Wierzę w Kościół - poradnik metodyczny 6 SZP ebook

Wprowadzenie

Oddajemy do rąk katechetów pakiet pomocy do nauczania religii w VI klasie szkoły podstawowej pt. „Wierzę w Kościół”, który stanowi kontynuację pakietu do IV klasy pt. „Jestem chrześcijaninem” i pakietu do V klasy pt. „Wierzę w Boga”. Jest on zarazem częścią tworzonego od podstaw pakietu do nauczania religii pod wspólnym tytułem Z Bogiem na ludzkich drogach pod redakcją ks. Mariana Zająca. Podręczniki tej serii realizują założenia nowej Podstawy programowej katechezy oraz Programu nauczania religii autorstwa Komisji Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski z 2010 roku.

W założeniach teoretycznych tej serii podręczników przyjęto model katechezy antropologiczno-kerygmatycznej, której struktura zakłada, że punkt wyjścia każdej jednostki stanowić będzie sytuacja egzystencjalna adresatów katechezy. Po jej analizie następować będzie przedstawienie orędzia chrześcijańskiego w taki sposób, aby zgodnie z założeniami Podstawy programowej katechezy w ciągu wszystkich etapów edukacyjnych dwukrotnie omówić cały depozyt wiary. Ostatni etap katechezy stanowi życiowa aplikacja przekazanych treści polegająca na wyraźnym budowaniu postaw chrześcijańskich.

Pakiet edukacyjny do VI klasy szkoły podstawowej zawiera następujące elementy składowe:

1. Podręcznik ucznia

2. Poradnik metodyczny dla nauczyciela

3. Karty pracy ucznia

4. Płyta CD dla nauczyciela z materiałami audio, propozycjami pieśni, prezentacjami multimedialnymi, planem edukacyjnym itp.

5. Strona internetowa www.kulkat.pl z multimediami i sukcesywnie rozbudowywanymi alternatywnymi konspektami zajęć w miarę pojawiających się nowych wyzwań edukacyjnych w przyszłości.

Podręcznik ucznia

Podręcznik dla ucznia składa się z 63 odrębnych jednostek tematycznych podzielonych na odpowiednie działy wynikające z Programu nauczania religii. Przewidziano przeprowadzenie dwóch całogodzinnych katechez powtórkowych, po drugim i czwartym dziale programowym. Oprócz treści wynikających bezpośrednio z programu, dodatkowo przewidziano katechezy okolicznościowe związane z programem duszpasterskim Kościoła, czy przygotowujące do ważnych uroczystości kościelno-państwowych i parafialnych itp., według planu dydaktycznego danego katechety i jego autorskiego opracowania. Całość materiału w VI klasie szkoły podstawowej zaplanowana jest łącznie na 66-70 jednostek lekcyjnych. Wydaje się, że taka liczba jest optymalna ze względu na możliwości czasowe w ciągu jednego roku szkolnego. Takie podejście wynika z konieczności (w obecnej koncepcji nauczania religii) łączenia nauczania religii w szkole i roku liturgicznego oraz korelacji katechezy z innymi przedmiotami.

Przyjęte założenia teoretyczne mają odzwierciedlenie w strukturze poszczególnych jednostek katechetycznych. Struktura ta w podręczniku dla ucznia przedstawia się w następujący sposób:

1. Świat, w którym żyję

2. Wiara i życie Kościoła

3. Zapamiętaj

4. Zastosuj

5. Modlitwa

Pierwsza część każdej katechezy poświęcona została różnym problemom i sytuacjom egzystencjalnym przeżywanym przez uczniów w wieku drugiego etapu edukacyjnego. W założeniach autorów ma to ich prowadzić przede wszystkim do zainteresowania się problematyką omawianą na lekcjach religii. Po każdej z nich zamieszczona została krótka refleksja mająca stanowić ukierunkowanie na główne treści katechezy.

Druga część każdej jednostki tematycznej, zatytułowana „Wiara i życie Kościoła”, poświęcona została przedstawieniu najważniejszych treści programowych ustalonych przez Podstawę programową katechezy i Program nauczania religii. Treści zamieszczone w tej części podręcznika są zgodne z oficjalnym, posoborowym nauczaniem Kościoła. W celu zapewnienia jak największej poprawności biblijno-dogmatycznej, podręczniki poddano konsultacji teologicznej ks. prof. dra hab. Mariana Zająca, redaktora całej serii Z Bogiem na ludzkich drogach.

Podręcznik dla ucznia zawiera jeszcze trzy elementy. W części „Zapamiętaj” zawarta została synteza najistotniejszych treści omawianych w czasie katechezy. Część „Zastosuj” poświęcono kształtowaniu postaw religijno-moralnych. Umieszczono w niej refleksje dotyczące osobistej wiary katechizowanych, praktykowania modlitwy, czynnego udziału w liturgii (zwłaszcza Mszy Świętej), dawania odpowiedzi na wezwanie Boga zawarte w Piśmie Świętym czy wrażliwości na potrzebujących. Wyraźne nachylenie katechetyczno-mistagogiczne tej części, ale i pozostałych części w strukturze jednostki, wynika bezpośrednio z programu nauczania zakładającego, że katecheza na II etapie edukacyjnym powinna mieć wymiar mistagogiczny. Ponadto jest zamierzonym wyborem autorów podyktowanym świadomością aktualnej koncepcji nauczania religii w Polsce (katechezy szkolnej) przy jednoczesnym braku systematycznej katechezy parafialnej. W związku z powyższymi faktami katecheza szkolna jawi się jako jedyne środowisko systematycznej formacji chrześcijańskiej, realizującej nie tylko funkcję nauczania i wychowania, ale również wtajemniczenia, choć w znacznie ograniczonym wymiarze, wynikającym ze specyfiki środowiska szkolnego. Każda jednostka katechetyczna zakończona została „Modlitwą” nawiązującą ściśle do tematu jednostki. W zamyśle autorów modlitwy te powinny być odmawiane w czasie lekcji religii w szkole lub indywidualnie przez uczniów.

Konstytutywnym elementem podręcznika dla ucznia jest również jego szata graficzna. W podręczniku „Wierzę w Kościół” każdy dział ma swoją kolorystykę, a poszczególne jednostki zostały zilustrowane zgodnie z podziałem treści na opisane wyżej elementy. Pierwsza część katechezy poświęcona kwestiom egzystencjalnym zawiera również tematycznie dobrane ilustracje. W drugiej części poświęconej wierze i życiu Kościoła zamieszczono natomiast przede wszystkim dobrane tematycznie dzieła wybitnych artystów wszystkich epok. Taki sposób służyć ma przede wszystkim przybliżeniu uczniom dorobku kultury chrześcijańskiej, bez znajomości której nie można zrozumieć historii, a także współczesności Polski i Europy. Szata graficzna ostatniej strony każdej katechezy ma na celu uwypuklenie syntezy najistotniejszych treści, budowanie postaw i wychowanie do modlitwy. Ilustracje mają wzmocnić ten przekaz.

Jedna uwaga szczegółowa. Przy realizacji tematu nr 28 pt. „Bóg stawia wymagania i dodaje mi siły” oraz tematu nr 54 pt. „Pomagam ludziom jak św. Brat Albert” wykorzystano tę samą perykopę ewangeliczną z Ewangelii św. Marka opisującą spotkanie Chrystusa z bogatym młodzieńcem. Ten zabieg dydaktyczny został podyktowany zamiarem wyakcentowania różnych postaw w zależności od tematu, a także położenia nacisku na utrwalenie treści tego ważnego tekstu w świadomości katechizowanego – dziecka przechodzącego w świat nastolatka.

Karty pracy

Integralną część pakietu edukacyjnego do VI klasy szkoły podstawowej stanowią karty pracy z miejscem na notatkę. Tę osobną publikację uzasadniają propozycje metodyczne, które bardzo często odwołują się do różnego rodzaju zadań, diagramów, krzyżówek, wykresów służących przyswojeniu wiadomości religijnych (w niektórych scenariuszach zajęć brakuje bezpośrednich odniesień do konkretnych zadań w kartach pracy – ich wykorzystanie pozostawia się decyzji katechety). Jej forma z założenia jest bardzo prosta i czarno-biała, mająca stanowić alternatywę dla fotokopii dokonywanych przez nauczyciela. Prosta forma podyktowana jest również troską o minimalizację kosztów podręczników, co wydaje się dzisiaj dość istotne.

Poradnik metodyczny

Zgodnie z przyjętymi założeniami scenariusz w poradniku metodycznym dla nauczyciela został skonstruowany w oparciu o następującą strukturę:

I. Założenia edukacyjne

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólne

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza

Umiejętności

3. Metody i techniki

4. Środki dydaktyczne

II. Przebieg katechezy

1. Czynności wstępne

2. Modlitwa

3. Nawiązanie do poprzedniej katechezy

4. Sytuacja egzystencjalna

5. Wiara i życie Kościoła

6. Zastosowanie życiowe

7. Modlitwa śródlekcyjna

8. Podsumowanie treści

9. Notatka

40. Praca domowa

11. Modlitwa

Każdy z powyższych elementów w strukturze jednostki zaznaczono ikonką.

Założenia edukacyjne zostały opracowane według najnowszych wytycznych zarówno Podstawy programowej katechezy, Programu nauczania religii, jak również Podstawy Programowej Kształcenia Ogólnego i rozporządzeń Ministerstwa Edukacji Narodowej. Potwierdza to przede wszystkim sformułowanie celów każdej jednostki lekcyjnej, które spełnia wymóg formułowania celów językiem wymagań. Wyszczególnienie metod i technik oraz środków dydaktycznych dopełnia pierwszą część konspektu każdej lekcji.

Taka forma opracowania założeń edukacyjnych wynika z pragnienia, żeby proponowane materiały stanowiły realną pomoc dla katechetów, którzy zobowiązani przez dyrektorów szkoły muszą respektować najnowsze wytyczne władz oświatowych.

Proponowany przebieg lekcji religii ściśle związany jest ze strukturą podręcznika dla ucznia. Punktem wyjścia jest zawsze sytuacja egzystencjalna i stosowane są różne metody. Ma to na celu zapewnienie pluralizmu metodycznego i większej aktywności uczniów.

Część poradnika zatytułowana „Wiara i życie Kościoła” proponuje różne metody i techniki zapoznania katechizowanych z głównymi treściami jednostki katechetycznej. Przekaz treści katechezy następuje także w oparciu o proponowane metody i techniki multimedialne tj. filmy, prezentacje, ilustracje, które będą dostępne na dołączonej do pakietu edukacyjnego płycie CD lub na stronie internetowej www.kulkat.pl.

W każdym scenariuszu zajęć wyodrębniony został element strukturalny określony jako „Zastosowanie życiowe”. Ma on na celu kształtowanie postaw chrześcijańskich wychowanków oraz wieloaspektowe wprowadzanie w chrześcijaństwo. Z jednej strony ujęcie takie może budzić obawy o możliwości realizacji tych celów w szkole, z drugiej jednak (jak już wspomniano) koncepcja nauczania religii w polskiej szkole zakłada wyraźny wymiar katechetyczno-mistagogiczny i do jego realizacji autorzy i redaktorzy podręczników są zobowiązani.

Przyjęte założenia wzmacnia propozycja „Modlitwy śródlekcyjnej”, która powinna pomóc katechizowanym w przyjęciu orędzia Bożego i podjęciu konkretnych postanowień życiowych. Części w strukturze konspektu „Zastosowanie życiowe” i „Modlitwa śródlekcyjna” w niektórych scenariuszach pojawiają się w zamiennej kolejności.

W punkcie „Zastosowanie życiowe” proponowane są metody o charakterze problemowym, ale także paraliturgicznym i nastawionym na ukazanie piękna chrześcijaństwa i postaw z niego wypływających. Jest to świadomy wybór autorów, którzy są przekonani o dużym znaczeniu sfery wolitywno-emocjonalnej w budowaniu postaw.

Każdą jednostkę kończy „Podsumowanie treści”, propozycja „Notatki” do zeszytu i „Modlitwy” końcowej. Układ taki nawiązuje do sprawdzonych wzorców dydaktycznych i postuluje dokonanie syntezy najważniejszych treści, ich zapisanie oraz sugestie pracy domowej. Zdecydowana większość jednostek tematycznych zawiera propozycję pracy domowej zarówno w zakresie podstawowym, jak i rozszerzonym.

Wyjaśnienia wymaga również forma scenariuszy lekcji. Są one przygotowane w sposób bardzo szczegółowy, często sugerujący nie tylko treści i metody, ale również konkretne sformułowania, których może użyć katecheta. Takie podejście jest świadomym wyborem autorów i redaktorów poradnika. Praktyka dowiodła bowiem, że konspekty w formie luźnych sugestii czy kilku punktów nie spełniają oczekiwań katechetów. Oczywiście, poradnik metodyczny jest tylko propozycją i katecheta może zrealizować lekcję religii w inny sposób. Proponowane scenariusze są jednak całościową wizją konkretnej jednostki lekcyjnej. Dla doświadczonych katechetów stanowić będą zapewne tylko sugestię, ale dają nadzieję, że także niezbyt doświadczeni katecheci wiernie zrealizują przyjęty program.

Redaktorzy wyrażają przekonanie, że zaproponowane scenariusze jednostek pozwalają na pełne zrealizowanie przyjętego tematu.

Płyta CD i strona internetowa www.kulkat.pl

Do pakietu edukacyjnego „Wierzę w Kościół” dołączona jest płyta CD zawierająca następujące elementy: multimedia do wybranych jednostek lekcyjnych (filmy, prezentacje, obrazy, pliki audio, materiały do wydruku, itp.) i plan edukacji rocznej. Alternatywą będzie zamieszczanie tych materiałów na utworzonej na potrzeby pakietu stronie internetowej www.kulkat.pl, na którą będą mogli logować się wszyscy katecheci, bez względu na to z jakich pomocy korzystają.

Autorzy i redaktorzy pakietu edukacyjnego do nauczania religii w VI klasie szkoły podstawowej„Wierzę w Kościół” dołożyli wszelkich starań, aby proponowane pomoce były z jednej strony pożyteczne i atrakcyjne dla uczniów, a z drugiej strony, żeby stanowiły bardzo praktyczne narzędzie pracy dla katechetów. Oczywiście, mamy świadomość, że żadne ludzkie dzieło nie jest doskonałe i jesteśmy otwarci na permanentne udoskonalanie tych materiałów. Praktycznym wyrazem takiego podejścia jest planowane sukcesywne umieszczanie na stronie internetowej alternatywnych konspektów do poszczególnych katechez, a także materiałów multimedialnych do pobierania. W tym wymiarze liczymy bardzo na współpracę katechetów pracujących z tymi pomocami.

Wszystkim katechetom życzymy światła Ducha Świętego na owocną pracę katechetyczno-duszpasterską i edukacyjno-wychowawczą.

ks. Waldemar Janiga

I. Tajemnica Kościoła Chrystusowego

1. Jestem w Kościele na wakacjach i w szkole

I. Założenia edukacyjne

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólne

• Ukazanie założeń programu klasy szóstej – wprowadzenie w historię zbawienia realizującą się w życiu i działalności Kościoła, rozwijanie poczucia przynależności do niego.

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza:

Uczeń:

• Podaje z pamięci tytuł podręcznika do klasy VI.

• Wskazuje najważniejsze treści programu do klasy VI.

Umiejętności:

Uczeń:

• Podaje propozycje zasad pracy na lekcjach w klasie VI.

• Rozpoznaje najważniejsze świątynie katolickie.

3. Metody i techniki

pogadanka, elementy wykładu, praca z podręcznikiem, analiza obrazów, rozsypanka literowa, pisanie regulaminu

4. Środki dydaktyczne

Pismo Święte, podręcznik ucznia, karty pracy

II. Przebieg katechezy

1. Czynności wstępne

Przywitanie się z klasą po wakacjach, sprawdzenie obecności. Jeśli to konieczne, przedstawienie się i poznanie uczniów.

2. Modlitwa

Uwielbienie Pana Boga za czas wakacji zakończone wspólnym odmówieniem modlitwy „Ojcze nasz...”.

3. Nawiązanie do poprzedniej katechezy

Kto pamięta, jak brzmiał tytuł podręcznika do religii w klasie piątej? (Wierzę w Boga) A może ktoś przypomni, jaki był tytuł podręcznika, z którego uczyliśmy się religii w klasie czwartej? (Jestem chrześcijaninem)

Zanim porozmawiamy o tym, co czeka nas w VI klasie, powróćmy myślami do wakacji (uczniowie mogą się podzielić swoimi wrażeniami, np. wg klucza: ciekawi ludzie, ciekawe miejsce, ciekawe wydarzenie).

4. Sytuacja egzystencjalna

Porozmawiajmy o kościołach.

− Kto z was podczas wakacji miał okazję zobaczyć inne kościoły poza swoim parafialnym?

− Który kościół się wam podobał i dlaczego?

Katecheta może podzielić się swoimi doświadczeniami i skorzystać z zamieszczonych w podręczniku zdjęć znanych kościołów w Polsce i za granicą.

W klasie szóstej nie będziemy jednak zajmować się poznawaniem budynków kościelnych, będziemy poznawać Kościół pisany przez duże „K”. Katecheta zapisuje na tablicy temat lekcji.

5. Wiara i życie Kościoła

• W poprzednich klasach poznaliśmy wiele postaci biblijnych. Ze Starego Testamentu dowiedzieliśmy się, jak Pan Bóg wybierał konkretnych ludzi i z nich utworzył naród wybrany, Lud Boży. Z niego miał się wywodzić obiecany Mesjasz. Z Nowego Testamentu czerpiemy wiedzę o życiu i działalności Jezusa Chrystusa, który utworzył Nowy Lud Boży – Kościół.

• Przywołajmy te postaci, rozwiązując zadanie 1 w kartach pracy.

Rozwiązanie:

WPAWEŁPUAMOJŻESZGMARYJAWKSSDFABRAHAMPOIAFAIZAAKSEPIOTRQW

− Co możecie powiedzieć o tych postaciach?

Katecheta podsumowuje tę część lekcji, zwracając uwagę na ciągłość historii zbawienia od Starego Testamentu przez Nowy Testament aż po dzień dzisiejszy, kiedy to dokonuje się nasze zbawienie we wspólnocie Kościoła.

• Odczytanie Pisma Świętego i analiza tekstu

Katecheta prosi, aby jeden z uczniów odczytał słowa Pana Jezusa skierowane do św. Piotra, pozostali śledzą tekst w podręcznikach:

Pan Jezus powiedział do św. Piotra: „Ty jesteś Piotr [czyli Opoka], i na tej Opoce zbuduję Kościół mój, a bramy piekielne go nie przemogą. I tobie dam klucze królestwa niebieskiego; cokolwiek zwiążesz na ziemi, będzie związane w niebie, a co rozwiążesz na ziemi, będzie rozwiązane w niebie” (Mt 16,18-19).

− Co obiecał Pan Jezus św. Piotrowi? (na nim zbuduje Kościół)

− Kto będzie mógł zniszczyć Kościół? (nikt, nawet szatan)

− Co Pan Jezus przekazał Piotrowi? (klucze królestwa niebieskiego)

− Co to oznacza? (Piotr będzie strzegł Kościoła i prowadził go w imieniu Jezusa)

• Katecheta prosi o odczytanie z podręcznika słów papieża Franciszka

„Wszyscy jesteśmy Kościołem! Wszyscy! Począwszy od tego dziecka, które dopiero co zostało ochrzczone, a skończywszy na biskupach, papieżu, wszyscy. Wszyscy jesteśmy Kościołem i wszyscy jesteśmy równi w oczach Boga (…) Niech żyje Święta Matka Kościół! Wszyscy razem: Niech żyje Święta Matka Kościół...!”

http://pl.radiovaticana.va/news/2013/09/11/papież_na_audiencji_środowej:_kochajmy_kościół_tak_jak_nasze_mamy,/pol-727624

− Co papież Franciszek mówi o Kościele, kto go tworzy? (wszyscy ochrzczeni)

− Na kogo wskazuje w swojej wypowiedzi? (ochrzczone dziecko, biskupów, papieża, wszystkich)

− Do jakiego okrzyku zaprosił słuchaczy katechezy? („Niech żyje Święta Matka Kościół...!”)

Katecheta krótko wyjaśnia, że „Kościół jako Matka” oznacza, że powinien być on dla nas bliski, cenny, kochany jak własna matka. Mama urodziła nas, natomiast Kościół „rodzi” nas do życia Bożego, do zbawienia. Zależnie od sytuacji można zaprosić uczniów do naśladowania papieża Franciszka i razem z klasą trzykrotnie zawołać: „Niech żyje Święta Matka Kościół...!”

6. Zastosowanie życiowe

Popatrzcie na temat dzisiejszej lekcji: „Jestem w Kościele na wakacjach i w szkole”. Kościół to wspólnota ludzi kochających Pana Boga, ale także kochająca się nawzajem: „Po tym wszyscy poznają, żeście uczniami moimi, jeśli będziecie się wzajemnie miłowali” (J 13,35). Co możemy zrobić, aby jak najlepiej czuć się w klasie, w swoim towarzystwie? Jakie macie propozycje, abyśmy mogli być dobrą wspólnotą klasową, jednocześnie taką małą komórką Kościoła? Uzupełnijcie w kartach pracy zadanie 2.

− Z jakimi zachowaniami nie możemy się zgodzić? (brak szacunku, chodzenie po klasie, przedrzeźnianie, przerywanie komuś, kto mówi, itd.)

Katecheta podaje uczniom Przedmiotowy System Oceniania.

7. Modlitwa śródlekcyjna

Wyznajmy teraz wiarę w to, że w Kościele świętym działa Pan Bóg. Niech ta modlitwa będzie naszą prośbą o dobre owoce nauki religii w klasie VI. Odmówmy wspólnie „Wierzę w Boga”, a w czasie słów „święty Kościół powszechny” pochylmy wszyscy głowy na znak szacunku.

8. Podsumowanie treści

− Co jest zasadniczą treścią programu nauczania religii w klasie VI? (wspólnota Kościoła; sposób, w jaki Pan Bóg prowadzi ludzi do zbawienia w Kościele)

− Jaki tytuł nosi nasz podręcznik? (Wierzę w Kościół)

− Jakie znane na świecie kościoły (świątynie) rozpoznalibyście? (bazylika św. Piotra w Rzymie, Bożego Miłosierdzia w Krakowie, Opatrzności Bożej w Warszawie i oczywiście swój kościół parafialny)

− Jakimi zasadami będziemy się kierować w czasie nauki w VI klasie? (uczniowie podają zasady zgodnie z wykonanym ćwiczeniem w kartach pracy)

Uczniowie zamykają podręczniki i wykonują zadanie 3 w kartach pracy.

9. Notatka

Można podyktować podstawowe zasady Przedmiotowego Systemu Oceniania.

W klasie VI będziemy coraz bardziej poznawali Kościół. Jest on Nowym Ludem Bożym, który założył Jezus Chrystus i stale wspiera go mocą Ducha Świętego. W Kościele każdy człowiek może liczyć na pomoc w drodze do zbawienia.

10. Praca domowa

Pomódl się za papieża i za Kościół, możesz wykorzystać podręcznik i powtórzyć modlitwę z końca lekcji.

11. Modlitwa

Podręcznik: katecheta wyznacza 4 osoby, które odczytają poszczególne wezwania, klasa zaś wspólnie odpowiada słowami papieża Franciszka: „Niech żyje Święta Matka Kościół!”

− Módlmy się za Kościół święty, aby ludziom na całym świecie pomagał w drodze do zbawienia – „Niech żyje Święta Matka Kościół!”

− Módlmy się za Kościół święty, aby nasze rodziny znajdowały w nim oparcie na trudy i zmartwienia codziennego życia – „Niech żyje Święta Matka Kościół!”

− Módlmy się za Kościół święty, aby wiernie przekazywał naukę, jaką nam zostawił Pan Jezus w Piśmie Świętym – „Niech żyje Święta Matka Kościół!”

− Módlmy się za naszego papieża oraz za wszystkich biskupów, aby prowadzili wspólnotę Kościoła w nauce wiernej Ewangelii i przykazaniu miłości – „Niech żyje Święta Matka Kościół!”

2. Zesłanie Ducha Świętego – narodziny Kościoła

I. Założenia edukacyjne

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólne

• Pogłębienie znajomości treści związanych z biblijnym opowiadaniem o zesłaniu Ducha Świętego.

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza:

Uczeń:

• Wymienia znaki towarzyszące zesłaniu Ducha Świętego.

• Podaje gdzie, kiedy i na kogo zstąpił Duch Święty.

• Wymienia skutki zesłania Ducha Świętego.

Umiejętności:

Uczeń:

• Opowiada własnymi słowami o wydarzeniu zesłania Ducha Świętego.

• Wskazuje na znaczenie Ducha Świętego w życiu współczesnych chrześcijan.

3. Metody i techniki

wykład, pogadanka, pantomima, odsłuch Dz 2,1-13, pogadanka, analiza tekstu biblijnego, analiza wypowiedzi papieża

4. Środki dydaktyczne

Pismo Święte, podręcznik ucznia, karty pracy, komputer z głośnikami i dostępem do Internetu

II. Przebieg katechezy

1. Czynności wstępne

Sprawdzenie obecności, wyciszenie klasy, przygotowanie komputera – wyszukanie właściwych stron w Internecie.

2. Modlitwa

„Duchu Święty, który oświecasz…”

3. Nawiązanie do poprzedniej katechezy

− Co będzie zasadniczą treścią nauki religii w klasie VI? (Kościół)

− Co Pan Jezus powiedział do Piotra? (że na nim zbuduje swój Kościół)

− Jakimi sławami papież Franciszek zwrócił się do ludzi, zapraszając ich do poruszającego okrzyku? (Wszyscy jesteśmy Kościołem; Niech żyje Święta Matka Kościół!)

4. Sytuacja egzystencjalna

• Chyba wszyscy znają angielskie słowo „NEW”, czyli „nowy”.

− Gdzie można spotkać taki napis? (na produktach spożywczych, zabawkach, książkach, filmach, grach komputerowych, itd.)

Rzeczywiście, ciągle powstaje coś nowego: nowe wynalazki, nowe, szybsze samochody, nowe telefony, procesory, samoloty, nowe autostrady, nowe budynki, nowe napoje.

Katecheta może nawiązać do zdjęć z podręcznika. Warto też porozmawiać o najbliższym świecie katechizowanych (w kraju, w mieście, czy w wiosce, a nawet w szkole i w klasie: o tym, co jest nowe; jak zaczęło to funkcjonować).

• Postawienie problemu katechezy: dziś porozmawiamy o narodzinach Kościoła, o chwili, która sprawiła, że Kościół, Nowy Lud Boży, przez wszystkie czasy pozostaje nowością! Zastanówmy się, dlaczego Kościół nigdy się nie zestarzeje?

5. Wiara i życie Kościoła

• Wykonajcie zadanie 1 w kartach pracy. Można je zatytułować: „Skrócone dzieje Kościoła”.

• Zanim nastąpiło zesłanie Ducha Świętego, Pan Jezus zapowiadał Jego nadejście, mówił że Duch Święty, Pocieszyciel, który przyjdzie, pomoże w głoszeniu Dobrej Nowiny o zbawieniu wszystkim narodom. Popatrzcie do podręcznika. Uczniowie głośno odczytują dwa fragmenty: J 14,16-17a; 15,26.

„Ja zaś będę prosił Ojca, a innego Parakleta da wam, aby z wami był na zawsze – Ducha Prawdy” (J 14,16-17a).

„Gdy jednak przyjdzie Paraklet, którego Ja wam poślę od Ojca, Duch Prawdy, który od Ojca pochodzi, On zaświadczy o Mnie” (J 15,26).

Katecheta krótko podkreśla fakt stopniowego przygotowywania apostołów na przyjście Ducha Świętego.

• Katecheta zaprasza uczniów do udziału w krótkiej pantomimie pt. „Burza”. Jeden uczeń lub dwóch uczniów naśladuje dźwięki burzy – od delikatnego powiewu, który narasta, aż do głośnego gwizdania i potężnego szumu. W tym czasie pozostali stają się lasem: z wyciągniętymi rękami kołyszą się, dostosowując się do siły wiatru.

Katecheta podsumowuje ćwiczenie. Stwierdza, że chociaż wiatru nie widać, to jednak wyraźnie widać jego skutki (nawiązuje do „kołyszących się drzew”, czyli uczniów w trakcie pantomimy).

• Katecheta zaprasza do wysłuchania biblijnej historii zesłania Ducha Świętego (Dz 2,1-13). Uczniowie usłyszą o gwałtownym szumie, uderzeniu wiatru, ale mają zwrócić uwagę jeszcze na inne zewnętrzne znaki towarzyszące temu wydarzeniu.

• Analiza tekstu

− Jakie zewnętrzne znaki towarzyszyły zesłaniu Ducha Świętego? (szum, jakby uderzenie gwałtownego wiatru, języki jakby z ognia)

− W jakim dniu miało miejsce całe wydarzenie? (w dniu Pięćdziesiątnicy)

− Na kogo zstąpił Duch Święty? (na apostołów)

− Na kogo jeszcze? Jaka ważna osoba modliła się z apostołami? (Maryja)

− Gdzie to się wydarzyło? Tego nie ma w usłyszanym tekście biblijnym, ale z innego wiadomo, że w tym samym miejscu co Ostatnia Wieczerza (w Wieczerniku).

− Co się dzieje bezpośrednio po tym wydarzeniu? (wszyscy zostali napełnieni Duchem Świętym i „zaczęli mówić obcymi językami”)

− Jak odbierali te zdarzenia świadkowie, ludzie z różnych krain? (ludzie różnych języków rozumieją apostołów, jakby głosili w ich własnym języku; dziwili się)

Zesłanie Ducha Świętego możemy uznać za narodziny Kościoła.

• Popatrzmy, co się dzieje dalej? Jakie są skutki zesłania Ducha Świętego? Odczytujemy kolejny fragment Pisma Świętego. Można wykorzystać podręcznik i przeczytać tekst z podziałem na role (kolor czarny – narrator; kolor zielony – Piotr; kolor czerwony – ludzie w Jerozolimie)

• Analiza tekstu

− W jaki sposób przemawia Piotr: z lękiem czy odważnie? (odważnie)

− O czym mówi Piotr, co jest treścią przemówienia? (mówi jako świadek o śmierci i zmartwychwstaniu Jezusa)

− Do czego wzywa słuchaczy? (do nawrócenia i przyjęcia chrztu)

− Jaką przy tym składa obietnicę? (że otrzymają Ducha Świętego)

− Jaka była reakcja ludzi na słowa Piotra? (około 3 000 ludzi przyjęło chrzest)

Możemy zatem uznać, że bezpośrednimi skutkami zesłania Ducha Świętego były: dar języków, odwaga głoszenia nauki przez Piotra i Apostołów oraz liczne nawrócenia. Można powiedzieć, że rzeczywiście był to wielki powiew Ducha, skoro zrodził aż takie owoce wystąpienia Piotra. Apostołowie rozpoczynają odważnie publicznie głosić prawdę o zmartwychwstaniu Jezusa Chrystusa.

6. Zastosowanie życiowe

Popatrzcie do podręcznika na zdjęcie w części „Zastosuj”. Są ludzie, którzy z różnych powodów boją się przyznać do wiary w Pana Jezusa. Są tacy, którzy czują, że ich wiara jest bardzo słaba, są inni, którzy nie mają sił, aby starać się być lepszymi, itd. Spróbujcie, wykorzystując słowa papieża Benedykta XVI z podręcznika oraz wiadomości z dzisiejszej lekcji, wskazać na znaczenie Ducha Świętego w życiu współczesnych chrześcijan.

Papież mówi: „Kościół jest zawsze młody! Kościół wam ufa. Liczy na was. Bądźcie młodzi w Kościele! Bądźcie młodzi wraz z Kościołem! Kościół potrzebuje waszego entuzjazmu i waszej kreatywności!”

Benedykt XVI, Spotkanie z młodzieżą, Liban 2012, http://www.vatican.va/holy_father/benedict_xvi/speeches/2012/september/documents/hf_ben-xvi_spe_20120915_giovani_pl.html

− Jaki jest Kościół? (zawsze młody)

− Co jeszcze powiedział papież do młodzieży? (liczy na młodzież i na jej entuzjazm)

− Ile lat ma Kościół założony przez Pana Jezusa? (ok. 2000 lat)

− Dlaczego papież mówi, że Kościół jest zawsze młody? Dzięki komu tak się dzieje? (dzięki Duchowi Świętemu, który jest w nim obecny)

Każdy z nas może liczyć na pomoc Ducha Świętego. Kiedy szczególnie przychodzi On do nas, dowiecie się, rozwiązując zadanie 2 w kartach pracy.

Rozwiązanie: chrzest, bierzmowanie

− Kiedy Duch Święty zstępuje ze szczególną mocą na ludzi? (podczas chrztu i bierzmowania)

− Kiedy jeszcze przychodzi nam z pomocą? (w Eucharystii i wszystkich sakramentach, w modlitwie, w słowie Bożym)

7. Modlitwa śródlekcyjna

Piosenka „Swojego Ducha, Panie, wylej na nas dziś” lub „Niech nas ogarnie łaska, Panie, Twa, Duch Twój Święty niech dotknie nas” (dostępne w serwisie youtube.com)

8. Podsumowanie treści

− Kto spróbuje opowiedzieć, jak Pismo Święte opisuje zesłanie Ducha Świętego?

− Jakie znaczenie ma Duch Święty w życiu współczesnych chrześcijan? (dodaje odwagi, umacnia w wierze, w prostych, codziennych sytuacjach potrafimy żyć jak uczniowie Pana Jezusa)

Uczniowie wykonują zadanie 3 w kartach pracy.

9. Notatka

Pan Jezus obiecał apostołom, że ześle Ducha Świętego. Stało się to w dniu Pięćdziesiątnicy w Wieczerniku. Wydarzeniu towarzyszył gwałtowny szum wiatru oraz języki ognia nad głowami apostołów i Maryi. Od tamtej chwili Duch Święty umacnia wspólnotę Kościoła w wyznawaniu wiary w Jezusa zmartwychwstałego.

10. Praca domowa

• Znajdź w książeczce do nabożeństwa modlitwę do Ducha Świętego i pomódl się nią.

• Wyszukaj w Internecie pieśni lub piosenki o Duchu Świętym i utwórz listę trzech twoim zdaniem najpiękniejszych.

• Będąc w Kościele, podejdź do chrzcielnicy i podziękuj za swój chrzest oraz obecność Ducha Świętego w Twoim życiu od tamtego momentu.

11. Modlitwa

„O Stworzycielu Duchu, przyjdź…”

3. Życie pierwszych chrześcijan wzorem dla wspólnoty Kościoła

I. Założenia edukacyjne

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólne

• Ukazanie pierwszych wspólnot chrześcijańskich jako wzoru dla dzisiejszego Kościoła.

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza:

Uczeń:

• Tłumaczy pojęcie „łamanie chleba”.

• Interpretuje tekst: „Trwali oni w nauce Apostołów i we wspólnocie, w łamaniu chleba i w modlitwach” (Dz 2,42).

Umiejętności:

Uczeń:

• Opisuje własnymi słowami życie pierwszych wspólnot chrześcijan.

• Wskazuje na znaczenie Ducha Świętego w życiu współczesnych chrześcijan.

3. Metody i techniki

pogadanka, wykład, układanie pytań, nauczyciel w roli, analiza tekstu biblijnego, praca z podręcznikiem, analiza porównawcza, śpiew, aktywizacja z zapałkami

4. Środki dydaktyczne

Pismo Święte, podręcznik ucznia, karty pracy, komputer z głośnikami i dostępem do Internetu, pudełko z zapałkami

II. Przebieg katechezy

1. Czynności wstępne

Sprawdzenie obecności, przygotowanie stron internetowych.

2. Modlitwa

„Duchu Święty, który oświecasz…” lub jedna z piosenek z ostatniej katechezy, o ile uczniowie dobrze ją znają: „Swojego Ducha” lub „Niech nas ogarnie”.

3. Nawiązanie do poprzedniej katechezy

Na ostatniej lekcji wykonaliśmy ćwiczenie, które można nazwać „skrócone dzieje Kościoła”. Kto przypomni, jak Pan Bóg doprowadził do powstania Kościoła? (tworzy naród wybrany; przez proroków zapowiada przyjście Mesjasza i ustanowienie nowego Ludu Bożego; Pan Jezus powołuje Apostołów, którym obiecuje posłanie Ducha Świętego; Duch Święty zstępuje na Apostołów i Matkę Najświętszą)

− Kto opowie nam o zesłaniu Ducha Świętego? (uczeń opowiada, katecheta uzupełnia, a następnie zapowiada, że dziś poznamy dalszy rozwój Kościoła)

4. Sytuacja egzystencjalna

• Pogadanka

Katecheta, korzystając z podręcznika, wychodzi od określenia „za naszych czasów”. Rozmawia z uczniami, od kogo słyszą podobne słowa oraz czego dotyczą wspomnienia dorosłych. Może także sam podzielić się z uczniami, że np. „za naszych czasów” na religię chodziliśmy do salek katechetycznych przy parafii, itd.

Warto odwołać się do zdjęć w podręczniku: Polska reprezentacja piłki nożnej „kiedyś”: postrach najsilniejszych drużyn na świecie. A także „dziś”: Polska na 69. miejscu w rankingu FIFA (dane z 17 października 2013 r.). Na kolejnych dwóch zdjęciach w podręczniku widać Kraków współczesny oraz sprzed lat. Katecheta zwraca uwagę, że niekiedy określenie „za naszych czasów” może nawet denerwować, ale jednak warto wydobyć jakiś pożytek z porównania współczesności z tym, jak było kiedyś. Dla chrześcijanina szczególnie ważne jest dotarcie do wspomnień z czasów apostolskich.

• Zadanie 1 z kart pracy

Konferencja prasowa z Apostołami. Zachęcamy uczniów, aby wczuli się w rolę dziennikarzy i zadali pytania Apostołom, które dla nich samych byłyby ciekawe, pomocne w pogłębieniu wiary w Pana Jezusa, a także pomogły w wierze innym, także tym poszukującym. Katecheta może następnie metodą „nauczyciel w roli” zaimprowizować odpowiedź na najciekawsze pytania.

• Katecheta podsumowuje i stawia problem katechezy

W wielu dziedzinach życia interesujące jest porównanie tego, co mamy dziś, z tym, co było wcześniej. Podobnie jest z naszą wiarą. Dla wyznawania wiary „dziś” we wspólnocie Kościoła, ogromne znaczenie ma to, jak Kościół żył „kiedyś”, krótko po zesłaniu Ducha Świętego. I o tym porozmawiamy na dzisiejszej katechezie.

5. Wiara i życie Kościoła

W kartach pracy znajduje się ważne zdanie z Pisma Świętego. Opisuje ono, w wielkim skrócie, życie pierwszych chrześcijan. Aby dobrze je zrozumieć i zapamiętać to, co najważniejsze, wykonajcie zadanie 2 w kartach pracy.

• Zadanie 2 z kart pracy

Rozwiązanie z kart pracy:

• Odczytanie i analiza tekstu Dz 2,42-47.

Sięgnijmy do Pisma Świętego (zob. podręcznik), aby odczytać cały fragment z Dziejów Apostolskich o życiu pierwszych chrześcijan. Zwróćcie uwagę na nowe elementy, których nie było w ćwiczeniu.

Jeden z uczniów odczytuje Dz 2,42-47.

− Jakie nowe elementy pojawiają się w tym tekście? (wspólnota majątku, rozdzielanie dóbr według potrzeby, liczba wierzących codziennie się powiększała)

− Czego się dowiadujemy o dobrach materialnych? (wszystko mieli wspólne, a majątki i dobra rozdzielali każdemu według potrzeby)

− Gdzie i po co chrześcijanie codziennie się spotykali? (w świątyni, na modlitwie)

− W jakich miejscach odbywało się „łamanie chleba”? (po domach)

− Jak ludzie odnosili się do chrześcijan? (z życzliwością)

• Odczytanie i analiza tekstu Dz 4,32-35.

Posłuchajmy jeszcze jednego tekstu o życiu pierwszych chrześcijan. Uczeń odczytuje Dz 4,32-35, a pozostali śledzą tekst w podręcznikach. Katecheta pyta:

− Co szczególnie podkreśla tekst? (wspólnotę dóbr, wszystko mieli wspólne)

− O czym Apostołowie świadczyli z wielką mocą? (o zmartwychwstaniu Pana Jezusa)

− Co robili właściciele pól albo domów? (sprzedawali je i składali pieniądze Apostołom)

− W jaki sposób Apostołowie rozdzielali dobra? (każdemu według potrzeby)

− Co ożywiało wszystkich wierzących? („jeden duch i jedno serce”)

− Jak możemy rozumieć te słowa? Co one podkreślają? (jedność między pierwszymi chrześcijanami)

• Praca z podręcznikiem

Następnie uczniowie w ciszy czytają tekst z podręcznika i odpowiadają na pytania:

− Na czym polegała wyjątkowość życia chrześcijan na tle ludzi tamtej epoki? (wszyscy byli braćmi i siostrami, bez podziału na bogatych i biednych; dzielili się; pomagali sobie; gromadzili się na „łamaniu chleba”; opiekowali się sierotami i wdowami; przyjmowali podróżnych, itd.)

• Podsumowanie wypowiedzi uczniów

− Skąd wypływa źródło takiego stylu życia?

− Dlaczego postępowanie chrześcijan tak radykalnie różniło się od postępowania innych ludzi?

− Skąd czerpali moc do takiego życia? (od Ducha Świętego)

Opis życia pierwszych wspólnot chrześcijańskich jest zaproszeniem dla nas, abyśmy otwierali się na Ducha Świętego i życiem głosili przykazanie miłości Boga i bliźniego.

6. Zastosowanie życiowe

• Propozycja 1:

W Dziejach Apostolskich czytaliśmy: „Jeden duch i jedno serce ożywiały wszystkich wierzących”. Kto z was słyszał o koncercie „Jednego serca jednego ducha”? (jeżeli uczniowie nie słyszeli, katecheta opowiada o inicjatywie uwielbienia, która odbywa się corocznie w Rzeszowie w Boże Ciało i gromadzi kilkanaście tysięcy ludzi; zob. www.jednegoserca.pl)

Katecheta uczy tekstu poniższej piosenki i zachęca uczniów do wspólnego śpiewu, po czym wykonują oni zadanie 3 w kartach pracy.

Rozwiązanie (cały tekst piosenki; http://www.spiewnik.fogi.pl/teksty/1065,czcijmy_jezusa_czcijmy_go):

Czcijmy Jezusa, czcijmy go,

Czcijmy Jezusa, czcijmy go / 2x

Powstał z martwych / 2x

I on żyje na wieki już

Powstał z martwych / 2x 

Więc razem się radujmy / 3x

Świętując zmartwychwstania dzień

Słowa i muzyka Gary Oliver

Zatrzymajmy się przy słowach piosenki:

− Do czego one wzywają? (do oddania czci Panu Jezusowi)

− Porównajcie tekst piosenki z omawianymi fragmentami Dziejów Apostolskich. Co je łączy? Odnajdźcie te fragmenty. (świadczenie o zmartwychwstaniu Jezusa; radość; wspólnota)

− Jak rozumieć słowa: „świętując zmartwychwstania dzień”? (chodzi o świętowanie niedzieli)

− Co to oznacza? (uczestniczenie we Mszy Świętej, czas dla Pana Boga i rodziny)

O przeżywaniu niedzieli będziemy jeszcze mówić w klasie szóstej na osobnej katechezie. Na dzisiejszej lekcji poznawaliśmy, jak wyglądało życie pierwszych chrześcijan. Ono ma być wzorem dla wspólnoty Kościoła także dzisiaj. Zastanówcie się:

− W jaki sposób moglibyśmy naśladować pierwszych chrześcijan? Podajcie konkretne przykłady do zastosowania w parafii? (np. zaangażowanie w dzieła „Caritas”; radosne przeżywanie Eucharystii; traktowanie innych ludzi jak braci i siostry; odwiedzanie i pomoc chorym, itd.)

• Propozycja 2:

Dynamika z zapałkami – katecheta wybiera jakiegoś ucznia z klasy i prosi, aby złamał zapałkę. Następnie prosi o złamanie pęku zapałek z całego pudełka (nie da rady!). W podsumowaniu podkreśla siłę i moc wspólnoty. Zadaje powyższe pytanie: „W jaki sposób moglibyśmy naśladować pierwszych chrześcijan?”. Konkluduje, że wszelkie dobre dzieła mają szczególną moc, kiedy wykonuje je wspólnota. Jeśli wystarczy czasu, można także odnieść się do uczynków miłosierdzia co do ciała i co do duszy, jako przypomnienie treści z klasy czwartej.

7. Modlitwa śródlekcyjna

Piosenka „Duch Święty niech jednoczy nas…” (tekst w podręczniku). Warto wykorzystać teledysk w wykonaniu „Małego Chóru Wielkich Serc” (dostępny w serwisie youtube.com). Można także uwielbić radośnie Pana Boga piosenką z katechezy „Czcijmy Jezusa”.

8. Podsumowanie treści

− Co w starożytności poganie mówili o chrześcijanach? („Zobaczcie, jak oni się miłują”)

− Jak wyglądało życie pierwszych wspólnot chrześcijańskich? (uczeń opowiada o życiu chrześcijan)

− Kto wyjaśni własnymi słowami fragment z Dziejów Apostolskich: „Trwali oni w nauce Apostołów i we wspólnocie, w łamaniu chleba i w modlitwach”? (uczeń interpretuje tekst)

− Jakie jest znaczenie Ducha Świętego w życiu współczesnych chrześcijan? (dzięki Niemu ludzie tworzą prawdziwą wspólnotę, świadczącą o zmartwychwstałym Panu Jezusie, potrafią prawdziwie kochać bliźniego)

9. Notatka

Kościół stara się naśladować pierwszych chrześcijan w:

− radosnym świadczeniu o zmartwychwstałym Chrystusie,

− zachowywaniu nauki Apostołów,

− wspólnej modlitwie, zwłaszcza Eucharystii,

− traktowaniu innych jak braci i siostry,

− dzieleniu się z biedniejszymi.

10. Praca domowa

− Pomódl się za współczesnych apostołów głoszących naukę Chrystusa – szczególnie za papieża.

− Pomyśl o kimś smutnym, potrzebującym pomocy z najbliższego otoczenia i zastanów się, jak mógłbyś mu sprawić odrobinę radości (np. podziel się czymkolwiek, choćby swoim czasem).

11. Modlitwa

„Będziesz miłował Pana Boga swego…”

4. Święty Piotr – opoką Kościoła

I. Założenia edukacyjne

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólne

• Poznanie życiorysu św. Piotra i jego działalności.

• Wskazanie na szczególną rolę św. Piotra w posłannictwie Chrystusa.

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza:

Uczeń:

• Wyjaśnia, kim był św. Piotr.

• Podejmuje refleksję nad tym, że św. Piotr został wybrany do wyjątkowej misji.

• Interpretuje fragmenty Pisma Świętego odnoszące się do misji św. Piotra.

Umiejętności:

Uczeń:

• Podejmuje refleksję nad misją Chrystusa, kontynuowaną przez apostołów i następców.

• Dostrzega Boże działanie w tworzeniu struktury Kościoła.

• Podejmuje modlitwę za papieża, następcę św. Piotra.

3. Metody i techniki

praca z tekstem, analiza tekstu biblijnego, pogadanka

4. Środki dydaktyczne

Pismo Święte, podręcznik ucznia, karty pracy, tablica

II. Przebieg katechezy

1. Czynności wstępne

Przywitanie się z uczniami i sprawdzenie obecności.

2. Modlitwa

„Wierzę w Ciebie, Boże żywy…”

3. Nawiązanie do poprzedniej katechezy

– Co charakteryzowało pierwszych chrześcijan, że są nieocenionym wzorem wspólnoty Kościoła?

4. Sytuacja egzystencjalna

• Na tablicy katecheta pisze słowa: prezydent, sołtys, dyrektor, przewodniczący, wójt, burmistrz. Następnie zadaje uczniom pytanie: Co łączy te osoby? (stoją na czele jakiejś społeczności)

• Pogadanka

– Czy można mówić, że ktoś stoi na czele Kościoła? (tak)

– Kto zatem stoi na czele Kościoła? (papież)

– Jak ma na imię obecny papież? (Franciszek)

– Jak miał na imię pierwszy papież? (Piotr)

– Kto wybrał go na papieża? (Pan Jezus)

• Zapowiedź tematu

Dziś będziemy rozmawiać o św. Piotrze. Popatrzymy na jego życie i szczególne wybranie przez Jezusa do pełnienia wyjątkowej misji.

5. Wiara i życie Kościoła

• Praca w grupach

Katecheta dzieli klasę na 3 grupy. Każda z nich otrzymuje kilka (4–5) fragmentów Pisma Świętego. Uczniowie przyporządkowują je do odpowiedniej rubryki w tabelce i wypisują cechę charakterystyczną św. Piotra.

Teksty biblijne do pracy w grupach (płyta CD)

Mt, 4,18-20

Przechodząc obok Jeziora Galilejskiego, [Jezus] ujrzał dwóch braci: Szymona, zwanego Piotrem, i brata jego, Andrzeja, jak zarzucali sieć w jezioro; byli bowiem rybakami. I rzekł do nich: «Pójdźcie za Mną, a uczynię was rybakami ludzi». Oni natychmiast zostawiwszy sieci, poszli za Nim.

Mt 14,26-31

Uczniowie, zobaczywszy Go kroczącego po jeziorze, zlękli się, myśląc, że to zjawa, i ze strachu krzyknęli. Jezus zaraz przemówił do nich: «Odwagi! To Ja jestem, nie bójcie się!» Na to odezwał się Piotr: «Panie, jeśli to Ty jesteś, każ mi przyjść do siebie po wodzie!» A On rzekł: «Przyjdź!» Piotr wyszedł z łodzi i krocząc po wodzie, podszedł do Jezusa. Lecz na widok silnego wiatru uląkł się i gdy zaczął tonąć, krzyknął: «Panie, ratuj mnie!» Jezus natychmiast wyciągnął rękę i chwycił go, mówiąc: «Czemu zwątpiłeś, człowiecze małej wiary?»

Mt 16,13-19

Gdy Jezus przyszedł w okolice Cezarei Filipowej, pytał swych uczniów: «Za kogo ludzie uważają Syna Człowieczego?». A oni odpowiedzieli: «Jedni za Jana Chrzciciela, inni za Eliasza, jeszcze inni za Jeremiasza albo za jednego z proroków». Jezus zapytał ich: «A wy za kogo Mnie uważacie?» Odpowiedział Szymon Piotr: «Ty jesteś Mesjasz, Syn Boga żywego».

Na to Jezus mu rzekł: «Błogosławiony jesteś, Szymonie, synu Jony. Albowiem nie objawiły ci tego ciało i krew, lecz Ojciec mój, który jest w niebie. Otóż i Ja tobie powiadam: Ty jesteś Piotr [czyli Opoka], i na tej opoce zbuduję Kościół mój, a bramy piekielne go nie przemogą. I tobie dam klucze królestwa niebieskiego; cokolwiek zwiążesz na ziemi, będzie związane w niebie, a co rozwiążesz na ziemi, będzie rozwiązane w niebie».

Mt 17,1-4

Po sześciu dniach Jezus wziął z sobą Piotra, Jakuba oraz brata jego, Jana, i zaprowadził ich na górę wysoką, osobno. Tam przemienił się wobec nich: twarz Jego zajaśniała jak słońce, odzienie zaś stało się białe jak światło. A oto ukazali się im Mojżesz i Eliasz, rozmawiający z Nim. Wtedy Piotr rzekł do Jezusa: «Panie, dobrze, że tu jesteśmy; jeśli chcesz, postawię tu trzy namioty: jeden dla Ciebie, jeden dla Mojżesza i jeden dla Eliasza».

Mt 18,21-22

Wtedy Piotr podszedł do Niego i zapytał: «Panie, ile razy mam przebaczyć, jeśli mój brat zawini względem mnie? Czy aż siedem razy?» Jezus mu odrzekł: «Nie mówię ci, że aż siedem razy, lecz aż siedemdziesiąt siedem razy».

Mt 26,33-40

Odpowiedział Mu Piotr: «Choćby wszyscy zwątpili w Ciebie, ja nigdy nie zwątpię». Jezus mu rzekł: «Zaprawdę, powiadam ci: Jeszcze tej nocy, zanim kogut zapieje, trzy razy się Mnie wyprzesz». Na to Piotr: «Choćby mi przyszło umrzeć z Tobą, nie wyprę się Ciebie». Podobnie też mówili wszyscy uczniowie. Wtedy przyszedł Jezus z nimi do posiadłości, zwanej Getsemani, i rzekł do uczniów: «Usiądźcie tu, Ja tymczasem odejdę i tam się pomodlę». Wziąwszy z sobą Piotra i dwóch synów Zebedeusza, począł się smucić i odczuwać trwogę. Wtedy rzekł do nich: «Smutna jest dusza moja aż do śmierci; zostańcie tu i czuwajcie ze Mną!» I odszedłszy nieco do przodu, padł na twarz i modlił się tymi słowami: «Ojcze mój, jeśli to możliwe, niech Mnie ominie ten kielich. Wszakże nie jak Ja chcę, ale jak Ty [niech się stanie]!» Potem przyszedł do uczniów i zastał ich śpiących. Rzekł więc do Piotra: «Tak [oto] nie mogliście jednej godziny czuwać ze Mną?»

J 1,37-42

Dwaj uczniowie usłyszeli, jak mówił, i poszli za Jezusem. Jezus zaś, odwróciwszy się i ujrzawszy, że oni idą za Nim, rzekł do nich: «Czego szukacie?» Oni powiedzieli do Niego: «Rabbi! – to znaczy: Nauczycielu – gdzie mieszkasz?» Odpowiedział im: «Chodźcie, a zobaczycie». Poszli więc i zobaczyli, gdzie mieszka, i tego dnia pozostali u Niego. Było to około godziny dziesiątej. Jednym z dwóch, którzy to usłyszeli od Jana i poszli za Nim, był Andrzej, brat Szymona Piotra. Ten spotkał najpierw swego brata i rzekł do niego: «Znaleźliśmy Mesjasza» – to znaczy: Chrystusa. I przyprowadził go do Jezusa. A Jezus, wejrzawszy na niego, rzekł: «Ty jesteś Szymon, syn Jana, ty będziesz nazywał się Kefas – to znaczy: Piotr».

J 6,66-69

Od tego czasu wielu uczniów Jego odeszło i już z Nim nie chodziło. Rzekł więc Jezus do Dwunastu: «Czyż i wy chcecie odejść?» Odpowiedział Mu Szymon Piotr: «Panie, do kogóż pójdziemy? Ty masz słowa życia wiecznego. A myśmy uwierzyli i poznali, że Ty jesteś Świętym Bożym».

J 21,14-19

To już trzeci raz Jezus ukazał się uczniom od chwili, gdy zmartwychwstał. A gdy spożyli śniadanie, rzekł Jezus do Szymona Piotra: «Szymonie, synu Jana, czy miłujesz Mnie więcej aniżeli ci?» Odpowiedział Mu: «Tak, Panie, Ty wiesz, że Cię kocham». Rzekł do niego: «Paś baranki moje». I znowu, po raz drugi, powiedział do niego: «Szymonie, synu Jana, czy miłujesz Mnie?» Odparł Mu: «Tak, Panie, Ty wiesz, że Cię kocham». Rzekł do niego: «Paś owce moje». Powiedział mu po raz trzeci: «Szymonie, synu Jana, czy kochasz Mnie?» Zasmucił się Piotr, że mu po raz trzeci powiedział: «Czy kochasz Mnie?» I rzekł do Niego: «Panie, Ty wszystko wiesz, Ty wiesz, że Cię kocham». Rzekł do niego Jezus: «Paś owce moje. Zaprawdę, zaprawdę, powiadam ci: Gdy byłeś młodszy, opasywałeś się sam i chodziłeś, gdzie chciałeś. Ale gdy się zestarzejesz, wyciągniesz ręce swoje, a inny cię opasze i poprowadzi, dokąd nie chcesz». To powiedział, aby zaznaczyć, jaką śmiercią uwielbi Boga. A wypowiedziawszy to rzekł do niego: «Pójdź za Mną!»

Dz 2,14-17

Wtedy stanął Piotr razem z Jedenastoma i przemówił do nich donośnym głosem: «Mężowie Judejczycy i wszyscy mieszkańcy Jeruzalem, przyjmijcie do wiadomości i posłuchajcie uważnie mych słów! Ci ludzie nie są pijani, jak przypuszczacie, bo jest dopiero trzecia godzina dnia, ale spełnia się właśnie to, co powiedział prorok Joel: W ostatnich dniach – mówi Bóg – wyleję Ducha mojego na wszelkie ciało, i będą prorokować synowie wasi i córki wasze, młodzieńcy wasi widzenia mieć będą, a starcy – sny».

Dz 2,36-38

Niech więc cały dom Izraela wie z niewzruszoną pewnością, że tego Jezusa, którego ukrzyżowaliście, uczynił Bóg i Panem, i Mesjaszem. Gdy to usłyszeli, przejęli się do głębi serca: «Cóż mamy czynić, bracia?» – zapytali Piotra i pozostałych Apostołów. «Nawróćcie się – powiedział do nich Piotr – i niech każdy z was przyjmie chrzest w imię Jezusa Chrystusa na odpuszczenie grzechów waszych, a otrzymacie w darze Ducha Świętego».

Dz 4,8-10

Wtedy Piotr napełniony Duchem Świętym powiedział do nich: «Przełożeni ludu i starsi! Jeżeli przesłuchujecie nas dzisiaj w sprawie dobrodziejstwa, dzięki któremu chory człowiek odzyskał zdrowie, to niech będzie wiadomo wam wszystkim i całemu ludowi Izraela, że w imię Jezusa Chrystusa Nazarejczyka – którego wy ukrzyżowaliście, a którego Bóg wskrzesił z martwych – że dzięki Niemu ten człowiek stanął przed wami zdrowy».

Dz 15,7-9

Po dłuższym roztrząsaniu przemówił do nich Piotr: «Wiecie, bracia, że Bóg już dawno wybrał mnie spośród was, aby z moich ust poganie usłyszeli słowa Ewangelii i uwierzyli. Bóg, który zna serca, zaświadczył na ich korzyść, dając im Ducha Świętego tak samo jak nam. Nie zrobił żadnej różnicy między nami a nimi, oczyszczając ich serca przez wiarę».

Łk 22,31-32

Szymonie, Szymonie, oto szatan domagał się, żeby was przesiać jak pszenicę; ale Ja prosiłem za tobą, żeby nie ustała twoja wiara. Ty ze swej strony utwierdzaj twoich braci.

• Po 10-minutowej pracy w grupie katecheta, rysując na tablicy tabelę, prosi przedstawiciela grupy o wypisanie informacji dotyczących św. Piotra Apostoła w odpowiedniej kolumnie.

• Katecheta odczytuje fragment Pisma Świętego i prowadzi wykład

Ja tobie powiadam: Ty jesteś Piotr (czyli Opoka), i na tej opoce zbuduję Kościół mój, a bramy piekielne go nie przemogą. I tobie dam klucze królestwa niebieskiego; cokolwiek zwiążesz na ziemi, będzie związane w niebie, a co rozwiążesz na ziemi, będzie rozwiązane w niebie (Mt 16,18-19).

Pan Jezus nazwał Piotra skałą, czyli mocnym fundamentem jedności wiary Kościoła. Mówiąc o przekazaniu kluczy królestwa niebieskiego, dał Piotrowi władzę nad Ludem Bożym. Przekazanie kluczy zawsze było rozumiane jako oddanie komuś władzy.

Po swoim zmartwychwstaniu, a przed wniebowstąpieniem, Pan Jezus wypełnił obietnicę. Powiedział do Piotra jeszcze ważniejsze słowa. Trzy razy zapytał go: «Szymonie, synu Jana, czy miłujesz mnie więcej, aniżeli ci?». A po trzykrotnym zapewnieniu Piotra: «Tak, Panie, Ty wiesz, że Cię kocham», powiedział: «Paś owce moje» (por. J 21,15).

6. Zastosowanie życiowe

Pan Jezus jest Dobrym Pasterzem, Głową i Fundamentem swojej owczarni, czyli Kościoła – nowego Ludu Bożego. Przed wniebowstąpieniem wybrał jednak spośród dwunastu Apostołów Piotra, aby w Jego imieniu kierował Kościołem i troszczył się o jego jedność i trwałość. Dlatego św. Piotr był tym, który wydawał ostateczne decyzje w sprawach, z którymi Apostołowie i inni chrześcijanie zwracali się do niego. On też dbał o Bożą owczarnię, gromadził wiernych, bronił ich przed niebezpieczeństwami błędnych nauk, umacniał w wierze i czuwał, by nauka, którą słyszą, była zgodna z Ewangelią.

Każdy papież jako następca św. Piotra sprawuje najwyższą władzę w Kościele. W imieniu Chrystusa kieruje całym Ludem Bożym. Jest odpowiedzialny za jego jedność i trwałość. Dlatego przynależąc do Kościoła, mamy obowiązek szanować papieża, modlić się za niego i okazywać mu posłuszeństwo.

7. Modlitwa śródlekcyjna

Barka

Pan kiedyś stanął nad brzegiem,

Szukał ludzi gotowych pójść za Nim;

By łowić serca

Słów Bożych prawdą.

Ref.: O Panie, to Ty na mnie spojrzałeś,

Twoje usta dziś wyrzekły me imię.

Swoją barkę pozostawiam na brzegu,

Razem z Tobą nowy zacznę dziś łów.

Będziecie moimi świadkami. Modlitewnik dojrzałego chrześcijanina, red. S. Buszta, P. Mierzwa, Rzeszów: Wydawnictwo Diecezji Rzeszowskiej 1999, s. 361.

8. Podsumowanie treści

– Kto wymieni najważniejsze miejsca związane z osobą św. Piotra?

– W jakich sytuacjach Jezus spotykał się ze św. Piotrem?

– Jakie słowa Pisma Świętego świadczą o tym, że św. Piotr jest najważniejszy w gronie Apostołów?

9. Notatka

Tabela z informacjami o św. Piotrze.

10. Praca domowa

Napisz i uzasadnij, dlaczego św. Piotra określamy słowem „opoka”.

11. Modlitwa

Całą wspólnotę Kościoła zawierzmy Maryi i św. Piotrowi.

„Zdrowaś Maryjo…”

Św. Piotrze Apostole – módl się za nami!

5. Jezus żyje i działa przez św. Piotra i jego następców

I. Założenia edukacyjne

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólne

• Ukazanie struktury hierarchicznej Kościoła.

• Ukazanie, czym jest sukcesja apostolska.

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza:

Uczeń:

• Wyjaśnia pojęcia: papież, kolegium biskupów, stolica apostolska.

• Podejmuje refleksję nad hierarchiczną strukturą Kościoła.

• Wskazuje na zadania papieża, biskupów, kapłanów.

Umiejętności:

Uczeń:

• Wyjaśnia biblijne podstawy posługi kapłańskiej i prymatu papieża.

• Dostrzega Boże działanie w tworzeniu struktury Kościoła.

• Podejmuje modlitwę za następców Apostołów: papieża, biskupów, kapłanów.

3. Metody i techniki

praca z tekstem, analiza tekstu biblijnego, pogadanka, wykład

4. Środki dydaktyczne

Pismo Święte, podręcznik ucznia, karty pracy, kartki z tabelką

II. Przebieg katechezy

1. Czynności wstępne

Przywitanie się z uczniami i sprawdzenie obecności.

2. Modlitwa

Maryja jest Matką Kościoła. Dlatego przez orędownictwo Oblubienicy Kościoła módlmy się za całą wspólnotę Ludu Bożego: „Zdrowaś Maryjo…”

3. Nawiązanie do poprzedniej katechezy

– Kim był św. Piotr?

– Jakie teksty Pisma Świętego świadczą o tym, że jest wybrany do szczególnej misji wśród Apostołów?

4. Sytuacja egzystencjalna

Katecheta wybiera ucznia i prosi, aby na tablicy narysował drzewo genealogiczne swojej rodziny i aby o każdej postaci powiedział kilka zdań. Następnie wskazuje na fakt, że wspólnota Kościoła to także rodzina, w której każda osoba ma ważne miejsce w drzewie genealogicznym, zwłaszcza następcy apostołów: papież, biskup, prezbiter.

5. Wiara i życie Kościoła

• Wprowadzenie i wyjaśnienie istoty tematu

Katecheta przedstawia, jak w czasach apostolskich wykształcała się hierarchiczna struktura Kościoła. Poleca głośno odczytać z Pisma Świętego tekst biblijny (Mk 3,13-19) o wybraniu przez Jezusa Dwunastu spośród uczniów. Wyjaśnia ten tekst, zwracając także uwagę na symboliczne znaczenie liczby dwanaście. Wykład kończy stwierdzeniem, że Chrystus wybierając Dwunastu, powołał ich do szczególnego udziału w swoim posłannictwie. Wyjątkowa misja św. Piotra jest kontynuowana przez jego następców, którzy wykonują zadania zgodnie z powierzonym sobie urzędem.

• Praca indywidualna

Katecheta prosi uczniów o wykonanie zadania 1 w kartach pracy. Na podstawie wiadomości z podręcznika mają wypisać w tabelce poszczególne zadania papieża, biskupów i kapłanów.

Podsumowując, katecheta wskazuje, że te wszystkie zadania zostały zlecone przez Jezusa św. Piotrowi.

6. Zastosowanie życiowe

Pytania do refleksji:

– Jak często modlę się za Ojca Świętego, biskupów, kapłanów?

– W jaki sposób mogę pomóc Ojcu Świętemu i biskupowi mojej diecezji?

7. Modlitwa śródlekcyjna

Modlitwa spontaniczna zakończona wezwaniem: Ciebie prosimy… np. za Kościół, za papieża i biskupów, za Ojczyznę itd.

8. Podsumowanie treści

– Jaką rolę miał do spełnienia św. Piotr w gronie dwunastu apostołów?

– Co to znaczy, że Jezus działa przez św. Piotra i jego następców?

9. Notatka

Wszystkie wymienione zadania w tabelce zostały zlecone przez Jezusa św. Piotrowi.

10. Praca domowa

– Wypisz imię papieża, imiona i nazwiska swojego biskupa i proboszcza.

– Odpowiedz na pytanie, ilu było papieży w historii Kościoła od św. Piotra i wypisz imiona 10 papieży.

11. Modlitwa

Jezu Chryste Zbawicielu, Ty rozesłałeś swoich Apostołów po ziemi, aby Twoją naukę głosili, błogosław naszemu papieżowi i biskupom. Błogosław ich apostolskiej pracy, aby przynosiła owoce. Dodaj siły do znoszenia cierpień i przeciwności. Spraw, aby wszyscy przynależący do Kościoła wiernie z nimi współpracowali dla własnego i całej wspólnoty dobra i zbawienia. Ożyw nas wszystkich swoim Duchem, abyśmy wzrastając w wierze, mogli pod przewodnictwem Pasterzy pielgrzymować do Domu Ojca. Amen.

6. Święty Paweł – Apostoł Narodów

I. Założenia edukacyjne

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólne

• Poznanie życia i działalności św. Pawła jako realizacji posłannictwa Chrystusowego.

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza:

Uczeń:

• Przedstawia najważniejsze wydarzenia z życia i działalności św. Pawła.

• Wyjaśnia, dlaczego św. Pawła nazywamy Apostołem Narodów.

Umiejętności:

Uczeń:

• Uzasadnia, że działalność ewangelizacyjna św. Pawła jest wzorem pilności w głoszeniu męki i zmartwychwstania Chrystusa.

• Wykazuje pragnienie głoszenia Ewangelii na wzór św. Pawła.

3. Metody i techniki

opowiadanie, analiza tekstu, prezentacja obrazów i mapy

4. Środki dydaktyczne

Pismo Święte, podręcznik ucznia, karty pracy, mapa: Podróże misyjne św. Pawła, obrazy przedstawiające życie św. Pawła, przygotowana plansza z tytułami Listów św. Pawła

II. Przebieg katechezy

1. Czynności wstępne

Sprawdzenie obecności i wyciszenie klasy.

2. Modlitwa

Przed nami stanie dzisiaj św. Paweł – Apostoł Narodów, dlatego modlitwą zaczerpniętą z jego Listu do Efezjan poprośmy Boga o wsparcie:

„Niech będzie błogosławiony Bóg i Ojciec Pana naszego Jezusa Chrystusa; On napełnił nas wszelkim błogosławieństwem na wyżynach niebieskich – w Chrystusie. W Nim bowiem wybrał nas przed założeniem świata, abyśmy byli święci i nieskalani przed Jego obliczem. Z miłości przeznaczył nas dla siebie jako przybranych synów przez Jezusa Chrystusa” (Ef 1,3-5).

3. Nawiązanie do poprzedniej katechezy

Pan Jezus troszcząc się o swoją wspólnotę, którą jest Kościół, wybrał św. Piotra i jego następców. Powierzył im wielkie zadanie głoszenia Ewangelii.

Wśród tych, którzy głosili Ewangelię, był również św. Paweł. Dzisiaj na początku katechezy modliliśmy się słowami, które znajdują się w jego Liście napisanym do Efezjan.

4. Sytuacja egzystencjalna

• Benedykt XVI o Roku św. Pawła

Jak ważne dla wspólnoty Kościoła były życie i działalność św. Pawła wskazał nam Ojciec Święty Benedykt XVI w bazylice św. Pawła na Murami, kiedy powiedział: „Cieszę się, mogę ogłosić oficjalnie, że Apostołowi Pawłowi poświęcimy specjalny rok jubileuszowy od 28 czerwca 2008 roku do 29 czerwca roku 2009 z okazji dwutysiąclecia jego urodzin. Pielgrzymi będą mogli przechodzić przez drzwi (tej bazyliki) oraz modlić się przy jego grobie”.

„Nasza Arka. Miesięcznik Rodzin Katolickich”, 2008, nr 6 (90), s. 3.

• Podstawienie problemu katechezy

– Jak to się stało, że św. Paweł, który nie należał do grona Dwunastu uczniów wybranych przez Jezusa, nosi także zaszczytne miano Apostoła? Kościół nazywa go także Apostołem Narodów. W jaki sposób św. Paweł realizuje posłannictwo Jezusa Chrystusa?

Na te pytania spróbujemy odpowiedzieć podczas dzisiejszej katechezy.

5. Wiara i życie Kościoła

• Analiza fragmentów podręcznika

Uczniowie podzieleni na trzy grupy (1. Szawle, Szawle,… 2. Idźcie więc… 3. Z Jerozolimy do Rzymu) czytają w ciszy odpowiedni tekst, po upływie określonego czasu, katecheta zadaje pytania, a po uzyskaniu odpowiedzi prezentuje odpowiednie ilustracje, np. ukamienowanie Szczepana, spotkanie ze Zmartwychwstałym pod Damaszkiem, mapę podróży misyjnych, śmierć męczeńską św. Pawła, i umieszcza je w widocznym miejscu.

1. „Szawle, Szawle, dlaczego mnie prześladujesz?”

Kim był Szaweł?

Źródłem poznania życia i działalności św. Pawła są Dzieje Apostolskie i Listy samego Pawła. Szaweł – takie bowiem było imię przyszłego Apostoła Narodów – urodził się w Tarsie w Cylicji ok. 8 roku po narodzeniu Chrystusa. Pochodził z rodziny żydowskiej. Ojciec Szawła był również obywatelem rzymskim. Wykształcenie młody Szaweł otrzymał w Jerozolimie u Gamaliela, jednego z najsłynniejszych ówczesnych uczonych żydowskich.

W Dziejach Apostolskich Szaweł występuje po raz pierwszy w związku z męczeństwem św. Szczepana.

Spotkanie z Jezusem

Kiedy Szaweł dowiedział się, że w Damaszku przebywa duża liczba chrześcijan, którzy schronili się tam przed prześladowaniami, jakie wybuchły w Jerozolimie po ukamienowaniu św. Szczepana, poprosił o list polecający, aby mógł ich uwięzić i przyprowadzić z powrotem do Jerozolimy. W drodze przeżył spotkanie, które zmieniło jego życie. Tak sam je opisuje:

„W drodze, gdy zbliżałem się do Damaszku, nagle około południa otoczyła mnie wielka jasność z nieba. Upadłem na ziemię i posłyszałem głos, który mówił do mnie: «Szawle, Szawle, dlaczego Mnie prześladujesz?» «Kto jesteś, Panie?» – odpowiedziałem. Rzekł do mnie: «Ja jestem Jezus Nazarejczyk, którego ty prześladujesz». Towarzysze zaś moi widzieli światło, ale głosu, który do mnie mówił, nie słyszeli. Powiedziałem więc: «Co mam czynić, Panie?» A Pan powiedział do mnie: «Wstań, idź do Damaszku, tam ci powiedzą wszystko, co postanowiono, byś uczynił». Ponieważ zaniewidziałem od blasku owego światła, przyszedłem do Damaszku prowadzony za rękę przez moich towarzyszy” (Dz 22,6-11).

Spotkanie z Ananiaszem

Niedługo potem Pan Jezus ukazał się także jednemu z uczniów imieniem Ananiasz i polecił mu udać się do domu, gdzie przebywał Szaweł. Powiedział:

„«Idź, bo wybrałem sobie tego człowieka jako narzędzie. On zaniesie imię moje do pogan i królów, i do synów Izraela. I ukażę mu, jak wiele będzie musiał wycierpieć dla mego imienia». Wtedy Ananiasz poszedł. Wszedł do domu, położył na niego ręce i powiedział: «Szawle, bracie, Pan Jezus, Ten co ukazał ci się na drodze, którą szedłeś, przysłał mnie, abyś przejrzał i został napełniony Duchem Świętym». Natychmiast jakby łuski spadły z jego oczu i odzyskał wzrok, i został ochrzczony” (Dz 9,15-18).

Po krótkim pobycie na Pustyni Arabskiej Szaweł rozpoczął głoszenie Ewangelii.

2. „Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody” (Mt 28,19)

Głoszenie Ewangelii

Wspólnie z Barnabą św. Paweł udał się do Jerozolimy, aby nawiązać kontakt z apostołami, a zwłaszcza ze św. Piotrem. Przybył do rodzinnego Tarsu, następnie pracował w Antiochii i przygotowywał się do pierwszej wyprawy misyjnej.

Trzy wielkie wyprawy misyjne św. Pawła

Pierwsza podróż misyjna przypadała na lata 45-49 i obejmowała: Cypr, środkową część dzisiejszej Azji Mniejszej (Pamfilię, Pizydię i Likaonię). Towarzyszyli św. Pawłowi Barnaba i Marek (Ewangelista).

Po pierwszej podróży misyjnej, ok. 49 roku, św. Paweł w towarzystwie Barnaby udał się do Jerozolimy na tzw. Sobór Apostolski.

Druga podróż misyjna przypadała na lata 50-52 i sięgała daleko poza granice dzisiejszej Azji Mniejszej. Pawłowi towarzyszył najpierw Sylas, a potem Tymoteusz i być może od Troady Łukasz (Ewangelista i autor Dziejów Apostolskich).

Trzecia podróż misyjna przypadała na lata 53-58 i obejmowała obszar mniej więcej taki jak druga wyprawa.

Na misyjnych szlakach Apostoł często odwiedzał założone przez siebie wspólnoty, aby je umocnić w wierze.

Listy św. Pawła

Apostoł napisał 13 listów:

List do Rzymian,

Listy 1-2 do Koryntian,

List do Galatów,

List do Efezjan,

List do Filipian,

List do Kolosan,

Listy 1-2 do Tesaloniczan,

Listy 1-2 do Tymoteusza,

List do Tytusa,

List do Filemona.

Chronologicznie są to pierwsze teksty Nowego Testamentu. Powstały w latach 50. I wieku. Styl listów jest odbiciem wielkiego zaangażowania w powierzoną misję głoszenia męki, śmierci i zmartwychwstania Chrystusa. Święty Paweł nie opisuje wydarzeń z życia Jezusa, lecz wyjaśnia i komentuje Jego naukę. Umacnia w wierze, zachęca do wytrwałości w prześladowaniach, ostrzega przed fałszywymi prorokami. Jego listy są wyrazem poczucia odpowiedzialności przed Bogiem za założone przez siebie wspólnoty oraz troski o ich duchowe wzrastanie.

Prześladowanie

Święty Paweł w jednym ze swoich listów wspominał o trudach podjętych w imię Chrystusa:

„Przez Żydów pięciokroć byłem bity po czterdzieści razów bez jednego. Trzy razy byłem sieczony rózgami, raz kamienowany, trzykrotnie byłem rozbitkiem na morzu, przez dzień i noc przebywałem na głębinie morskiej. Często w podróżach, w niebezpieczeństwach na rzekach, w niebezpieczeństwach od zbójców, w niebezpieczeństwach od własnego narodu, w niebezpieczeństwach od pogan, w niebezpieczeństwach w mieście, w niebezpieczeństwach na pustkowiu, w niebezpieczeństwach na morzu, w niebezpieczeństwach od fałszywych braci; w pracy i umęczeniu, często na czuwaniu, w głodzie i pragnieniu, w licznych postach, w zimnie i nagości, nie mówiąc już o mojej codziennej udręce płynącej z zatroskania o wszystkie Kościoły” (2 Kor 11,24-28).

3. Z Jerozolimy do Rzymu

W Jerozolimie

Kościół Jerozolimski ok. 58 roku z radością powitał św. Pawła powracającego z trzeciej podróży misyjnej. Kilka dni później św. Paweł został zatrzymany w świątyni:

„Poruszyło się całe miasto, zbiegł się lud, porwali Pawła i wlekli go poza świątynię. Natychmiast też zamknięto bramy. Gdy usiłowali go zabić, doszła do trybuna kohorty wiadomość, że całe Jeruzalem jest wzburzone. Natychmiast wziął żołnierzy i setników i zbiegł do nich na dół. Na widok trybuna i żołnierzy zaprzestano bić Pawła. Gdy trybun przybliżył się, kazał go ująć, związać dwoma łańcuchami i dopytywał się, kim jest i co uczynił” (Dz 21,30-33).

Więzienie i eskorta do Rzymu

Po przesłuchaniu został przewieziony do Cezarei Nadmorskiej. W więzieniu przebywał ok. 2 lat. W roku 60, jako obywatel rzymski, domagał się, aby jego sprawa była rozpatrzona przez Cezara. Został odesłany do Rzymu. Tam w więzieniu pozostawał prawie trzy lata. W roku 63 po procesie uniewinniającym opuścił więzienie i udał się prawdopodobnie do Hiszpanii, potem do Efezu, odwiedził też Kretę i Macedonię.

Śmierć poza murami miasta

Starożytna tradycja mówi, że św. Paweł został skazany na śmierć i ścięty mieczem po wybuchu prześladowań za czasów Nerona. Niektóre przekazy podają czas i miejsce egzekucji: około 67 roku na drodze prowadzącej z Rzymu do portu w Ostii (prawo rzymskie nakazywało, aby wyroki na obywatelach rzymskich wykonywać poza murami miasta).

6. Zastosowanie życiowe

Poznając św. Pawła Apostoła, zauważamy, jak wielką rolę w jego życiu odegrało spotkanie ze zmartwychwstałym Panem Jezusem.

– Czego możemy nauczyć się od św. Pawła? (zaufania Panu Jezusowi, odwagi w głoszeniu Ewangelii, wytrwałości i poświęcenia, znoszenia trudów)

Prośmy św. Pawła, aby pomógł nam być gorliwymi uczniami Jezusa.

7. Modlitwa śródlekcyjna

– Święty Pawle, który dostąpiłeś miłosierdzia Bożego. Módl się za nami.

– Święty Pawle, któremu objawił się Syn Boży. Módl się za nami.

– Święty Pawle, któryś poświęcił swe życie na głoszenie Ewangelii Chrystusowej. Módl się za nami.

– Święty Pawle, który znosiłeś rany i niebezpieczeństwa. Módl się za nami.

– Święty Pawle, który chwalebnie wypełniłeś swoje powołanie. Módl się za nami.

8. Podsumowanie treści

Pan Jezus wzywa każdego z nas, abyśmy tak jak św. Paweł odważnie głosili Jego Ewangelię.

9. Notatka

Uzupełnienie tekstu luk.

10. Praca domowa

• Uzupełnij brakujące słowa w kartach pracy (zadanie 1).

• Poszukaj w jednym z Listów św. Pawła słów, które będą dla Ciebie zachętą do tego, aby z wiarą iść przez życie razem z Panem Jezusem (karty pracy zadanie 2).

11. Modlitwa

Panie, nasz Boże, który wybrałeś św. Pawła Apostoła na głosiciela Twojej Ewangelii, spraw, aby każdy człowiek otrzymał światło wiary, którą on głosił wobec królów i narodów, a Twój Kościół niech zawsze będzie matką i nauczycielką ludów. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.

„Nasza Arka. Miesięcznik Rodzin Katolickich”, 2008, nr 6 (90), s. 24.

7. Uczestniczę w działalności misyjnej Kościoła

I. Założenia edukacyjne

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólne

• Ukazanie działalności misyjnej Kościoła jako wypełnienia misji powierzonej przez Chrystusa.

• Kształtowanie postawy odpowiedzialności za misje.

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza:

Uczeń:

• Przedstawia działalność misyjną Kościoła.

• Wskazuje szanse i zagrożenia działalności misyjnej w dzisiejszych czasach.

Umiejętności:

Uczeń:

• Określa formy zaangażowania w dzieło misyjne Kościoła.

• Wyjaśnia, dlaczego pragnie angażować się w działalność misyjną.

3. Metody i techniki

opowiadanie, analiza tekstu podręcznika, list, uzupełnienie testu luk

4. Środki dydaktyczne

Pismo Święte, podręcznik ucznia, karty pracy, zdjęcia Karola de Foucauld i św. Teresy od Dzieciątka Jezus

II. Przebieg katechezy

1. Czynności wstępne

Sprawdzenie obecności i wyciszenie klasy.

2. Modlitwa

„Duchu Święty, który oświecasz…”

3. Nawiązanie do poprzedniej katechezy

W czasie poprzednich katechez mówiliśmy o wielkim posłannictwie, jakie pozostawił Pan Jezus swoim uczniom. Mieli iść na cały świat i głosić Ewangelię. To zadanie wypełnili św. Piotr, św. Paweł, inni apostołowie i uczniowie Pana Jezusa.

– Przypomnijmy sobie, kim był św. Paweł?

– Dlaczego nazywamy go Apostołem Narodów?

Dzisiaj również wielu ludzi głosi Ewangelię Chrystusową.

4. Sytuacja egzystencjalna

• O życiu Karola de Foucauld

Był bogatym i zdolnym oficerem armii francuskiej, w której szeregach walczył w północnej Afryce. Nagle zrozumiał, że powinien poświęcić życie Bogu i stać się świadkiem Jezusa. Został kapłanem i powrócił na Saharę, aby zamieszkać wśród koczowniczych plemion i być dla nich znakiem miłości Boga. Żył w wielkim ubóstwie, milczeniu i modlitwie. W 1916 r. został zamordowany przez bandę uzbrojonych Tuaregów, którym poświęcił życie.

Przez wiele lat nikt nie przyłączył się do Karola, aby razem z nim żyć i pracować na Saharze. Ale po jego śmierci wielu młodych ludzi zrozumiało jego orędzie i porzuciwszy wszystko, udało się na pustynię, aby być świadkami miłości Boga wśród najuboższych. Karol de Foucauld (czyt. Fuko) uczy nas bezgranicznego zaufania i oddania Bogu.

Modlitwa Karola de Foucauld

Mój Ojcze,

zdaję się całkowicie na Ciebie.

Uczyń ze mną, co Ci się podoba;

jakkolwiek postąpisz ze mną,

dziękuję Ci za to.

Jestem gotów na wszystko,

przyjmuję wszystko,

aby Twoja wola wypełniła się we mnie

i we wszystkich Twoich stworzeniach.

Niczego innego nie pragnę, mój Boże!

Niedziele i święta. Msza św. dla dzieci, Wydawnictwo Salezjańskie: Warszawa 1999, s. 155.

– Co skłoniło Karola do tego, aby porzucić dostatnie życie?

– Dlaczego, chociaż zginął, jego misja nie zakończyła się porażką?

– Czego uczy nas jego postawa?

• Postawienie problemu

Na dzisiejszej katechezie zastanowimy się, dlaczego także dzisiaj wielu ludzi pragnie angażować się w dzieło misyjne Kościoła?

5. Wiara i życie Kościoła

• Z podręcznika ucznia

Już jako dwunastoletni chłopiec, Pan Jezus oświadczył, iż Jego powołaniem jest zajmowanie się sprawami Ojca (Łk 2,49). Chce uczestniczyć w misji, która bierze początek w odwiecznej miłości Ojca.

Po swoim zmartwychwstaniu Pan Jezus powiedział do uczniów: „Jak Ojciec mnie posłał, tak i Ja was posyłam” (J 20,21 b). „Idźcie na cały świat i głoście Ewangelię wszelkiemu stworzeniu” (Mk 16,15).

Posłuszni temu poleceniu apostołowie i uczniowie głosili Dobrą Nowinę, a chrześcijaństwo z biegiem lat rozszerzało się wśród licznych narodów.

Ten rodzaj działalności Kościoła nazywamy misjami. Słowo „misja” oznacza posłanie. Misje są to specjalne przedsięwzięcia, które podejmują wysłani przez Kościół głosiciele Ewangelii.

Wielu ludzi nie słyszało jeszcze radosnej nowiny o miłości Boga, który posłał na ziemię swojego Syna, Jezusa Chrystusa, aby nas zbawić. Kościół pragnie tę nowinę przekazywać, świadomy tego, że ma do wykonania wielkie dzieło misyjne.

Misjonarze kochają Pana Boga i pragną, aby inni też Go kochali, dlatego:

– idą na cały świat,

– głoszą Ewangelię,

– zakładają Kościół wśród narodów jeszcze niewierzących w Chrystusa.

My także jesteśmy powołani do bycia misjonarzami. Sobór Watykański II (1962-1965) mocno to podkreślił, mówiąc, że cały Kościół jest misyjny.

• Analiza tekstu podręcznika

Co powiedział 12-letni Pan Jezus Maryi i Józefowi? (że chce wypełnić wolę Ojca)

– Jakie zadania wyznaczył swoim uczniom? (głoszenie Ewangelii)

– Czym są misje?

– Kim jest misjonarz?

– Dlaczego każdy z nas powinien być misjonarzem?

Na początku katechezy poznaliśmy Karola, który żyjąc na pustyni, był świadkiem miłości Boga wśród najuboższych. Poznamy jeszcze inne osoby, które szukały odpowiedzi na pytanie, co to znaczy być misjonarzem?

Święta Teresa od Dzieciątka Jezus doskonale o tym wiedziała. W klauzurowym klasztorze w Lisieux (czyt. Lizje), czuła się w sposób szczególny złączona ze wszystkimi misjami i misjonarzami Kościoła na całym świecie. Czuła się misjonarką obecną przez siłę i szczególną łaskę Ducha miłości na wszystkich placówkach misyjnych, blisko wszystkich misjonarzy. Została ogłoszona przez Kościół patronką misji tak samo jak św. Franciszek Ksawery, który niezmordowanie podróżował na Dalekim Wschodzie, tak samo ona, mała Teresa z Lisieux, zamknięta za klauzurą Karmelu, pozornie odcięta od świata.

św. Jan Paweł II, Homilia wygłoszona 2 czerwca 1980 r. na placu przed bazyliką św. Teresy w Lisieux, [w:] Św. Teresa od Dzieciątka Jezus, Dzieje duszy, Kraków: Wydawnictwo oo. Karmelitów Bosych 1984, s. 8.

O misjach pamiętają też młodzi ludzie, którzy pragną głosić Ewangelię Chrystusową. Przeczytajcie list napisany do Was przez Agnieszkę, Waszą starszą koleżankę:

Krosno, 23 października 2013 r.

Drogi Tomku i Doroto!

Mam na imię Agnieszka i piszę do Was, aby opowiedzieć o tym, czym się ostatnio zajmuję. Tak samo jak Wy chodzę do szkoły, ale poza tym pomagam dzieciom w Afryce. Jak to robię, skoro są tak daleko?

Jestem misyjnym wolontariuszem. Niekoniecznie oznacza to, że wyjeżdżam do dalekich krajów i tam np. kopię studnie. Należę do misyjnej wspólnoty tu, w Polsce. Razem z moimi przyjaciółmi spotykamy się co dwa tygodnie. W czasie spotkań piszemy listy do misjonarzy, zbieramy pieniądze do puszek na rzecz Afryki, opowiadamy o problemach tamtejszych ludzi albo śpiewamy afrykańskie piosenki, do których gramy na bębnach. Pomagamy też poprzez zbieranie używanych znaczków pocztowych, starych telefonów komórkowych, makulatury oraz plastikowych nakrętek. Dla nas są to rzeczy niepotrzebne, nic niewarte, jednak dzięki nim możemy uzyskać pieniądze, które sprawią, że jakieś głodne afrykańskie dziecko będzie mogło zjeść posiłek i pójść do szkoły. Taka pomoc nazywa się adopcją na odległość.

Pomagać misjom może każdy, ale najważniejszą formą pomocy jest modlitwa. Pamiętajcie więc o dzieciach, które mają dużo mniej niż Wy i potrzebują Waszego konkretnego wsparcia.

Pozdrawiam serdecznie

Agnieszka, uczennica liceum ogólnokształcącego

6. Zastosowanie życiowe

I Ty możesz pomagać misjom. I Ty możesz zostać misjonarzem.

• Jan Paweł II do młodych

Święty Jan Paweł II zwracał się do ludzi młodych taki słowami:

„Niech imię Pańskie będzie błogosławione odtąd i aż na wieki! (…) Do was, moi mali przyjaciele, bez względu na różnice języka, rasy czy narodowości mówię: Chwalcie imię Pana!

A ponieważ człowiek winien chwalić Boga przede wszystkim własnym życiem, nie zapominajcie o tym, co dwunastoletni Jezus powiedział swojej Matce i Józefowi w świątyni jerozolimskiej: „Czy nie wiedzieliście, że powinienem być w tym, co należy do mego Ojca?” (Łk 2,49). Człowiek chwali Boga przez to, że idzie w życiu za głosem swego powołania. Pan Bóg powołuje każdego człowieka, a Jego głos daje o sobie znać już w duszy dziecka: powołuje do życia w małżeństwie czy też do kapłaństwa; powołuje do życia zakonnego, a może do pracy na misjach… Kto wie? Módlcie się, drodzy chłopcy i dziewczęta, abyście rozpoznali, jakie jest wasze powołanie…”

św. Jan Paweł II, List Ojca Świętego do dzieci w Roku Rodziny, 13 grudnia 1994 r., [w:] Listy pasterskie Ojca Świętego Jana Pawła II, Kraków: Znak 1997, s. 331, 336.

• Analiza tekstu:

– W jaki sposób człowiek chwali Pana Boga? (życiem)

– Co powiedział dwunastoletni Pan Jezus swojej Matce i Józefowi w świątyni? (powinienem być w tym, co należy do mego Ojca)

– Do czego powołuje Pan Bóg każdego z nas? (małżeństwa, kapłaństwa, zakonu, do pracy na misjach)

– Jak rozpoznać własne powołanie? (modlitwa)

Podczas modlitwy swoje miejsce w Kościele i swoje powołanie odnalazła św. Teresa.

• List do misjonarza

Kochany Ojcze Misjonarzu,

wiemy, że żyjesz gdzieś daleko,

że zostawiłeś swoją ojczyznę,

bo wielkie żniwo ciągle czeka.

Pracujesz co dzień w pocie czoła

pod rozpalonym, jasnym niebem.

Mówisz o Bogu, naszym Ojcu,

który na misje wysłał Ciebie.

Prowadzisz może szkołę, szpital,

lecz przede wszystkim karmisz Bogiem,

bo już Pan Jezus nam powiedział:

„Nie samym chlebem żyje człowiek”.

Dzisiaj modlimy się za Ciebie

w naszym Kościele, w naszym kraju,

bardzo pragniemy, abyś wiedział:

dzieci o Tobie pamiętają.

Zofia Jasnota, List do misjonarza, [w:] Tadeusz Śmiech, Zbigniew Trzaskowski, Z uśmiechem w życie, Kielce: Jedność 1996, s. 145.

7. Modlitwa śródlekcyjna

O Jezu, Miłości moja… nareszcie znalazłam moje powołanie, MOIM POWOŁANIEM JEST MIŁOŚĆ! (…)

Mam tylko jeden sposób, by okazać Ci moją miłość: rzucanie kwiatów, to znaczy, że nie opuszczę żadnej okazji do ofiary, choćby najmniejszej, żadnego spojrzenia, żadnego słowa, wykorzystam najdrobniejsze nawet czyny, by je pełnić z miłości. Chcę cierpieć z miłości i cieszyć się z miłości, w ten sposób będę rzucać kwiaty przed Twoim tronem (…).

Kocham Ciebie, mój Jezu, Kocham Kościół Święty! (…) W sercu Kościoła, będę miłością – św. Teresa od Dzieciątka Jezus.

Św. Teresa od Dzieciątka Jezus,Dzieje duszy, Kraków: Wydawnictwo oo. Karmelitów Bosych 1984, s. 192-194.

8. Podsumowanie treści

Pan Jezus powołuje każdego, aby głosił Jego Ewangelię. Apostołowie, uczniowie i misjonarze docierali do ludzi, którzy nigdy o Nim nie słyszeli. Wielu odkryło w sobie powołanie do bycia misjonarzem (Karol na Saharze w Afryce, św. Teresa od Dzieciątka Jezus w ciszy klasztoru). Ale i my możemy być misjonarzami, podobnie jak Agnieszka. W jaki sposób – przypomnijmy sobie. Pomagamy misjom poprzez:

– modlitwę za misje i misjonarzy,

– uczynki pokutne i ofiarowane cierpienie,

– przekazywanie wiadomości na temat misji,

– spotkania w dziecięcych grupach misyjnych, w kole misyjnym,

– utrzymywanie łączności z misjonarzami (pisanie listów),

– pomoc materialną (kolędnicy misyjni, adopcja na odległość, współpraca z określoną szkołą lub misjonarzem, zbiórka na budowę studni itp.).

Zawierzmy dzieło misyjne wstawiennictwu Matki Bożej – modlitwa p. 11.

9. Notatka

Po swoim zmartwychwstaniu Pan Jezus powiedział do uczniów: „Jak Ojciec Mnie posłał, tak i Ja was posyłam” (J 20,21 b). „Idźcie na cały świat i głoście Ewangelię wszelkiemu stworzeniu” (Mk 16,15).

Posłuszni temu poleceniu apostołowie i uczniowie głosili Dobrą Nowinę, a chrześcijaństwo z biegiem lat rozszerzało się wśród licznych narodów.

Ten rodzaj działalności Kościoła nazywamy misjami. Słowo „misja” oznacza posłanie. Misje są to specjalne przedsięwzięcia, które podejmują wysłani przez Kościół głosiciele Ewangelii.

10. Praca domowa

Napisz w formie listu adresowanego do misjonarza, w jaki sposób możesz zaangażować się w dzieło misyjne Kościoła (karty pracy).

11. Modlitwa

„Maryjo, Matko Kościoła! Maryjo, Matko Kościoła młodych! Ty modliłaś się w wieczerniku z uczniami Twojego Syna, kiedy Duch Święty zstępował wśród języków z ognia. Módl się za nami, aby płomień Bożej miłości ożywił nasze serca i serca młodych na całej ziemi. (…)

Maryjo, Królowo Apostołów! Ty czuwasz nad tymi wszystkimi, których posyła Twój Syn, aby byli Jego głosicielami na całym świecie. Natchnij wszystkich młodych, aby byli gorliwymi świadkami zbawczego orędzia Ewangelii”.

św. Jan Paweł II, Do Matki Kościoła młodych. Modlitwa „Anioł Pański” podczas X Światowego Dnia Młodych Manila (Filipiny) 15 stycznia 1995, L’Osservatore Romano 16 (1995), nr 3, s. 24.

8. Uczestniczę w potrójnej misji Chrystusa

I. Założenia edukacyjne

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólne

• Ukazanie, że wspólnota Kościoła jest znakiem obecności Boga w słowie Bożym i w sakramentach.

• Ukazanie, że każdy chrześcijanin uczestniczy w potrójnej misji Jezusa.

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza:

Uczeń:

• Wskazuje na słowo Boże i sakramenty jako znaki obecności Boga we wspólnocie Kościoła.

• Wyjaśnia znaczenie misji kapłańskiej, prorockiej i królewskiej.