Proste sposoby na przewlekłe napięcie mięśniowe i ból ebook

REDAKCJA: Katarzyna Masłowska

SKŁAD: Piotr Wildowicz

PROJEKT OKŁADKI: Aleksandra Lipińska

Wydanie I

Białystok 2022

ISBN 978-83-8272-120-1

Copyright © Paulina Jasińska 2021

© Copyright for the Polish edition by Wydawnictwo Vital, Białystok 2021

All rights reserved, including the right of reproduction in whole or in part in any form.

Wszelkie prawa zastrzeżone. Bez uprzedniej pisemnej zgody wydawcy żadna część tej książki nie może być powielana w jakimkolwiek procesie mechanicznym, fotograficznym lub elektronicznym ani w formie nagrania fonograficznego. Nie może też być przechowywana w systemie wyszukiwania, przesyłana lub w inny sposób kopiowana do użytku publicznego lub prywatnego – w inny sposób niż „dozwolony użytek” obejmujący krótkie cytaty zawarte w artykułach i recenzjach.

Książka ta zawiera porady i informacje odnoszące się do opieki zdrowotnej. Nie powinny one jednak zastępować porady lekarza ani dietetyka. Jeśli podejrzewasz u siebie problemy zdrowotne lub wiesz o nich, powinieneś skonsultować się z lekarzem, zanim rozpoczniesz jakikolwiek program poprawy zdrowia czy leczenia. Dołożono wszelkich starań, aby informacje zaprezentowane w tej książce były rzetelne i aktualne podczas daty jej publikacji. Wydawca ani autor nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki dla zdrowia, mogące wystąpić w wyniku stosowania zaprezentowanych w książce metod.

15-762 Białystok

ul. Antoniuk Fabr. 55/24

85 662 92 67 – redakcja

85 654 78 06 – sekretariat

85 653 13 03 – dział handlowy – hurt

85 654 78 35 – www.vitalni24.pl – detal

strona wydawnictwa: www.wydawnictwovital.pl

Więcej informacji znajdziesz na portalu www.odzywianie24.pl

WSTĘP

Dzisiejsze czasy obfitują w stres i pośpiech. Po wielu latach pracy w gabinecie fizjoterapii i masażu zaczęłam zauważać, jak wielu ludzi łączy swoje objawy bólowe i napięciowe z przewlekłym stresem i przemęczeniem. Działania fizjoterapeutyczne przynosiły efekt, ale nie na długo, napięcia mięśniowe szybko powracały, a zabiegi fizjoterapeutyczne musiały być wpisane na stałe w grafik pacjenta, by utrzymywać go w stanie względnego rozluźnienia. Do tych wszystkich czynników emocjonalnych dochodzą oczywiście brak aktywności ruchowej i długotrwale przyjmowana pozycja siedząca. Często jednak pacjenci starają się kompensować to zajęciami fizycznymi, wciąż bez skutku, przychodząc z nawracającymi sztywnościami mięśniowymi. W tematyce rozmów wciąż powraca stres, konflikty w pracy i związkach, przeciążenie nadmiarem obowiązków i ciągły pęd. Wielu moim pacjentom sugerowałam konsultacje z psychoterapeutą, jednak po próbach podjęcia przez nich działań w tym kierunku, byli oni zniechęceni długością trwania terapii i jej kosztami. Ponieważ jestem osobą, która w swojej pracy holistycznie patrzy na człowieka i próbuje poddawać terapii jego całość, czyli ciało, umysł i duszę, zaczęłam rozwijać się w kierunku, który nazywamy psychosomatyką. Są to zależności pomiędzy umysłem i ciałem.

Wpływ emocji i myśli na nasze ciało jest ogromny, bowiem na każdą naszą komórkę ciała oddziałują neuropeptydy, wyzwalane przez mózg w procesach myślowych. Próbując uleczyć najpierw samą siebie, tak by czuć się w swoim ciele i umyśle przyjemnie i bezpiecznie, poznałam na różnych kursach i warsztatach szereg technik i metod radzenia sobie ze stresem, uwalniania tłumionych emocji z ciała, tak, by dążyć do ogólnego dobrostanu psychofizycznego. W tej książce chciałabym się ze wszystkimi podzielić moją wiedzą i doświadczeniami, tak, by każdy mógł uzupełnić swoje działania na polu fizjoterapeutycznym o elementy pracy z umysłem i emocjami, ponieważ uważam, że dopiero takie całościowe spojrzenie może przynieść stałe rezultaty. Zachęcam do korzystania z książki w sposób praktyczny.

PSYCHOSOMATYCZNE PODŁOŻE CHORÓB

Czy można powiązać choroby, symptomy fizyczne z tym, co dzieje się w głębi nas i ma podłoże emocjonalne? Wiele nauk medycyny wschodniej postrzega człowieka jako jedną całość. Zakłada także, że przez nasz organizm przepływa życiodajna energia, nazywana praną, czy też Chi (Qi). Zablokowanie przepływu tej energii przez kanały (meridiany) powoduje powstanie choroby. Stres, który w dzisiejszych czasach dotyka większości z nas, może prowadzić do dysharmonii w przepływie energii i powodować bóle, napięcia, cierpienie i różnego rodzaju choroby. Takie zewnętrzne ukazanie się konfliktów może prowokować nas do zgłębiania siebie i rozwoju duchowego.

Nastrojenie się na wewnętrzne wiadomości płynące z naszej podświadomości w formie snów, przeczuć, wrażeń fizycznych może być pomocne w dochodzeniu do zdrowia.

Holistyczne spojrzenie uwzględniające nasze ciało, psychikę i duszę powoduje, że proces chorobowy przebiega łagodniej i mamy większą szansę na wyzdrowienie. Wiele badań naukowych wskazuje na połączenie układu nerwowego z układem odpornościowym. Im bardziej zrelaksowani jesteśmy, tym lepiej działa nasza odporność, organizm szybciej się regeneruje, zwalcza choroby. W naszym ciele pojawia się mniej napięć mięśniowych, dzięki czemu jesteśmy sprawniejsi, nie pojawiają się u nas dolegliwości bólowe oraz mamy ładną, wyprostowaną sylwetkę. Poszczególne jednostki chorobowe mogą wiązać się z konkretnymi problemami emocjonalnymi, a urazy poszczególnych części ciała wskazywać na konkretne konflikty wewnętrzne. Warto zgłębiać mapy ciała i sprawdzić na sobie ich trafność.

Problemy człowieka zawsze można odczytać z jego ciała, ponieważ ciało jest tym, kim jest człowiek.

– A. Lowen

Zaburzenia psychosomatyczne

Choroba ma swój cel, funkcje. Polega ona na uświadomieniu człowiekowi tego, co jest potrzebne, by mógł powrócić do harmonii, a tym samym do zdrowia. Stan chorobowy zmusza nas, byśmy zajrzeli w głąb siebie, odnaleźli przyczyny dysfunkcji oraz znaleźli odpowiedni sposób postępowania, zanim będzie za późno. Przykłady zaburzeń psychosomatycznych znajdziesz w tabeli poniżej.

Zatrzymana na etapie myśli złość, agresja, seksualność może prowadzić do migren spoczynkowych, spowodowanych napięciem, zakłóceniem snu lub urazami psychicznymi. Zablokowana energia emocji na etapie funkcjonalnego przygotowania ciała powoduje napięcie ciała i wzrost ciśnienia krwi. Energia może być też zatrzymana na poziomie układu nerwowego, wywołując nerwobóle, półpaśca, stwardnienie rozsiane. Jeśli blokada objawi się na poziomie mięśni, można doświadczyć chorób, takich jak reumatyzm czy artretyzm. Uzdrowienie może nastąpić po głębszej analizie symptomów, znalezieniu klucza do pracy nad sobą i głębokiej zmianie, która uleczy duszę, a tym samym poprawi stan zdrowotny. Można zauważyć, że większość jednostek chorobowych współistnieje z dysharmonią umysłu, lękiem, niepokojem i wewnętrznym zagubieniem. Lekarstwem na to mogą stać się formy łączące pracę ciała z psychiką: mindfulness, terapia bioenergetyczna Lowen’a, TRE, joga, ćwiczenia oddechowe, terapia powięziowa, EFT oraz inne metody terapeutyczne.

Poznaj lepiej swoje ciało

By uzyskać lepszy wgląd w swoje ciało i odnaleźć przyczynę swych dolegliwości psychosomatycznych, usiądź w spokojnym miejscu i spróbuj odpowiedzieć na pytania, które znajdziesz poniżej. Postaraj się wcześniej wprowadzić w stan medytacyjny, by odpowiedzi pochodziły z głębi ciebie. Możesz zapisać je w notatniku na dole lub na oddzielnej kartce. Za jakiś czas znów wróć do ćwiczenia i sprawdź, czy te odpowiedzi zmieniły się, czy wciąż są aktualne.

Pracując z książką nad swoim ciałem i psychiką możesz doświadczyć przeobrażeń, które będą widoczne, także w tym kwestionariuszu, sprawdź to po przeczytaniu książki i pracy z nią. Do dzieła!

1. Czy akceptuję swoje ciało?

2. Czy podobam się sobie?

3. Czy często choruję? Jak przechodzę chorobę?

4. Czy moje relacje z otoczeniem uważam za udane?

5. Czy pozwalam sobie na czułość i relacje intymne?

6. Czy podczas zbliżeń intymnych jestem w swoim ciele?

7. Czy jestem świadomy/świadoma swoich emocji?

8. Czy odczuwam duży stres? Czy żyję w ciągłym biegu?

9. Czy bolą mnie mięśnie i stawy?

10. Czy odczuwam chroniczne zmęczenie?

11. Czy moja postawa jest zapadnięta, a mojemu ciału brakuje energii?

12. Czy radość i przyjemność są mi bliskie? Czy często odczuwam te stany?

13. Jak często medytuję?

14. Jak często ćwiczę moje ciało? Rozciągam się, uprawiam jogę lub inne formy ruchu?

15. Czy dobrze sypiam?

16. Czy potrafię się relaksować i odpoczywać?

17. Czy jestem zadowolony z życia?

NOTATKI

........................

........................

........................

........................

........................

........................

........................

........................

........................

Odpowiedz na kolejne pytania, dotyczące dolegliwości psychosomatycznych

Pytanie pierwsze

Jaką funkcje może spełniać moja choroba? Czy może mieć ona związek z moją duszą, moimi wewnętrznymi problemami? Czy ma ona za zadanie coś mi ukazać?

Pytanie drugie

Do jakich działań zmusza mnie to odkrycie? Co w moim życiu ma zmienić to głębsze przesłanie choroby?

Pytanie trzecie

Czy choroba ma mnie uspokoić, wyciszyć, zwolnić bieg życia, czy wręcz przeciwnie – pobudzić do działania i sprawić, że sprostam wymogom życia?

Pytanie czwarte

Jaki organ, narząd jest w nierównowadze, który nieprawidłowo pracuje? Jaki obszar ciała jest napięty? Jakie wady postawy ciała prezentuję swoją sylwetką?

Pytanie piąte

Jaka/jaki naprawdę jestem? Co powinnam/powinienem w sobie zmienić, a co zaakceptować?

Ciało – mapa duszy

Nasze ciało sprzężone jest z naszymi emocjami i psychiką, a nasze problemy życiowe odzwierciedlają się w postaci chorób somatycznych. Dużo takich odniesień znajdziemy w układzie mięśniowo-szkieletowym1. Szkielet i kości są naszą podporą, architekturą wewnętrzną, która podtrzymuje całe ciało. Problemy manifestowane w tym obszarze są więc powiązane z naszymi najgłębszymi przekonaniami, które nam nie służą. By móc je uzdrowić, musimy przyjrzeć się najgłębszym archetypom, które warunkują nasze życie. Przykładem takich somatycznych powiązań może być skolioza, która może pojawić się w okresie dojrzewania u dzieci. Jeśli dziecko, które ma wejść w świat dorosłych odczuwa pewne odchylenia, szczególnie w zakresie dwóch biegunów: męskości i kobiecości, kręgosłup wychyla się ze swej osi, tworząc skrzywienie trójpłaszczyznowe. W naszych nogach, które mają funkcje lokomocji, przemieszczania się, mogą manifestować się problemy w dynamice związków. Kiedy odczuwamy napięcie nóg może to wynikać z napięcia w relacjach z innymi. W kończynach dolnych możemy wyróżnić problemy związane z: biodrami – „pierwotne” odczucia pochodzące z podświadomości, zakwestionowanie naszych najgłębszych przekonań, zdrada, opuszczenie; kolanami – problem z „ugięciem się”, niezaakceptowaniem jakiejś trudnej sytuacji życiowej, nadmierną dumą; stopami i stawem skokowym – „złe oparcie” w innych, brak stabilności w relacjach. Gdy przyjrzymy się kończynom górnym, zauważymy korelacje, takie jak: barki – problemy z podjęciem działania, postrzeganie otoczenia jako niesprzyjającego osiąganiu zamierzonych celów; ramiona – głębokie, nieświadome zranienie, osobista porażka; łokcie – trudność z zaakceptowaniem jakiegoś doświadczenia związanego z naszym działaniem; nadgarstki i dłonie – brak poczucia bezpieczeństwa, złe wybory, zbyt mocno chcemy się czegoś trzymać.

Kręgosłup w psychosomatyce

Poszczególne odcinki i segmenty ciała będą wskazywać na odmienne problemy w psychice człowieka.

Odcinek szyjny będzie mocno związany z lękami. Głowa wysunięta do przodu to czasem oznaka wołania o pomoc, ścierającego się lęku i tłumionego poczucia złości. Dolegliwości związane z szyją to: zawroty głowy, migrena, bezsenność, katar sienny, choroby tarczycy.

Odcinek piersiowy manifestuje wiele różnych duchowych problemów, takich jak: zbyt duży ciężar do uniesienia, urazy i cierpienie, zranienie emocjonalne, „złamane serce”, żal, rozpamiętywanie, lęk przed miłością. Zablokowania w górnych segmentach (Th1 – Th3) korelują z problemami narządów płuc i serca.

Środkowe segmenty (Th4 – Th8) wiążą się z problemami gastrycznymi: wątrobą, żołądkiem, jelitami, trzustką, śledzioną. Niższe segmenty odcinka piersiowego (Th9 – Th11) to problemy nerkami, nadnerczami i moczowodami. Natomiast ostatni segment piersiowy (Th12) ukazuje choroby jelita grubego, zaparcia, zapalenia, biegunki.

Odcinek lędźwiowy kręgosłupa – może ukazywać blokady w rożnych sferach życia, w zależności od segmentów: L1- związek z drugą osobą, L2 – dzieciństwo i rodzina, L3 i L4 – stabilność materialna i dom, L5 – otoczenie, kraj lub region zamieszkania. Jeśli w tych sferach życia pojawia się lęk lub opór przed zmianą, pojawiają się także sztywności i zablokowania.

Odcinek krzyżowy kręgosłupa – podobnie jak miednica, pierwotne, „nieświadome” wzorce, problemy, tłumiona złość, stare żale, poczucie zdrady i oszustwa, wyparta „seksualność”. Blokadom na tym odcinku mogą towarzyszyć hemoroidy i problemy rozrodcze.

TRZEWIA NOŚNIKIEM EMOCJI

Jak narządy wewnętrzne reagują na nasze emocje?

„Toksyczne emocje” mogą mieć odzwierciedlenie nie tylko w napięciach mięśni i postawie ciała. Często odbijają się one na naszych narządach wewnętrznych, manifestując chorobę lub inne dolegliwości. Zaskakujące jest, że pewne organy odbijają konkretne emocje, tak jakby miały swoją „osobowość”. Takie zjawiska tłumaczy Tradycyjna Medycyna Chińska, która rozpatruje takie powiązania, tłumacząc je przepływem energii, która krąży odpowiednimi kanałami. Każdy narząd wewnętrzny ma swój meridian i szlaki z konkretnymi punktami, odpowiedzialnymi za ten właśnie organ. Dolegliwości psychosomatyczne mogą pojawiać się w obrębie danego organu, ale także całego szlaku, z charakterystycznymi punktami.

Punkty te mogą służyć zarówno do diagnostyki, jaki i terapii. Teoria Pięciu Przemian z Tradycyjnej Medycyny Chińskiej opisuje 5 głównych szlaków związanych z żywiołami i porami roku – przemianami. Wiedza przekazywana przez tysiące lat pozwala nam odkryć powiązanie danych narządów z emocjami, tak by do ich terapii móc podejść w sposób holistyczny.

Przemiana metalu wiąże się ze wszystkim, co dotyczy naszych relacji ze światem zewnętrznym. Jest odpowiedzialna za obronę, a może nawet wyzwalać energię agresji. Dwa meridiany należące do tej przemiany to: Meridian Płuc i Meridian Jelita Grubego. Meridian Płuc dostarcza do organizmu tlenu, dając nam życiodajną energię. Dostarcza nam siły do bronienia się i zachowania równowagi pomiędzy tym, co wewnątrz a tym, co na zewnątrz. Jego pora przepływu energii znajduje się pomiędzy godziną 3.00 a 5.00 rano. Meridian Jelita Grubego wspiera Meridian Płuc i tak jak on przypisany jest do pory roku – jesieni. Transportuje on substancje odżywcze i wydala odpady, zapobiega stagnacji energii Qi.

Kolejna przemianą jest Przemiana Ziemi. Odpowiada za myślenie, refleksje i medytacje. Jej energia przyswajana jest przez: Meridian Żołądka oraz Meridian Śledziony i Trzustki. Meridian Żołądka jest odpowiedzialny zarówno za przetrawianie treści pokarmowej, jak i życiowych doświadczeń. Meridian Śledziony i Trzustki odpowiadają porze przejściowej i wspomagają Meridian Żołądka.

Meridian Śledziony i Trzustki zarządzają odżywianiem i energią ciała. To od nich zależy ilość i jakość materii, którą przyswoimy w procesie trawienia. Podobnie w życiu, meridiany wpływają na nasze lęki, związane ze strefą materialną, dobrobyt i ścieżkę zawodową. Pora przepływu energii znajduje się pomiędzy godziną 9.00 a 11.00.

Kolejną przemianą, jaką wyróżniamy jest Przemiana Ognia. Należą do niej Meridian Serca i Meridian Jelita Cienkiego, a pora roku przepisana do tej przemiany to lato. Przemiana ta mówi o naszych namiętnościach i wszystkim, co w nas „płonie”. Od niej zależy także nasza błyskotliwość, inteligencja i duchowość. Meridian Serca jest mocno związany z uczuciowością, wszelkie jego zaburzenia wpływają na pozostałe meridiany. Serce kontroluje dystrybucję krwi, a na planie psychologicznym łączony jest z namiętnością i gwałtownością. Godzina największej aktywności tego merdaniu przypada od 11.00 do 13.00. Meridian Jelita Cienkiego zapewnia przyswajanie składników odżywczych, oddzielanie substancji odżywczych „dobrych” od „złych” i podobną rolę odgrywa na poziomie psychologicznym. Jego aktywność przypada na godziny od 13.00 do 15.00.

Kolejną przemianą jest Przemiana Wody, na którą składa się Meridian Pęcherza Moczowego i Meridian Nerek. Przemiana Wody związana jest z najgłębszymi uczuciami, łączy energię przodków, bowiem są to podświadome informacje, wbudowane w nas samych. Woda odpowiada za naszą siłę wewnętrzną, odporność na wysiłek fizyczny i zdolności regeneracyjne. Przemianie tej podlegają również nasze najgłębsze lęki i strach. Przemiana Wody związana jest z porą roku – zimą. Meridian Pęcherza Moczowego jest powiązany z układem moczowym oraz przysadką i autonomicznym układem nerwowym. Wydala mocz, który jest końcowym produktem oczyszczania wszelkich płynów w organizmie. Psychologicznie związany jest z ostatnią fazą transformacji, zarządza i usuwa „stare wspomnienia”. Jego połączenie z autonomicznym układem nerwowym, który jest pewnego rodzaju „bramką” do naszej nieświadomości, powoduje dostęp do najgłębszych wspomnień. Meridian Nerek składuje i zarządza płynami organicznymi i ich wydalaniem. Od niego zależy nasza energia życiowa oraz, podobnie jak Meridian Pęcherza Moczowego, powiązany z autonomicznym układem nerwowym, zarządza systemem ochrony przed stresem. Nerki są fundamentem naszej siły życiowej i rozrodczej. Pora szczytu tego meridianu to od 17.00 do 19.00.

Ostatnią przemianą jest Przemiana Drzewa, odpowiada jej wiosna, a należy do niej Meridian Pęcherzyka Żółciowego i Meridian Wątroby. Od niej zależy nasza zdolność do rozpoczynania przedsięwzięć lub działań, kreatywność i wyobraźnia. Meridian Pęcherzyka Żółciowego reguluje równowagę energetyczną całego organizmu. Kontroluje harmonijną dystrybucję substancji odżywczych, ściśle współpracując z wątrobą. Psychologicznie odpowiedzialny jest za postawę moralną człowieka, jeśli jest w równowadze, człowiek będzie mógł stawiać czoła wyzwaniom dnia codziennego. Wraz z Meridianem Wątroby dba o wszystko, co związane z uczuciami, zdolnością do przeżywania, wyrażania i akceptowania emocji. Jego pora szczytu wypada na godziny od 23.00 do 1.00. Meridian Wątroby odpowiada za składowanie substancji odżywczych, mechanizmy obronne organizmu, detoksykację krwi. Tak jak krew jest transportowana z serca do wątroby w celu oczyszczenia, tak i emocje też będą przechodzić przez tę drogę, by ulec detoksykacji. Pora jej największej aktywności przypada od 1.00 do 3.00 rano. Wiedza oparta na Tradycyjnej Medycynie Chińskiej łączy ściśle emocje z fizjologią narządów, pokazując cykliczność przemian na każdym poziomie. Jak w takim razie możemy poznać, czy choruje narząd, czy dusza? Jakie charakterystyczne choroby wiążą się z podłożem psychologicznym? I czy jesteśmy w stanie, poprzez terapię ciała i ducha, wspomóc organizm w samoleczeniu? Zaobserwuj na własnym organizmie, czy odczuwasz dolegliwości z danych narządów i czy wiążą się one z danymi emocjami.

Starosłowiański masaż brzucha

Autoterapia tłumionych emocji

Właściwie wykonany masaż brzucha rozluźnia napięcia i spazmy powstałe na skutek kumulowania się tam negatywnych emocji. Automasaż brzucha to technika, której łatwo się nauczyć i którą można wykonać samemu. Poprawi ona trawienie, metabolizm i funkcjonowanie narządów wewnętrznych. Masaż taki powinien trwać do 30 minut i być wykonywany po godzinie od zjedzenia posiłku. W trakcie zabiegu neurony żołądka wyzwalają benzodiazepiny, które są środkami stosowanymi w celu przeciwlękowym, zwiotczającym mięśnie i poprawiającym zasypianie. Masując brzuch, pozbywamy się także problemów z zaparciami, kamieniami kałowymi, infekcjami, wzdęciami, zaleganiem żółci, przeciążeniem organizmu toksynami. Przeciwwskazaniami do masażu są: choroby nowotworowe, ostra choroba narządów jamy brzusznej, ostry ból, krwotoki wewnętrzne, świeże rany, wczesna ciąża lub ciąża zagrożona, choroby zakrzepowe. Nacisk dłoni na brzuch powinien być bardzo delikatny i nie może wywoływać bólu. Palpacje jednego narządu wykonujemy 2-3 razy. Praca na jednym narządzie wynosi około 90 sekund. Nie przekraczamy tego czasu. Stosujemy odpowiednią kolejność masażu narządów. Zaczynamy od zwieracza Oddiego. To miejsce, gdzie do dwunastnicy dochodzą dwa przewody z wątroby i trzustki Jest to mięsień gładki i gdy się kurczy z powodu przewlekłych zapaleń z towarzyszącymi mu zwłóknieniami lub na skutek silnych emocji, nie następuje prawidłowy przepływ żółci i soków trawiennych, co znacznie pogarsza jakość trawienia pokarmów. Zwieracz Oddiego leży z prawej strony pępka, na linii od pępka do prawego sutka, w odległości 3 palców od pępka.

Po około 90 sekundach lekkiego nacisku powinniśmy odczuć bulgotanie, co będzie wskazywać na rozluźnienie zwieracza. W czasie wykonywania masażu zamykamy oczy i wsłuchujemy się w swoje emocje. Jeśli przy ucisku pojawiają się jakieś odczucia związane z psychiką, nie próbujemy ich tłumić tylko z wydechem staramy się rozluźnić i „rozpuszczać” w ciele.

Drugi w kolejności masażu będzie pęcherzyk żółciowy. Jest to przewód wątrobowy. Leży na linii biegnącej od pępka do końca mostka, pomiędzy dwoma żebrami, bardziej na prawo od mostka. Masaż tych okolic może budzić w nas tłumione uczucia lęku.

Następnie przechodzimy do wątroby, gdzie może gromadzić się złość i smutek. Leży ona w prawym nadbrzuszu. Możemy rytmicznie ją uciskać, pompując i powodując tym samym drenaż i jej oczyszczenie.

Technikę tę łączę z oddechem, podczas którego nabieramy powietrza i wydychamy je trzykrotnie przez zaokrąglone w dziubek usta. Wydech ma być głośny i dźwięczny, w tym czasie uciskamy rytmicznie przeponę i wyobrażamy sobie, że wypuszczamy złość z ciała. Kolejnym etapem będzie wymasowanie jelita grubego.

Będziemy zaczynać od wątroby w dół do prawego kolca biodrowego, następnie od prawego do lewego kolca biodrowego i na końcu, od lewego kolca biodrowego do góry, do lewego nadbrzusza.

Masaż w okolicach kolców biodrowych i zagięć jelita grubego będzie bardzo istotny ze względu na częste spazmy mięśniowe w tych rejonach i blokowanie się przejścia treści pokarmowych. Masaż podbrzusza także może wiązać się z dużym napięciem mięśniowym. Pamiętamy, że jelito grube może ukazywać niepogodzenie się z przeszłością, poczucie winy, apatię, smutek, depresję.

Jeśli w głowie pojawiają się jakieś przykre wspomnienia z przeszłości, uwalniamy je wraz z wydechem. Możemy powtarzać sobie: Mimo że doświadczyłem takich przykrości, wybaczam sobie i innym, kocham i akceptuję siebie.