Zamki i nie tylko w dolinie Loary we Francji ebook

Zamki i nie tylko w dolinie Loary we Francji

Notre

Dame w ogniu 15.04.2019 roku

Chateuax e non seulement dans la vaille de la Loire en France

auto

r

Pałac

Tau

i katedra w Reims,na balustradzie mostu, Le femme autora   

Książka powstała przy pomocy własnych archiwów, zdjęć i materiałów autora, a także przy pomocy Polskiej Wikipedii, oraz portalu zdjęć Pixbey. Na okładce widoczny jest zamek w Pirrefonds

Zamek

Pirrefonds

Katedra

Notre Dame  w 2020 roku.

Dziś w mojej kolejnej książce zabiorę czytelnika najpierw do Rezydencji królewskiej i wszędzie tam gdzie znajdują się cuda architektury francuskiej a później aż w głąb Francji, do Doliny Loary pomiędzy miejscowościami Sully Sur Loire a Chalonnes, le i nie tylko zajrzymy wspólnie wszędzie i tam, gdzie też znajduje się ta przecudna i urokliwa kraina historyczna Francji, na obszarze której znajduje się, ponad, 300 średniowiecznych i renesansowych zamków oraz pałaców wybudowanych od wczesnego średniowiecza aż do epoki oswiecenia kolejno jak nanizanych na nitkę i usytuowanych nad rzeką Loarą i jej dopływami. Za turystyczną stolicę regionu, z racji swego położenia i kuchni, uznawane jest Tours. Na drugim miejscu znajduje się Angers, lecz więcej zabytków mają takie historyczne miasta, jak Amboise, Blois, Saumur i Beaugency, rozrzucone wzdłuż rzeki. Tradycyjnie rozumiana Dolina Loary to ciąg majestatycznych zamków, wśród których są niezwykle malowniczy Château Azay le Rideau oraz otoczony pięknymi ogrodami zamek w Villandry. Dalej na północ znajdują się miasta Le Mans i Chartres ze średniowiecznymi katedrami otoczone murami galorzymskimi. Leżące na zachodzie regionu Nantes jest portem i bramą na Atlantyk. Dolina Loary w języku francuskim pisze się. Le Val de Loire a nazywana jest Ogrodem Francji i jest jak by, Kolebką języka francuskiego. Francja dziś jest znana i podziwiana ze względu na architekturę także takich miast jak Chinon, Nantes z którego pochodzi mój francuski ród De Guizot, czy Orlean i opromieniona sławą zamków. Dolina Loary, wraz z jej licznymi, a przecudnymi pomnikami francuskiej kultury, stanowi renesansowy i oświeceniowy wizerunek sztuki europejskiej. To połączenie piękna krajobrazu z kulturalnym dziedzictwem, którego obrazem są tutejsze miasta, wioski, liczne zamki i produkowane w regionie wino, decyduje o wyjątkowości doliny. 2 grudnia 2000 roku UNESCO wpisało środkową część doliny rzeki, pomiędzy ujściami Maine i Sully sur Loire, na swoją prestiżową Listę Światowego Dziedzictwa. Wybierając ten obszar, na który składają się departamenty Loiret, Loir et Cher, Indre i Loara i Maine i Loara, komitet w uzasadnieniu podał, że Dolina Loary stanowi mówiąc po francusku. Le paysage culturel unique, d’une grande beauté, composé de villes et villages historiques, de magnifiques monuments de l’architecture des châteaux et des terres qui ont été cultivées et façonnées par des siècles d’interaction entre la population locale et leur environnement physique, en particulier la Loire elle même. A tłumacząc to na język polski treść tego tekstu brzmi następująco. Jest to wyjątkowy krajobraz kulturowy, o wielkim pięknie, składający się z historycznych miast i wsi, wspaniałych zabytków architektury Châteaux i ziem, które były uprawiane i ukształtowane i przez wieki wyjątkowo po francusku. Unikalny krajobraz kulturowy o wielkiej urodzie, złożony z historycznych miast i wsi, wspaniałych zabytków architektury zamków i ziem, które były uprawiane i ukształtowane przez wieki interakcji między miejscową ludnością a ich środowiskiem fizycznym, w szczególności samą Loarę. Dolina była zamieszkana już w czasach galijskich, ale decydującą przyczyną powstania wspaniałych budowli w dolinie Loary była nowa koncepcja rezydencji. Pojawiła się ona po powrocie Walezjuszów z wojen w Italii. Okazało się bowiem, że istniejące zamki średniowieczne nie mają już racji bytu, tym bardziej, że zapanował okres pokoju.Królowie Francji jak. Karol VIII, Ludwik XII i Franciszek I zaczęli naśladować włoski styl życia, w którym o potędze władzy królewskiej świadczyła kultura, elegancja i przepych. Większość zamków pochodzi z okresu renesansu i została zaprojektowana dla królów i arystokratów francuskich przez włoskich artystów. Istnieje także kilka zamków pochodzących z okresu wczesnego średniowiecza. W połowie XVI wieku król Franciszek I przemieścił ośrodek sprawowania władzy z powrotem znad Loary do Paryża. Wielcy architekci podążyli za nim, ale Dolina Loary nadal dla arystokracji francuskiej pozostała miejscem wypoczynku. Wstąpienie na tron Ludwika XIV w połowie XVII wieku, uczyniło niejako z Paryża jedno z najpiękniejszych miast na świecie, jednak kiedy król zbudował pałac w Wersalu. Wobec tego ci z francuskiej szlachty, którzy cieszyli się łaską królewską, a byli bogaci, odnawiali stare zamki lub budowali zupełnie nowe letnie rezydencje nad Loarą. Podczas rewolucji francuskiej część zamków została zburzona lub splądrowana. Ich dawni właściciele stracili życie na gilotynie. W czasie obu wojen światowych niektóre zamki pozamieniano na kwatery dowódcze różnych armii. Dzisiaj te zamki, które pozostały w rękach prywatnych, służą ich właścicielom jako miejsca zamieszkania w kilku przypadkach są jednak dostępne dla turystów, jednak większość to hotele i pensjonaty. Niektóre zajmują władze lokalne różnych szczebli, a największe, jak zamek w Chambord, znajdują się w gestii rządu francuskiego, jako odwiedzane przez setki tysięcy turystów rocznie muzea.

Twierdza

obronna w Foix

Dziś w mojej kolejnej książce zabiorę czytelnika najpierw do Rezydencji królewskiej i wszędzie tm gdzie znajdują się cudne i wymyslne w budowie architektury francuskiej a później aż w głąb Francji, do Doliny Loary pomiędzy miejscowościami Sully Sur Loire a Chalonnes, ale i nie tylko, zajrzymy wspólnie wszędzie i tam, gdzie też znajduje się ta przecudna i urokliwa kraina historyczna Francji, na obszarze której znajduje się, ponad, 300 średniowiecznych i renesansowych zamków oraz pałaców wybudowanych od wczesnego średniowiecza aż do epoki oswiecenia kolejno jak nanizanych na nitkę i usytuowanych nad rzeką Loarą i jej dopływami. Za turystyczną stolicę regionu, z racji swego położenia i kuchni, uznawane jest Tours. Na drugim miejscu znajduje się Angers, lecz więcej zabytków mają takie historyczne miasta, jak Amboise, Blois, Saumur i Beaugency, rozrzucone wzdłuż rzeki. Tradycyjnie rozumiana Dolina Loary to ciąg majestatycznych zamków, wśród których są niezwykle malowniczy Château Azay le Rideau oraz otoczony pięknymi ogrodami zamek w Villandry. Dalej na północ znajdują się miasta Le Mans i Chartres ze średniowiecznymi katedrami otoczone murami galorzymskimi. Leżące na zachodzie regionu Nantes jest portem i bramą na Atlantyk. Dolina Loary w języku francuskim pisze się. Le Val de Loire a nazywana jest Ogrodem Francji i Kolebką języka francuskiego. Jest znana i podziwiana ze względu na architekturę także takich miast jak Chinon, Nantes z którego pochodzi mój francuski ród De Guizot, czy Orlean i opromienionych sławą zamków. Dolina Loary, wraz z jej licznymi, a przecudnymi pomnikami francuskiej kultury, stanowi renesansowy i oświeceniowy wizerunek sztuki europejskiej. To połączenie piękna krajobrazu z kulturalnym dziedzictwem, którego obrazem są tutejsze miasta, wioski, liczne zamki i produkowane w regionie wino, decyduje o wyjątkowości doliny. 2 grudnia 2000 roku UNESCO wpisało środkową część doliny rzeki, pomiędzy ujściami Maine i Sully sur Loire, na swoją prestiżową Listę Światowego Dziedzictwa. Wybierając ten obszar, na który składają się departamenty Loiret, Loir et Cher, Indre i Loara i Maine i Loara, komitet w uzasadnieniu podał, że Dolina Loary stanowi mówiąc po francusku brzmi to nstępująco. Le paysage culturel unique, d’une grande beauté, composé de villes et villages historiques, de magnifiques monuments de l’architecture des châteaux et des terres qui ont été cultivées et façonnées par des siècles d’interaction entre la population locale et leur environnement physique, en particulier la Loire elle même. Dolina ta, była zamieszkana już w czasach galijskich, ale decydującą przyczyną powstania wspaniałych budowli w dolinie Loary była nowa koncepcja rezydencji. Pojawiła się ona po powrocie Walezjuszów z wojen w Italii. Okazało się bowiem, że istniejące zamki średniowieczne nie mają już racji bytu, tym bardziej, że zapanował okres pokoju.Królowie Francji jak. Karol VIII, Ludwik XII i Franciszek I zaczęli naśladować włoski styl życia, w którym o potędze władzy królewskiej świadczyła kultura, elegancja i przepych. Większość zamków pochodzi z okresu renesansu i została zaprojektowana dla królów i arystokratów francuskich przez włoskich artystów. Istnieje także kilka zamków pochodzących z okresu wczesnego średniowiecza. W połowie XVI wieku król Franciszek I przemieścił ośrodek sprawowania władzy z powrotem znad Loary do Paryża. Wielcy architekci podążyli za nim, ale Dolina Loary nadal dla arystokracji francuskiej pozostała miejscem wypoczynku. Wstąpienie na tron Ludwika XIV w połowie XVII wieku, uczyniło niejako z Paryża jedno z najpiękniejszych miast na świecie, jednak kiedy król zbudował pałac w Wersalu. Wobec tego ci z francuskiej szlachty, którzy cieszyli się łaską królewską, a byli bogaci, odnawiali stare zamki lub budowali zupełnie nowe letnie rezydencje nad Loarą. Podczas rewolucji francuskiej część zamków została zburzona lub splądrowana. Ich dawni właściciele stracili życie na gilotynie. W czasie obu wojen światowych niektóre zamki pozamieniano na kwatery dowódcze różnych armii. Dzisiaj te zamki, które pozostały w rękach prywatnych, służą ich właścicielom jako miejsca zamieszkania w kilku przypadkach są jednak dostępne dla turystów, jednak większość to hotele i pensjonaty. Niektóre zajmują władze lokalne różnych szczebli, a największe, jak zamek w Chambord, znajdują się w gestii rządu francuskiego, jako odwiedzane przez setki tysięcy turystów rocznie muzea.

Rezydencja królewska w Fontainebleau

Złota

Brama

do zamku Fontainebleau

Jest to dziś w XXI wieku, dawny pałac królewski usytuowany w Fontainebleau, około 55 kilometrów na południe od historycznego centrum Paryża. Dzieje tego zamku sięgają aż XII wieku. W XVI wieku, począwszy od panowania króla Franciszka I, rezydencję kilkukrotnie przebudowywano, dzięki czemu otrzymała obecny renesansowo-manierystyczny wygląd. Z powstaniem tej rezydencji związani byli francuscy malarze reprezentujący szkołę zwaną Fontainebleau oraz elita włoskich architektów, rzeźbiarzy i malarzy. Nieopodal rezydencji znajduje się rozległy ogród, park i Las Fontainebleau, jedno z ulubionych przez francuskich monarchów miejsc do polowania. Pierwsza wzmianka o zamku Fontainebleau pochodzi z 1137 roku, z okresu panowania króla Ludwika VII Młodego. Wówczas powstały, takie budowle jak donżon i kaplica Najświętszej Marii Panny i świętego Saturnina, którą w roku 1169, poświęcił wygnany z Anglii arcybiskup Canterbury Tomasz Becket.

Galeria

Franciszka I

Kolejni Kapetyngowie, Filip August i Ludwik IX, często odwiedzali tę rezydencję. W 1259 roku, król Ludwik IX Święty założył na terenie zamku szpital i klasztor z kaplicą. Fundamenty tych zabudowań znajdują się w pobliżu obecnej kaplicy Trójcy Świętej. Kolejny z Kapetyngów Filip IV Piękny zwny przezemnie złodziejem i mordercą Tempariuszy żyjący w latach od 1268 do do szkoda że go wcześniej piekło nie pochłonęło bowiem zdechł w roku 1314,jak i syn Filipa III i Izabeli Aragońskiej urodził się i zmarł w Fontainebleau. W 1323 roku jego siostra Izabela, królowa małżonka Edwarda II Plantageneta, odwiedziła go w Fontainebleau. W 1332 roku, w Fontainebleau miał miejsce ślub Jana II i Bonny Czeskiej. Karol VII jako król Francji od 1422 do 1461 roku, rozpoczął rozbudowę rezydencji.

Dziedziniec

przed zamkiem

Za panowania króla Franciszka I, rozpoczęto trwające przez niemal cały XVI wiek przebudowę i rozbudowę, w wyniku których gotycka warownia przekształciła się w reprezentacyjny pałac. W opinii części historyków sztuki budowa rezydencji wyznacza początek nowożytności w architekturze Francji. Architekt Gilles le Breton niemal całkowicie przebudował średniowieczny zamek, wzniósł zabudowania wokół dziedzińca zwanego od swojego planu Cour Ovale, w tym nową kaplicę świętego Saturnina. Od strony południowej w tej części zabudowań wzniesiono Złotą Bramę zwaną Porte Dorée. Na zachód od rdzenia rezydencji architekt wzniósł zabudowania wokół Dziedzińca Białego Konia po francusku jest to Cour de Cheval Blanc, a w tym monumentalne skrzydło wschodnie. W początkowym etapie rezydencja składała się z dwóch osobnych części, następnie zostały one połączone galerią, w której Franciszek I zgromadził jedną ze swoich kolekcji dzieł sztuki.

Schody

królewskie

Dekorację stiukową galerii wykonał w latach 1522 do roku 1540, Rosso Fiorentino. Franciszek I zatrudnił również architekta i teoretyka sztuki Sebastiana Serlia oraz malarza Leonarda da Vinci. Włoski rzeźbiarz, i złotnik Benvenuto Cellini wykonał tu w latach 1542 do 1544 roku Nimfę z Fontainebleau, która zdobiła główną bramę rezydencji. Za panowania następcy Franciszka I, Henryka II, powstały malowidła w Sali Uczt zwanej z francuskiego Salle des Fêtes, wykonane przez włoskich manierystów Francesca Primaticcia i Niccola dell’Abbate. Kolejna faza rozbudowy rezydencji przypada na okres panowania wspomnianego Henryka II i jego żony Katarzyny. Wzniesiono wówczas Salę Balową oraz schody od strony Dziedzińca Białego Konia prowadzące do wschodniego skrzydła.

Brama

Chrztu

Za panowania Henryka IV powstały zabudowania wokół Dziedzińca Książąt, mieszczące, tu Bramę Chrztu, Galerię Diany z Poitiers i Galerię Jeleni, w której urządzono bibliotekę. Do prac zatrudniono architektów Philiberta Delorme’a i Jeana Bullanta. W latach 1606 do roku 1609, w stylu manierystycznym wzniesiono na wschód od Cour Ovale, trzy skrzydła zabudowań administracyjnych, gospodarczych w tym kuchnie królewskie i prywatnych zwanych Kwartałem Henryka IV, co po francusku nazywane jest, Quartier Henri IV. Przy urządzaniu i dekoracji wystroju wnętrz działali artyści reprezentujący z kolei drugą szkołę Fontainebleau. Henryk IV założył również liczący 80 hektarów, park przecięty kanałami, w tym głównym, długim na 1200 metrów. Bogatą florę tworzą sosny, wiązy oraz drzewa owocowe.

Buduar

królowej

Do aranżacji ogrodów i parku został zatrudniony nadworny ogrodnik Claude Mollet, znany także z projektów ogrodów przy zamku w Anet. Za panowania Ludwika XIII pracował przy budowie klatki schodowej zwanej Escalier en Fer à cheval i kaplicy Świętej Trójcy francuski architekt Jean Androuet du Cerceau. Oprócz przeklętego Filipa IV w rezydencji urodzili się Henryk III i Ludwik XIII. Przez całą nowożytność zamek gościł wielu notabli i znane osobistości. Po swojej abdykacji w 1654 roku, do Fontainebleau przeniosła się królowa Krystyna Waza. W roku 1685,no niestety idiotycznie się określający Król Słońce w tej rezydencji wydał edykt, w którym odwołano edykt nantejski w roku 1598. W Fontainebleau tak zupelnie na marginesie trzeba zaznaczyć iż gościli tu także car Rosji Piotr I Wielki i król Danii Chrystian VII.

Posąg

Neptuna

w parku

Rezydencja królewska w Fontainebleau powstała na kanwie obronnego zamku, po zmianach w okresie XVI do XIX wieku, przybrała kształt nieregularny. Składa się on z trzech zasadniczych części. Pierwszą część licząc od strony zachodniej, gdzie znajduje się rrezentacyjne wejście główne stanowi zabudowa wokół Dziedzińca Honorowego, a jego najstarszą częścią jest wschodni obszar nazywany Dziedzicem Białego Konia. Składa się ten obszar z trzech skrzydeł, najstarsze w nim jest skrzydło wschodnie z pięcioma ryzalitami. Środkowy ryzalit poprzedzają monumentalne podwójne schody. Dwa prostopadle usytuowane skrzydła są częściowo XVI wieczne, zostały w znacznej części przebudowane i rozbudowane w XIX wieku. Środkową część założenia tworzy zabudowa wokół Dziedzińca Owalnego, kryjąca wewnątrz relikty średniowiecznego zamku, natomiast wschodnią zabudowa wokół Dziedzińca Kancelaryjnego wzniesiona na początku XVII wieku. Rezydencja w Fontainebleau jest pierwszym dziełem we Francji, gdzie w pełni zastosowano formy renesansowe i manierystyczne. Dotyczy to zarówno architektury poszczególnych brył, jak i otaczających ich terenów zielonych oraz wystroju wnętrz. Przez XVI i XVII wiek, działała tu niezwykła szkoła Fontainebleau, zrzeszająca rzeźbiarzy, malarzy, sztukatorów, rozmaitych rzemieślników i ogrodników.

Luwr zamek i pałac królewski w Paryżu

Fasada

główna pałacu Luwr

W jezyku francuskim to niemal tak samo jak w języku nazwa tego zamku pałacu brzmi Louvre. Czyli Palais du Louvre i jest to dawny pałac królewski w Paryżu, obecnie mieszczący największe na świecie muzeum sztuki, ponadto mieści wiele instytucji o charakterze naukowym jak École du Louvre. Jest to jedna z największych historycznych rezydencji w Europie. Stanowi jeden z ważniejszych punktów orientacyjnych Paryża, położony jest przy prawym brzegu Sekwany w obrębie Pierwszej Dzielnicy. W obecnym stanie Luwr jest dziełem renesansowej, barokowej, klasycystycznej i eklektycznej architektury, a jego poszczególne elementy tworzą potężny gmach zbudowany na planie zbliżonym do wydłużonego prostokąta. Składa się z trzech części, najstarszej wschodniej z zabudowaniami wokół Cour Carree, południowej z XVII i XVIII wieku, oraz północnej z pierwszej połowy XIX wieku. W kompleksie budynków o całkowitej powierzchni wynoszącej 60 600 metrów kwadratowym znajduje się muzeum liczące około 35 000 tysięcy dzieł sztuki światowego dziedzictwa od czasów najdawniejszych po połowę wieku XIX, w tym tych o największej sławie jak np. stela z kodeksem Hammurabiego, Nike z Samotraki, Mona Lisa pędzla Leonarda da Vinci.

Dziedziniec

Cour Carrée Starego Luwru z pawilonami Lescota oraz Sullyego i Lemerciera na rycinie

U schyłku XII wieku, król Filip II August wzniósł w tym miejscu zamek warowny. W drugiej połowie XIV wieku Karol V Mądry uczynił z zamku rezydencję królewską. W XVI wieku Franciszek I zamienił tę budowlę w monumentalny renesansowy pałac. W 1672, Ludwik XIV przeprowadził się do Wersalu, natomiast w Luwrze zostawił bogatą kolekcję dzieł sztuki antycznej. W 1692, gmach został siedzibą Académie des Inscriptions et Belles Lettres oraz Académie Royale de Peinture et de Sculpture, w roku 1699. Akademia zorganizowała pierwszy Salon wystawowy. Podczas rewolucji francuskiej Zgromadzenie Narodowe wydało dekret o zamienieniu pałacu królewskiego na muzeum. Luwr położony jest w centrum historycznym Paryża między prawym brzegiem Sekwany, a ulicą Rivoli oraz ogrodami Tuilerie, a kościołem Saint Germain l’Auxerrois. Luwr położony jest na jednej linii z Polami Elizejskimi, wchodząc w skład jak byśmy to nazwali osi historycznej Paryża. Po zniszczeniu podczas Komuny Paryskiej a następnie rozebraniu Pałacu Tuileries oś uległa wydłużeniu o dawny dziedziniec zwany Cour Carrousel.

Widok

gotyckiego Luwru według miniatury w Bardzo bogatych godzinkach księcia de Berry

Luwr ma metrykę sięgajacą XII wieku. Za panowania Filipa II Augusta wzniesiono poza murami Paryża zamek warowny z centralnym donżonem w celu zabezpieczenia miasta od północnego zachodu, gdzie spodziewano się ataku wojsk rywalizujących z Kapetyngami Plantagenetami, którzy wówczas posiadali własne domeny na terenie zachodniej Francji jak, Akwitania, Gaskonia, Prowansja, Langwedocja, ponadto sprzymierzone z królem angielskim było księstwo Normandii, położone właśnie od północnego zachodu od Île de France. Fragmenty zamku widoczne są w podziemiach, które stanowią dziś rezerwat archeologiczny stanowiący część ekspozycji poświęconej historii Luwru. Nie jest wykluczone iż król wzniósł zamek na zrębie wcześniejszej budowli obronnej. W II połowie XIV, wieku Karol V przebudował warownię w reprezentacyjny zamek. Nieco wcześniej zamek został włączony do miasta ponieważ Paryż otoczono nowym pierścieniem murów. Monarcha przeniósł swoją siedzibę ze starego zamku położonego na wyspie Cite. Rdzeniem budowli był okrągły w planie dawny donżon, który monarcha umieścił w czworobocznym dziedzińcu, wokół niego wzniesiono zabudowania o jednolitej wysokości. Kształt jest znany ze względu na zachowane dolne partie murów. Zamek miał plan zbliżony do kwadratu w narożach były okrągłe w planie baszty częściowo wtopione w lico murów, ponadto w każdej elewacja były pomniejsze baszty, od strony wschodniej para baszt flankowała główną bramę. Ponadto zamek był otoczony własnymi murami. Sam budynek zamku zajmował 1/4 zabudowań wschodniej części obecnego Luwru; czworoboku wokół dziedzińca Cour Caree. Architektura zamku jest znana z ikonografii, najważniejszym tego typu źródłem jest miniatura miesiąca października w Bardzo bogatych Godzinkach księcia de Berry namalowanych przez Braci Limbourg. W XVI stuleciu za panowania Franciszka I i Henryka II od 1546 roku, rozpoczęto przebudowę zamku w stylu francuskiego renesansu. Prace rozpoczęto od roku 1546. Nową budowlę zaprojektował Pierre Lescot, która pierwotnie miała mieć plan prostokąta z wielkim dziedzińcem Cour Carree, jednakże ostatecznie architekt przyjął plan kwadratu. Za życia Lescota wzniesiono jedynie część skrzydła zachodniego od strony południowej. Jest to najstarsza część obecnego Luwru. Architekt swobodnie zastosował tu formy klasyczne łącząc je z francuską tradycją jak wysokie dachy z lukarnami. Budynek ten charakteryzuje się harmonijną artykulacją elewacji za pomocą trzech ryzalitów rytmiką prostokątnych, okien zwieńczonych trójkątnymi i półowalnymi frontonami oddzielonych pilastrami, arkadami na parterze. Ponadto elewacje mają dekorację rzeźbiarską w niszach i zwieńczeniach ryzalitów. Wraz z rzeźbiarzem Jeanem Goujonem Lescot wzniósł Wielką Salę jest to Sala Kariatyd jako pokłosie sprowadzenia przez Henryka II figury Artemidy.

Widok

na Luwr z wieży Eiffla. Na pierwszym planie Musée d’Orsay, w głębi Centre Pompidou

Za panowania Katarzyny Medycejskiej powstała koncepcja połączenia istniejących zabudowań Luwru z budowanym wówczas pałacem Tuileries. Realizacja koncepcji trwała długo. Za panowania Henryka IV ukończono Małą Galerię zwaną tu Petit Gallerie i rozpoczęto prace przy Wielkiej Galerii jako Grand Gallerie. Budowę prowadzili architekci Louis Metezeau i Jeana Baptiste’a Ducerceau młodszego Za Ludwika XIII wzniesiono Pavillon de l’Horloge, który jest dziełem Jaques’a Lemerciera z 1624 roku, za panowania Ludwika XIV zamknięto Cour Carree zabudowaniami projektu Louisa Le Vau, Charles’a Le Bruna i Claude’a Perraulta. Ten ostatni jest projektantem reprezentacyjnej fasady wschodniej z trzema ryzalitami połączonymi monumentalną kolumnadą. Wcześniej bo w 1665 roku, odrzucono koncepcję skrzydła wschodniego zaprojektowaną przez Gianlorenzo Berniniego.

Widok

na Luwr od strony wieży Eiffla. Na pierwszym planie Musée d’Orsay

Po Rewolucji Francuskiej wznowiono prace nad rozbudową Luwru, który składał się wówczas z zabudowań wokół Cour Carree i zabudowań skrzydła południowego od strony Sekwany. Od zachodu do Luwru przylegał pałac Tuileries. Nadworni architekci Napoleona Bonaparte Charles Percier i Pierre François Fontaine wznieśli północne skrzydło zabudowań łączących Pałac Tuileries i Pavillon de l’Horloge. W ten sposób zabudowania Luwru i Tuileries utworzyły wewnątrz przestronny dziedziniec znany jako Place du Carrousel, w obrębie którego wspomniani architekci wznieśli łuk triumfalny w latach od 1806 do roku 1808.Ostatnia faza budowy Luwru łączy się z osobą Napoleona III. Zabudowania wznieśli Louis Tullius Joachim Visconti, po nim prace objął Hector Lefuel to autor dekoracji rzeźbiarskich. Zabudowania te nazywane Nowym Luwrem przylegają symetrycznie do zachodniego skrzydła z XVI wieku, mają charakter eklektyczny, z przewagą elementów klasycyzujących. Łączą się ze starszymi pawilonami tworząc po trzy pary dziedzińców wewnętrznych. Walki podczas Komuny Paryskiej spowodowały znaczne zniszczenie zabudowań, przede wszystkim Tuileries, bowiem pałac ten spłonął a następnie rozebrano go, zachowując tylko dwa narożne pawilony de Marsan i Flory.

Charles

Percier i Pierre François Fontaine to autorzy Łuku triumfalnego na Cour du Carrousel

W ten sposób powstała oś widokowa na zachód w stronę Pól Elizejskich. Niemal w całości elewacje Luwru zdobi bogata dekoracja rzeźbiarska z XVI przeciągu do XIX stulecia. Przeważają dzieła rzeźbiarzy z XIX stulecia. Najstarsze rzeźby i reliefy zachowały się na zachodniej elewacji od strony Cour du Carrée zaprojektowanej przez Lescota. Rzeźby w większości dłuta Jeana Goujona wykonane w latach 1549 do roku 1555, przedstawiają jak, bóstwa greckie Atenę, Herkulesa, Bellonę, Marsa oraz osobistości starożytnej Grecji m.in. Homera Herodota i Archimedesa. Środkowy tympanon zdobi alegoria wojny, zaś w kartuszu widnieje monogram króla Henryka II. Środkową i północną część zachodniego skrzydła zdobią kariatydy dłuta Jacques’a Sarazina. Tympanon środkowego ryzalitu północnej elewacji przedstawia Napoleona I jako geniusza Francji w asyście Minerwy, Merkurego, oraz alegorii pokoju i prawa dłuta Claude’a Rameya, dekoracja południowej elewacji jest dziełem Augustina Fortina. Tmpanon wieńczący środkowy ryzalit wschodniej fasady zdobi klasycystyczny relief z przedstawieniem Wiktorii na kwadrydze dłuta Pierre’a Cartelliera.

Fragment

przyczółka Pawilonu de Marsan z wizerunkiem Napoleona I. Dzieło Antoine’a Louisa Barye z 1857 roku

Ponadto wyróżniają się wielkie zespoły rzeźb stanowiące jednolitą całość. Nisze elewacji północnej zdobi wielki cykl rzeźb z przedstawieniami postaci mitologicznych zaś elewacje tzw. Nowego Luwru zdobi cykl Sławnych Mężów Francji — 86 pełnoplastycznych rzeźb Hectora Lefuela i warsztatu.

Zamek w Amboise

Zamek

w Amboise

Zamek w Amboise po frncusku jest to Château d’Amboise, zamek w miejscowości Amboise we Francji, w Regionie Centralnym, w departamencie Indre i Loara. Zaliczany jest do zamków nad Loarą. Historia w III a pomiędzy IV wieku. To tu Merowingowie wznoszą niewielki fort będący zaczątkiem zamku. Mniej więcej około 1030 roku, hrabia andegaweński Fulko III Czarny rozkazuje zbudować kolegiatę Świętej Florentyny, która to uległa zniszczeniu w XIX wieku. W roku 1434,to Karol VII Walezjusz, król Francji, skonfiskował fortecę należącą wówczas do Ludwika d’Amboise i polecił ją rozbudować. Rozbudowa prowadzona była od roku 1491, w stylu późnogotyckim, następnie w stylu renesansowym a po 1461 roku, Ludwik XI zleca budowę południowego skrzydła zamku, w roku 1470, to Karol VIII, urodzony w Amboise zleca wybudowanie dwóch wież. Pod nazwami. Tour de Minimes i Tour Hurtault. po 1498 roku, w zamku zamieszkuje Ludwika Sabaudzka, kuzynka Karola VIII wraz ze swoimi dziećmi, Franciszkiem d’Angoulěme i Małgorzatą. W tym okresie kontynuowane były prace w Tour Hurtlault i powiększone zostały ogrody. W roku 1530, rodzina królewska opuszcza zamek w Amboise. Natomiast 1560 rok, przynosi tak zwny tumult w Amboise czyli była to nieudana próba zamachu stanu zorganizowana przez Ludwika de Condé. Tymczasem w XVII wieku, król Ludwik XIII przekształca zamek w więzienie. Później Napoleon I, ofiarowuje zamek Pierre’owi Rogerowi Ducos. W latach 1806 do roku 1810,następuje wyburzenie części zamku przez Pierre’a Rogera Ducosa ze względu na zbyt wysokie koszty utrzymania zamku. W roku 1821,naastępuje powrót zamku do rodziny królewskiej. Król Ludwik Filip I zleca adaptacje zamku na letnią rezydencję. Na koniec XIX wieku pierwsze prace renowacyjne prowadzone przez Monuments Historiques, czyli Zabytki historyczne.

Pałac wersalski

Pałac

Wersalski

w perspektywie

W języku francuskim pisze się na ten pałac château de Versailles. Jest to wspaniała królewska rezydencja w Wersalu, na przedmieściach Paryża, symbol francuskiej monarchii absolutnej nazwanej we Francji ancien régime. Pałac dla króla projektowali architekci królewscy Louis Le Vau i Jules Hardouin Mansart. Wnętrza projektował Charles Le Brun, a André Le Nôtre zaprojektował ogrody. W 1682 roku, pałac w Wersalu stał się oficjalną rezydencją króla Francji i Wersal przejął rolę faktycznej stolicy kraju. W XVIII wieku, w parku wersalskim wzniesiono dwa inne mniejsze pałace. Jak Grand Trianon i Petit Trianon. Pałac Wersalu jest odwiedzany przez ponad 7 milionów zwiedzających rocznie i jest trzecią największą atrakcją turystyczną Francji. Znajduje się w nim 700 pomieszczeń, z których tylko 120 udostępnia się publiczności. Jak doszło do jego budowy? Otóż w obfitującym w zwierzynę lesie wersalskim w lipcu 1589 roku, polował król Henryk IV, który zbliżał się wtedy do zbuntowanego Paryża wraz ze swym kuzynem Henrykiem III. Powrócił tam, już jako król Francji wraz ze swym sześcioletnim synem. Początki pałacu wiążą się z pasją myśliwską Ludwika XIII, który wielokrotnie polował w lasach między zamkiem w Saint Germain a Meudon czyli las Val de Gallie. Jego długie polowania kończyły się niejednokrotnie, wraz z zapadnięciem zmierzchu, noclegiem w jednej z gospód w Wersalu, wsi położonej na szlaku handlarzy bydłem z Normandii do Paryża. Otoczenie królewskie, oburzone na niegodne króla warunki noclegu, skłoniło go do wybudowania niewielkiego zameczku myśliwskiego w połowie drogi między Saint Germain i Meudon. W wyniku swego rodzaju przetargu, zwaneg w języku francuskim adjudication à la chandelle, nadintendent budowli królewskich, Jehan de Fourcy, wybrał 10 września 1623 roku, wykonawcę zamówienia Nicolasa Huau. Prace postępowały na tyle szybko, że zamek był gotowy do końca zimy, a król po raz pierwszy spędził w nim noc 9 marca roku 1624. Była to budowla skromna, wzniesiona przy wykorzystaniu niewielkich środków, ściany zdobiły dekoracje gipsowe, a dach pokryty został łupkiem. Król był dość częstym gościem w Wersalu, nawet wtedy gdy nie polował. W końcu 1629 roku, urządzono salę do gry w jeu de paume, a był to rodzaj ówczesnego tenisa. Ludwikowi XIII tak bardzo spodobały się okolice Wersalu, iż postanowił powiększyć i upiększyć swój zameczek. Prace rozpoczęto w 1631 roku, a zakończono je w roku 1634, pod kierownictwem architekta Philiberta le Roy. Pałac został stopniowo, wykańczany tak by można było z niego cały czas korzystać, był też nieustannie rozebierany i budowany na nowo. Pomimo iż w zasadzie wciąż oparty był na tym samym planie, to jednak wyraźnie się powiększył. Dodano po kolei sześć wież prostokątnych zwanych tu tour carré. natomiast fasada główna uzyskała styl typowy dla okresu panowania Ludwika XIII, jako że zastosowano jasny kamień i cegłę. Ponadto na 70 hektarach przylegających gruntów urządzono park. 8 kwietnia 1632 roku, król zakupił tereny domeny wersalskiej od Jean François de Gondi, arcybiskupa Paryża, za 60 tysięcy ówczesnych liwrów. Ogółem projekt kosztował Ludwika XIII niecałe 200 tysięcy liwrów, co nie było sumą zbytnio wygórowaną, późniejsza rozbudowa prowadzona przez Ludwika XIV była 500 razy bardziej kosztowna.

Posąg króla

Ludwika

XIV przed Wersalem

Ludwik XIV przybył do pałacu po raz pierwszy 18 kwietnia roku 1651, kiedy miał dwanaście lat. Zameczek myśliwski ojca natychmiast przypadł mu do gustu. W Wersalu korzystał z natury i swobody, urządzał pierwsze swoje polowania. Po ślubie w roku 1660, i narodzinach pierwszego dziecka postanowił przebudować zameczek dla większej wygody rodziny królewskiej. Roboty zakończono ostaatecznie w 1663 roku. Zainstalowano, balkon na pierwszym piętrze i wyprostowano fosy. Także w 1663 na nowo urządzono park. Na południe od pałacu, na miejscu warzywnika Ludwika XIII, Le Vau zbudował Oranżerię, gdzie przechowywano podczas zimy wrażliwe na zimno drzewka pomarańczowe i cytrynowe. Na terenie Oranżerii znajdował się jeden z trzech okalających pałac parterów kwiatowych. Dzięki kolejnym zakupom terenów powiększono domenę królewską do 500 hektarów.

Menażeria królewska w Wersalu

rozebrana

na początku XX wieku

Półtora kilometra od pałacu na miejscu dawnej fermy Le Vau zbudował Menażerię gdzie z balkonu dużego centralnego pawilonu z kopułą można było obserwować siedem dziedzińców z egzotycznymi zwierzętami słoniami, wielbłądami, strusiami, pelikanami, rzadkimi odmianami kur. Menażeria wersalska wpisywała się w średniowieczną tradycję ogrodów zwierzęcych królów Francji. Usatysfakcjonowany modyfikacjami Ludwik XIV urządził w Wersalu w maju 1664 roku, trwające trzy dni i trzy noce święto, jednak jego dworzanie w dalszym ciągu uważali, iż Wersal jest jedynie niegodną króla Francji siedzibą wiejską. Ludwik XIV postanowił zatem o bardziej gruntownej przebudowie pałacu. Zgodnie z radą doradców miał to być teraz wyjęty jakby z baśni ten Pałac Słońca, mówi się na niego po francusku Palais du Soleil. Ludwik XIV królujący zaś w Wersalu byłby Królem słońce jako Roi Soleil. Jednak zupełnie prywatnie muszę stwierdzić że nazwanie się przez Ludwika XIV samoistnie królem słońce uważam za wręcz idiotyczny wymysł tej skąd inąd niewątpliwie ciekawej postaci. Jednak nie w tym rzecz popatrzmy dalej na te wspaniały pałac. Zgodnie z założeniem króla w ogrodzie zainstalowano liczne fontanny i rzeźby przedstawiające historię Apollina, antycznego bóstwa solarnego. Charles Perrault, słynny autor bajek, zaproponował budowę Groty zwaanej tu la Grotte, która przywoływałaby na myśl mityczną morską grotę słońca, gdzie słońce miało wypoczywać po zmierzchu. Pawilon Groty powstał na północ od pałacu, bajecznie wykończony wewnątrz różnokolorowymi muszlami, koralami, kamieniami morskimi i lustrami. Bajkowości dodawały mu liczne fontanny i organy. Park został przekształcony w swego rodzaju park rozrywki z kolejką górską (la Ramasse), labiryntem, huśtawkami, 39 fontannami dekorowanymi rzeźbami słynnych postaci z bajek.

Widok

pałacu po rozbudowie w 1668 obraz Pierre’a Patela

Latem w roku 1668, król zaakceptował projekt rozbudowy pałacu autorstwa Louisa Le Vau. Król zdecydował, wbrew opinii Le Vau i Colberta, o zachowaniu oryginalnego zameczku myśliwskiego Ludwika XIII, który został otoczony nowymi budynkami. Do budowy pałacu użyto kamienia Saint Leu a wydobywanego w okolicach Saint Maximin w obecnym departamencie Oise. Rozbudowa pozbawiała jednak pałac drogiej Ludwikowi XIV intymności, stąd w zaledwie w trzy miesiące zbudowano w odległości półtora kilometra kolejny pałac na miejscu wioski Trianon nazwany Trianon de Porcelaine. Prace nad głównym pałacem zakończono latem 1670 roku. Pałac wersalski od strony ogrodów zyskał zupełnie nową fasadę, z ogromnym marmurowym tarasem między dwoma skrzydłami na miejscu dawnej fosy. Jedno z nowo wybudowanych skrzydeł zajmowały oficjalne apartamenty króla nazwane jako. Appartement des Bains, Grand Appartement, Appartement Privé, natomiast drugie skrzydło należało do królowej i pozostałych członków rodziny królewskiej. Od strony dziedzińca przedłużono pałac w kierunku kuchni i stajen, które okołó roku 1670, zdecydowano tkże zncznie powiększyć. Jednocześnie rozpoczęto budowę pawilonów dla ministrów. Około 1674 roku, pałac wersalski był już znany w całej Francji i Europie. Ciekawi splendoru pałacu mogli go zwiedzać korzystając z przewodników, jak z wydanej w 1674 roku, książeczki autorstwa André Félibiena. Król pozwalał na wizytę praktycznie każdemu, jedynym warunkiem było przyzwoite odzienie. W tym czasie Ludwik XIV zmieniał siedziby, bowiem w 1661 mieszkał w Fontainebleau, od 1662 roku, przebywał głównie w Paryżu, a od roku 1666 do 1673 roku, rezydował głównie w Saint Germain, podobnie jak w latach 1676, 1678, 1679, 1680, 1681. W Wersalu przebywał w roku 1674 i 1675, a także w 1677 roku. Już od roku 1677, Ludwik XIV rozważał uczynienie z Wersalu swojej głównej siedziby.

Galeria

Zwierciadlana

W roku 1678, zlikwidowano jednak taras od strony ogrodów, gdyż okazało się, że przeciekająca przez niego woda zagrażała parterowi pałacu. Na miejscu tarasu w 1684 roku, zbudowano słynną Wielką Galerię, często nazywaną Galerią Zwierciadlaną zwaną po francusku Galerie des Glaces, gdzie wiszących 17 wielkich luster umieszczonych na ścianie odpowiada 17 oknom wychodzącym na ogród. A około roku 1680, pałac wersalski znowu znacznie powiększono. Wyznaczono wówczas dodatkowy dziedziniec, przy którym zbudowano skrzydła ministrów nazywane Ailes des Ministres. Zaś w kierunku Oranżerii zbudowano skrzydło południowe, budynek o długości 500 metrów nazwane Aile du Midi, a na miejscu zaś rezerwuarów wody powstaje skrzydło północne zwane Aile du Nord. Rozrastający się pałac i rodzące się wokół niego miasto zajęło miejsce niegdysiejszego wiejskiego kościółka i sali do gry w jeu de paume Ludwika XIII. Wiosną 1682 roku, pałac wersalski stał się największym pałacem w Europie i oficjalną rezydencją Ludwika XIV i jego ministrów. Tym samym Wersal przejął od Paryża rolę stolicy Francji. Wraz z królem w Wersalu mieszkało kilkanaście tysięcy dworzan i służby. Po pełnych 20 latach prac budowlanych Ludwik XIV uznał, iż jego zamierzony cel został osiągnięty. Wersal stał się siedzibą godną największego monarchy Europy. Z tą chwilą król zdecydował o opuszczeniu oficjalnych apartamentów i zamieszkaniu w jego ulubionej części pałacu od strony dziedzińca, stanowiącej zachowaną część zameczku myśliwskiego Ludwika XIII, sąsiadująca z Galerią Zwierciadlaną. Zgodnie z jego gustem, który musiał ustąpić względom reprezentacyjnym w oficjalnych pokojach, w części prywatnej nie było marmurowych zdobień, rzeźb i dekorowanych plafonów, jedynie boazerie i malowane na biało sufity. Jedynym przejawem luksusu były obrazy starych mistrzów.

Popiersie

króla Ludwika XIV

Urządzono tu