Spotykam Twoje Słowo - poradnik metodyczny 7 SZP ebook

Wprowadzenie

Drodzy Katecheci,

Oddajemy do Waszych rąk nowe podręczniki do nauczania religii, przygotowane pod wspólnym tytułem Z Bogiem na ludzkich drogach. Podręczniki tej serii realizują założenia nowej Podstawy programowej katechezy oraz Programu nauczania religii autorstwa Komisji Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski z 2010 roku.

W założeniach teoretycznych tej serii podręczników przyjęto model katechezy antropologiczno-kerygmatycznej, której struktura zakłada, że punkt wyjścia każdej jednostki stanowić będzie sytuacja egzystencjalna adresatów katechezy. Po jej analizie następować będzie przedstawienie orędzia chrześcijańskiego w taki sposób, aby zgodnie z założeniami Podstawy programowej katechezy w ciągu III i IV etapu edukacyjnego omówić cały depozyt wiary. Ostatni etap katechezy stanowi życiowa aplikacja przekazanych treści, polegająca na wyraźnym budowaniu postaw chrześcijańskich.

Pakiet edukacyjny Spotykam Twoje Słowo do pierwszej klasy gimnazjum zawiera następujące elementy składowe:

Podręcznik uczniaKarty pracy uczniaPoradnik metodyczny dla nauczycielaPłyta DVD dla nauczyciela z materiałami audio-video, propozycjami sprawdzianów, planem edukacyjnym itp.Strona internetowa www.kulkat.pl z multimediami i sukcesywnie rozbudowywanymi alternatywnymi konspektami zajęć

Podręcznik ucznia

Podręcznik dla ucznia składa się z 54 odrębnych jednostek tematycznych, podzielonych na odpowiednie działy, wynikające bezpośrednio z programu. Należy jednak zaznaczyć, że katecheza nr 12 pt. Niewola egipska ze względu na obszerny materiał obejmujący genezę, przebieg i wyjście Izraelitów z niewoli egipskiej przeznaczona jest do realizacji na dwóch jednostkach lekcyjnych, co zostało zaznaczone w poradniku metodycznym. Ponadto przewidziano przeprowadzenie czterech całogodzinnych sprawdzianów pisemnych, których propozycje zamieszczone zostały na płycie DVD. Całość materiału w pierwszej klasie gimnazjum zaplanowana jest łącznie na 59 godzin lekcyjnych. Taka liczba wydaje się optymalna ze względu na możliwości czasowe w ciągu jednego roku szkolnego. Oprócz treści wynikających bezpośrednio z programu dodatkowo zamieszczono katechezę poświęconą praktycznym umiejętnościom korzystania z Pisma Świętego (nr 7), a także kilka katechez przygotowujących do ważnych obchodów liturgicznych. Takie podejście wynika z oczywistej konieczności łączenia nauczania religii w szkole i roku liturgicznego.

Przyjęte założenia teoretyczne mają odzwierciedlenie w strukturze poszczególnych jednostek katechetycznych. Struktura ta w podręczniku dla ucznia przedstawia się w następujący sposób:

Dylematy młodego człowiekaWiara i życie KościołaZapamiętajZastosujModlitwa

Pierwsza część każdej katechezy poświęcona została różnym problemom i dylematom egzystencjalnym dorastających uczniów gimnazjum. Kwestie te zostały przedstawione w formie scen z życia grupy gimnazjalistów. Główni bohaterowie, w różnych konstelacjach, pojawiają się we wszystkich katechezach, tak aby przedstawione historie stanowiły swoistą całość na kształt serialu kontynuowanego przez cały rok szkolny. W założeniach autorów ma to prowadzić uczniów do sukcesywnego utożsamiania się z bohaterami opowiadań i stanowić zachętę do odkrywania ich kolejnych historii, a przede wszystkim zainteresowania się problematyką omawianą na lekcjach religii. Po każdej z nich zamieszczona została krótka refleksja mająca stanowić ukierunkowanie na główne treści katechezy.

Druga część każdej jednostki tematycznej, zatytułowana Wiara i życie Kościoła, poświęcona została przedstawieniu najważniejszych treści programowych ustalonych przez Podstawę programową katechezy i Program nauczania religii. Zostały one podzielone na kilka podpunktów w celu większej przejrzystości i ułatwienia korzystania z proponowanego materiału. Treści zamieszczone w tej części podręcznika zostały przedstawione w zgodzie z oficjalnym, posoborowym nauczaniem Kościoła. W celu zapewnienia jak największej poprawności teologicznej podręczniki zostały poddane recenzji biblistów i dogmatyków pracujących w KUL, będących m.in. członkami komisji ds. oceny katechizmu Youcat.

Ostatnia strona każdej katechezy w podręczniku dla ucznia zawiera trzy elementy. W części Zapamiętaj zawarta została synteza najistotniejszych treści omawianych w czasie katechezy. Często przybiera ona formę wykresów i diagramów, które mają pomóc w zapamiętaniu najważniejszych wiadomości. Część Zastosuj poświęcona została kształtowaniu postaw religijno-moralnych. Zawarte zostały w niej refleksje dotyczące osobistej wiary katechizowanych, ich udziału w liturgii, przestrzegania przykazań czy wrażliwości na potrzebujących. Wyraźne nachylenie katechetyczno-mistagogiczne tej części jest świadomym wyborem autorów, podyktowanym świadomością aktualnej koncepcji nauczania religii w Polsce (katechezy szkolnej) przy jednoczesnym, wręcz powszechnym, braku systematycznej katechezy parafialnej. W związku z powyższymi faktami katecheza szkolna jawi się jako jedyne środowisko systematycznej formacji chrześcijańskiej, realizującej nie tylko funkcję nauczania i wychowania, ale również wtajemniczenia, choć w ograniczonym wymiarze, podyktowanym specyfiką środowiska szkolnego. Każda jednostka katechetyczna zakończona została modlitwą nawiązującą ściśle do tematu katechezy. W zamyśle autorów modlitwy te powinny być odmawiane w czasie katechezy lub indywidualnie przez uczniów.

Konstytutywnym elementem podręcznika dla ucznia jest również jego szata graficzna. W podręczniku Spotykam Twoje Słowo każdy dział ma swoją kolorystykę, a poszczególne jednostki zostały zilustrowane zgodnie z podziałem treści na opisane wyżej elementy. Każda katecheza składa się z 3 stron. Pierwsza z nich, poświęcona kwestiom egzystencjalnym, zawiera również tematycznie dobrane ilustracje. W drugiej części, poświęconej wierze i życiu Kościoła, zamieszczono natomiast przede wszystkim dobrane tematycznie dzieła wybitnych artystów wszystkich epok. Taki sposób służyć ma przede wszystkim przybliżeniu młodzieży dorobku kultury chrześcijańskiej, bez której znajomości nie można zrozumieć historii, a także współczesności Europy i Polski. Szata graficzna ostatniej strony każdej katechezy ma na celu uwypuklenie syntezy najistotniejszych treści, budowanie postaw i wychowanie do modlitwy. Zawarte w niej ilustracje mają na celu wzmocnienie tego przekazu. Na końcu podręcznika zamieszczone zostały również mapy wydarzeń biblijnych. Jest to o tyle istotne, że treści biblijne stanowią oś refleksji w pierwszej klasie gimnazjum.

Karty pracy

Integralną część pakietu edukacyjnego do pierwszej klasy gimnazjum stanowią karty pracy. Koncepcja włączenia ich do pakietu wypływa z faktu, iż młodzież gimnazjalna jest przyzwyczajona do takiego sposobu pracy na innych przedmiotach szkolnych. Idea ta była także oddolną inicjatywą katechetów pracujących na terenie wielu diecezji, którzy testowali materiały robocze. Propozycje metodyczne bardzo często odwoływały się do różnego rodzaju zadań, diagramów, krzyżówek, wykresów służących przyswojeniu wiadomości religijnych, wymagały jednak od katechetów robienia wielu kopii tych materiałów i rozdawania ich uczniom. W wielu przypadkach nie było to technicznie możliwe. W związku z tym postanowiono zaproponować karty pracy jako osobną publikację. Jej forma z założenia jest bardzo prosta i czarno-biała, mająca stanowić alternatywę dla fotokopii wykonywanych przez nauczyciela. Prosta forma podyktowana jest również troską o minimalizację kosztów, co wydaje się dzisiaj dość istotne.

Poradnik metodyczny

Zgodnie z przyjętymi założeniami poradnik metodyczny dla nauczyciela został skonstruowany w oparciu o następującą strukturę:

I. Założenia edukacyjne:

Cele katechetyczne – wymagania ogólne: Treści nauczania – wymagania szczegółowe:

•Wiedza

•Umiejętności

Korelacja z edukacją szkolnąMetody i technikiŚrodki dydaktyczne

II. Przebieg katechezy

ModlitwaSytuacja egzystencjalnaWiara i życie KościołaZastosowanie życiowePodsumowanie treściNotatkaPraca domowaModlitwa

Założenia edukacyjne zostały opracowane według najnowszych wytycznych zarówno Podstawy programowej katechezy, Programu nauczania religii, jak i Podstawy programowej kształcenia ogólnego i rozporządzeń Ministerstwa Edukacji Narodowej. Potwierdza to przede wszystkim sformułowanie celów każdej jednostki lekcyjnej, które spełnia wymóg formułowania celów językiem wymagań. Na uwagę zasługuje także określenie, przy większości konspektów, korelacji z edukacją szkolną. W punkcie tym podane zostały treści z Podstawy programowej kształcenia ogólnego, które mogą stanowić przedmiot korelacji z treściami omawianymi w danej katechezie. Wyszczególnienie metod, technik i środków dydaktycznych dopełnia pierwszą część konspektu każdej lekcji.

Taka forma opracowania założeń edukacyjnych wynika z pragnienia, żeby proponowane materiały stanowiły realną pomoc dla katechetów, którzy zobowiązani przez dyrektorów szkoły często muszą respektować najnowsze wytyczne władz oświatowych.

Proponowany przebieg katechezy ściśle związany jest ze strukturą podręcznika dla ucznia. Punktem wyjścia jest zawsze sytuacja egzystencjalna, choć nie w każdej jednostce następuje odniesienie do opowiadania z podręcznika, lecz stosowane są różne metody. Ma to na celu zapewnienie pluralizmu metodycznego i tym samym większej aktywności katechizowanych.

Część poradnika zatytułowana Wiara i życie Kościoła proponuje różne metody i techniki zapoznania katechizowanych z głównymi treściami jednostki katechetycznej. Przyjęto jednak założenie, że w tej części następować będą liczne odwołania do podręcznika ucznia, jako kompendium wymaganej na tym etapie wiedzy religijnej, oraz proponowane będą zadania z kart pracy. Jednocześnie praca w grupach została ograniczona do minimum ze względu na zgłaszane przez katechetów problemy dyscyplinarne, jakie zazwyczaj prowokuje.

Przekaz treści katechezy następuje także w oparciu o proponowane metody i techniki multimedialne, tj. filmy, prezentacje, ilustracje, mapy, które są dostępne na dołączonej do pakietu edukacyjnego płycie DVD lub na stronie internetowej www.kulkat.pl.

Każdy scenariusz zajęć ma wyodrębniony element strukturalny określony jako Zastosowanie życiowe. Ma on na celu kształtowanie postaw chrześcijańskich wychowanków, a także wieloaspektowe wprowadzanie w chrześcijaństwo. Z jednej strony ujęcie takie może budzić obawy o możliwości realizacji tych celów w szkole, z drugiej jednak koncepcja nauczania religii w polskiej szkole zakłada wyraźny wymiar katechetyczno-mistagogiczny i do jego realizacji autorzy i redaktorzy podręczników są zobowiązani. W związku z tym w tej części proponowane są metody o charakterze problemowym, ale także paraliturgicznym i nastawionym na ukazanie piękna chrześcijaństwa i postaw z niego wypływających. Jest to świadomy wybór autorów, którzy są przekonani o dużym znaczeniu sfery wolitywno-emocjonalnej w budowaniu postaw.

Każdą jednostkę katechetyczną kończy podsumowanie treści, propozycja notatki do zeszytu i modlitwy końcowej. Układ taki nawiązuje do sprawdzonych wzorców dydaktycznych i postuluje dokonanie syntezy najważniejszych treści, ich zapisanie oraz sugestie pracy domowej. Zdecydowana większość jednostek tematycznych zawiera propozycję pracy domowej zarówno w zakresie podstawowym, jak i rozszerzonym.

Wyjaśnienia wymaga również forma konspektów. Są one przygotowane w sposób bardzo szczegółowy, często sugerujący nie tylko treści i metody, ale również konkretne sformułowania, których może użyć katecheta. Takie podejście jest świadomym wyborem autorów i redaktorów poradnika. Praktyka dowiodła bowiem, że konspekty w formie luźnych sugestii czy kilku punktów nie spełniają oczekiwań katechetów. Oczywiście poradnik metodyczny jest tylko propozycją i katecheta może zrealizować lekcję religii w inny sposób. Proponowane scenariusze są jednak całościową wizją konkretnej jednostki katechetycznej. Dla doświadczonych katechetów stanowić będą zapewne tylko sugestie, ale dają nadzieję, że także niezbyt doświadczeni katecheci wiernie zrealizują program. Wydaje się to szczególnie istotne w przekazywaniu skomplikowanych treści teologicznych w sposób zrozumiały dla dorastającej młodzieży (np. relacje Pisma Świętego i Tradycji). Propozycje konkretnych sformułowań uwzględniające te kryteria mogą być bardzo pomocne.

Płyta DVD i strona internetowa www.kulkat.pl

Do pakietu edukacyjnego Spotykam Twoje Słowo dołączona została płyta DVD, zawierająca następujące elementy: multimedia do każdej jednostki lekcyjnej (filmy, prezentacje, mapy, obrazy, pliki audio); propozycję sprawdzianów okresowych; plan edukacji rocznej.

Materiały, do których wydawnictwo uzyskało prawa autorskie, zostały zamieszczone na płycie DVD i dołączone do poradników metodycznych. Pozostałe sugestie można znaleźć na stronie internetowej www.kulkat.pl. Na stronę tę mogą logować się katecheci, którzy najpierw przeprowadzą rejestrację.

Kody QR

Część proponowanych materiałów multimedialnych została zapisana w formie tzw. kodów QR i zamieszczona w poradnikach metodycznych. Są to te same materiały, które znajdują się na stronie www.kulkat.pl. Ich umieszczenie w poradnikach metodycznych ma za zadanie ułatwienie pracy tym katechetom, którzy mają dostęp do Internetu w czasie prowadzenia zajęć. Na stronie internetowej umieszczone zostały także linki do oprogramowania umożliwiającego odczytanie kodów QR. Takie podejście wpisuje się w plany MEN dotyczące coraz większej digitalizacji pomocy edukacyjnych i daje nadzieję, że nauczanie religii także w tym wymiarze nawiąże dialog z edukacją szkolną.

Ewaluacja i program pilotażowy

Pakiet edukacyjny do gimnazjum został już w całości poddany testom w warunkach szkolnych. Każda proponowana katecheza została najpierw sprawdzona przez wybranych katechetów pracujących na terenie diecezji lubelskiej, przemyskiej, siedleckiej, zamojsko-lubaczowskiej i warszawskiej. Każdy katecheta został poproszony o wypełnienie arkusza ewaluacyjnego, a zawarte w nim sugestie były wnikliwie analizowane i posłużyły do korekty materiałów.

Ponadto na podstawie tych materiałów przeprowadzony został całoroczny pilotaż obejmujący wszystkich uczniów klas pierwszych (180 osób) uczęszczających do jednego z gimnazjów. Uzyskane informacje zwrotne pozwalają twierdzić, że proponowane materiały sprawdzają się praktyce, uwzględniają uwarunkowania rozwojowe gimnazjalistów i stanowią użyteczną pomoc dla katechetów.

Autorzy i redaktorzy pakietu edukacyjnego do nauczania religii w pierwszej klasie gimnazjum Spotykam Twoje Słowo dołożyli wszelkich starań, aby proponowane pomoce były, z jednej strony, pożyteczne i atrakcyjne dla uczniów, a z drugiej strony, żeby stanowiły bardzo praktyczne narzędzie pracy dla katechetów.

Oczywiście mamy świadomość tego, że żadne ludzkie dzieło nie jest doskonałe i jesteśmy otwarci na permanentne udoskonalanie tych materiałów. Praktycznym wyrazem takiego podejścia jest planowane, sukcesywne umieszczanie na stronie internetowej alternatywnych konspektów do poszczególnych katechez, a także materiałów multimedialnych do pobierania. W tym wymiarze liczymy bardzo na współpracę katechetów pracujących z tymi pomocami. Wszelkie sugestie, informacje prosimy przesyłać na adres: [email protected]

Wszystkim katechetom życzymy światła Ducha Świętego na owocną pracę katechetyczną i wychowawczą.

W imieniu autorów i redaktorów

ks. Paweł Mąkosa

I. Bóg na ludzkich drogach

1.Katecheza w szkole moim wyborem

I. Założenia edukacyjne

Cele katechetyczne – wymagania ogólne

Ukazanie założeń programowych katechezy szkolnej w pierwszej klasie gimnazjum.

Wypracowanie zasad właściwego zachowania podczas lekcji religii.

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza

Uczeń po katechezie:

•Własnymi słowami definiuje termin „katecheza” i określa jej podstawowe zadania.

•Na podstawie podręcznika wylicza główne treści programowe przewidziane do realizacji w pierwszej klasie gimnazjum.

•Na podstawie podręcznika i zadania w Kartach pracy wymienia z pamięci podstawowe zasady zachowania się na lekcjach religii.

Umiejętności

Uczeń po katechezie:

•Formułuje argumenty za uczestnictwem w katechezie.

•Projektuje własne zachowanie na lekcjach religii według zobowiązań zapisanych w karcie pracy.

Metody i techniki

opowiadanie, rozmowa kierowana, metafora, praca z tekstem

Środki dydaktyczne

podręcznik, Karty pracy

II. Przebieg katechezy

Czynności wstępne

Przygotowanie podręczników i przyborów szkolnych.

Sprawdzenie obecności.

Wyciszenie.

Modlitwa

Duchu Święty,

który oświecasz serca i umysły nasze,

dodaj nam ochoty i zdolności,

aby ta nauka była dla nas pożytkiem doczesnym i wiecznym.

Przez Chrystusa, Pana Naszego. Amen.

Sytuacja egzystencjalna

Katecheta prosi o głośne odczytanie opowiadania z podręcznika ucznia.

Julka, Iza i Rafał siedzą na skarpie nad niewielkim urwiskiem. Pod nimi rozpościera się widok na osiedlowy park przecięty dwiema drogami: starą szosą, będącą pozostałością po wykopaliskach piachu, i ścieżką wijącą się między drzewami. Szosa jest prosta i szeroka, jeździły nią dawniej ciężarówki. Jest również bardzo niebezpieczna, kończy się nagle głębokim dołem, rodzajem szybu, który nie został zasypany. Ścieżka na pierwszy rzut oka robi mniej korzystne wrażenie. Kamienista, kręta i wąska, nie daje możliwości, by biegać po niej szybko i bez zastanowienia. Jeśli jednak ktoś zdecyduje się na wybranie tej właśnie drogi, dociera do uroczego placyku z jeziorem i małym boiskiem.

Julka trzyma kilka podręczników. Wczoraj rozpoczął się nowy rok szkolny i właśnie zakupiła ostatnie brakujące pozycje. Teraz rozmawia ze swoimi przyjaciółmi o minionym dniu. Zastanawiają się, jak będzie w nowej szkole, jacy okażą się inni uczniowie. Czy klasa będzie zgrana? Czy zawiążą się nowe przyjaźnie? Czy nauczyciele nie okażą się zbyt wymagający? Młodzi ludzie wiedzą, że mają sporo szczęścia, bo znali się już wcześniej. Chodzili do tej samej klasy w szkole podstawowej. Mogło się przecież zdarzyć, że trafiliby do grupy zupełnie obcych sobie osób.

– Patrzcie, jaki niesamowity zachód słońca! – wykrzykuje nagle Iza, wymachując energicznie ręką i wytrącając Julce jedną z książek. Rafał zaraz ją podnosi. To podręcznik do lekcji religii.

– Phi! Religia – wykrzywia się niezadowolona Iza. – Na co to komu potrzebne? I jeszcze trzeba się uczyć tylu dziwnych rzeczy!

– Bo ja wiem? – odpowiada Rafał. – Ja tam lubię religię. Ciekawe, jaki nam się trafi nauczyciel...

– Myślę, że znacznie więcej zależy od nas – odzywa się Julka. – Jeśli zechcemy dowiedzieć się czegoś nowego i będziemy nie tylko słuchać, ale też rozmawiać o naszych problemach i wątpliwościach, katecheza może być bardzo ciekawa. Przecież wszystkie historie biblijne jakoś łączą się z naszym życiem. Każdy może znaleźć coś dla siebie. A że czasami trzeba się dużo uczyć, to zrozumiałe. To trochę tak, jak z tymi drogami w naszym parku. Ta, którą biegnie się szybko i prosto, wcale nie prowadzi do przyjemnego miejsca. Wolę rzeczy trudniejsze, ale wartościowe!

Następnie zadaje pytania:

•O czym rozmawiają Julka, Iza i Rafał?

•Co mówią o katechezie w szkole?

•Jakie zdanie na ten temat ma Julka?

W dalszej kolejności katecheta wprowadza uczniów w metodę tzw. metafory, podając jej przykład (np. „Moje życie jest jak… zaczęta i niedokończona księga”). Potem zapisuje na tablicy zdanie niedokończone (pierwszą część metafory):

„Katecheza jest dla mnie jak ...”. Uczniowie w zeszycie kończą podane zdanie według zaprezentowanego wzoru. Wybrani spośród nich prezentują na forum klasy owoce swojej pracy, zaś najciekawsze z nich zapisują na tablicy.

Podsumowując, katecheta podkreśla, że uczniowie mogą mieć różnorodne doświadczenia i wspomnienia związane z katechizacją w szkole podstawowej, jednak niezależnie od nich katecheza jest zawsze spotkaniem z Bogiem i do tego spotkania ma ich nieustannie prowadzić. Ważne jest zaangażowanie wszystkich uczestniczących w katechezie.

Wiara i życie Kościoła – Interpretacja

Następnie katecheta wyjaśnia, że w ramach lekcji religii katechizowani będą: pogłębiać rozumienie prawd wiary i przykazań, poznawać liturgię i sakramenty, umacniać i rozwijać wiarę oraz miłość do Pana Boga i ludzi, wspólnie się modlić.

Katecheta podsumowuje:

Katecheza ma na celu nie tylko przekazywanie wiedzy, ale też ma prowadzić do pogłębiania wiary i miłości względem Pana Boga i ludzi.

Potem prosi uczniów o odczytanie z podręcznika części Wiara i życie Kościoła i zapoznanie się z układem podręcznika.

KATECHEZA W PIERWSZEJ KLASIE GIMNAZJUM

W pierwszym roku katechizacji nasza nauka będzie dotyczyła głównie zagadnień dotyczących historii zbawienia, czyli różnych wydarzeń, przez które Pan Bóg prowadzi ludzi do szczęścia w niebie. Będzie obejmowała najważniejsze treści ze Starego Testamentu, zaczynając od opisów stworzenia świata, poprzez czasy patriarchów, Przymierze na Synaju, działalność proroków, wydarzenia z Nowego Testamentu i życie Kościoła. Wiele kwestii, które będziemy omawiać na religii, zostanie także poruszonych na lekcjach języka polskiego i historii.

Katecheta przedstawia krótko, czym będą się zajmowali uczniowie na katechezie w klasie pierwszej, jakie treści będą poznawać i jaka jest struktura każdej jednostki w podręczniku. Zapowiada, że każdą katechezę w podręczniku będzie rozpoczynać opowiadanie z życia czwórki gimnazjalistów, następnie uczniowie odnajdą w podręczniku najważniejsze informacje dotyczące omawianego zagadnienia, a wreszcie odniesienia do życia współczesnej młodzieży gimnazjalnej. Każda katecheza będzie zakończona modlitwą. Wiele katechez będzie rozpoczynać się od krótkiego sprawdzianu wiadomości z poprzedniej lekcji, a 4 razy w roku odbędą się całogodzinne sprawdziany pisemne.

Zastosowanie życiowe

Uczniowie w Kartach pracy przepisują z podręcznika „Dekalog katechizowanego” w pierwszej osobie liczby pojedynczej i go podpisują. Jest on równocześnie kontraktem, jaki uczniowie zawierają z katechetą na czas nauki w szkole.

Katecheta podsumowuje:

Zasady, z którymi zapoznaliście się, obowiązują każdego, kto uczęszcza na lekcje religii. Ich przestrzeganie jest konieczne, by nasze spotkania były owocne, przynosiły nam radość i dawały satysfakcję. Wszystkich, którzy je naruszą, czekają konsekwencje.

Podsumowanie treści

Katecheta zadaje pytania, np.:

•Czym jest katecheza?

•Jakie zagadnienia będziemy omawiać w pierwszej klasie gimnazjum?

•Jakie są zasady zachowania w czasie lekcji religii?

Notatka

Uczniowie zapisują do zeszytów notatkę.

Katecheza jest wychowaniem w wierze i ma prowadzić ludzi wierzących do pełni życia chrześcijańskiego, dlatego ma ona na celu nie tylko przekazywanie wiedzy, ale także powinna prowadzić do pogłębiania wiary oraz miłości do Boga i ludzi.

Praca domowa

Odpowiedz pisemnie w zeszycie na pytanie: Dlaczego biorę udział w katechezie szkolnej?

Dla chętnych:

Przygotować charakterystykę sakramentu bierzmowania.

Modlitwa

Uczniowie otwierają podręcznik i wspólnie odczytują modlitwę:

Dzięki Ci Boże, za światło tej nauki.

Pragniemy, abyśmy nią oświeceni

mogli Cię zawsze wielbić

i wolę Twoją wypełniać na wieki.

Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.

2. Przygotowanie do sakramentu bierzmowania

I. Założenia edukacyjne

Cele katechetyczne – wymagania ogólne

Ukazanie istoty i znaczenia sakramentu bierzmowania.

Ukazanie potrzeby i sposobów przygotowania się do przyjęcia tego sakramentu.

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza

Uczeń po katechezie:

•Na podstawie podręcznika i osobistego doświadczenia definiuje sakrament bierzmowania jako sakrament inicjacji chrześcijańskiej.

•Wylicza z pamięci siedem darów Ducha Świętego.

•Na podstawie zadania w Kartach pracy podaje przykłady intelektualnego i duchowego przygotowania się do przyjęcia sakramentu bierzmowania.

Umiejętności

Uczeń po katechezie:

•Własnymi słowami wyjaśnia rolę Ducha Świętego w sakramencie bierzmowania.

•Na podstawie prezentacji podaje przykłady egzystencjalnych skutków poszczególnych darów Ducha Świętego w życiu chrześcijanina.

•Proponuje konkretne sposoby własnego przygotowania się do bierzmowania.

Metody i techniki

opowiadanie, rozmowa kierowana, praca z podręcznikiem, praca z Kartami pracy, prezentacja multimedialna, pieśń

Środki dydaktyczne

Pismo Święte, podręcznik ucznia, Karty pracy, komputer, Internet, projektor lub telewizor i odtwarzacz DVD

II. Przebieg katechezy

Modlitwa

Po przygotowaniu do zajęć i wyciszeniu grupy głośne odmówienie modlitwy:

Duchu Święty,

który oświecasz serca i umysły nasze,

dodaj nam ochoty i zdolności,

aby ta nauka była dla nas z pożytkiem doczesnym i wiecznym.

Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.

Nawiązanie do poprzedniej katechezy

Katecheta sprawdza wykonanie zadania domowego.

Sytuacja egzystencjalna

Katecheta rozpoczyna rozmowę z uczniami, odnosząc się do ich obecnej sytuacji:

Niedawno rozpoczęliście nowy czas w swoim życiu. Gimnazjum jest dla was miejscem, gdzie będziecie powoli przygotowywać się do kolejnych etapów edukacji: liceum, wymarzone studia. Wszystko po to, aby kiedyś w dorosłym życiu móc realizować swoje plany, spełniać marzenia (swoje i innych). Trzy lata nauki w gimnazjum mają was przygotować do egzaminu gimnazjalnego – jego wynik zadecyduje o tym, w jakiej szkole ponadgimnazjalnej będziecie kontynuować naukę. Dziś może wydaje wam się, że na przygotowanie do tego egzaminu jest jeszcze dużo czasu, ale doświadczenie mówi, że pracę trzeba rozpocząć już od pierwszych dni w gimnazjum.

W jaki sposób już dzisiaj możemy rozpocząć przygotowanie do egzaminu gimnazjalnego?

•skupienie na zajęciach lekcyjnych,

•systematyczne przygotowywanie się do zajęć,

•odrabianie prac domowych,

•samodzielna praca (czytanie lektur, poszerzanie wiedzy z różnorakich źródeł)

•troska o rozwój swojej osobowości.

Katecheta podsumowuje:

Warto jednak pamiętać i o tym, że czas waszego pobytu w tej szkole nie może ograniczyć się jedynie do troski o rozwój intelektualny. Każdy człowiek powinien także troszczyć się o rozwój duchowy. Dlatego ukończenie gimnazjum zbiega się z jeszcze jednym bardzo ważnym wydarzeniem w waszym życiu – z przyjęciem sakramentu bierzmowania. Na pewno słyszeliście już o tym sakramencie i o przygotowaniu do niego.

Wiara i życie Kościoła

Katecheta wprowadza:

Nasza wiedza na temat sakramentu bierzmowania powoli staje się coraz pełniejsza, ale wiemy ciągle zbyt mało, by móc świadomie przyjąć ten ważny sakrament. W związku z tym na dzisiejszej lekcji spróbujemy wyjaśnić, czym jest sakrament bierzmowania, po co go przyjmujemy i jak się do niego przygotować.

Katecheta prosi o otworzenie podręcznika na ilustracji i/lub wyświetla na ekranie slajd z płyty DVD:

Katecheta wyjaśnia:

Sakrament bierzmowania jest jednym z sakramentów wtajemniczenia chrześcijańskiego, to znaczy tych, które rozpoczynają naszą drogę wiary i prowadzą do naśladowania Chrystusa. Sakramentami wtajemniczenia, oprócz bierzmowania, są chrzest i Eucharystia. Te dwa sakramenty już przyjęliście. Został jeszcze jeden – właśnie sakrament bierzmowania. Można go przyjąć tylko raz w życiu. Wyciska on bowiem w duszy człowieka niezatarty znak przynależności do Chrystusa. W sakramencie bierzmowania otrzymujemy Ducha Świętego i Jego Dary.

Tam, gdzie istnieje taka możliwość, warto pokazać prezentację omawiającą wszystkie dary Ducha Świętego. Wówczas wybrany uczeń odczytuje z ekranu opis daru, a uczniowie streszczają ten opis w Kartach pracy.

Prezentacja pt: Dary Ducha Świętego znajduje się na dołączonej płycie DVD.

Zadanie 1:

Wyjaśnij znaczenie poszczególnych darów Ducha Świętego. (Zadanie w Kartach pracy)

Zastosowanie życiowe

Po omówieniu darów Ducha Świętego katecheta ukazuje uczniom konieczność przygotowania do bierzmowania:

W sakramencie bierzmowania otrzymamy Ducha Świętego, który udzieli nam swoich darów. Ten sakrament ma pomóc nam w odważnym wyznawaniu wiary. Chcemy dobrze przygotować się do tego wydarzenia. W tym celu powinniśmy zadbać o nasz rozwój duchowy i intelektualny.

Od momentu chrztu każdy z nas w różny sposób pielęgnuje i rozwija swoją wiarę i wiedzę religijną. Wypełniając schemat, znajdujący się w Kartach pracy, zastanów się, jakie działania możemy podjąć w ramach naszej formacji duchowej, które pomogą nam w rozwoju intelektualnym.

Zadanie 2:

Przyporządkuj odpowiednie działania do przygotowania duchowego i intelektualnego. (Zadanie w Kartach pracy)

W ramach podsumowania pracy katecheta powinien poprosić kilku uczniów o odczytanie swoich propozycji.

Podsumowanie treści

Katecheta zadaje pytania podsumowujące:

•Co to jest „bierzmowanie”?

•Dlaczego je przyjmujemy?

•W jaki sposób powinniśmy przygotować się do przyjęcia sakramentu bierzmowania?

Notatka

Bierzmowanie to sakrament wtajemniczenia chrześcijańskiego, w którym Duch Święty umacnia chrześcijanina do mężnego wyznawania wiary i do postępowania według jej zasad. W tym sakramencie otrzymujemy Ducha Świętego i Jego dary.

Darami Ducha Świętego są: rozum, rada, męstwo, mądrość, umiejętność, pobożność, bojaźń Boża.

Praca domowa

Odszukaj i zapisz informacje dotyczące tego, jak będzie prowadzone przygotowanie do bierzmowania w twojej parafii. Zanotuj w zeszycie, kiedy się rozpoczyna i jak będzie przebiegać.

Modlitwa końcowa

Aby dobrze przygotować się do przyjęcia sakramentu bierzmowania, potrzebujemy Bożego wsparcia. W ciszy posłuchajmy pieśni, w której młodzi ludzie proszą o przyjście Ducha Świętego. Niech każdy z nas swoimi słowami prosi o to, żeby dobrze przygotować się do sakramentu bierzmowania i o to, aby Duch Święty zechciał udzielić mu swoich darów.

Można przygotować tekst dla uczniów i wraz z nimi zaśpiewać pieśń.

Pieśń pt. Przybądź Duchu Święty w wykonaniu Scholi Lednickiej znajduje się na dołączonej płycie DVD.

Na zakończenie można odczytać głośno modlitwę z podręcznika:

Twego Ducha, o Panie, doświadczam,

kiedy milknę,

doznając niesprawiedliwości, chociaż mógłbym się

obronić,

kiedy przebaczam,

mimo że nikt mi tego nie nagrodzi,

kiedy coś, co mnie dużo kosztuje, czynię

bez podziękowania, uznania, a nawet wewnętrznego zadowolenia,

kiedy wybieram zgodnie z sumieniem,

chociaż wiem, że nikt mnie nie zrozumie,

kiedy działam wyłącznie z miłości do Ciebie,

mimo że wygląda to na skok w przepaść i bez sensu,

podaruj mi odwagę do takich doświadczeń,

pozwól mi trwać w Duchu,

Twoim Duchu.

(ks. Wiesław Aleksander Niewęgłowski)

3. Kim jestem i po co żyję?

I. Założenia edukacyjne

Cele katechetyczne – wymagania ogólne

Zapoznanie z nauczaniem Kościoła na temat sensu ludzkiego życia.

Podejmowanie refleksji nad sensem i celem własnego życia.

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza

Uczeń po katechezie:

•Na podstawie własnego doświadczenia wyjaśnia znaczenie wyrażenia „sens życia”.

•Swoimi słowami wyjaśnia prawdę, że człowiek został stworzony z miłości.

•Na podstawie nauczania Kościoła określa człowieka jako istotę cielesno-duchową.

Umiejętności

Uczeń po katechezie:

•Na podstawie podręcznika i Kart pracy interpretuje teksty z nauczania Kościoła dotyczące sensu życia.

•Uzasadnia, że wiara przyczynia się do szczęśliwego życia zarówno w wymiarze doczesnym, jak i wiecznym.

Korelacja z edukacją szkolną

sens życia (wychowanie do życia w rodzinie)

Metody i techniki

wykład, analiza tekstu, rozmowa kierowana, praca z podręcznikiem, pieśń

Środki dydaktyczne

Pismo Święte, podręcznik ucznia, Karty pracy, komputer, Internet, projektor lub telewizor i odtwarzacz DVD, kolorowe kartki

II. Przebieg katechezy

Modlitwa

Duchu Święty,

który oświecasz serca i umysły nasze,

dodaj nam ochoty i zdolności,

aby ta nauka była dla nas z pożytkiem doczesnym i wiecznym.

Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.

Nawiązanie do poprzedniej katechezy

W ramach powtórzenia katecheta proponuje rozwiązanie zadania:

Uzupełnij w poniższym schemacie brakujące informacje:

Sytuacja egzystencjalna

Katecheta opowiada lub odczytuje następującą historię (można także przeprowadzić prezentację):

Dobrze znany mówca rozpoczął seminarium, trzymając w ręku dwudziestodolarowy banknot. Do dwustu osób na sali skierował pytanie:

– Kto chciałby dostać ten banknot?

Ludzie zaczęli podnosić ręce. Spiker powiedział:

– Mam zamiar dać ten banknot jednemu z was, ale najpierw pozwólcie, że coś zrobię... – i zaczął miąć banknot. Pokazał zgnieciony banknot i zapytał:

– Kto w dalszym ciągu chce go?

Ręce znowu się podniosły...

– A gdybym zrobił to? – zapytał mówca.... i rzucił banknot na ziemię. Podeptał go butami i podniósł – był pomięty i brudny...

– A teraz, kto chce te pieniądze?

Ręce podniosły się po raz trzeci!

– Moi przyjaciele odebraliście bardzo cenną lekcję. Nie ma znaczenia, co zrobiłem z tym banknotem, ciągle chcieliście go dostać, ponieważ nie zmniejszyłem jego wartości. To jest wciąż warte 20 dolarów! […] Wartość naszego życia nie wynika z tego, co robimy, ani nie zależy od tego, kogo znamy, lecz KIM JESTEŚMY!

(Autor nieznany)

Katecheta nawiązuje dialog z uczniami na podstawie treści opowiadania:

•Dlaczego ludzie chcieli otrzymać banknot dwudziestodolarowy nawet wtedy, gdy był on zniszczony?

•Jaką prawdę chciał przekazać mówca swoim słuchaczom?

Katecheta podsumowuje:

Życie każdego człowieka ma wielką wartość, bez względu na to, jakie posiada on wykształcenie, jaką pracę wykonuje, gdzie mieszka, jaki jest jego status społeczny. Wartość życia ludzkiego wynika bowiem z samego faktu „bycia człowiekiem” – osobą, a nie z tego, co robi, czy jest zamożny itp.

Powstaje jednak pytanie, jak żyć, żeby być szczęśliwym.

Następnie katecheta zapowiada wypełnienie pierwszego zadania z Kart pracy:

W schemat piramidy wpisz najważniejsze rzeczy potrzebne, twoim zdaniem, do szczęścia: (rozpocznij od rzeczy najważniejszych – u góry, po mniej ważne – coraz niżej).

Podsumowaniem jest odczytanie przez kilkoro uczniów wpisanych wartości.

Wiara i życia Kościoła

Katecheta kontynuuje podjęty wątek:

Na dzisiejszej katechezie chcemy znaleźć odpowiedzi na pytania, kim jesteśmy i po co żyjemy. Otwórzmy teraz podręczniki i przeczytajmy, czego na ten temat uczy Kościół.

Pomocą w uporządkowaniu prezentowanych treści będzie wypełnienie tabeli umieszczonej w zadaniu 2 w Kartach pracy.

Naturalnie pochodzimy od naszych rodziców i jesteśmy ich dziećmi; pochodzimy jednak również od Boga, który nas stworzył na swój obraz i powołał nas, abyśmy byli Jego dziećmi. (Benedykt XVI, 9.07.2006 r., Youcat, s. 35)Bo z miłości stworzyłeś go i dałeś mu istnienie, aby radował się Twoim najwyższym i wiecznym dobrem. (KKK 358)Sensem naszego życia jest zjednoczenie się w miłości z Bogiem, pełnienie Jego woli. (Youcat, s. 190)Osoba ludzka, obdarzona „duchową i nieśmiertelną” duszą, jest „jedynym na ziemi stworzeniem, którego Bóg chciał dla niego samego”. Od chwili poczęcia jest ona przeznaczona do szczęścia wiecznego. (KKK 1703)

Podsumowaniem pracy powinno być odczytanie odpowiedzi na wyżej zamieszczone pytania przez wybranych uczniów i wyjaśnienie niezrozumiałych kwestii.

Zastosowanie życiowe

Następnie katecheta prosi uczniów o odczytanie z podręcznika opowiadania z życia gimnazjalistów, po czym omawia jego treść, posługując się pytaniami:

Rafał miał wypadek. Przechodząc przez ulicę, został potrącony przez samochód. Cudem skończyło się tylko na złamanej ręce i kilku siniakach. Leżał w szpitalu na obserwacji i cierpiał, bo nie mógł podrapać się w łokieć. Gips uniemożliwiał dostęp do swędzącego miejsca. „Jakie to okropne!” – pomyślał Rafał. Za chwilę uświadomił sobie jednak, że to tylko mała niedogodność. Przecież niewiele brakowało, krok dalej do przodu, i samochód by go zabił. „Mogłem już nie żyć” – dotarło do niego. Czy świat by coś stracił beze mnie? Czy zrobiłem w swoim życiu cokolwiek, co nadałoby mu sens?

Rafał zastanawiał się nad tym poważnie, gdy do szpitalnej sali weszła Iza. Przyniosła ze sobą laptopa i ulubione gry Rafała.

– Nie będziesz się nudził – zawołała wesoło.

– Wiesz, Iza, nie nudzę się. Myślę właśnie, że chciałbym robić coś ważnego w swoim życiu. Może mógłbym pomagać innym ludziom, którzy mieli w wypadkach mniej szczęścia niż ja?

– Chciałbyś zostać wolontariuszem?

– Chyba tak. Wiem, że to sprawiłoby mi radość. I nie tylko mi, pewnie jest sporo osób potrzebujących wsparcia. Mogę z nimi rozmawiać, robić im zakupy, przynieść ciekawe filmy. To niby niewiele, ale może dla kogoś będzie dużo znaczyć?

– Podoba mi się twój pomysł! – wykrzyknęła Iza. – Ja też muszę pomyśleć, co mogłabym zrobić ze swoim życiem.

Człowiek od wieków zadawał sobie pytanie, kim jest i po co żyje. Z pewnością ty również zadajesz sobie takie pytania. Na lekcjach biologii dowiadujesz się, że człowiek jest podobny do innych ssaków i jak one rodzi się, dorasta, rozmnaża, starzeje się i umiera. Niektórzy dodadzą, że tym, co wyróżnia człowieka spośród innych istot żyjących, jest rozum i wolna wola. Czy to jest jednak cała prawda o człowieku?

Często myślisz także, jak być szczęśliwym i zapewne wyobrażasz sobie, że za kilka lub kilkanaście lat będziesz mieć kochającą żonę lub męża, będziesz mamą lub tatą pięknych, mądrych i grzecznych dzieci. Masz nadzieję, że będziesz mieć dobry zawód, piękny dom i samochód. Oczyma wyobraźni widzisz, jak z kochającą się rodziną wyjeżdżasz na wspaniałe wakacje. To bardzo piękna wizja szczęścia, ale czy na pewno obejmuje wszystko? Czy może jednak do szczęścia potrzeba czegoś więcej?

Katecheta omawia opowiadanie:

•Co przydarzyło się Rafałowi?

•O czym myślał Rafał, kiedy do sali, w której leżał, weszła Iza?

•Jakią decyzję podjął Rafał?

•Dlaczego podjął właśnie takie postanowienie?

•Czego uczy nas historia Rafała?

Katecheta podsumowuje:

Każdy z nas chce być szczęśliwy, jednak nie zawsze potrafimy stworzyć właściwą hierarchię tego, co może być dla niego źródłem szczęścia. Prawdziwe szczęście polega na miłości Pana Boga i ludzi. Wszystko, co robimy w tym życiu, powinno nas ostatecznie prowadzić do spotkania z Bogiem w wieczności, gdzie czeka na nas prawdziwe szczęście. Każdy dobry czyn to mały krok na drodze ku wiecznemu szczęściu.

Zastanówmy się teraz, w jaki sposób możemy żyć miłością na co dzień? (Trzeba pozwolić na wiele odpowiedzi.)

Podsumowanie

Katecheta rozdaje małe kolorowe kartki. Następnie prosi, aby uczniowie napisali na tych kartkach, co, ich zdaniem, najważniejszego wynieśli z dzisiejszej katechezy. Katecheta zbiera kartki i czyta kilka losowo wybranych.

Notatka

Katecheta dyktuje zapis do zeszytu:

Temat: Kim jestem i po co żyję?

Człowiek jest stworzeniem Bożym, które oprócz ciała posiada nieśmiertelną duszę. Pan Bóg stworzył człowieka z miłości i chce, aby człowiek w Niego wierzył i kochał Go z całego serca. Każdy człowiek powołany jest także do miłowania wszystkich ludzi. Wiara i miłość są odpowiedzią człowieka na Boże wezwanie i pomagają mu osiągnąć wieczne szczęście – ostateczny sens ludzkiego życia.

Praca domowa

Na podstawie podręcznika, wybranych lektur szkolnych (np. Mały Książę) oraz własnych przemyśleń napisz odpowiedź na pytanie: Kim jestem, skąd pochodzę, dokąd zmierzam, jaki jest sens mojego życia?

Zadanie dla chętnych:

Wykonaj plakat lub prezentację multimedialną na temat: Kim jestem i po co żyję?

Modlitwa

Katecheta zachęca uczniów do refleksji i odpowiedzi w ciszy na zadawane pytania:

Pan Bóg stworzył Cię z miłości na swój obraz i podobieństwo, podziękuj Mu za dar życia. Pomyśl też przez chwilę: Jaki jest sens twojego życia? Po co żyjesz? Jaka jest twoja wiara? Czy odpowiadasz Panu Bogu na miłość, przez którą Cię stworzył? Co zrobisz, aby twoje życie było pełniejsze miłości?

Można także odtworzyć nagranie piosenki (tekst w podręczniku).

Nagranie znajduje się na stronie youtube.com

i na www.kulkat.pl.

1. Ofiaruję Tobie, Panie mój, całe życie me

Cały jestem Twój, aż na wieki.

Oto moje serce, przecież wiesz,

Tyś miłością mą jedyną jest.

2. Ty w ofierze swojej Panie mój,

Cały dajesz się, cały jesteś mój, aż na wieki.

Oto moje serce, przecież wiesz.

Miłość Twoja niech umocni mnie.

II. Słowa Boga do człowieka

4. Poznawanie Pana Boga

I. Założenia edukacyjne

Cele katechetyczne – wymagania ogólne

Zapoznanie z istotą i formami objawienia się Boga.

Odkrywanie prawdy o Bogu objawiającym się człowiekowi

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza

Uczeń po katechezie:

•Na podstawie podręcznika wymienia sposoby i formy objawiania się Boga w dziejach zbawienia.

•Definiuje pojęcia: „objawienie kosmiczne”, „objawienie historyczne”, „objawienie eschatyczne”.

Umiejętności

Uczeń po katechezie

•Uzasadnia rolę świata stworzonego w poznawaniu Boga.

•Na podstawie zadania z Kart pracy i proponowanych w nim fragmentów biblijnych określa objawione cechy Boga.

•Porównuje różne formy objawiania się Boga.

Korelacja z edukacją szkolną

relacje przyroda–człowiek (geografia)

Metody i techniki

rozmowa kierowana, opowiadanie, praca w parach, analiza tekstów biblijnych, wypełnianie tabeli, prezentacja multimedialna

Środki dydaktyczne

Pismo Święte, podręcznik, Karty pracy, komputer, Internet, projektor lub telewizor i odtwarzacz DVD, nagranie dźwiękowe

II. Przebieg katechezy

Modlitwa

Duchu Święty,

który oświecasz serca i umysły nasze,

dodaj nam ochoty i zdolności,

aby ta nauka była dla nas pożytkiem doczesnym i wiecznym.

Przez Chrystusa, Pana Naszego. Amen.

Nawiązanie do poprzedniej katechezy

Katecheta proponuje w ramach powtórzenia wykonanie zadania:

Uzupełnij diagram:

Moje życie ma sens, ponieważ

Sytuacja egzystencjalna

Katecheta lub wybrani uczniowie odczytują opowiadanie z podręcznika:

Iza, Julka, Michał i Rafał siedzieli dookoła ogniska, wspominając wakacje. Chcieli wykorzystać maksymalnie każdą minutę ostatnich ciepłych, jesiennych dni. Zdążyli już podzielić się swoimi wakacyjnymi przeżyciami, a teraz w milczeniu wpatrywali się w wesoło migocące płomyki ognia. W pewnej chwili Iza spojrzała w niebo:

– Zobaczcie, ile gwiazd – powiedziała cicho.

Rzeczywiście, niebo było tego wieczoru wyjątkowo piękne, nie przesłaniała go ani jedna chmura, a usiany gwiazdami firmament rozbłyskał niezliczoną ilością drobniutkich świateł.

– Tak, jakby nad nami fruwały miliony robaczków świętojańskich – dodała.

Wszyscy podnieśli wzrok ku górze, a Michał powiedział:

– Świat jest taki piękny, a my tak rzadko to zauważamy.

– Na co dzień brakuje nam na to czasu: szkoła – dom, dom – szkoła, potem jeszcze basen, lekcje tańca, angielski… – włączyła się do rozmowy Julka.

– Nie do końca masz rację – odezwał się milczący dotąd Rafał. Że mamy sporo zajęć w ciągu roku – to fakt. Problem w tym, że ja nawet w czasie wakacji nie miałem czasu na to, żeby wieczorem pogapić się w niebo. Nie wiem, czy w ogóle kiedykolwiek oglądałem gwiazdy.

– To może podziwiałeś jakieś inne „cuda przyrody” – drzewa, owady, kwiaty? – spytała Iza.

– Raczej nie – odpowiedział Rafał.

– To co robiłeś w czasie wakacji?

– Mnóstwo rzeczy: wyspałem się wreszcie, oglądałem telewizję, na komputerze… – wymieniał jednym tchem Rafał.

– Może już nie kończ – przerwała Iza – bo zaczyna mi być cię żal. A potem dodała: Moja mama nauczyła mnie podczas wakacji czegoś bardzo cennego. W każdą wakacyjną sobotę wyruszałyśmy na długą pieszą wyprawę: byłyśmy nad rzeką, w lesie…

– To musiało być straszliwie nudne i męczące – odezwał się Michał.

– Wcale nie! – wykrzyknęła Iza – W czasie tych wypraw mama nauczyła mnie podziwiać przyrodę. Raz ponad godzinę podpatrywałyśmy pająka, przędącego sieć. To bardzo interesujące. Zrobiłam mu nawet kilka fantastycznych zdjęć. I powiem ci coś jeszcze. Kiedy tak patrzę na piękno świata, to zawsze myślę sobie, jak cudowny musiał być Ktoś, kto to wszystko wymyślił.

– Masz rację – wtrąciła Julka. Popatrzcie choćby na kwiat, jak cudownie jest „skonstruowany”. Żaden człowiek nie potrafi zrobić czegoś tak pięknego. Albo przyjrzyjcie się „bocianim podróżom”: nie mają przyrządów nawigacyjnych, a wiedzą, kiedy mają przylecieć do Polski, a kiedy odlecieć do „ciepłych krajów”, a do tego podobno zawsze wracają do swojego gniazda.

– Nigdy się nad tym głębiej nie zastanawiałem – szczerze westchnął Rafał, ale jeszcze wszystko przede mną. A w najbliższą sobotę i ja wyruszam do lasu na łowy.

Widząc przerażone oczy koleżanek, szybko dodał: Oczywiście z aparatem fotograficznym, a nie ze strzelbą.

Katecheta omawia opowiadanie:

•Co zachwyciło przyjaciół żegnających wakacje?

•Jaki problem odkrył Rafał?

•Jakie wakacyjne wspomnienia miała Iza?

•Czego nauczyła się Iza w czasie wakacji?

Zamiast opowiadania można rozpocząć katechezę od pokazania zdjęć przyrody lub obejrzenia zdjęć zawartych w podręczniku. Wtedy należy dokonać wprowadzenia:

Na początku dzisiejszej lekcji udamy się w podróż do najpiękniejszych zakątków świata. Często przystajemy w podziwie nad pięknym zachodem słońca, pochylamy się nad maleńkim kwiatkiem, dech zapiera nam siła uderzenia morskiej fali czy wysokie niedostępne góry. Z wakacji zazwyczaj wracamy z krajobrazami utrwalonymi na karcie pamięci aparatu fotograficznego. Zwłaszcza w długie, zimowe wieczory z radością wracamy do tych fotografii, wzdychając za wakacjami.

Popatrzmy wspólnie na jedne z najpiękniejszych miejsc na ziemi.

Można wyświetlić prezentację z materiałów metodycznych na płycie DVD pt. Cuda natury.

Następnie katecheta rozpoczyna rozmowę z uczniami:

Jako ludzie wierzący nie mamy wątpliwości, że otaczający nas świat jest dziełem Bożym.

•Co zachwyca was w otaczającym świecie przyrody?

•Co możemy powiedzieć o Panu Bogu, przyglądając się stworzonym przez Niego dziełom?

Wiara i życie Kościoła

Katecheta kontynuuje podjęty wątek:

W dziejach zbawienia Pan Bóg na różne sposoby nawiązywał kontakt z człowiekiem. Jednym ze sposobów ukazywania siebie człowiekowi jest niewątpliwie świat stworzony (piękny kwiat, śpiew ptaków, niebo usiane gwiazdami, krople porannej rosy na źdźbłach trawy, krajobraz, który nas zachwycił, każą nam pytać o Tego, który jest sprawcą tych cudownych dzieł, i pomagają nam dotrzeć do Boga – Stwórcy.) Są jednak i inne sposoby objawiania się Boga w dziejach świata i człowieka. Aby je wszystkie poznać i uporządkować naszą wiedzę na ten temat, obejrzyjmy prezentację:

Tu (jeśli istnieje taka możliwość) należy wykorzystać prezentację multimedialną pt. Rodzaje objawienia.

Prezentacja znajduje się na dołączonej płycie DVD.

Jeśli nie ma możliwości pokazania prezentacji, należy odczytać materiał zawarty w podręczniku ucznia.

Po prezentacji lub lekturze podręcznika katecheta proponuje uczniom wynotowanie w tabeli sposobów objawiania się Pana Boga (zadanie nr 1 z Kart pracy):

Podsumowaniem jest odczytanie kilku odpowiedzi.

Katecheta kontynuuje omawiany wątek:

Pan Bóg zawsze chciał być blisko człowieka. Nic więc dziwnego w tym, że wkraczał On w ludzkie dzieje i po wielekroć sam objawiał się człowiekowi.

Odkrywszy fakt objawiania się Boga człowiekowi (w świecie stworzonym i w historii), spróbujmy uczynić kolejny krok i poszukać odpowiedzi na pytanie: Jaki jest ten Bóg, który wkracza w ludzkie dzieje i nawiązuje dialog z człowiekiem każdej epoki? Co mówi On o sobie, objawiając się człowiekowi w ciągu dziejów zbawienia, przez Swoje słowo?

W tym celu spróbujmy rozwiązać łamigłówkę, zawartą w zadaniu nr 2 w Kartach pracy.

Zadanie 2: Posługując się podanym niżej kodem, odczytaj w przytoczonych fragmentach biblijnych brakujące słowa, opisujące Boga Stwórcę:

Podsumowaniem tego zadania jest odczytanie haseł.

Następnie katecheta pyta:

•Jakie inne cechy Pana Boga dostrzegacie? (odpowiedzi uczniów)

Popatrzcie, jak wiele Pan Bóg miał człowiekowi do powiedzenia w dziejach zbawienia, chociaż człowiek nie zawsze chciał słuchać Bożego głosu.

Zastosowanie życiowe

Katecheta kontynuuje:

Dziś także Pan Bóg chce objawiać się człowiekowi, pragnie nawiązywać z nim dialog.

•Kiedy się to dokonuje? (odpowiedzi uczniów)

Rozejrzyjmy się wokół siebie i spróbujmy w otaczającym nas świecie dostrzec znaki Bożej obecności. Z pewnością nie zobaczymy ich wszystkich od razu (Bóg powoli odsłania przed człowiekiem prawdę o sobie i stopniowo daje nam ją odkryć). Miejmy jednak oczy i uszy szeroko otwarte. To z pewnością pomoże nam zauważyć nawet niepozorne ślady Boga w otaczającej nas rzeczywistości i pomoże usłyszeć nawet najcichszy Jego głos.

Podsumowanie

Katecheta stawia uczniom pytania kontrolne:

•W jaki sposób Pan Bóg objawia się człowiekowi w dziejach zbawienia?

•Jakie objawienie nazywamy kosmicznym (naturalnym)?

•Jakie objawienie nazywamy historycznym (nadprzyrodzonym)?

•Jakie objawienie nazywamy eschatycznym?

•Kiedy i w jaki sposób Bóg najpełniej (najdoskonalej) objawił się człowiekowi?

Notatka

Rozróżniamy trzy sposoby objawienia się Boga w dziejach świata i człowieka:

– słowa (Bóg mówi),

– czyny (Bóg działa),

– teofanie (bezpośrednie i osobiste objawienie się Boga).

Pełnią objawienia Bożego jest Jezus Chrystus (Jego Osoba, słowa i czyny).

Praca domowa

Napisz list do Pana Boga. Podziękuj w nim za piękno otaczającego Cię świata i za Jego obecność w dziejach świata i człowieka.

Dla chętnych:

Wykonaj plakat przedstawiający piękno stworzonego świata.

Modlitwa

Nauczyciel wycisza grupę i zachęca do refleksji.

Można pokazać prezentację lub film znajdujące się na www.youtube.com

i na www.kulkat.pl.

Pomyśl przez chwilę i odpowiedz sobie w ciszy:

•Czy starasz się dostrzegać „ślady Boga” w otaczającym cię świecie?

•Czy w swoim życiu szukasz relacji z Bogiem, który kieruje do ciebie swoje Słowo?

•Czy z uwagą wsłuchujesz się w Słowo Boże podczas Mszy Świętej?

•Czy usłyszane (przeczytane) Boże Słowo ma wpływ na twoje życie?

Podziękujmy Bogu za tajemnicę Jego objawienia się człowiekowi słowami psalmu (tekst w podręczniku).

Błogosławcie Pana, wszystkie dzieła Pańskie, *

chwalcie Go i wywyższajcie na wieki.

Błogosławcie Pana, aniołowie Pańscy, *

błogosławcie Pana, niebiosa.

Błogosławcie Pana, wszelkie wody podniebne, *

błogosławcie Pana, wszystkie potęgi.

Błogosławcie Pana, słońce i księżycu, *

błogosławcie Pana, gwiazdy na niebie.

Błogosławcie Pana, deszcze i rosy, *

błogosławcie Pana, wszystkie wichry niebieskie.

Błogosławcie Pana, ogniu i żarze, *

błogosławcie Pana, upale i chłodzie.

Błogosławcie Pana, rosy i szrony, *

błogosławcie Pana, mrozy i zimna.

Błogosławcie Pana, lody i śniegi, *

błogosławcie Pana, dnie i noce.

Błogosławcie Pana, światło i ciemności, *

błogosławcie Pana, błyskawice i chmury.

Niech ziemia błogosławi Pana, *

niech Go chwali i wywyższa na wieki.

Błogosławcie Pana, góry i pagórki, *

błogosławcie Pana, wszelkie rośliny na ziemi.

Błogosławcie Pana, źródła wodne, *

błogosławcie Pana, morza i rzeki.

Błogosławmy Ojca i Syna, i Ducha Świętego, *

chwalmy Go i wywyższajmy na wieki.

Błogosławiony jesteś, Panie, na sklepieniu nieba, *

pełen chwały i wywyższony na wieki.

(Por. Dn 3, 57–78)

5. Historia zbawienia ludzkości

I. Założenia edukacyjne

Cele katechetyczne – wymagania ogólne

Ukazanie istoty i etapów historii zbawienia.

Ukazanie życia sakramentalnego jako drogi do zbawienia.

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza

Uczeń po katechezie:

•Na podstawie filmu/prezentacji i własnej wiedzy wskazuje najważniejsze wydarzenia z historii Polski.

•Własnymi słowami definiuje termin „historia zbawienia” i wskazuje na jej etapy.

•Na podstawie własnego doświadczenia i informacji z podręcznika wymienia najważniejsze wydarzenia zbawcze czasów Starego i Nowego Testamentu.

•Identyfikuje pojęcie „paruzja” z faktem powtórnego przyjścia Chrystusa na ziemię.

•Wymienia z pamięci wszystkie sakramenty święte we właściwej kolejności.

Umiejętności

Uczeń po katechezie:

•Na podstawie wskazanych w Kartach pracy fragmentów biblijnych analizuje najważniejsze wydarzenia zbawcze Starego i Nowego Testamentu.

•Uzasadnia zależność pomiędzy przyjmowaniem sakramentów a dążeniem do zbawienia.

Korelacja z edukacją szkolną

najważniejsze wydarzenia z historii Polski (historia)

Metody i techniki

rozmowa kierowana, projekcja fragmentu filmu, analiza fragmentów biblijnych, prezentacja multimedialna

Środki dydaktyczne

Pismo Święte, podręcznik, Karty pracy, komputer, Internet, projektor lub telewizor i odtwarzacz DVD, pliki z filmem, prezentacją i piosenką, ewentualnie świeca

II. Przebieg katechezy

Modlitwa

Katecheta podaje intencję i odmawia modlitwę:

Boże,

przenikasz mnie i znasz.

Stworzyłeś mnie dla szczęścia – pomóż mi je znaleźć.

Ukaż mi moją drogę życia.

Spraw, abym wybrał to, co Ty dla mnie zamierzyłeś.

Proszę Cię o to przez Chrystusa Pana naszego. Amen.

Nawiązanie do poprzedniej katechezy

Katecheta pyta:

•W jaki sposób Pan Bóg objawiał się człowiekowi w dziejach zbawienia?

•Jakie objawienie nazywamy kosmicznym (naturalnym)?

•Jakie objawienie nazywamy historycznym (nadprzyrodzonym)?

•Jakie objawienie nazywamy eschatycznym?

•Jakie znacie formy Bożego objawienia?

•Kiedy i w jaki sposób Bóg najpełniej (najdoskonalej) objawił się człowiekowi?

lub proponuje wypełnienie testu:

Rozwiąż test:

(Zadanie przygotowane do wydruku na kolejnej stronie.)

Sytuacja egzystencjalna

Nauczyciel zapowiada projekcję filmu:

Za chwilę obejrzymy krótki film na temat zmian granic Polski, a więc przedstawiający w skrócie historię naszej Ojczyzny. Postarajcie się skupić i zapamiętać najważniejsze informacje.

Proponowany film znajduje się na stronie www.youtube.com i na www.kulkat.pl.

Po projekcji katecheta podsumowuje:

Obejrzeliśmy film przestawiający zmiany granic Polski od początku jej istnienia aż do czasów współczesnych. Przypomnijmy sobie najważniejsze wydarzenia z historii naszego kraju i odpowiedzmy na pytania:

•Kiedy miał miejsce chrzest Polski? (966 r.)

•Kiedy była bitwa pod Grunwaldem? (1410 r.)

•Kiedy wybuchła II wojna światowa? (1939 r.)

•W którym roku Polska odzyskała suwerenność po upadku komunizmu? (1989 r.)

Wspomniane wydarzenia współtworzą poszczególne etapy dziejów naszej Ojczyzny. Z każdym wydarzeniem związani byli konkretni ludzie. A więc każdy człowiek i każdy naród mają swoją historię.

Wiara i życie Kościoła

Katecheta kontynuuje:

Także nasze zbawienie ma swoją historię. Składają się na nią różne wydarzenia z przeszłości, to, co dzieje się obecnie i co będzie miało miejsce w przyszłości. Cała historia zbawienia, czyli realizacja planów Boga dotyczących zbawienia człowieka, dzieli się na trzy etapy, które wzajemnie się przenikają i dopełniają. Popatrzcie na diagram, który przedstawia te etapy.

Katecheta odwołuje się do podręcznika lub wyświetla diagram przedstawiający linearną historię zbawienia, a następnie omawia go:

Pierwszy etap historii zbawienia to czas Starego Testamentu. Ten etap zaczyna się od stworzenia świata, a kończy narodzeniem Syna Bożego.

Drugi etap to czas Nowego Testamentu. Rozpoczyna się narodzeniem Jezusa w Betlejem. Swoim życiem i ofiarą na krzyżu Jezus wypełnił zapowiedzi i obietnice Starego Testamentu, dokonując dzieła Odkupienia. Męka, śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa stanowią centrum historii zbawienia.

Trzeci etap to czas Kościoła. Rozpoczął się w dniu Zesłania Ducha Świętego i trwać będzie do końca czasów – do paruzji, czyli powtórnego przyjścia Jezusa Chrystusa na ziemię. W tym czasie Jezus działa w Kościele mocą Ducha Świętego.

Następnie kontynuuje:

Odnajdziemy teraz w Piśmie Świętym kilka ważnych wydarzeń z historii zbawienia. Wypełniamy zadanie 1 z Kart pracy.

Katecheta dzieli klasę na 2-osobowe grupy i przydziela im 1 fragment.

Po wykonaniu pracy, w celu sprawdzenia poprawności, wybrani uczniowie odczytują wpisane do tabeli wydarzenia. Pozostałe grupy uzupełniają.

Zastosowanie życiowe

Katecheta wyjaśnia:

Historia zbawienia nie skończyła się wraz z wydarzeniami, o których mówi Biblia, lecz będzie trwała aż do powtórnego przyjścia Chrystusa. W obecnym etapie historii, to znaczy w czasie Kościoła, najważniejsze dla człowieka wierzącego są sakramenty, które wprowadzają Chrystusa w nasze życie. Ich przyjmowanie jest warunkiem zbawienia. (por. KKK 1129)

Następnie katecheta zapowiada wypełnienie zadania 2 z Kart pracy.

Zadanie 2:

Wypiszcie wszystkie nazwy sakramentów świętych we właściwej kolejności. (czas wykonania – 3 min.)

Podsumowanie

Katecheta zadaje uczniom pytania kontrolne:

•Czym jest historia zbawienia?

•Na jakie etapy się dzieli?

•Jakie są najważniejsze wydarzenia ze Starego Testamentu?

•Jakie są najważniejsze wydarzenia z Nowego Testamentu?

•Co dzisiaj pomaga nam w dążeniu do zbawienia?

•Jakie wydarzenie zakończy historię zbawienia?

Notatka

Historia zbawienia to wydarzenia, przez które Pan Bóg prowadzi ludzi do zbawienia. Dzielimy ją na trzy etapy:

– czas Starego Testamentu,

– czas Nowego Testamentu,

– czas Kościoła.

Etapy te wzajemnie się przenikają i dopełniają. Stary Testament opisuje m.in. stworzenie świata i nieposłuszeństwo pierwszych rodziców oraz zapowiada narodzenie Jezusa Chrystusa. Nowy Testament to wypełnienie zapowiedzi, że Syn Boży stanie się człowiekiem. Chrystus przez swoje życie, śmierć i zmartwychwstanie dokonał dzieła odkupienia. Dla człowieka wierzącego konieczne do zbawienia jest przyjmowanie sakramentów, w których Chrystus mocą Ducha Świętego udziela łaski.

Praca domowa

Wykonać zadanie nr 3 z Kart pracy

Modlitwa

Pomyśl przez chwilę i odpowiedz w ciszy:

– W jaki sposób dziękujesz Panu Bogu za to, że pragnie twojego zbawienia?

– Jak wygląda twoja codzienna modlitwa?

– Jak przestrzegasz przykazań danych przez Boga?

– Jak uczestniczysz w niedzielnej Mszy Świętej?

– Kiedy ostatni raz byłeś u spowiedzi?

Obiecaj teraz Panu Bogu, że będziesz przyjmował sakramenty, które On nam zostawił, abyś osiągnął zbawienie i był z Nim szczęśliwy na wieki.

(W zamian można wyświetlić prezentację dostępną w materiałach katechetycznych.)

6.Powstanie Pisma Świętego

I. Założenia edukacyjne

Cele katechetyczne – wymagania ogólne

Zapoznanie z procesem powstawania ksiąg biblijnych, gatunkami literackimi występującymi w Piśmie Świętym i kanonem Biblii chrześcijańskiej.

Ukazanie wyjątkowości Pisma Świętego.

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza

Uczeń po katechezie:

•Na podstawie testu podręcznika wymienia etapy historii zbawienia i wskazuje na jej początek, centrum i zakończenie.

•Na podstawie tekstu z KKK 136 wyjaśnia, kto jest autorem Pisma Świętego.

•Na podstawie tekstu z podręcznika wymienia poszczególne etapy powstawania Pisma Świętego.

•Definiuje pojęcie „natchnienie biblijne”.

•Wyjaśnia, czym jest kanon biblijny.

•Wymienia gatunki literackie występujące w Piśmie Świętym.

Umiejętności

Uczeń po katechezie:

•Uzasadnia wyjątkowy charakter Pisma Świętego.

•Formułuje argumenty zachęcające do lektury Biblii.

•Określa gatunki literackie dowolnie wskazanych fragmentów biblijnych.

Korelacja z edukacją szkolną

wiadomości na temat Biblii (język polski)

Metody i techniki

opowiadanie, rozmowa kierowana, pokaz, wykład, praca w grupach, analiza tekstu biblijnego

Środki dydaktyczne

Pismo Święte, Katechizm Kościoła Katolickiego, podręcznik, Karty pracy, termos z gorącą wodą, szklanka, herbata ekspresowa, prezentacja multimedialna, film, podręcznik, komputer, projektor lub telewizor i odtwarzacz DVD

II. Przebieg katechezy

Modlitwa

Katecheta prosi o otwarcie podręczników i wspólne odczytanie fragmentu psalmu 119, zachęca do modlitwy:

Módlmy się wspólnie słowami psalmu:

Szczęśliwi, których droga nieskalana, / którzy postępują według Prawa Pańskiego.

Szczęśliwi, którzy zachowują Jego upomnienia, / całym sercem Go szukają,

którzy nie czynią nieprawości, / lecz kroczą Jego drogami.

Pomnij, na Słowo swoje do Twojego sługi, / przez które mi dałeś nadzieję.

W moim ucisku to pociechą dla mnie, / że Twoja mowa obdarza mnie życiem.

Słowo Twe Panie, trwa na wieki, / niezmienne jak niebiosa.

Twoje Słowo jest lampą dla moich stóp / i światłem na mojej ścieżce.

(z Ps 119)

Nawiązanie do poprzedniej katechezy

Katecheta sprawdza zadanie domowe, a następnie proponuje rozwiązanie testu.

Sytuacja egzystencjalna

Katecheta wprowadza w nowy temat:

Dzisiaj naszą uwagę skupimy wokół słów, dlatego na początek proponuję wam wysłuchanie pewnej historii. Pokazuje ona, jak wielką moc ma słowo.

Katecheta odczytuje poniższy tekst lub opowiada tę historię Na początku było Słowo…. Może również poprosić, aby 2–3 uczniów odczytało tekst opowiadania głośno (trzeba przygotować tekst dla uczniów).

Opisywane wydarzenie miało miejsce w przedwojennej Warszawie. Ówcześnie na ulicach miasta nie było takiego ruchu samochodów i tramwajów, jak dzisiaj. Ludzie nie byli tak przyzwyczajeni do nieustannej czujności i dość łatwo było o wypadek. Zdarzyło się, że na zbiegu Alei Jerozolimskich i Nowego Światu, przy budynku Polskiej Agencji Telegraficznej młody człowiek wpadł pod zbliżający się tramwaj. Pisk tramwajowych hamulców, gwałtowny dźwięk dzwonka, ze wszystkich sił targanego przez zrozpaczonego nieuchronnością wypadku motorniczego, i krzyk stojących na przystanku ludzi, zlały się w jedną uwerturę tragedii, którą zakończył odgłos głuchego uderzenia ludzkiego ciała o burtę drewnianego wagonu, gdy niemogący wyhamować tramwaj wchłonął pod siebie nieuważnego przechodnia. Po chwili ciszy i przedziwnego bezruchu ktoś zajrzał pod wagon. Okazało się, że mężczyzna żył, ale życie z każdą sekundą wydawało się z niego uciekać. Niestety, żeby go uratować, trzeba było podnieść wagon do góry. Mijały długie minuty, zanim ktoś wreszcie dotarł do najbliższego telefonu, przez centralę połączył się z tramwajową zajezdnią na drugim końcu miasta i zanim stamtąd wyruszył jedyny wówczas w Warszawie automobil z umocowanym na nim dźwigiem zdolnym unieść tramwajowy wagon… – Człowiek może nie doczekać pomocy – powiedział zdławionym szeptem ktoś z tłumu o nieszczęśniku leżącym pod tramwajem. I wtedy wydarzył się cud. – Ludzie! – krzyczał, a właściwie stanowczym, donośnym głosem mówił żołnierz w galowym mundurze podoficera piechoty – nie stójmy tak bezczynnie! Człowiek umiera! Tylu nas tu jest! Podnieśmy wagon do góry! No! Razem… raz, dwa, i … – ciężka, żelazno-drewniana konstrukcja uniosła się, dźwignięta raczej siłą wiary i woli niż ludzkich mięśni.

Co bardziej podziwiać: siłę zbratanych jedną myślą ludzi czy moc słowa mogącego wzbudzić tę potęgę? Jednak na początku było słowo…

Katecheta podsumowuje treść opowiadania:

Ta historia jest prawdziwa i chyba każdego przekonuje co do tego, że konkretne słowo wypowiedziane w stosownej chwil ma niezwykłą moc i może nawet uratować życie.

W ciągu dnia słyszymy, wysyłamy i wypowiadamy tysiące słów, które mają różne znaczenie i wartość. Są takie słowa, których echo pozostaje w naszym sercu na bardzo długo, a są i takie, które szybko ulatują. Dziś podczas katechezy mamy się zająć SŁOWEM wyjątkowym, spisanym na kartach Biblii. Jest ono bardzo delikatne, ale jednocześnie ma wielką moc, gdyż jest to SŁOWO samego Boga.

Wiara i życie Kościoła

Katecheta wyjaśnia:

Samo słowo „Biblia” pochodzi z języka greckiego i oznacza „księgi”. I rzeczywiście Biblia chrześcijańska składa się z „ksiąg” Starego i Nowego Testamentu, które powstały na przestrzeni ponad 1500 lat. Podczas tego procesu poddawano je różnorodnym zabiegom technicznym i literackim: następowało łączenie pojedynczych tekstów w zbiory, a później w księgi.

Katecheta odwołuje się do podręcznika, prosi uczniów o odczytanie fragmentu Etapy powstawania Ksiąg Starego i Nowego Testamentu i wyjaśnia etapy powstania Biblii:

•U podstaw Biblii leżą konkretne wydarzenia historyczne — miejsca, czasy i ludzie, którzy je tworzyli.

•Ustny przekaz i pierwsze pisma: Zanim opowiadania o wydarzeniach zostały spisane, często przekazywane były w formie ustnej. Ludzie opowiadali je sobie z pokolenia na pokolenie. Później zaczęto je spisywać.

•Redakcja: Na podstawie ustnych przekazów i spisanych historii następowała ostateczna redakcja ksiąg biblijnych. Zarówno autorzy, jak i redaktorzy działali pod natchnieniem Boga.

Podsumowując, katecheta zadaje pytanie:

Wiemy już, jak powstała Biblia, ale musimy odpowiedzieć na bardzo ważne pytanie: Kto jest jej autorem?

Katecheta pozwala na wypowiedzi uczniów, a następnie prosi jednego ucznia o odczytanie KKK 136. Najlepiej skorzystać z egzemplarza Katechizmu, a tylko w sytuacji, gdy to nie jest możliwe, odwołać się do podręcznika.

Bóg jest Autorem Pisma Świętego, ponieważ natchnął jego ludzkich autorów; On działa w nich i przez nich. W ten sposób zapewnia nas, że ich pisma bezbłędnie nauczają prawdy zbawczej. (KKK 136)

Katecheta komentuje:

Możemy więc powiedzieć, że Pismo Święte ma dwóch autorów: Boga i człowieka, który działał pod Jego natchnieniem.

Aby zobrazować, czym jest natchnienie i jak wpływa na kształt tekstu, wykonamy mały eksperyment:

Katecheta nalewa do szklanki gorącej wody. Następnie wkłada herbatę i pokazuje uczniom, jak esencja powoli zabarwia wodę, tak że całkowicie zmienia jej kolor i smak.

Katecheta wyjaśnia:

Z tej szklanki nie ubyła ani jedna kropla wody, ale płyn jest zupełnie inny, ma inny kolor i smak. Możemy powiedzieć, że esencja (herbata) jest jakby natchnieniem dla wody, które, z jednej strony, nie odejmuje niczego wodzie, a z drugiej strony, zmienia ją w oryginalny napój.

Podobnie działało Boże natchnienie na ludzi, którzy spisywali i redagowali księgi Pisma Świętego. Wprawdzie pozostali sobą, ale pisali słowa, które mają Bożą moc. Można zatem śmiało powiedzieć, że natchnienie biblijne jest to wpływ Boga na człowieka piszącego. Dzięki Bożemu oddziaływaniu słowo ludzkie jest równocześnie prawdziwym Słowem Bożym.

Następnie katecheta zapowiada pracę z podręcznikiem i Kartami pracy:

Przeczytajcie teraz uważnie tekst z podręcznika z części Wiara i życie Kościoła oraz Zapamiętaj i odszukajcie w nim odpowiedzi na pytania zamieszczone w tabeli (Karty pracy).

Podsumowaniem pracy jest odczytanie odpowiedzi.

Zastosowanie życiowe

Uczniowie w ławkach (po dwie osoby) przygotowują REKLAMĘ BIBLII – forma dowolna – najlepiej jakieś hasło reklamowe. Następnie wybrani uczniowie prezentują swoje reklamy.

Katecheta zachęca wszystkich do częstego czytania Biblii.

Podsumowanie treści

Katecheta zadaje pytania:

•Jak powstawała Biblia?

•Co to jest natchnienie biblijne?

•Czym jest kanon biblijny?

•Dlaczego czytanie Biblii jest ważne dla każdego chrześcijanina?

Notatka

Zapisanie tematu oraz wypracowanego hasła reklamowego Biblii.

Praca domowa

Odszukaj w Piśmie Świętym następujące fragmenty i określ ich gatunek literacki:

Łk 1,46–55

Łk 8,5–15

Dla chętnych:

Opisz w zeszycie święte księgi innych religii (judaizm, buddyzm, hinduizm, islam)

Modlitwa

Zapraszam was teraz do refleksji nad tym, jak ważne słowa zawiera Biblia. Odnajdziemy dokładnie jej środek i zdanie, które się tam znajduje.

Katecheta wyświetla prezentację pt: Centrum Biblii z materiałów metodycznych na DVD.

Po prezentacji katecheta podsumowuje:

W samym środku Biblii znajduje się zdanie, które mówi o zaufaniu Panu Bogu. Sięgajcie często do tej Księgi, aby znaleźć słowa, które pomogą wam dobrze żyć!

Jeśli nie ma możliwości pokazania prezentacji, można odczytać poniższy tekst i zachęcić do lektury Pisma Świętego:

Kiedy bierzesz do ręki Biblię, widzisz, że nie różni się ona od innych książek, jakich jest pełno w bibliotece. Zwykła okładka, zwykłe ludzkie słowa, mnóstwo szeleszczących stron, czarne numery rozdziałów, spis treści. A jednak jest to księga jedyna w swoim rodzaju. […] Kiedy otwierasz okładki Biblii, cóż ci się kojarzy wraz z tym gestem? Czyż nie wygląda to, jakbyś otwierała… bramy? Dwie okładki jak dwa skrzydła bramy! Gdy je otwierasz, nie tylko ty masz szansę wkroczyć w tajemnicę, która uczyni twoje życie sensownym, ale – może nawet bardziej – to obecność Boga, ukryta w Biblii, w twoją duszę, w twoje serce! Kiedy otwierasz okładki Biblii, w twoją duszę, jak w miasto, wkracza Król Chwały.

(A. Pelanowski, M. Wielgołaska, Bestie i Prorok, s. 21–23)

7. Posługiwanie się Pismem Świętym

I. Założenia edukacyjne

Cele katechetyczne – wymagania ogólne

Przekazanie praktycznych umiejętności, dotyczących pracy z tekstem Pisma Świętego.

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza

Uczeń po katechezie:

•Definiuje pojęcie „sigle biblijne”.

•Wymienia skróty ksiąg Nowego Testamentu.

•Wskazuje w tekście biblijnym oznaczenie rozdziałów i wersetów.

Umiejętności

Uczeń po katechezie:

•Na podstawie zadania w Kartach pracy odnajduje fragmenty tekstu biblijnego na podstawie zamieszczonych sigli.

•Zapisuje wskazane fragmenty tekstu biblijnego za pomocą sigli biblijnych.

•Odnajduje wszystkie wskazane fragmenty w Piśmie Świętym.

Metody i techniki

opowiadanie, rozmowa kierowana, wykład, analiza tekstu biblijnego

Środki dydaktyczne

Pismo Święte, podręcznik, Karty pracy

II. Przebieg katechezy

Modlitwa

Katecheta, wprowadzając do modlitwy, pyta uczniów, czy pamiętają, z jakiej księgi pochodził niedzielny fragment Ewangelii. Następnie odszukuje ten fragment i prosi jednego z uczniów o przeczytanie go. Uczniowie słuchają czytanego tekstu w postawie stojącej.

Nawiązanie do poprzedniej katechezy

Katecheta sprawdza wykonanie zadania domowego.

Sytuacja egzystencjalna

Katecheta wprowadza:

Podczas zajęć szkolnych spotykacie się z różnego rodzaju znakami symbolicznymi lub zapisami w formie skrótów, które ułatwiają rozwiązywanie zadań, pomagają sprawniej zanotować wyrażenia lub nazwy, przydają się podczas określenia położenia geograficznego jakiegoś miejsca itp.

Przypomnijmy sobie niektóre z nich, rozwiązując pierwsze zadanie w Kartach pracy:

Uczniowie rozwiązują zadanie:

Po zakończeniu zadania uczniowie odczytują odpowiedzi.

Katecheta podsumowuje:

Odczytane przez was skróty wykorzystywane są na różnych przedmiotach: matematyce, chemii, geografii, a także w życiu codziennym. Ułatwiają nam one szybkie przekazywanie potrzebnych informacji. Gdyby ich nie było, z pewnością trudno byłoby nam sprawnie zapisywać wiele informacji.

Katecheta prosi o przeczytanie opowiadania z podręcznika.

– Szukałem całą godzinę przypowieści o siewcy – powiedział Rafał wyraźnie zdenerwowany. – Ładne zadanie domowe!

– Aż tyle? Mnie to zajęło dosłownie chwilę – pochwaliła się Julka.

– Pewnie ci ktoś pomagał, babcia albo mama, jak zawsze – obruszył się Rafał.

– Ja przewracałem kartka po kartce całe Pismo Święte! Okazało się, że to prawie na końcu, w Ewangelii według św. Mateusza.

– A ja wpadłam na sposób – stwierdziła Julka. – Wpisałam w wyszukiwarkę internetową: „przypowieść o siewcy” i od razu znalazłam księgę, rozdział i wersety, w takim specjalnym zapisie. Potem to już była „pestka”! Jeśli chcesz, to nauczę cię zapisywać fragmenty Pisma Świętego tak, żeby zawsze, kiedy jest taka potrzeba, móc je szybko odnaleźć.

– Chętnie skorzystam, żeby następnym razem nie tracić niepotrzebnie czasu – uśmiechnął się Rafał.

Katecheta nawiązuje dialog z uczniami na podstawie przeczytanego tekst opowiadania:

•Dlaczego Rafał potrzebował tyle czasu, aby odnaleźć fragment Ewangelii?

•Co byście mu poradzili?

Wiara i życie Kościoła

Katecheta kontynuuje:

Każdy człowiek, wierzący w Boga i chcący Go coraz bardziej poznawać, korzysta na co dzień ze źródeł, które zawierają Jego Słowo. Zapewne spotkaliście się w swoim życiu z sytuacją, w której zapamiętane zdanie z Ewangelii chcieliście przeczytać jeszcze raz, a nie potrafiliście go odnaleźć. Mam nadzieję, że po dzisiejszej katechezie, nie będziecie mieli z tym żadnego problemu.

W historii byli tacy ludzie, którzy przyczynili się do ułatwienia wierzącym korzystania z tekstów Pisma Świętego. W XIII wieku Etienne Langton podzielił Biblię na numerowane rozdziały, natomiast w XVI wieku drukarz Robert Estienne ponumerował wszystkie zdania tych rozdziałów. W ten sposób powstał podział całej Biblii na wersety. Aby znaleźć dany fragment, wystarczy podać tzw. sigla, czyli skrót tytułu księgi oraz numer rozdziału i wersetu.

Zastosowanie życiowe

Katecheta poleca:

Proszę, abyście otworzyli podręcznik i przeczytali informacje podane na diagramach. To taka miniinstrukcja, która pomoże nam zapisywać i odnajdywać fragmenty tekstu Pisma Świętego. Katecheta wyjaśnia wszelkie niejasności.

Następnie zapowiada wykonanie zadania 2 z Kart pracy.

Po wykonaniu zadania uczniowie odczytują odpowiedzi. Katecheta koryguje ewentualne błędy. Ważne jest, aby zapytać uczniów o zrozumienie zapisu.

Następnie katecheta wprowadza do kolejnego zadania:

Nauczyliśmy się odczytywać zapisane w formie sigli fragmenty tekstu. Kolejne ćwiczenie utrwali sposób ich zapisywania. W tym celu wykonamy zadanie 3 w Kartach pracy:

Katecheta podsumowuje pracę i koryguje błędy, optymalnie byłoby zrobić te ćwiczenia z jednoczesnym odszukiwaniem tekstów w Piśmie Świętym.

Podsumowanie

W ramach podsumowania, w zależności od ilości czasu, można ćwiczyć z uczniami zapisywanie na tablicy i odczytywanie sigli biblijnych.

Notatka

Sigla biblijne to oznaczenia fragmentów Pisma Świętego, które umożliwiają szybkie odnalezienie bądź zapisanie konkretnego fragmentu tekstu. Powstawały w wieku XIII (podział na rozdziały) i XVI (podział na wersety). Zawierają skrót tytułu księgi, numer rozdziału i numery wersów.

Praca domowa

Wyszukaj w tekście każdej Ewangelii przynajmniej 3 przypowieści Jezusa i zapisz je w formie sigli, wykonując zadanie 4 w Kartach pracy.

Modlitwa

Katecheta może przygotować kartki z siglami biblijnymi, określającymi konkretne fragmenty i rozlosować je wśród młodzieży. Jeśli katecheta dysponuje odpowiednią liczbą egzemplarzy Pisma Świętego, po rozlosowaniu i odnalezieniu fragmentu, uczniowie w ciszy odczytują jego treść. Jeśli nie – można przygotować pojedyncze zdania dla każdego ucznia wraz z zapisem w formie sigli.

Katecheta wyjaśnia:

Po odszukaniu tekstu odczytajcie go w skupieniu i pomyślcie przez chwilę, co Pan Bóg chciał wam dziś powiedzieć przez to konkretne słowo.

Na zakończenie odczytywany jest tekst Romana Brandstaettera z podręcznika:

Biblio, ojczyzno moja,

Biblio, moja ziemio polska,

Galilejska

I franciszkańska,

O wy, Księgi mojego dzieciństwa,

Pisane dwujęzyczną mową,

Polską hebrajszczyzną,

Hebrajską polszczyzną,

Dwumową

Świętą

I jedyną.

Gdy ma się ku zachodowi

I z lipy przed moim domem opadają liście,

Siedzę nad Tobą,

Biblio,

I wywołuję z Twoich wersetów

Wszystkich najlepszych,

Którzy są dla mnie niedościgłym wzorem,

Wszystkich najpiękniejszych,

Których podziwiam,

Wszystkich szlachetnych,

Którym nie umiem dorównać…

(R. Brandstaetter,Biblio, ojczyzno moja)

Można także wyświetlić prezentację/film z DVD pt: Miłosny film do Ojca. Źródło: www.SzukajacBoga.com

8. Biblijny opis stworzenia świata

I. Założenia edukacyjne

Cele katechetyczne – wymagania ogólne

Zapoznanie z biblijnym opisem stworzenia.

Ukazanie relacji pomiędzy biblijnym opisem stworzenia a teoriami naukowymi, badającymi początek świata.

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza

Uczeń po katechezie:

•Streszcza biblijny opis stworzenia świata na podstawie lektury pierwszego rozdziału Księgi Rodzaju.

•Na podstawie informacji z podręcznika i uprzedniej wiedzy określa, czym jest ewolucja.

•Na podstawie wiadomości zdobytych na poprzedniej lekcji określa gatunek literacki biblijnego opisu stworzenia.

Umiejętności

Uczeń po katechezie:

•Na podstawie informacji z podręcznika odczytuje przesłanie biblijnego opowiadania o stworzeniu świata zgodnie z nauką Kościoła.

•Formułuje argumenty, świadczące o niesprzeczności nauczania Kościoła i nauk empirycznych w odniesieniu do początków i rozwoju świata.

•Proponuje działania na rzecz dobra drugiego człowieka i całego stworzenia.

Korelacja z edukacją szkolną

opis stworzenia świata i człowieka z Księgi Rodzaju (język polski)

Metody i techniki

rozmowa kierowana, projekcja filmu, prezentacja multimedialna, zadania z Kart pracy

Środki dydaktyczne

Pismo Święte, film, plakat, nagranie dźwiękowe, film, podręcznik, komputer, projektor lub telewizor i odtwarzacz DVD

II. Przebieg katechezy

Modlitwa

Po przygotowaniu się do zajęć i wyciszeniu grupy katecheta zaprasza do modlitwy:

Ojcze nasz, któryś jest w niebie...

Nawiązanie do poprzedniej katechezy

Katecheta sprawdza i ocenia poprawność wykonania zadania domowego.

Sytuacja egzystencjalna

Katecheta czyta lub opowiada następującą historię:

Bohaterem historii jest August Horch, urodził się 12 października 1868 roku.

August zawodowo zwrócił się w kierunku techniki i uzyskał tytuł inżyniera budowy maszyn. Techniczne wykształcenie pozwoliło mu zatrudnić się w zakładzie Karla Benza w Mannheim – jak się miało później okazać, jednego z głównych konkurentów w branży motoryzacyjnej.

W 1899 roku August Horch otwiera własną firmę pod nazwą Horch&Cie i rok później konstruuje swój pierwszy samochód. W tym okresie wszystkie samochody miały silnik umieszczany z tyłu, pod siedzeniami i bardziej przypominały konne bryczki ze spalinowym napędem niż samochód w postaci, jaką znamy współcześnie. Konstrukcja Horcha była pod tym względem rewolucyjna, ponieważ jako pierwsza, posiadała silnik, umieszczony nad przednią osią. Jednak członkowie firmy krytykują kosztowne rozwiązania techniczne, proponowane przez Horcha.W rezultacie Horch – osoba o trudnym i wybuchowym charakterze – unosi się dumą i woli odejść z firmy, którą sam założył, niż pogodzić się ze swoimi adwersarzami.

Zakłada nowe przedsiębiorstwo, ale po zarejestrowaniu firmy powstaje problem, ponieważ okazuje się, że Horch nie może użyć swojego nazwiska, które jest zastrzeżone dla nazwy jego poprzedniej firmy […]. Horch, co prawda, pozostawia w nazwie nowego przedsiębiorstwa swoje nazwisko, ale tłumaczy je na łacinę. „Horch” to po niemiecku „słuchaj” – jeśli przetłumaczymy to na łacinę, to wychodzi „audi”. W ten sposób powstaje jedna z najlepiej rozpoznawanych marek w branży motoryzacyjnej.

(zaczerpnięte ze strony: http://jonaszdrobniak.blox.pl/2011/02/Audi-historia-czterech-pierscieni.html)

Katecheta nawiązuje rozmowę z uczniami na podstawie tekstu opowiadania:

Usłyszeliście przed chwilą opowiadanie o założycielu firmy produkującej znane samochody, ale wśród nas też są ludzie, którzy mają pasje i tworzą różne ciekawe i zaskakujące rzeczy.

•Jakie są wasze pasje?

•Jak dużo wysiłku musicie włożyć w ich rozwijanie?

Katecheta podsumowuje:

Z naszej rozmowy wynika, że w każdym człowieku jest potrzeba tworzenia czegoś nowego, przekształcania, ulepszania. Dziś na katechezie przyjrzymy się, z jaką pasją Pan Bóg stwarzał świat i jak to dzieło stwarzania trwa do dzisiaj.

Wiara i życie Kościoła – Interpretacja

Katecheta pyta:

•Gdzie w Piśmie Świętym jest mowa o stworzeniu świata przez Boga?

Katecheta kontynuuje:

Obejrzymy teraz film zatytułowany Stworzenie świata. Barwnie przedstawia on wydarzenie stworzenia.

Proponowany film znajduje się na dołączonej płycie DVD.

Inna wersja znajduje się na youtube.com

i na www.kulkat.pl.

Następnie katecheta prosi o wypełnienie zadania 1 z Kart pracy na podstawie zamieszczonego tam tekstu z Rdz.

Uczniowie odczytują wypełnioną tabelę.

Katecheta pyta:

•W jaki sposób Biblia opisuje powstanie świata?

•Jakie teorie powstania świata znacie z lekcji biologii, geografii, fizyki?

•Na czym polega proces ewolucji?

Jeśli katecheta nie uzyska satysfakcjonującej odpowiedzi, powinien wyjaśnić:

Autorem teorii ewolucji jest Karol Darwin. Jego zdaniem ewolucja to powolny i kierunkowy proces rozwoju organizmów, w którego wyniku jest coraz większa różnorodność, złożoność organizmów żywych i któremu podlegają całe gatunki.

•Jaka jest relacja pomiędzy biblijnym opisem stworzenia a ewolucją?

Stworzenie świata przedstawione w Piśmie Świętym jest opisem symbolicznym, mającym na celu ukazanie prawdy, że Pan Bóg jest źródłem stworzenia, że stworzył świat z niczego. Sześć dni stworzenia to przenośnia literacka, pokazująca wszechmoc Boga. Z ludzkiego punktu widzenia mogło trwać to wiele tysięcy lat. To biblijne opowiadanie o stworzeniu ma jednak pomóc czytelnikowi odkryć prawdę o tym, że cały świat i każdy człowiek jest stworzony przez Boga i kochany przez Niego.

Dlatego Kościół nie sprzeciwia się naukom przyrodniczym, które z coraz większą dokładnością badają początek istnienia życia na ziemi. Kościół podkreśla prawdę, że to Bóg stoi u początku każdego życia. Pan Bóg mógł stworzyć świat, posługując się ewolucją.

Zastosowanie życiowe

Teoria ewolucji ukazuje, że świat ciągle się rozwija, cały czas; można powiedzieć, że jesteśmy uczestnikami dzieła stworzenia i jesteśmy wezwani do współuczestnictwa w stwarzaniu.

Katecheta kontynuuje:

A teraz otwórzcie podręcznik i odczytajmy, co jest tam zapisane w akapicie Zastosuj. Spróbujmy wspólnie poszukać odpowiedzi na pytanie: Jak dziś możemy zatroszczyć się o to, co Bóg stworzył i powierzył naszej opiece? Wypełniamy zadanie 2 w Kartach pracy.

Katecheta podsumowuje:

Pan Bóg daje człowiekowi do dyspozycji cały świat, aby człowiek nim mądrze zarządzał, kierował. Dlatego wszystkie wynalazki, które służą dobru człowieka, są wypełnieniem tej misji. Mamy być tymi, którzy będą kontynuować dzieło Boże na ziemi.

Podsumowanie

Katecheta poleca uczniom odczytanie z podręcznika części Zapamiętaj:

Bóg jest Stwórcą wszechmocnym i pełnym miłości. Zostałeś stworzony na obraz i podobieństwo Boga, jesteś przez Niego chciany i kochany. Opis stworzenia świata znajduje się na początku Starego Testamentu, w Księdze Rodzaju. Jest to poetyckie opowiadanie, które w sposób symboliczny wyraża prawdę o początkach świata. Jego celem jest ukazanie Boga jako Stworzyciela.

Notatka

Pismo Święte przedstawia w sposób poetycki stworzenie świata w ciągu sześciu dni. Celem tego opowiadania jest ukazanie Boga jako Stwórcy wszystkiego, co istnieje, a nie przedstawienie sposobu powstania świata.

Biblijny opis stworzenia nie wyklucza procesu ewolucji, gdyż Pan Bóg mógł stworzyć świat także w ten sposób.

Praca domowa

Odpowiedz pisemnie w zeszycie na pytanie: Co to znaczy, że Pan Bóg dał ludziom świat w posiadanie? Jakie korzyści i obowiązki ma człowiek w tej sytuacji?

Modlitwa

Katecheta prezentuje film Boże stworzenia.

Proponowany film znajduje się na dołączonej płycie DVD.