, a stamtąd prosto do przewodu słuchowego. To niezwykłe doświadczenie. Wiem, bo próbowałam. Miałam wrażenie, że dźwięk dochodzi ze środka mojej głowy. Co więcej, można normalnie rozmawiać, bo uszy nie są zasłonięte.

– Sprytne.

– Pan Kirsch wynalazł tę technologię ponad dziesięć lat temu. Obecnie korzysta z niej kilku producentów słuchawek dostępnych na rynku.

„Mam nadzieję, że Ludwig van Beethoven dostanie należne tantiemy” – pomyślał Langdon, przypominając sobie, że osiemnastowieczny kompozytor też wykorzystywał przewodnictwo kostne. Gdy zaczął tracić słuch, odkrył, że jeśli ściśnie między zębami drut, którego drugi koniec przyczepi do fortepianu, dzięki wibracjom przenoszonym przez kości szczęki usłyszy to, co gra.

– Mam nadzieję, że dzisiejszy wieczór będzie dla pana przyjemny – powiedziała kobieta. – Przed rozpoczęciem wystąpienia pana Kirscha ma pan mniej więcej godzinę na zwiedzanie muzeum. Przewodnik poinformuje pana, gdy nadejdzie czas, żeby udać się do audytorium.

– Dziękuję pani. Jak się włącza słuchawki?

– Nie trzeba ich włączać – wyjaśniła. – Usłyszy pan swojego przewodnika, jak tylko zacznie pan zwiedzanie.

– Ach, tak, oczywiście – powiedział Langdon z uśmiechem i wszedł w tłum gości spacerujących po atrium w oczekiwaniu na windy. Wszyscy nosili metalowe kabłąki, a na policzkach mieli słuchawki.

Był mniej więcej w połowie atrium, gdy usłyszał męski głos.

– Dobry wieczór. Miło gościć pana w Muzeum Guggenheima w Bilbao.

Langdon wiedział, że głos płynie ze słuchawek, a mimo to się zatrzymał i spojrzał za siebie. Efekt był zdumiewający. Kobieta miała rację, gdy mówiła, że dźwięk dobywa się jakby ze środka głowy.

– Serdecznie witam w imieniu muzeum i własnym, panie profesorze Langdon. – Mężczyzna mówił przyjaznym tonem, z zawadiackim brytyjskim akcentem. – Mam na imię Winston i czuję się zaszczycony, że mogę dziś wieczorem być pańskim przewodnikiem.

„Kogo oni nagrali? Hugh Granta?”

– Proszę swobodnie się przemieszczać po całej ekspozycji, a ja postaram się jak najciekawiej opowiedzieć o eksponatach, które pan będzie oglądał – zapewnił głos.

Najwyraźniej oprócz radosnego narratora, spersonalizowanych nagrań i technologii przewodnictwa kostnego słuchawki oferowały też lokalizację GPS pozwalającą dokładnie określić, w którym miejscu gmachu zwiedzający się znajduje, żeby odtworzyć odpowiedni komentarz.

– Zdaję sobie sprawę, że jako profesor historii sztuki jest pan dzisiaj jednym z naszych najlepiej przygotowanych gości, może więc wcale nie będzie pan potrzebował moich objaśnień. Co gorsza, nie da się wykluczyć, że całkowicie się pan nie zgodzi z moją analizą poszczególnych eksponatów – dodał głos i zachichotał.

„To jakiś żart? Kto pisał scenariusz tej audiodeskrypcji?” Pogodny głos i narracja skierowana osobiście do każdego ze zwiedzających były wielką uprzejmością ze strony organizatorów, ale Langdon nie potrafił sobie nawet wyobrazić, jak ogromnego wysiłku wymagało spersonalizowanie setek zestawów słuchawkowych.

Na szczęście głos w jego głowie na chwilę zamilkł. Zapewne przygotowany na powitanie monolog się zakończył.

Dopiero teraz Langdon zauważył wielki czerwony transparent rozwieszony nad głowami oczekujących po przeciwległej stronie pomieszczenia.

EDMOND KIRSCH

DZIŚ STAWIAMY WIELKI KROK NAPRZÓD

„Co, u diabła, Edmond zamierza ogłosić?”

Langdon przeniósł wzrok na windy, przy których ucinała sobie pogawędkę grupka oczekujących. Wśród nich dostrzegł dwóch założycieli firm internetowych o globalnym zasięgu, sławnego hinduskiego aktora i kilka innych wyjątkowo dobrze ubranych osób, które zapewne powinien skądś kojarzyć, ale nie potrafił określić, kim są. Langdon nie miał ani ochoty, ani przygotowania, żeby prowadzić towarzyskie rozmowy na temat mediów społecznościowych i Bollywoodu, ruszył więc w przeciwnym kierunku, dryfując w stronę olbrzymiego eksponatu po drugiej stronie pomieszczenia.

Instalacja umieszona w ciemnej grocie składała się z dziewięciu przenośników taśmowych, które wychodziły z podłogi i znikały w szczelinach na samej górze. Wyglądało to jak dziewięć ustawionych pionowo ruchomych chodników. Na każdym z nich do góry przesuwał się tekst.

Modlę się na głos… Na skórze czuję twój zapach… Wypowiadam twoje imię.

Dopiero z mniejszej odległości Langdon zauważył, że taśmy przenośników stoją w miejscu, a iluzję ruchu wywołują umieszczone na nich diody LED zapalające się po kolei w taki sposób, że to samo słowo wędrowało od podłogi do sufitu.

Zalewam się łzami… Tam była krew… Nikt mnie nie uprzedził.

Langdon wszedł do środka i spacerował wokół pionowych taśm, próbując zrozumieć, co widzi.

– To prowokujące dzieło – niespodziewanie powrócił głos przewodnika. – Instalacja dla Bilbao stworzona przez konceptualną artystkę Jenny Holzer. Składa się z dziewięciu pasów z diodami elektroluminescencyjnymi, o długości dwunastu metrów każdy, transmitujących cytaty w językach baskijskim, hiszpańskim i angielskim. Wszystkie cytaty opisują potworność epidemii AIDS i ból tych, którym z powodu tej choroby zmarł ktoś bliski.

Langdon musiał przyznać, że efekt jest hipnotyzujący, a samo dzieło wzruszające.

– Widział pan już prace Jenny Holzer?

Langdon jak zaczarowany patrzył na przewijający się tekst.

Zakrywam twarz dłońmi… Zakrywam twoją twarz… Zakrywam wieko trumny.

– Panie Langdon, słyszy mnie pan? – odezwał się głos. – Czy pańskie słuchawki działają?

Langdon wyrwał się z zamyślenia.

– Nie słyszałem, przepraszam. Kto mówi?

– Przecież już się przedstawiałem. Sprawdzam tylko, czy pan mnie słyszy.

– Przepraszam… – wyjąkał Langdon niepewnym głosem, odwracając się od instalacji świetlnej. – Sądziłem, że słyszę przygotowane wcześniej nagranie. Nigdy bym nie przypuszczał, że komunikuję się z żywym człowiekiem.

Langdon wyobraził sobie rzędy kabin dla armii przewodników uzbrojonych w słuchawki i katalogi dzieł sztuki.

– Nic się nie stało, panie profesorze. Będę pańskim osobistym przewodnikiem przez cały wieczór. Słuchawki są też wyposażone w mikrofon, żebyśmy mogli rozmawiać o sztuce, a przynajmniej taka idea przyświecała organizatorowi dzisiejszego wydarzenia.

Dopiero teraz Langdon zauważył, że inni goście też rozmawiają przez słuchawki. Nawet ci, którzy przyszli jako para, zdążyli już się rozdzielić i wymieniali tylko między sobą speszone spojrzenia, prowadząc ożywioną rozmowę z osobistym przewodnikiem.

– Każdy z gości ma własnego pilota podczas dzisiejszej wycieczki?

– Tak, panie profesorze. Dziś wieczorem oferujemy indywidualny program zwiedzania dla trzystu osiemnastu gości.

– Niewiarygodne!

– No cóż, jak pan wie, Edmond Kirsch jest zagorzałym wielbicielem nowych technologii. Zaprojektował ten system specjalnie dla muzeów, mając nadzieję, że z czasem wyeliminuje on wycieczki grupowe, których pan Kirsch tak nie znosi. Dzięki tym słuchawkom każdy może nie tylko zwiedzać muzeum w swoim tempie, ale też zadać przewodnikowi pytanie, które być może krępowałoby go w grupie. Kontakt ze sztuką staje się bardziej intymny, a zwiedzający bardziej się angażuje.

– Nie chcę zabrzmieć staromodnie, ale czy nie lepiej byłoby iść obok gościa, którego się oprowadza?

– To kwestia logistyki – odparł Winston. – Fizyczna obecność pilotów w muzeach podwoiłaby liczbę obecnych, co musiałoby o połowę zmniejszyć liczbę zwiedzających. Co więcej, kakofonia nakładających się na siebie głosów tylko rozpraszałaby zwiedzających. Równie ważny jest fakt, że dzięki tej nowej technologii rozmowa przebiega gładko, a pan Kirsch zawsze powtarza, że sztuka ma ułatwiać dialog.

– Całkowicie się z tym zgadzam, i właśnie dlatego ludzie często odwiedzają muzea w towarzystwie, a wtedy słuchawki mogą przeszkadzać w nawiązywaniu kontaktu – ripostował Langdon.

– No cóż, jeśli ktoś wybiera się do muzeum w towarzystwie jednej lub więcej osób, to wszystkie słuchawki można dostroić do kontaktu z jednym pilotem, umożliwiając tym samym dyskusję grupową. Oprogramowanie pana Kirscha jest naprawdę zaawansowane.

– Ma pan odpowiedź na wszystko – stwierdził Langdon.

– Na tym polega moja praca – odparł Winston, po czym dyskretnie się zaśmiał i natychmiast zmienił temat. – Jeśli podejdzie pan do okien po drugiej stronie atrium, to zobaczy pan największy obraz w zbiorach tego muzeum.

Przechodząc między ludźmi, Langdon minął parę atrakcyjnych trzydziestokilkulatków w identycznych czapkach bejsbolowych i spostrzegł zaskoczony, że w miejscu, gdzie nad daszkiem zwykle znajduje się logo firmy, mają wyszyty symbol.

Langdon doskonale znał ten znak, ale nigdy nie widział go na czapeczce. W ostatnich latach wymyślnie stylizowana litera A stała się uniwersalnym symbolem jednej z najszybciej się rozrastających i coraz lepiej słyszalnych grup społecznych na świecie – ateistów, którzy co dzień głośniej protestują przeciwko temu, co uznają za zagrożenia wynikające z przekonań religijnych.

„Ateiści noszą czapki bejsbolowe z własnym logo?”

Rozejrzał się dookoła, uświadamiając sobie, że zebrani tu młodzi ludzie mają wybitne analityczne umysły, które uczyniły z nich nie tylko geniuszy informatycznych, ale też zadeklarowanych przeciwników jakiejkolwiek religii, podobnie jak to było z Edmondem. Jako profesor symboliki religijnej nie mógłby nazwać zaproszonych tu dzisiaj gości swoją publicznością.

Rozdział 4

Rozdział 5

Największa europejska synagoga leży w Budapeszcie przy ulicy Dohány. Zbudowana w stylu mauretańskim z dwiema masywnymi wieżami bożnica mieści ponad trzy tysiące wiernych – dół przeznaczono dla mężczyzn, a balkony dla kobiet. Na świątynnym dziedzińcu w zbiorowej mogile pochowano setki węgierskich Żydów, którzy zginęli podczas okupacji nazistowskiej. W miejscu ostatniego spoczynku postawiono na cześć zamordowanych Drzewo Życia, metalową rzeźbę wierzby płaczącej z nazwiskami ofiar wygrawerowanymi na każdym liściu. Kołysane wiatrem blaszki uderzają o siebie ze szczękiem, który niesie się upiornym echem nad tą świętą mogiłą.

Od ponad trzydziestu lat duchowym przywódcą Wielkiej Synagogi był wybitny znawca Talmudu i kosmologii kabalistycznej, rabin Yehuda Köves, który mimo zaawansowanego wieku i słabego zdrowia brał aktywny udział w życiu społeczności żydowskiej na Węgrzech i w świecie.

Gdy nad Dunajem zaszło słońce, rabin Köves wyszedł z synagogi. Mijając sklepy i słynne budapeszteńskie ruin bary przy Dohány, udał się na skwer Márciusa, gdzie mieszkał pod numerem piętnastym, rzut kamieniem od mostu Elżbiety łączącego Budę i Peszt, które jednym miastem stały się dopiero w tysiąc osiemset siedemdziesiątym trzecim roku.

Nadchodziło święto Pesach, zazwyczaj najradośniejszy okres w roku, ale od powrotu z Hiszpanii po obradach Parlamentu Religii Świata rabin Köves odczuwał przygnębienie i niepokój.

„Bodajbym tam nie pojechał!”

Nieplanowane spotkanie z biskupem Valdespino, allamahem Syedem al-Fadlem oraz futurystą i naukowcem Edmondem Kirschem od trzech dni nie dawało mu spokoju.

Po powrocie do domu od razu udał się do ogrodu, gdzie otworzył drzwi swojego házikó, czyli małego domku, który mu służył za pracownię i prywatne sanktuarium. Domek miał tylko jedno pomieszczenie od góry do dołu wypełnione półkami uginającymi się pod ciężarem świętych ksiąg. Rabin podszedł do biurka, usiadł i zmarszczył brwi, widząc panujący tam bałagan.

„Gdyby ktoś zobaczył, jak ostatnio wygląda moje biurko, to musiałby chyba dojść do wniosku, że oszalałem”.

Na całym blacie leżały otwarte teksty religijne upstrzone samoprzylepnymi kartkami. Za nimi na drewnianych stojakach stały trzy ciężkie tomy: hebrajska, aramejska i angielska wersja Tory, wszystkie otwarte na tej samej karcie.

„Księga Rodzaju”.

„Na początku…”

Köves oczywiście mógł recytować Księgę Rodzaju z pamięci w każdym z tych trzech języków, bardziej prawdopodobną lekturą w jego przypadku byłyby więc mistyczne komentarze Księgi blasku albo jakieś zaawansowane teoretyczne rozważania o kosmologii kabalistycznej. Dla naukowca formatu Kövesa studiowanie Księgi Rodzaju było tym, czym dla Einsteina byłby podstawowy kurs arytmetyki. A jednak to właśnie robił od początku tygodnia, zapisując kartki leżącego na biurku zeszytu notatkami tak chaotycznymi, że sam ledwie mógł je odczytać.

„Zachowuję się jak wariat”.

Stary rabin zaczął od Tory, historii stworzenia wspólnej dla żydów i chrześcijan. „Na początku Bóg stworzył niebo i ziemię”. Następnie Köves sięgnął do interpretacji, po raz kolejny czytając rozważania rabinów na temat Księgi Bereszit, opisującej akt stworzenia świata. Zaraz potem zaczął studiować midrasze, całe godziny przesiadując nad komentarzami wielu czcigodnych egzegetów próbujących wyjaśnić sprzeczności występujące w tej księdze. Na koniec pogrążył się w mistycznych rozważaniach Księgi Zohar, w której nieskończony i niepoznawalny Bóg objawia się poprzez dziesięć różnych sefir, czyli emanacji boskiego światła układających się w trzy kolumny Drzewa Życia dające początek naszym czterem odrębnym wszechświatom.

Złożoność i nieprzystępność wierzeń, które zapoczątkowały judaizm, zawsze przynosiła Kövesowi ukojenie, wiedział bowiem, że w ten sposób Bóg przypomina o istnieniu rzeczy, których człowiek zrozumieć nie może. Teraz jednak, po obejrzeniu prezentacji Edmonda Kirscha, skonfrontowany z klarownością i prostotą tego, co ona zawierała, Köves nie mógł się pozbyć wrażenia, że patrzy na zbiór nieaktualnych antynomii. W pewnym momencie potrafił jedynie odepchnąć od siebie wszystkie te święte prastare teksty, postanowił więc zebrać myśli podczas spaceru wzdłuż brzegu Dunaju.

Rabin Köves zaczął się w końcu godzić z bolesną prawdą, że wystąpienie Kirscha będzie miało fatalne skutki dla świata ludzi wierzących. Młody naukowiec odważnie zaatakował niemal każdą religijną doktrynę, w dodatku zrobił to w prosty i przekonujący sposób.

„Ten ostatni slajd po prostu nie pozwala o sobie zapomnieć” – myślał rabin, przypominając sobie przygnębiającą konkluzję prezentacji Kirscha, którą obejrzeli na jego ponadwymiarowym telefonie. „Wyniki jego pracy zainteresują wszystkich bez wyjątku, nie tylko ludzi wierzących”.

Mimo wielu godzin intensywnych rozważań rabin Köves nadal nie miał pojęcia, co zrobić z informacjami Kirscha. Przypuszczał, że Valdespino i al-Fadl też tego nie wiedzą. We trzech dyskutowali o tym podczas telekonferencji dwa dni temu, ale nie doszli do żadnych konkretnych ustaleń.

– Moi drodzy – zagaił Valdespino. – Nie da się zaprzeczyć, że wystąpienie pana Kirscha było niepokojące, i to na wielu płaszczyznach. Nalegałem, żeby się ze mną spotkał i porozmawiał, ale on jakby się zapadł pod ziemię. Musimy jednak podjąć jakąś decyzję.

– Ja już podjąłem – odparł al-Fadl. – Nie możemy siedzieć bezczynnie. Musimy przejąć kontrolę. Kirsch jest powszechnie znany z pogardy dla religii, nie mam więc najmniejszych wątpliwości, że przedstawi te swoje rewelacje w taki sposób, żeby wiara ucierpiała jak najbardziej. Trzeba działać. Musimy sami ogłosić to, co nam pokazał. Natychmiast. Oczywiście przedstawimy jego ustalenia w odpowiednim świetle, żeby złagodzić siłę uderzenia i możliwie najskuteczniej zmniejszyć zagrożenie, które niosą dla duchowości na całym świecie.

– Też rozważałem upublicznienie tych informacji – oznajmił Valdespino. – Niestety nie potrafię sobie wyobrazić scenariusza, w którym nie wyrządziłyby nam szkody. – Westchnął ciężko. – No i jeszcze jedno. Przysięgaliśmy panu Kirschowi, że dochowamy tajemnicy.

– To prawda, ja też mam wątpliwości co do złamania tej przysięgi, ale moim zdaniem musimy wybrać mniejsze zło i działać w imię wyższego dobra. Zaatakowani zostaliśmy wszyscy, muzułmanie, żydzi, chrześcijanie, hinduiści, bez żadnego wyjątku. Fundamentalne prawdy, które podważa pan Kirsch, leżą u podstaw każdego wyznania, mamy więc obowiązek przedstawić jego materiał w sposób, który nie zaszkodzi naszym wiernym.

– Obawiam się, że to nie ma sensu – powiedział Valdespino. – Gdybyśmy chcieli jako pierwsi upublicznić przekaz Kirscha, to jedynym skutecznym sposobem byłoby podać go w wątpliwość. Trzeba by podważyć jego ustalenia.

– Zdyskredytować Edmonda Kirscha? – żachnął się al-Fadl. – Błyskotliwego naukowca, który nigdy się w niczym nie pomylił? Wszyscy widzieliśmy przecież ten pokaz. Był spójny i przekonujący.

Valdespino odkaszlnął.

– Nie bardziej niż wywody Galileusza, Bruna czy Kopernika, gdy je przedstawiali. Nie pierwszy raz religie znalazły się w takiej sytuacji. To tylko nauka, która znów się dobija do naszych drzwi.

– Ale tym razem nauka sięga znacznie głębiej niż fizycy i astronomowie! – wykrzyknął wzburzony al-Fadl. – Kirsch kwestionuje samą istotę religii. Burzy fundament, na którym opiera się wszystko, w co wierzymy. Możesz sobie cytować historię do woli, ale nie zapominaj, że mimo wszelkich wysiłków czynionych przez twój Watykan, żeby uciszyć Galileusza i jemu podobnych, ich teorie w końcu się przebiły. Z Kirschem będzie tak samo. Nie ma sposobu, żeby go powstrzymać.

Zapanowała głucha cisza.

– Moje stanowisko w tej sprawie jest jasne – odezwał się w końcu Valdespino. – Wolałbym, żeby Edmond Kirsch w ogóle nie zaczął swoich dociekań, i boję się, że nie jesteśmy przygotowani, żeby sobie poradzić z ich wynikiem. – Zrobił pauzę. – Ale też głęboko wierzę, że wszystko na tym świecie dzieje się zgodnie z wolą naszego Pana, może więc dzięki modlitwie Bóg przemówi do Kirscha i przekona go, żeby nie upubliczniał swojej prezentacji.

Al-Fadl zaśmiał się kpiąco.

– Nie wydaje mi się, że pan Kirsch należy do osób zdolnych wsłuchać się w głos Boga.

– Może i nie należy – zgodził się Valdespino. – Ale przecież cuda zdarzają się co dzień.

Al-Fadl zareagował zacietrzewieniem.

– Z całym szacunkiem, ale jeśli nie modlisz się o to, żeby Bóg położył trupem Kirscha, zanim ten zdąży ogłosić światu swoje rewelacje, to…

– Moi drodzy, przecież nie musimy decydować już teraz – przerwał mu Köves, próbując rozładować napięcie. – Mamy czas, żeby wypracować jakieś wspólne stanowisko. Kirsch zapowiedział, że dopiero za miesiąc ogłosi swoje ustalenia, proponuję więc, żeby każdy z nas się nad tym zastanowił w ciszy własnego serca i porozmawiamy ponownie za kilka dni. Może właściwa droga odkryje się dzięki refleksji.

– Mądra rada – pochwalił Valdespino.

– Nie powinniśmy jednak zwlekać zbyt długo – ostrzegł al-Fadl. – Zdzwońmy się za dwa dni o tej samej porze.

– Zgoda – przytaknął Valdespino. – Wtedy zadecydujemy.

Dwa dni minęły i nadchodził właśnie wieczór, gdy mieli się naradzić. Rabin Köves niecierpliwie czekał w swojej pracowni, ale umówiona rozmowa się opóźniała.

Po dziesięciu minutach wreszcie zadzwonił telefon.

– Dobry wieczór, Yehuda – przywitał go biskup Valdespino zmartwionym głosem. – Przepraszam, że musiałeś czekać. – Zamilkł na chwilę. – Obawiam się, że allamah al-Fadl dziś do nas nie dołączy.

– Naprawdę? – zdziwił się Köves. – Co mu się stało?

– Nie wiem. Od rana próbuję się z nim skontaktować, ale Syed zniknął. Nigdzie go nie ma i nikt nie wie, dokąd się udał.

Rabina przebiegł zimny dreszcz.

– To bardzo niepokojące.

– Też tak myślę. Mam nadzieję, że nic mu się nie stało. Niestety to nie wszystkie złe wiadomości. – Biskup zamilkł na chwilę, po czym kontynuował mrocznym tonem. – Właśnie się dowiedziałem, że Edmond Kirsch zaprosił ludzi z całego świata na spotkanie, podczas którego przedstawi swoje ustalenia. Dziś wieczorem.

– Dziś?! – wykrzyknął zdziwiony Köves. – Przecież powiedział, że zrobi to za miesiąc.

– Kłamał – skwitował Valdespino.

Rozdział 6

Przyjacielski głos wibrował w słuchawkach Langdona.

– Bezpośrednio przed sobą zobaczy pan najpokaźniejszy obraz w naszych zbiorach, panie profesorze, choć większość zwiedzających zwykle nie zauważa go od razu.

Langdon patrzył przed siebie, ale nie widział niczego oprócz wielkiej tafli szkła w oknie wychodzącym na jezioro.

– Zdaje się, że należę do większości, bo go nie widzę – stwierdził.

– No cóż, został wystawiony w raczej nietypowy sposób, bo zamiast wisieć na ścianie, leży na podłodze.

„Że też o tym nie pomyślałem!” – skarcił się Langdon. Przechodząc do przodu i spuszczając wzrok, zauważył prostokątne płótno rozciągnięte na kamiennej posadzce.

Olbrzymie malowidło miało tylko jeden kolor: było wielkim ciemnoniebieskim prostokątem, a stojący wokół niego widzowie odnosili wrażenie, że patrzą na mały staw.

– To monochromatyczne dzieło ma ponad pięćset pięćdziesiąt merów kwadratowych – poinformował go Winston.

Langdon uświadomił sobie, że obraz jest dziesięciokrotnie większy od jego mieszkania w Cambridge.

– Jego autorem jest Yves Klein. Powszechnie funkcjonuje jako Basen.

Langdon jedno musiał przyznać: niezwykle intensywna głębia błękitu była tak wielka, że patrząc na płótno, miało się ochotę zanurkować pod jego powierzchnię.

– To Klein wynalazł ten kolor – kontynuował Winston. – Opatentował go pod nazwą International Klein Blue. Twierdził, że nasycenie i głębia tej ultramaryny wyrażają niematerialność oraz bezkresność jego własnej wizji świata.

Langdon wyczuł, że Winston cytuje tekst z katalogu.

– Klein jest najbardziej znany z niebieskich obrazów, ale sławna jest też jego kontrowersyjna fotografia zatytułowana Skok w pustkę, która wywołała sporą panikę, gdy ujrzała światło dzienne w tysiąc dziewięćset sześćdziesiątym roku.

Langdon widział Skok w pustkę w nowojorskim muzeum sztuki współczesnej i uznał fotografię za co najmniej niepokojącą. Widać na niej ubranego w garnitur mężczyznę, który z wysokiego muru skacze twarzą w stronę chodnika. Zdjęcie oczywiście jest fotomontażem, błyskotliwie pomyślanym i genialnie retuszowanym przy użyciu żyletki na długo przed czasami Photoshopa.

– Klein skomponował też utwór o nazwie Monotonna cisza, w którym orkiestra symfoniczna przez pełne dwadzieścia minut gra ten sam akord D-dur.

– I ludzie tego słuchają?

– Tysiącami! Akord jest tylko pierwszą częścią utworu. W drugiej orkiestra siedzi nieruchomo, grając „idealną ciszę”.

– Żartuje pan, prawda?

– Nie, mówię całkiem poważnie. A występ wcale nie jest taki nudny, jak się może wydawać, ponieważ obok orkiestry na scenie występują trzy nagie, pokryte grubą warstwą niebieskiej farby kobiety, które tarzają się po gigantycznych płótnach.

Chociaż Langdon poświęcił znaczną część swojej kariery naukowej na studiowanie sztuki, z zakłopotaniem przyznawał, że nigdy się nie nauczył, jak oceniać najbardziej awangardowe dzieła współczesnych artystów. Urok sztuki nowoczesnej pozostawał dla niego tajemnicą.

– Z całym szacunkiem dla twórców i wielbicieli muszę wyznać, Winstonie, że często mam problem z określeniem, co jest dziełem sztuki współczesnej, a co zwyczajnym dziwactwem.

Winston odpowiedział śmiertelnie poważnym głosem.

– To ważne pytanie. W pańskim świecie sztuki klasycznej dzieła są podziwiane za kunszt wykonania i umiejętności artysty, innymi słowy, oceniamy sprawność, z jaką twórca operuje pędzlem albo dłutem. W dziełach sztuki współczesnej najczęściej chodzi o koncept. Raczej podziwiamy pomysł niż wykonanie. Weźmy przykład symfonii Kleina. Czterdziestopięciominutowy utwór składający się z jednego akordu i ciszy skomponować może każdy, ale to Yves Klein wpadł na ten pomysł.

– Racja.

– Oczywiście, że tak. Rzeźba z mgły przed budynkiem muzeum jest idealnym przykładem sztuki konceptualnej. Artystka wpadła na pomysł, żeby pod kładką na jeziorze przeciągnąć rury z dyszami, przez które nad taflę wody wydostaje się mgła, ale samą instalację wykonali miejscowi hydraulicy. – Winston zawiesił głos. – Osobiście bardzo wysoko oceniam autorkę za wykorzystanie środka wyrazu jako kodu.

– Mgła jest kodem? – zainteresował się Langdon.

– Tak. To ukryty hołd dla architekta, który stworzył gmach muzeum.

– Franka Gehry’ego?

– Franka O. Gehry’ego – poprawił go Winston, akcentując samogłoskę. – Inicjały architekta składają się w angielskie słowo fog.

– Sprytne!

Gdy Langdon podszedł do okna, Winston znów się odezwał.

– Ma pan stamtąd dobry widok na pajęczycę. Widział pan Maman po drodze?

Langdon wyjrzał przez okno. Wielka czarna wdowa stała na drugim brzegu.

– Tak, trudno ją przeoczyć.

– Pańskie poirytowanie każe mi wnioskować, że niezbyt się panu spodobała?

– Staram się, ale jako znawca sztuki klasycznej czuję się tutaj trochę jak ryba wyjęta z wody.

– To ciekawe – stwierdził Winston. – Sądziłem, że akurat panu Maman się spodoba. Jest doskonałym przykładem klasycznego kontrastu. Mógłby pan nawet wykorzystać ją podczas zajęć poświęconych jukstapozycji.

Langdon obserwował pajęczycę, ale nie dostrzegł niczego podobnego, a wprowadzając pojęcie kontrastu, wolał się trzymać klasycznych wzorców.

– Myślę, że mimo wszystko zostanę przy Dawidzie.

– Tak, Michał Anioł to sztandarowy przykład – przytaknął Winston rozbawionym głosem. – Ustawienie Dawida w zniewieściałym kontrapoście i dłoń trzymająca delikatnie zwiotczałą procę istotnie wskazują na kobiecą bezbronność. Ale w oczach Dawida widać śmiertelne zdecydowanie, a ścięgna i żyły widoczne pod skórą naprężają się w oczekiwaniu na zabicie Goliata. Rzeźba jest równocześnie i delikatna, i brutalna.

Langdon był pod wrażeniem opisu podanego przez przewodnika. Wiele by dał za to, żeby jego studenci tak doskonale rozumieli przesłanie arcydzieła Michała Anioła.

– Maman wcale się od Dawida nie różni – ciągnął Winston. – Jest równie śmiałym zestawieniem przeciwstawnych archetypów. W naturze czarna wdowa to stworzenie przerażające, drapieżnik chwytający ofiary w sieć, żeby je zabić. Ale choć pajęczyca zadaje śmierć, tutaj pokazana jest z kokonem jajowym, a więc gdy daje życie. Widzimy więc drapieżnika, ale i matkę. Masywny tułów utrzymuje się na niesamowicie cienkich nogach, co symbolizuje odpowiednio siłę i delikatność. Można by więc dowodzić, że Maman jest współczesnym Dawidem.

– Ja z pewnością się tego nie podejmę – odpowiedział Langdon z uśmiechem. – Ale muszę przyznać, że te analogie dają mi pożywkę dla rozmyślań.

– To dobrze. Pokażę panu jeszcze jedno dzieło. Jego autorem jest Edmond Kirsch.

– Naprawdę? Nie miałem pojęcia, że Edmond jest artystą.

Winston się zaśmiał.

– To już sam pan oceni.

Langdon pozwolił się poprowadzić wzdłuż okien do przestrzennej wnęki, w której kilku gości zebrało się przed wiszącą na ścianie wielką bryłą wyschniętego błota. Na pierwszy rzut oka skojarzyła się ona Langdonowi ze skamieliną. Ale nigdzie nie dostrzegł żadnych skamieniałości. Na powierzchni znajdowały się za to liczne kreski przypominające napisy, które dzieci wydrapują patykami w mokrym betonie.

Grupka zwiedzających wydawała się nieprzekonana.

– To Edmonda? – mruknęła ubrana w norki kobieta z ustami po botoksie. – Nie rozumiem, o co tu chodzi.

W Langdonie odezwał się nauczyciel.

– Powiedziałbym, że to bardzo pomysłowe dzieło – rzekł głośno. – Ze wszystkich obejrzanych dotychczas podoba mi się najbardziej.

Kobieta odwróciła się, patrząc na niego z nieskrywanym lekceważeniem.

– Ach tak? Niech mnie pan zatem oświeci.

„Gdyby to jeszcze dało się zrobić!”

Langdon podszedł bliżej do eksponatu.

– Moim zdaniem Edmond pokrył ten kawałek gliny kreskami po to, żeby złożyć hołd twórcom jednej z najstarszych na świecie odmian pisma, tak zwanego pisma klinowego.

Kobieta z niepewną miną zatrzepotała powiekami.