Z Tobą idę przez życie - poradnik metodyczny 8 SZP ebook

Wprowadzenie

Drodzy Katecheci,

Pakiet pomocy do nauczania religii w VIII klasie szkoły podstawowej pt.: „Z Tobą idę przez życie” stanowi kontynuację pakietu do VII klasy pt.: „Spotykam Twoje słowo”. To część tworzonych od podstaw materiałów do nauczania religii pod wspólnym tytułem Z Bogiem na ludzkich drogach. Podręczniki tej serii realizują założenia nowej Podstawy programowej katechezy oraz Programu nauczania religii autorstwa Komisji Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski z 2010 roku.

Pakiet edukacyjny do VIII klasy szkoły podstawowej zawiera następujące elementy składowe:

1. Podręcznik ucznia

2. Karty pracy ucznia

3. Poradnik metodyczny dla nauczyciela

Dodatkowo wzbogacony został o następujące elementy:

4. Płyta DVD dla nauczyciela z materiałami audio-video, propozycjami sprawdzianów, planem edukacyjnym itp.

5. Strona internetowawww.kulkat.pl z multimediami i sukcesywnie uzupełnianymi alternatywnymi konspektami zajęć

Podręcznik ucznia

Podręcznik dla ucznia składa się z 56 odrębnych jednostek tematycznych, podzielonych na odpowiednie działy wynikające z Programu nauczania religii. Ponadto przewidziano przeprowadzenie czterech, całogodzinnych sprawdzianów pisemnych, których propozycje zostały zamieszczone na płycie DVD. Dla katechetów, którzy mają możliwość przeprowadzenia projekcji filmu, zaproponowano też wyświetlenie materiału poświęconego bł. Klarze Badano. Całość materiału w VIII klasie szkoły podstawowej zaplanowana została więc łącznie na 60-61 godzin lekcyjnych, w zależności od dostępu do sprzętu audio-video.

Struktura w podręczniku dla ucznia przedstawia się w następujący sposób:

1. Historie życiem pisane

2. Wiara i życie Kościoła

3. Zapamiętaj

4. Zastosuj

5. Modlitwa

Karty pracy

Integralną część pakietu edukacyjnego do ósmej klasy stanowią karty pracy. Ich forma z założenia jest prosta i czarno-biała. Ma stanowić alternatywę dla fotokopii dokonywanych przez nauczyciela. Prosta forma podyktowana jest również troską o minimalizację ceny kart pracy.

Poradnik metodyczny

Zgodnie z przyjętymi założeniami poradnik metodyczny dla nauczyciela został skonstruowany w oparciu o następującą strukturę:

I. Założenia edukacyjne:

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólne

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

•Wiedza

•Umiejętności

3. Korelacja z edukacją szkolną

4. Metody i techniki

5. Środki dydaktyczne

II. Przebieg katechezy

1. Modlitwa

2. Sytuacja egzystencjalna

3. Wiara i życie Kościoła

4. Zastosowanie życiowe

5. Podsumowanie treści

6. Notatka (opcjonalnie)

7. Praca domowa

8. Modlitwa

III. Propozycje multimedialne

Proponowany przebieg katechezy ściśle związany jest ze strukturą podręcznika dla ucznia. Punktem wyjścia jest zawsze sytuacja egzystencjalna, choć nie w każdej jednostce następuje odniesienie do historii z podręcznika, lecz stosowane są różne metody. Ma to na celu zapewnienie pluralizmu metodycznego, i tym samym większą aktywność katechizowanych.

Część poradnika zatytułowana „Wiara i życie Kościoła” proponuje różne metody i techniki zapoznania katechizowanych z głównymi treściami jednostki katechetycznej. Przyjęto jednak założenie, że w tej części następować będą liczne odwołania do podręcznika ucznia, który stanowi kompendium wymaganej na tym etapie wiedzy religijnej, oraz proponowane będą zadania z kart pracy.

Każdy scenariusz zajęć posiada wyodrębniony element strukturalny określony jako „Zastosowanie życiowe”. Ma on na celu kształtowanie postaw chrześcijańskich wychowanków, a także wieloaspektowe wprowadzanie w chrześcijaństwo.

Przekaz treści katechezy następuje także w oparciu o proponowane metody i techniki multimedialne, tj. filmy, prezentacje, ilustracje, mapy, które są dostępne na dołączonej do pakietu edukacyjnego płycie DVD lub na stronie internetowej www.kulkat.pl. W poradniku metodycznym propozycje multimedialne zostały zamieszczone na końcu każdego konspektu. Jest to rozwiązanie odmienne od zastosowanego w VII klasie i podyktowane tym, że obecnie większość katechetów nie ma jeszcze dostępu do urządzeń umożliwiających zastosowanie tego rodzaju metod i technik.

Konspekty zostały przygotowane w sposób bardzo szczegółowy, często sugerujący nie tylko treści i metody, ale również konkretne sformułowania, które mogą zostać użyte przez katechetę. Oczywiście, poradnik metodyczny jest tylko propozycją i katecheta może zrealizować lekcję religii w inny sposób.

Płyta DVD i strona internetowa www.kulkat.pl

Do pakietu edukacyjnego „Z Tobą idę przez życie” dołączona została płyta DVD zawierająca następujące elementy: multimedia (filmy, prezentacje, mapy, obrazy, pliki audio); propozycje sprawdzianów okresowych; plan edukacji rocznej oraz kryteria oceniania.

Autorzy i redaktorzy pakietu edukacyjnego do nauczania religii w VIII klasie szkoły podstawowej pt.: „Z Tobą idę przez życie” dołożyli wszelkich starań, aby proponowane pomoce były z jednej strony pożyteczne i atrakcyjne dla uczniów, a z drugiej strony, żeby stanowiły bardzo praktyczne narzędzie pracy dla katechetów. Oczywiście, mają świadomość tego, że żadne ludzkie dzieło nie jest doskonałe i są otwarci na permanentne udoskonalanie tych materiałów. Praktycznym wyrazem takiego podejścia jest sukcesywne umieszczanie na stronie internetowej www.kulkat.pl alternatywnych konspektów do poszczególnych katechez, a także plików multimedialnych do pobierania. Mamy nadzieję, że przygotowane materiały przyczynią się do owocnej pracy katechetycznej.

W imieniu autorów i redaktorów ks. Paweł Mąkosa

I. Człowiek na drogach do Boga

1. Katecheza w szkole przywilejem i obowiązkiem

I. Założenia edukacyjne

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólne

Uświadomienie uczniom motywów udziału w lekcji religii.

Zaprezentowanie tematów katechez w VIII klasie szkoły podstawowej.

Przedstawienie uczniom wymagań dydaktyczno-wychowawczych.

Motywowanie uczniów do pielęgnowania i pomnażania darów otrzymanych od Boga.

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza

Uczeń po katechezie:

• Własnymi słowami opowiada, dlaczego pragnie uczestniczyć w lekcji religii.

• Na podstawie „Kart pracy” opowiada o celach, jakie stawia przed sobą na lekcji religii w klasie II.

• Na podstawie podręcznika i „Kart pracy” wymienia zagadnienia, które będzie poznawał przez cały rok.

• Własnymi słowami omawia wymagania obowiązujące na katechezie.

• Na podstawie opowiadania z podręcznika określa sposoby pielęgnowania darów otrzymanych od Boga.

Umiejętności

Uczeń po katechezie:

• Na podstawie własnego doświadczenia formułuje dobre rady dla tych, którzy chcieliby owocnie uczestniczyć w katechezie w VIII klasie szkoły podstawowej.

• Samodzielnie przygotowuje plakat zachęcający uczniów do udziału w lekcji religii.

3. Korelacja z edukacją szkolną

analiza tekstu – opowiadania, tworzenie wypowiedzi (język polski), ekspresja przez sztukę (plastyka)

4. Metody i techniki

rozmowa kierowana, opowiadanie, praca z podręcznikiem, praca z „Kartami pracy”, notatka

5. Środki dydaktyczne

podręcznik ucznia, „Karty pracy”, fragmenty Pisma Świętego (1 Krl 19, 11–13)

II. Przebieg katechezy

1. Modlitwa

Katecheta po przywitaniu się z uczniami wprowadza do modlitwy:

Na progu nowego roku szkolnego prośmy Ducha Świętego o Jego światło. Prośmy, aby nasze spotkania były czasem pogłębiania wiary, umacniania chrześcijańskiej nadziei, i by w przyszłości wydały w naszym życiu dobre owoce:

Duchu Święty, który oświecasz…

2. Sytuacja egzystencjalna

Katecheta wprowadza w temat:

Życie ludzkie można porównać do wędrówki. Wiedzie ona różnymi drogami, czasem szerokimi i przestronnymi z jasno zarysowanym celem, czasem wąskimi i wyboistymi, na których trzeba bardzo uważać, by nie zrobić sobie krzywdy. Dziś także, spotykając się po raz pierwszy w nowym roku szkolnym, stajemy u początku pewnej drogi. Nie wiemy, jaka ona będzie, nie wiemy jakie trudności trzeba będzie na niej pokonać, ale z pewnością widzimy cel. Spróbujmy go sprecyzować:

•Czego szukacie, przychodząc na katechezę?

•Jakie są wasze oczekiwania względem tych zajęć?

3. Wiara i życie Kościoła

Katecheta kontynuuje:

W odkryciu prawdy o tym, w jaki sposób Bóg przychodzi do człowieka (objawia się człowiekowi), pomoże nam starotestamentalna opowieść o spotkaniu Boga z prorokiem Eliaszem. Wsłuchajmy się w jej treść.

Katecheta sam może odczytać tekst lub poprosić o to jednego z uczniów:

Wtedy [Anioł pański] rzekł [do Eliasza]: „Wyjdź, aby stanąć na górze wobec Pana!” A oto Pan przechodził. Gwałtowna wichura rozwalająca góry i druzgocąca skały [szła] przed Panem; ale Pana nie było w wichurze. A po wichurze – trzęsienie ziemi: Pana nie było w trzęsieniu ziemi. Po trzęsieniu ziemi powstał ogień: Pana nie było w ogniu. A po tym ogniu – szmer łagodnego powiewu. Kiedy tylko Eliasz go usłyszał, zasłoniwszy twarz płaszczem, wyszedł i stanął przy wejściu do groty. A wtedy rozległ się głos mówiący do niego: „Co ty tu robisz, Eliaszu?” (1 Krl 19, 11–13).

Katecheta zadaje pytania do tekstu:

•Jakie znaki poprzedzały objawienie się Boga?

•Jak zachował się Eliasz słysząc łagodny powiew wiatru?

•O co Bóg go zapytał?

Katecheta podsumowuje:

Możemy powiedzieć, że też jesteśmy w sytuacji bardzo podobnej do tej, w jakiej przed tysiącami lat znalazł się prorok Eliasz. Pan Bóg również nam zadaje pytanie: „Co tu robisz?”, „Po co przyszedłeś?”. Spróbujmy odpowiedzieć na nie, wykonując zadanie 1 w „Kartach pracy”:

Zadanie 1. Zapisz, jakie cele stawiasz przed sobą na katechezie w klasie II:

Następnie katecheta podsumowuje:

Przed nami dziesięć miesięcy kolejnego roku szkolnego. Chcemy wykorzystać ten czas, aby pogłębiać wiedzę religijną i wzmacniać wiarę. Pomoże nam w tym program, który będziemy realizować. Popatrzmy, co nas czeka.

Katecheta poleca uczniom zajrzeć do spisu treści w podręczniku i wykonać zadanie 2 w „Kartach pracy”

Zadanie 2. Korzystając ze spisu treści ponumeruj plecaki. Będziesz je nieść przez cały rok szkolny poszerzając swoją wiedzę religijną. Włóż do nich odpowiednie zagadnienia:

Po wykonaniu zadania katecheta kontynuuje:

Uporządkowaliśmy zagadnienia, które będziemy szerzej rozwijać przez cały rok. Jednak żeby nasza praca przebiegała sprawnie, przynosiła określone efekty i doprowadziła was do celu, który sobie wyznaczyliście, konieczne są pewne zasady, dlatego mam pewne oczekiwania wobec was.

Katecheta przedstawia swoje oczekiwania i wymagania odnośnie do:

– zachowania,

– sprawdzania i oceniania wiedzy,

– zasad poprawiania sprawdzianów,

– kart pracy (zeszytów),

– prac dodatkowych,

– ewentualnych lektur,

– innych wymagań i oczekiwań.

4. Zastosowanie życiowe

Katecheta kontynuuje:

Stajemy (ja i każdy z was) dziś u początku kolejnego odcinka naszej życiowej drogi. Razem z nami staje na niej sam Pan Bóg. Jak ten czas wykorzystamy zależy przede wszystkim od nas. Mówi o tym także opowiadanie zamieszczone w podręczniku.

Katecheta prosi uczniów o odczytanie tekstu (można stworzyć nastrój do lektury, wykorzystując fragment muzyki refleksyjnej), a następnie w takiej samej atmosferze katecheta poleca wykonanie zadania 3 w „Kartach pracy”.

Zadanie 3. Po przeczytaniu opowiadania zamieszczonego w podręczniku, zastanów się jak można pielęgnować powierzone człowiekowi „nasiona”, aby wydały wartościowe owoce.

Katecheta prosi kilku uczniów o odczytanie efektów swojej pracy.

5. Podsumowanie treści

Katecheta przypomina jeszcze raz (w punktach) o zasadach obowiązujących na katechezie.

Udział w katechezie szkolnej jest wyborem waszym i waszych rodziców. To dobry wybór. Daje on bowiem szansę na zdobywanie wiedzy religijnej i pogłębianie wiary. W pewnej mierze od tego wyboru zależy nasze zbawienie.

6. Notatka Uwaga! Zapisywanie notatek proponujemy tam, gdzie uczniowie prowadzą tylko zeszyty.Jeśli mają karty pracy nie ma takiej potrzeby.

Katecheta ustala zapis w zeszycie lub kartach pracy w zależności od potrzeb grupy katechizowanych i wymagań stawianych przez szkołę (w wielu szkołach dyrektorzy nakładają na nauczycieli obowiązek zamieszczenia zasad oceniania, regulaminów pracowni lub innych informacji charakterystycznych dla specyfiki szkoły).

7. Praca domowa

Zapisz w punktach w zeszycie lub kartach pracy dobre rady dla tych, którzy chcieliby owocnie uczestniczyć w katechezie w tym roku szkolnym.

Dla chętnych:

Przygotuj plakat zachęcający uczniów naszej szkoły do udziału w lekcjach religii.

8. Modlitwa

Katecheta zachęca do dziękczynienia za dar pierwszej katechezy i rozpoczyna modlitwę:

Dzięki Ci, Boże, za światło tej nauki, ,

pragniemy, abyśmy nią oświeceni,

mogli Cię zawsze wielbić

i wolę Twoją wypełniać.

Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.

2. Moje życie moim szczęściem

I. Założenia edukacyjne

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólne

Uświadomienie uczniom, na czym polega prawdziwe szczęście człowieka.

Ukazanie uczniom sposobów dążenia człowieka do osiągnięcia szczęścia.

Uzasadnienie, dlaczego Bóg jest największym szczęściem człowieka.

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza

Uczeń po katechezie:

• Własnymi słowami definiuje „szczęście”.

• Na podstawie własnego doświadczenia wskazuje, dlaczego ludzie są nieszczęśliwi.

• Na podstawie tekstu z podręcznika wyjaśnia, gdzie człowiek powinien szukać szczęścia.

• Stwierdza, że jedynie Bóg może dać prawdziwe szczęście człowiekowi.

Umiejętności

Uczeń po katechezie:

• Na podstawie własnego doświadczenia proponuje receptę na szczęście (przede wszystkim swoje własne).

• Własnymi słowami uzasadnia, dlaczego jedynie Bóg może dać człowiekowi prawdziwe szczęście.

• Na podstawie swojej wiedzy planuje sposoby pomagania innym ludziom w osiągnięciu szczęścia.

3. Korelacja z edukacją szkolną

analiza tekstu – opowiadania, fragmentu Listu do Koryntian, wiersza Jana Kasprowicza (język polski)

4. Metody i techniki

rozmowa kierowana, opowiadanie, praca z podręcznikiem, praca z „Kartami pracy”, projekcja materiału audio-video

5. Środki dydaktyczne

podręcznik ucznia, „Karty pracy”, fragment Pisma Świętego (1 Kor 13, 1–2; Ps 1, 1–3), tekst piosenki zespołu Dżem, Do kołyski, Internet, projektor, komputer, materiał audio-video „Z wiarą” ks. P. Kawecki SDB

II. Przebieg katechezy

1. Modlitwa

Katecheta prosi uczniów o wypowiedzenie intencji, w których szczególnie chcieliby się pomodlić. Następnie rozpoczyna modlitwę:

Pod Twoją obronę...

2. Nawiązanie do poprzedniej katechezy

Sprawdzenie pracy domowej.

3. Sytuacja egzystencjalna

Katecheta prosi o odczytanie historii z podręcznika, opisującej dialog ucznia z Mistrzem.

Mistrzu, czy jesteś szczęśliwy? – zapytał uczeń swego Mistrza, gdy razem przechadzali się po jesiennym ogrodzie, podziwiając grę świateł i kolorów w umierających liściach.

– Tak, jestem – odpowiedział krótko Mistrz, przyglądając się gałązce żółknącego modrzewia.

– Ale przecież Ty nic nie masz. Masz tylko jedno ubranie, jedną miskę, jedną łyżkę. Nic więcej nie posiadasz. Jak więc możesz być szczęśliwy? – ze zdziwieniem drążył dalej temat uczeń.

– Bo nic mi nie jest do szczęścia potrzebne – odpowiedział krótko Mistrz.

– Nie rozumiem. Jak można być szczęśliwym, nie potrzebując nic do szczęścia?

Uczeń spacerował obok Mistrza i zastanawiał się nad słowami, które usłyszał. Nie do końca je rozumiał, ale bał się dalej drążyć temat. Mistrz zauważył skupioną minę ucznia i się odezwał:

– Widzisz te drzewa? One są szczęśliwe, bo niczego nie potrzebują. Gubią liście, które były ich szatą, i na zimę będą nagie, ale i tak będą szczęśliwe. One po prostu już mają to, co im do szczęścia potrzebne.

– Co mają drzewa, że są szczęśliwe, mimo iż nic nie mają? – uczeń nie dawał za wygraną.

– Mają słońce i deszcz. Mają wodę i powietrze. Mają to, co daje im szczęście.

– A Ty co masz, Mistrzu, że jesteś szczęśliwy i niczego nie potrzebujesz?

– Ja mam zdrowie i przyjaciół. Mam miłość i przyjaźń. Co więcej jest mi potrzebne do szczęścia?

Wtedy uczeń zrozumiał, że to, co przynosi szczęście, ma dla każdego inny wymiar. Zrozumiał, czym jest szczęście, i wtedy też poczuł, że jest szczęśliwy.

(Przypowieść o szczęściu, czyli szczęście to nic nadzwyczajnego)

Po lekturze katecheta zadaje pytania:

•W czym uczeń upatrywał szczęście?

•Dlaczego Mistrz był szczęśliwy, nie mając żadnych dóbr materialnych?

•Jaką ważną prawdę pomaga nam zrozumieć to opowiadanie?

Katecheta podsumowuje:

Pytanie o szczęście jest jednym z najtrudniejszych. Na dzisiejszej katechezie zastanowimy się, czym jest szczęście i jaka jest recepta na to, żeby być szczęśliwym.

4. Wiara i życie Kościoła

Katecheta poleca przeczytanie fragmentu podręcznika „Czy jesteś szczęśliwym człowiekiem?”:

Warto zadać sobie pytanie: Czy teraz jestem naprawdę szczęśliwa? Czy w tej chwili czuję się szczęśliwy? Trudno odpowiedzieć na to pytanie jednoznacznie. Zapewne jednak niektórzy z nas przyznają, że do szczęścia brakuje im jeszcze „czegoś”. Może ktoś przeżył życiową tragedię, może brakuje mu zdrowia, może pieniędzy, może talentu przyjaciół… Często okazuje się jednak, że prawdziwe szczęście trudno znaleźć, nawet kiedy posiada się wszystko. W sercu człowieka jest ciągle jakaś tęsknota. Za czym? A może za Kim?

Katecheta prosi uczniów o odpowiedź na pytania, ale bez osobistych odniesień:

•Dlaczego ludzie rzadko czują się szczęśliwi?

•Czego im brakuje, czego szukają?

Katecheta podsumowuje:

Każdy z nas bardzo pragnie być szczęśliwy, ale jeśli się głębiej nad tym zastanowimy, to dochodzimy do wniosku, że czegoś nam jeszcze brakuje. Wypełnijcie teraz zadanie 1 z „Kart pracy” – napiszcie co człowiekowi przeszkadza być szczęśliwym.

Zadanie 1. Napisz, co najbardziej przeszkadza w byciu szczęśliwym człowiekiem.

 ............................................................................................................................................

 ............................................................................................................................................

 ............................................................................................................................................

Po wypełnieniu zadania katecheta prosi o odczytanie kilku odpowiedzi i krótko je komentuje. Następnie prosi o odczytanie tekstu z podręcznika „Gdzie szukać szczęścia?” i podejmuje dyskusję na ten temat:

Prawdziwego szczęścia nie zapewnią człowiekowi nawet największe bogactwa. Najbardziej szczęśliwi ludzie na ziemi to ci, którzy bezgranicznie kochają, umieją przyjąć miłość i są kochani, którzy miłość uczynili sensem swojego życia.

To ci, którzy nie żyją tylko dla siebie, ale dla innych.

Święty Paweł tak o tym pisał:

Gdybym też miał dar prorokowania

i znał wszystkie tajemnice,

i posiadł wszelką wiedzę,

i wiarę miał taką, iżbym góry przenosił,

a miłości bym nie miał –

byłbym niczym.

(1 Kor 13, 1–2)

Na podstawie przeczytanego tekstu, pomyśl jak możemy odpowiedzieć na pytania:

•Gdzie szukać szczęścia?

•Czym jest miłość?

•Dlaczego ona uszczęśliwia człowieka?

Następnie katecheta prosi o indywidualną lekturę w ciszy tekstu z podręcznika „Bóg największym szczęściem” i prosi aby na podstawie zdobytych informacji i własnego doświadczenia uczniowie wykonali zdanie 2 w „Kartach pracy”:

Może nawet o tym nie wiesz, ale pragnienie szczęścia i tęsknota, którą odczuwasz w sercu, jest tak naprawdę tęsknotą za największą Miłością – Bogiem. To On kocha cię ponad wszystko, bez względu na to, kim jesteś i jakie jest twoje życie. Tylko On potrafi uczynić cię szczęśliwym. Zaufaj Mu i daj się poprowadzić, a On ofiaruje Tobie pokój serca już tutaj na ziemi, a kiedyś w niebie prawdziwe szczęście, które nigdy się nie kończy.

Zadanie 2. Napisz receptę na szczęście (przede wszystkim swoje).

Podsumowaniem zadania jest odczytanie zaleceń z recepty. Po wypowiedziach uczniów można odczytać tekst z podręcznika z części „Zapamiętaj”:

Bóg zaszczepił w naszych sercach tak nieskończone pragnienie szczęścia, że nic nie potrafi go zaspokoić poza samym Bogiem. Każde ziemskie poczucie spełnienia daje jedynie przedsmak wiecznego szczęścia. To poczucie spełnienia na ziemi powinno nas pociągać ku Bogu (Youcat, 281).

5. Zastosowanie życiowe

Katecheta wprowadza:

W życiu nie chodzi jednak tylko o własne szczęście, ale również, a może przede wszystkim o szczęście innych ludzi. Przy okazji różnych spotkań składamy sobie życzenia i bardzo często powtarzamy: dużo szczęścia. Co to jednak tak naprawdę znaczy? Z pomocą w udzieleniu odpowiedzi na to pytanie przychodzi nam wiersz poety Jana Kasprowicza, którego słowa znajdziemy w podręczniku w części „Zastosuj”.

Szczęście – to żyć dla drugich,

być ziemskim aniołem.

Z promienistą twarzą i pogodnym czołem,

Czarodziejsko otaczać dni swoich wybranych,

Nic nie pragnąć dla siebie, wszystko dla kochanych […].

Kochać, wdzięczności nigdy nie wyglądać,

wszystko ludziom poświęcić, od nich nic nie żądać.

(Jan Kasprowicz, Co to jest szczęście?)

Katecheta omawia wiersz:

•Na czym zdaniem poety polega szczęście?

•Jak rozumieć słowa „nic nie pragnąć dla siebie, wszystko dla kochanych”?

Katecheta prosi o wypełnienie zadania 3 w „Kartach pracy”.

Zadanie 3. Napisz, jak można pomóc innym ludziom w osiągnięciu szczęścia.

6. Podsumowanie treści

Katecheta podsumowuje:

Przez całą dzisiejszą katechezę rozmawiamy o szczęściu. Każdy z nas został do niego stworzony, ale każdy idzie ku niemu inną, przeznaczoną tylko dla siebie drogą. Wspólnie szukaliśmy odpowiedzi na pytanie, jak osiągnąć szczęście prawdziwe, nie to tylko pozorne, chwilowe. Nasze szczęście zależy od wyborów, których dokonujemy w życiu, a przede wszystkim od tego podstawowego – od wyboru Boga. Jedynie On może dać człowiekowi prawdziwe szczęście.

7. Notatka Uwaga! Zapisywanie tematów i notatek proponujemy tam, gdzie uczniowie prowadzą zeszyty. Jeśli korzystają z kart pracy nie ma takiej potrzeby.

Można zapisać tylko temat, a następnie pracę domową.

8. Praca domowa

Wyjaśnij jeden z podanych aforyzmów (myśli) o szczęściu:

Szczęściem jednego człowieka jest drugi człowiek – J. P. Sartre

Szczęście to jedyna rzecz, która się mnoży, gdy się ją dzieli – A. Schweitzer

Największym szczęściem jest poczucie sensu życia – B. Disraeli

9. Modlitwa

Katecheta prosi o wspólne odmówienie fragmentu psalmu z podręcznika ucznia:

Szczęśliwy mąż, który nie idzie za radą występnych, nie wchodzi na drogę grzeszników i nie siada w gronie szyderców, lecz ma upodobanie w Prawie Pana, nad Jego Prawem rozmyśla dniem i nocą. Jest on jak drzewo zasadzone nad płynącą wodą, które wydaje owoc w swoim czasie, a liście jego nie więdną: co uczyni, pomyślnie wypada.

(Ps 1, 1–3)

Propozycje multimedialne

1. Pod koniec części „Wiara i życie Kościoła” można wyświetlić fragment materiału filmowego programu telewizyjnego Z wiarą, odcinek zatytułowany Szczęście, ks. Przemysław Kawecki SDB (płyta DVD).

2. Inne propozycje multimedialne znajdują się na stronie www.kulkat.pl.

3. Gdzie szukać wspólnoty?

I. Założenia edukacyjne

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólneewUświadomienie potrzeby wspólnoty w życiu człowieka.

Odkrywanie znaczenia przyjaźni w realnym i w wirtualnym świecie.

Ukazanie wspólnot w Kościele, przeznaczonych szczególnie dla młodzieży.

Przypomnienie, że Kościół jest wspólnotą ludzi wierzących w Chrystusa.

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza

Uczeń po katechezie:

• Na podstawie własnego doświadczenia opowiada, dlaczego człowiek potrzebuje do życia innych ludzi.

• Własnymi słowami opowiada, gdzie i w jaki sposób można znaleźć prawdziwych przyjaciół.

• Na podstawie informacji z podręcznika wymienia trzy wspólnoty przeznaczone dla młodzieży i wylicza ich cechy charakterystyczne.

• Własnymi słowami charakteryzuje wspólnotę swoich marzeń.

Umiejętności

Uczeń po katechezie:

• Na podstawie „Kart pracy” określa argumenty „za” i „przeciw” przyjaźniom wirtualnym oraz w świecie realnym.

• Samodzielnie uzasadnia, dlaczego warto być członkiem wspólnot w Kościele.

3. Korelacja z edukacją szkolną

analiza tekstu – opowiadania, tworzenie pisemnej wypowiedzi (język polski)

4. Metody i techniki

rozmowa kierowana, opowiadanie, praca z podręcznikiem, praca z „Kartami pracy”, tworzenie pisemnej wypowiedzi, diagram, „za” i „przeciw”, projekcja reportażu, projekcja materiału audio-video, notatka

5. Środki dydaktyczne

podręcznik ucznia, „Karty pracy”, reportaż pt.: „Dekalog I”, projektor, komputer, Internet, materiał filmowy na temat skautingu i spotkań młodzieży w Lednicy

II. Przebieg katechezy

1. Modlitwa

Katecheta wprowadza:

Na początku tej katechezy pomódlmy się za naszych przyjaciół, o których Księga Mądrości Syracha mówi:

Wierny przyjaciel potężną obroną,

kto go znalazł, skarb znalazł.

Za wiernego przyjaciela nie ma odpłaty

ani równej wagi za wielką jego wartość.

Wierny przyjaciel jest lekarstwem życia;

znajdą go bogobojni.

(Syr 6, 14–16)

Ojcze nasz…

2. Nawiązanie do poprzedniej katechezy

Sprawdzenie pracy domowej.

3. Sytuacja egzystencjalna

Katecheta wprowadza:

Nikt nie chce być człowiekiem samotnym. Dlaczego potrzebujemy do życia innych ludzi, przyjaźni, wspólnoty z innymi osobami?

Pomyślmy przez chwilę, gdzie można znaleźć prawdziwych przyjaciół i zbierzmy nasze przemyślenia, wykonując zadanie 1 w „Kartach pracy”.

Zadanie 1. Weź udział w dyskusji i napisz, gdzie i w jaki sposób można znaleźć prawdziwych przyjaciół.

Po odczytaniu kilku wypowiedzi uczniów katecheta podsumowuje:

Znalezienie prawdziwej przyjaźni, wartościowej grupy czy wspólnoty jest bardzo trudne, a jednocześnie bardzo ważne, dlatego na dzisiejszej katechezie będziemy szukać odpowiedzi na pytanie, jak znaleźć prawdziwych przyjaciół, które grupy czy wspólnoty mogą być dla nas wartościowe, a z którymi nie warto się wiązać. Zapiszmy temat: W poszukiwaniu wspólnoty (opcjonalnie).

Następnie katecheta prosi o przeczytanie opowiadania z podręcznika:

Szukamy przyjaźni i wspólnoty w różny sposób, zobaczmy, jak na przykład robią to młodzi ludzie.

W klasie pojawiła się Gabrysia – szczupła i drobna dziewczyna w wielkich okularach, która zawsze ściskała w dłoni telefon komórkowy. Była cicha i zamknięta w sobie, nie przyjaźniła się z nikim.

– Może po prostu brakuje jej przyjaciół? – powiedziała któregoś dnia Ola, a Gabrysia, która usłyszała to zdanie, odburknęła ze złością:

– Mam mnóstwo przyjaciół i znajomych! Nawet nie macie pojęcia, ilu mam znajomych w Internecie. A poza tym należę jeszcze do kilku portali, a na jednym jestem nawet moderatorem! – i pochyliła się, by wystukać coś na klawiaturze swojego telefonu.

Ola wzruszyła ramionami i spytała Michała:

– Idziemy dziś na festiwal sztukmistrzów?

– Pewnie! – Michał radośnie pokiwał głową. – Widziałem go już rok i dwa lata temu, ale zawsze robi na mnie wrażenie, kiedy ci goście chodzą po linie!

– A potem pomożecie mi skosić trawnik. Pamiętacie, że obiecaliście? – przypomniała Iza.

– Pewnie – koledzy pokiwali głowami.

Gabrysia siedziała sama na parapecie okiennym, zaciskając zęby i ściskając w dłoni swoją komórkę. Musiała jeszcze wypowiedzieć się na tylu forach!

(Agnieszka Majchrzak)

Katecheta prosi o wypełnienie zadania 2 w „Kartach pracy”:

W opowiadaniu dostrzegamy dwa rodzaje przyjaźni: wirtualne i w świecie rzeczywistym. Pomyślmy, jakie są pozytywne i negatywne strony takich relacji, a następnie wykonajmy zadanie 2 w „Kartach pracy”.

Zadanie 2. Wypisz argumenty „za” i „przeciw” przyjaźniom wirtualnym oraz w świecie rzeczywistym.

Prawdopodobnie trudno będzie znaleźć argumenty przeciwko przyjaźniom w realnym świecie, co powinno do nich jeszcze bardziej przekonywać. Podsumowaniem tego zadania może być wypowiedź katechety, który nie krytykuje przynależności do portali społecznościowych, ale przestrzega przed poświęcaniem im zbyt wiele czasu oraz podkreśla znaczenie przyjaźni i wspólnot w realnym życiu.

3. Wiara i życie Kościoła

Katecheta wprowadza do zadania 3:

Poznamy teraz trzy wspólnoty, w których można znaleźć wspaniałych przyjaciół i wszechstronnie się rozwijać. Najpierw odszyfrujemy ich nazwy, a potem na podstawie wiadomości z podręcznika napiszemy, czym się charakteryzują.

Uwaga: Należy podzielić klasę na trzy grupy (rzędy) i każdej z nich przydzielić jedną wspólnotę.

Zadanie 3. Posługując się kodem, odszyfruj nazwy znanych wspólnot i ruchów dla młodzieży. Na podstawie informacji z podręcznika wypisz w diagramie ich cechy charakterystyczne.

4. Zastosowanie życiowe

Katecheta poleca, aby przeczytać świadectwo Ani z części „Zastosuj”, a następnie pyta, kto w klasie należy do jakiejś wspólnoty i prosi by o niej krótko opowiedział. Także katecheta może opowiedzieć o wspólnocie, która istnieje w parafii i zachęcić do udziału w spotkaniach, podając konkretne miejsce i czas spotkań.

Twoja rówieśniczka Ania tak mówi o swoim zaangażowaniu we wspólnotę:

Odkąd zaczęłam uczestniczyć w spotkaniach młodzieżowej grupy parafialnej, wiele rzeczy zmieniło się w moim życiu. Osobiście odkryłam obecność Jezusa. Zrozumiałam, że nie jest to postać wirtualna, ale że jest ze mną w każdej chwili dnia. We wspólnocie znalazłam również wspaniałych przyjaciół, na których mogę zawsze liczyć. Razem pomagamy innym, ale też wspólnie spędzamy wolny czas. Odnalazłam Kościół, który jest nie tylko instytucją, ale wspólnotą, i ja też ją buduję!

5. Podsumowanie treści

Podsumowaniem katechezy mogą być odpowiedzi na następujące pytania:

•Dlaczego człowiek potrzebuje wspólnoty?

•Jakie są najważniejsze wspólnoty w życiu człowieka?

•Jakie znasz wspólnoty katolickie dla młodzieży?

•Dlaczego warto być ich członkiem?

6. Notatka (opcjonalnie, tam gdzie uczniowie prowadzą zeszyty)

Kościół to wspólnota ludzi wierzących w Chrystusa. Podstawową wspólnotą, w której pogłębiamy wiarę, jest parafia. Istnieją także wspólnoty katolickie zrzeszające młodzież. Należą do nich np.: Ruch Światło-Życie, Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży, Stowarzyszenie Harcerstwa Katolickiego „Zawisza”.

7. Praca domowa

Odpowiedz pisemnie na pytanie: Jaka jest wspólnota moich marzeń?

Dla chętnych:

Przeprowadzić wywiad z członkiem dowolnej wspólnoty działającej przy parafii.

8. Modlitwa

Uczniowie otwierają podręcznik i wspólnie odczytują modlitwę na zakończenie:

Boże, nasz Ojcze, Ty wpisałeś w serce każdego człowieka pragnienie miłości,

prosimy Cię za nasze rodziny, które są pierwszymi naszymi wspólnotami,

prosimy Cię za naszych przyjaciół i znajomych, aby nasze relacje budowane były na zaufaniu i miłości. Pozwól, Panie, znaleźć nam wspólnotę, w której będziemy mogli wzrastać w wierze, nadziei i miłości do Ciebie.

Przez naszego Pana Jezusa Chrystusa, który z Tobą żyje i króluje w jedności Ducha Świętego, Bóg przez wszystkie wieki wieków.

Amen.

Propozycje multimedialne

1. W części „Sytuacja egzystencjalna” zamiast opowiadania z podręcznika następuje projekcja reportażu pt.: „Dekalog I”. Materiał dostępny jest na płycie DVD.

2. W części „Wiara i życie Kościoła” po wykonaniu zadania 3 katecheta proponuje obejrzenie materiału filmowego na temat skautingu i spotkań młodzieży w Lednicy. Można je wyświetlić zamiast odczytywania świadectwa z części „Zastosuj”. Materiały dostępne na płycie DVD.

II. Jezus Chrystus prowadzi do pełni życia

4. Pascha Chrystusa źródłem sakramentów świętych

I. Założenia edukacyjne

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólne

Ukazanie Paschy Chrystusa jako źródła sakramentów świętych.

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza

Uczeń po katechezie:

• Wyjaśnia, czym jest Pascha Jezusa Chrystusa.

• Wylicza siedem sakramentów świętych.

Umiejętności

Uczeń po katechezie:

• Uzasadnia, dlaczego Jezus Chrystus jest Paschą dla chrześcijan.

• Układa modlitwę dziękczynną za dar odkupienia.

• Wykonuje kolaż przedstawiający Chrystusa wyzwalającego z niewoli uzależnień.

3. Korelacja z edukacją szkolną

analiza tekstu – opowiadania (język polski)

4. Metody i techniki

rozmowa kierowana, opowiadanie, praca z podręcznikiem, praca z „Kartami pracy”, pantomima, krzyżówka, diagram, notatka, projekcja prezentacji multimedialnych

5. Środki dydaktyczne

podręcznik ucznia, „Karty pracy”, Internet, projektor, komputer, prezentacje multimedialne

II. Przebieg katechezy

1. Modlitwa

Katecheta prosi, aby uczniowie wzbudzili w sobie intencję modlitwy, a następnie odmawia następującą:

Boże Mocny!

Ty, który wywiodłeś swój lud z egipskiej niewoli.

Proszę, uwolnij mnie od ciężaru grzechów.

Jak prowadziłeś Izraelitów przez pustynię do Ziemi Obiecanej,

Tak i mnie weź za rękę i prowadź po drodze życia,

Amen.

Autorka modlitwy: Milena Wójtowicz, uczennica VII klasy szkoły podstawowej Zespołu Szkół Ogólnokształcących 8 z Oddziałami Sportowymi w Chełmie

2. Nawiązanie do poprzedniej katechezy

Sprawdzenie pracy domowej.

3. Sytuacja egzystencjalna

Katecheta prosi o odczytanie historii z podręcznika:

Pewien człowiek pracował jako operator zwodzonego mostu. Kiedy podnosił most, przepływały pod nim barki, opuszczając go przepuszczał mknące po szynach pociągi. Pewnego dnia wziął ze sobą do pracy swego kilkuletniego, jedynego synka. Gdy wykonywał swoje rutynowe czynności, jego syn bawił się na zewnątrz dyżurki. Wtem rozległ się dźwięk telefonu, który jak zwykle był zapowiedzią informacji o nadjeżdżającym pociągu. Szybko włączył urządzenie opuszczające most i właśnie wtedy usłyszał przeraźliwy krzyk swego syna. Gdy wyjrzał na zewnątrz, zobaczył, że jego noga uwięziona została w trybach maszyny, które powoli miażdżyły ją i wciągały do środka. W tej chwili usłyszał także sygnał nadjeżdżającego z oddali pociągu. W tak dramatycznej sytuacji miał jedynie dwie możliwości – opuścić lub podnieść most wybawiając syna od śmierci, ale skazując na nią setki pasażerów nadjeżdżającego pociągu. Ojciec wybrał śmierć syna… Kiedy pociąg przejeżdżał po moście, niektórzy ludzie uśmiechnięci machali mu rękoma na powitanie. On tymczasem stał zalany łzami, a jego serce przeszywał ogromny ból z powodu męki, w jakiej zginął jego jedyny, ukochany syn […].

(Autor nieznany, adonai.pl)

Następnie katecheta omawia historię z uczniami:

•W jakiej sytuacji znalazł się bohater tej historii?

•Dlaczego wybrał śmierć syna?

•Dlaczego można tę historię odnieść do postępowania Boga wobec człowieka?

Katecheta podsumowuje:

Historia ojca, który poświęca życie własnego syna, aby ocalić wielu ludzi, jest tylko niewielkim porównaniem do tego, co Pan Bóg zrobił dla człowieka, kiedy zesłał na świat swojego jedynego Syna Jezusa Chrystusa. Przez Jego mękę, śmierć i zmartwychwstanie ocalił On całą ludzkość od zła i śmierci.

Można również przedstawić pantomimę. Na środku klasy staje uczeń ze spuszczoną głową. Uczeń schyla się i upada. Osoba ubrana na czarno związuje go łańcuchem bądź grubym sznurem. Wtedy wchodzi ktoś ubrany na biało, zrywa z leżącego kajdany, podaje mu dłoń i podnosi.

Po tej inscenizacji uczniowie przedstawiają własną interpretację tego, co widzieli. Katecheta podsumowuje wypowiedzi młodzieży:

Również w naszym życiu bywają dobre i radosne wydarzenia, ale także bardzo przykre i bolesne. Często doświadczamy cierpienia i zła, które nie tylko jest na zewnątrz, ale także w nas. O własnych siłach nie jesteśmy w stanie ich pokonać. Potrzebujemy pomocy.

4. Wiara i życie Kościoła

Katecheta wprowadza:

W siódmej klasie omawialiśmy wydarzenia związane z wyjściem Izraelitów z niewoli egipskiej. Ta historia zapowiadała wydarzenie, przez które Pan Bóg nas odkupił, czyli uwolnił od grzechu i śmierci wiecznej oraz dał nam możliwość zbawienia. Wykonajcie teraz zadanie 1, a dowiecie się, jakie to wydarzenie.

Zadanie 1. Aby dowiedzieć się, w jaki sposób Pan Bóg nas odkupił, wpisz do krzyżówki podane niżej słowa związane z niewolą egipską.

Następnie katecheta podejmuje rozmowę na temat tego, czym jest pascha i prosi o przeczytanie części „Pascha Chrystusa” z podręcznika:

Męka, śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa określane są mianem Jego Paschy. Dzięki niej dokonało się odkupienie ludzkości, czyli wyzwolenie z niewoli grzechu, śmierci i szatana. Paschę Chrystusa zapowiadała już Pascha Narodu Wybranego. Przejście Izraelitów przez Morze Czerwone było zapowiedzią wyzwolenia człowieka, jakiego dokonuje Bóg w sakramencie chrztu świętego (por. KKK 1221). Z tego względu możemy powiedzieć, że chrzest jest naszą paschą. Dzięki odkupieniu, którego dokonał Chrystus, każdy człowiek może powierzyć Mu swoje grzechy i słabości, i w ten sposób uciec od niewoli szatana, być prawdziwie wolnym, czuć się kochanym przez Boga i móc kochać innych. Wszystkie sakramenty wypływają z Paschy Jezusa Chrystusa. Są pewną drogą do zbawienia.

Następnie katecheta wprowadza do zadania 2:

Na podstawie przeczytanego tekstu wypełnijcie diagram znajdujący się w zadaniu 2.

Zadanie 2. Uzupełnij diagram:

Katecheta podsumowuje:

Chrystus jest naszą Paschą. Wszyscy czerpiemy z owoców Jego męki, śmierci i zmartwychwstania. Wszystkie sakramenty święte są sakramentami paschalnymi, tzn. są one darami Chrystusa Zmartwychwstałego, które prowadzą nas do zbawienia.

5. Zastosowanie życiowe

Katecheta prosi o przeczytanie w ciszy punktu „Zastosuj” z podręcznika:

Wszystkie sakramenty święte wypływają z Paschy Jezusa Chrystusa – Jego męki, śmierci i zmartwychwstania. Są one darem Zmartwychwstałego Zbawiciela i pomagają nam osiągnąć zbawienie. Pamiętaj, aby często przyjmować sakramenty. Niech one będą twoją paschą – przechodzeniem od zła do dobra, od nienawiści do miłości, od grzechu do łaski, od potępienia do zbawienia. Jezus chce ci pomóc, dać nowe serce i nowego ducha.

6. Podsumowanie treści

Katecheta wprowadza do zadania 3:

Wiele razy w szkole podstawowej wymienialiście sakramenty święte. W ramach przypomnienia proszę was o wykonanie prostego zadania 3 w „Kartach pracy”:

Zadanie 3. Wymień wszystkie sakramenty święte.

7. Notatka (opcjonalnie)

Zapisanie tematu: Pascha Chrystusa źródłem sakramentów świętych.

Pan Bóg z miłości zesłał swojego Syna, aby uwolnił ludzi od grzechu i śmierci wiecznej. Przez mękę, śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa wszyscy zostali odkupieni i mogą osiągnąć zbawienie. Jako pomoc na drodze do zbawienia Zmartwychwstały Chrystus ustanowił sakramenty święte.

8. Praca domowa

Ułóż modlitwę, w której podziękujesz Chrystusowi za to, że uwolnił nas z niewoli grzechu i zostawił nam sakramenty jako pomoc na drodze do zbawienia.

Dla chętnych:

Wykonaj kolaż przestawiający Chrystusa wyzwalającego współczesnego człowieka z niewoli uzależnień.

9. Modlitwa

Katecheta razem z uczniami odczytuje z podręcznika:

Boże, Ty w świetle Nowego Testamentu objawiłeś znaczenie cudownych wydarzeń dawnych czasów: Morze Czerwone jest znakiem zdroju chrztu świętego, a naród wyprowadzony z niewoli zapowiedzią tajemnicy ludu chrześcijańskiego; spraw, aby wszystkie ludy przez wiarę osiągnęły udział w godności Narodu Wybranego i odrodziły się w Duchu Świętym. Przez Chrystusa,

Pana naszego.

(z liturgii Wigilii Paschalnej)

Propozycje multimedialne

1. W części „Wiara i życie Kościoła” można posłużyć się prezentacjami dołączonymi do materiałów metodycznych (pyta DVD).

2. Inne propozycje multimedialne znajdują się na stronie www.kulkat.pl.

5. Modlitwa osobista i liturgia spotkaniem z Bogiem

I. Założenia edukacyjne

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólne

Ukazanie modlitwy osobistej i liturgii jako form spotkania z Bogiem.

Przypomnienie wiadomości o sakramentach świętych.

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza

Uczeń po katechezie:

• Na podstawie podręcznika wyjaśnia, czym jest modlitwa.

• Własnymi słowami charakteryzuje modlitwę osobistą i liturgię.

• Wylicza z pamięci sakramenty święte.

Umiejętności

Uczeń po katechezie:

• Uzasadnia, dlaczego liturgia jest niezwykle ważnym wydarzeniem w życiu chrześcijanina.

3. Korelacja z edukacją szkolną

analiza tekstów z podręcznika (język polski)

4. Metody i techniki

rozmowa kierowana, opowiadanie, praca z podręcznikiem, praca z „Kartami pracy”, diagram, krzyżówka, notatka

5. Środki dydaktyczne

podręcznik ucznia, „Karty pracy”, fragment Pisma Świętego (J 14, 13–14), komputer, Internet

II. Przebieg katechezy

1. Modlitwa

Katecheta wprowadza:

Pan Jezus nauczył swoich uczniów modlitwy „Ojcze nasz”. Tymi słowami pomódlmy się teraz, prosząc o dobre przeżycie tej katechezy.

Ojcze nasz...

2. Nawiązanie do poprzedniej katechezy

Wymień siedem sakramentów świętych.

3. Sytuacja egzystencjalna

Katecheta prosi o głośne odczytanie historii z podręcznika ucznia.

Na początku 1939 roku skończyłem 15 lat. Mieszkałem wtedy tylko z mamą i siostrami w małej wiosce, niedaleko Tarnowa. Tata umarł kilka lat wcześniej na gruźlicę. Cały ciężar utrzymania rodziny, właściwie, spoczywał tylko na mnie. Pracowałem od świtu do nocy, żeby tylko mama i siostry nie były głodne. Lepiej czy gorzej, ale sobie radziliśmy.

Niestety, we wrześniu wybuchła wojna. Znajomi mówili, żebym uciekał, bo Niemcy wszystkich mężczyzn biorą w niewolę i potem wysyłają do obozu. Nie chciałem zostawić rodziny, ale nie było wyjścia. Do małego plecaka wziąłem tylko kilka najpotrzebniejszych rzeczy i poszedłem się pożegnać. Mama miała łzy w oczach, przytuliła mnie mocno, zrobiła krzyżyk na czole, popatrzyła mi w oczy i powiedziała: „Musisz mi obiecać, że wrócisz. Obiecaj!”. „Obiecuję” – powiedziałem – „wrócę na pewno”.

Długo wędrowałem. Najpierw na wschód, potem na południe i znowu na wschód. W 1943 roku wstąpiłem do armii generała Andersa. Razem z nią przeszedłem tysiące kilometrów. Koniec wojny zastał mnie we Włoszech i mogłem tam zostać na stałe. Wielu mi tak właśnie radziło, przestrzegając przed komunistami, którzy w Polsce przejęli władzę. Postanowiłem jednak wracać, bo przecież obiecałem mamie.

Po kilku miesiącach tułaczki dotarłem do rodzinnej wioski. Stanąłem przed drzwiami rodzinnego domu i bałem się zapukać, bo przez te wszystkie lata nie miałem żadnej wiadomości od rodziny. Nagle drzwi się otworzyły i zobaczyłem mamę. Postarzała się i posiwiała, ale to była ona. Rzuciłem się jej na szyję głośno szlochając. Przytuliła mnie mocno i powiedziała: „Mówili, że zginąłeś, ale ja wiedziałam, że wrócisz. Przecież codziennie mówiłam za ciebie różaniec”.

Następnie zadaje pytania:

•Jakie były losy bohatera tej historii?

•Gdzie zastał go koniec wojny i dlaczego postanowił wrócić do rodzinnego domu?

•Jakimi słowami przywitała go matka?

•Jakie przesłanie niesie ta historia?

Katecheta podsumowuje:

Modlitwa jest osobistym spotkaniem z Bogiem. Na dzisiejszej katechezie będziemy zastanawiać się, jak uczynić ją jeszcze głębszą.

4. Wiara i życie Kościoła

Katecheta prosi uczniów o zapisanie tematu katechezy (opcjonalnie):

Modlitwa osobista i liturgia spotkaniem z Bogiem.

Następnie prosi o wypełnienie zadania 1 z „Kart pracy” i wyjaśnienie, na czym polegają poszczególne rodzaje modlitwy.

Po przedstawieniu rozwiązania zadania przez kilku uczniów, katecheta prosi o odczytanie z podręcznika części „Czym jest modlitwa?”, a następnie podejmuje z uczniami rozmowę na temat modlitwy:

Modlitwa nazywana jest często rozmową z Bogiem. To dobre określenie. Jej istotą nie są jednak wypowiadane słowa, ale „zwrócenie serca”, nawiązywanie osobistego kontaktu. Wypływa z miłości i tęsknoty za Nim. Istnieją różne jej rodzaje: modlitwa uwielbienia, dziękczynienia, przebłagania i prośby. Modlitwa może być osobista lub wspólnotowa. Każda ma wielką moc, ponieważ jak mówił sam Jezus Chrystus: „O cokolwiek prosić będziecie w imię moje, to uczynię, aby Ojciec był otoczony chwałą w Synu. O cokolwiek prosić Mnie będziecie w imię moje, Ja to spełnię” (J 14, 13–14).

Następnie katecheta zadaje pytania:

•Czym jest modlitwa?

•Po co się modlimy?

•Czy każda modlitwa zostanie wysłuchana?

Zapewne opinie młodzieży na ten temat będą różne. Rolą katechety jest ukazanie prawdy, że każda modlitwa zostanie wysłuchana, choć nie zawsze w taki sposób, jak tego chce człowiek, gdyż Pan Bóg lepiej od nas samych wie, co jest dla nas dobre. Jako konkluzję tej rozmowy można opowiedzieć następującą historię:

W latach 80. dwudziestego wieku, rząd amerykański ogłosił konkurs, którego zwycięzca miał polecieć w kosmos na pokładzie promu kosmicznego. Do tego konkursu zgłosiło się ponad 60 tysięcy chętnych. Wśród nich był ubogi nauczyciel ze stanu Teksas, którego życiową pasją były loty kosmiczne. Nie miał on jednak wystarczających środków, aby wykupić lot w kosmos, jak zrobili to niektórzy milionerzy. Rządowy konkurs był więc dla niego jedyną szansą na to, aby spełnić swoje marzenie. Człowiek ten był także bardzo religijny, dużo się modlił, i co niedziela chodził do kościoła. Prosił też Pana Boga o to, aby to właśnie on wygrał konkurs i mógł polecieć w przestrzeń kosmiczną. Pierwszym etapem konkursu były badania lekarskie, przez które musi przejść każdy astronauta. Mężczyzna codziennie modlił się o to, żeby stan zdrowia pozwolił mu na odbycie wymarzonej podróży. Okazało się, że ponad 80% chętnych odpadło w czasie badań, ale on przeszedł je pomyślnie. Był bardzo wdzięczny Bogu, że wysłuchał jego prośby. Potem przechodził kolejne etapy selekcji i coraz gorliwiej modlił się, ponieważ do spełnienia jego życiowego marzenia pozostał jeszcze tylko jeden krok. Zakwalifikował się do grupy 10 osób, które razem z astronautami przygotowywały się do lotu. Wszyscy musieli być gotowi i w ostatniej chwili miała zostać podjęta decyzja, kto z tej grupy poleci. Ten biedny nauczyciel z Teksasu, kiedy widział, że jest bardzo blisko do spełnienia największej pasji swojego życia, coraz bardziej prosił Pana Boga, aby to jego wybrali i aby mógł polecieć w kosmos. Wiele godzin spędzał na modlitwie mówiąc: „Panie Boże, spraw, aby to mnie wybrano. Tyle już przeszedłem i teraz nie możesz mnie nie wysłuchać. Jest tak blisko…”. Okazało się jednak, że wybór padł na innego uczestnika konkursu – kobietę. To ona miała wraz z profesjonalną załogą promu polecieć w kosmos na kilkudniową misję. Kiedy nauczyciel dowiedział się, że go nie wybrano, załamał się. Miał ogromne pretensje do komisji, która dokonywała wyboru, ale największe pretensje miał do Pana Boga. Krzyczał w rozpaczy: „Dlaczego mnie nie wysłuchałeś?! Tak Cię błagałem i było tak blisko”. Nie chciał nikogo oglądać, zamknął się w domu i pogrążył się w rozpaczy. Nie mógł jednak odmówić sobie obejrzenia w telewizji startu tego promu. Był 28 stycznia 1986 roku. Włączył telewizor i zobaczył stojący na wyrzutni prom kosmiczny „Chalanger”. Rozpoczęło się odliczanie ostatnich sekund do startu, a jego ogarnął jeszcze większy żal do Boga i mówił: „Ja tam mogłem być…. Dlaczego nie pozwoliłeś mi spełnić największego marzenia mojego życia? Tak bardzo Cię prosiłem…”.

Odliczanie skończyło się i prom wystartował, ale jego lot trwał zaledwie 73 sekundy, bo eksplodował w powietrzu. Zginęła cała 7-osobowa załoga.

Nauczyciel z przerażeniem obserwował to, co się działo, a chwilę potem upadł na kolana krzycząc: „Boże, dziękuję Ci, że mnie nie wysłuchałeś!!!”.

(zasłyszane)

Można podjąć dyskusję z uczniami na temat tej historii. Następnie katecheta podsumowuje:

Modlimy się w bardzo różnych sprawach, które leżą nam na sercu. Czasami jednak dzieje się inaczej, niż byśmy tego chcieli. Trzeba ufać, że Pan Bóg lepiej od nas samych wie, czego najbardziej potrzebujemy i On prowadzi nas do zbawienia, po drodze najlepszej z możliwych.

Następnie katecheta wyjaśnia, że oprócz modlitwy osobistej bardzo ważnym sposobem spotkania z Bogiem jest liturgia.

Prosi uczniów o odczytanie z podręcznika części „Czym jest liturgia” oraz „Wartość liturgii”, a następnie o wypełnienie zadania 2 w „Kartach pracy”.

Czym jest liturgia?

Słowo ‘liturgia’ oznacza oficjalny i publiczny kult Pana Boga sprawowany przez Kościół. To określenie stosuje się najczęściej do sprawowania sakramentów świętych. Są one widzialnymi znakami, przez które Chrystus udziela swojej łaski i stanowią najlepszą drogę do zbawienia. Do liturgii należą także sakramentalia (np. błogosławieństwa rzeczy, pogrzeb katolicki) oraz modlitwa brewiarzowa (Liturgia godzin).

Wartość liturgii

Liturgia jest niezwykle ważnym wydarzeniem. Jest to włączenie się w modlitwę Chrystusa. Z liturgii, a szczególnie z Eucharystii, wypływa siła i moc Kościoła. Nie można trwać w Chrystusie, we wspólnocie Kościoła, nie uczestnicząc w liturgii, gdyż to w niej dochodzi do najdoskonalszegospotkania Boga z człowiekiem, tu na ziemi.

Zadanie 2. Wpisz do siatki pionowe kolumny liter, a odczytasz definicję liturgii i sakramentów.

Następnie katecheta wyjaśnia:

Liturgia, a szczególnie sakramenty święte są najdoskonalszym spotkaniem z Panem Bogiem. Ci, którzy je przyjmują otrzymują Bożą łaskę, czyli pomoc na drodze do zbawienia.

Wszystkie sakramenty dzielimy na trzy grupy: sakramenty inicjacji chrześcijańskiej, sakramenty uzdrowienia i sakramenty w służbie komunii.

Otwórzcie teraz podręczniki i w części „Zapamiętaj” popatrzcie, jakie sakramenty należą do poszczególnych grup.

Katecheta omawia diagram:

Pierwsza grupa sakramentów: chrzest, bierzmowanie i Eucharystia, wprowadza w chrześcijaństwo i jest podstawą życia wiary. Druga grupa, do której należy sakrament pokuty i pojednania oraz namaszczenia chorych, służy uzdrowieniu duszy i ciała człowieka. Ostatnia grupa obejmująca sakrament święceń i małżeństwa nazywana została sakramentami w służbie komunii, ponieważ udzielane są one ze względu na dobro innych ludzi – wspólnoty wierzących i rodziny. Sakrament święceń udziela łaski do służenia Bogu i ludziom przez głoszenie słowa Bożego, sprawowanie sakramentów i okazywanie miłości ludziom. Sakrament małżeństwa udziela łaski wzajemnej i dozgonnej miłości.

Następnie katecheta prosi o wypełnienie zadania 3 w „Kartach pracy”.

Zadanie 3. Napisz, które sakramenty można przyjąć tylko raz w życiu, a które wielokrotnie.

Raz w życiu można przyjąć sakrament:

Wiele razy można przyjmować sakrament:

W podsumowaniu, jeśli jest taka konieczność, katecheta koryguje odpowiedzi uczniów.

5. Zastosowanie życiowe

Wybrany uczeń głośno odczytuje z podręcznika punkt „Zastosuj”:

Pamiętaj, że liturgia jest spotkaniem z Panem Bogiem, który bardzo cię kocha. Czeka na ciebie w sakramentach. Korzystaj z nich nie tylko z obowiązku, ale z miłości do Niego. Tak jak w spotkaniu z ludźmi, których szanujesz i kochasz, tak również w czasie liturgii ważny jest stosowny strój, odpowiadanie na wezwania kapłana i wspólny śpiew.

Katecheta podsumowuje:

Zaangażowanie w liturgię jest prawem i obowiązkiem każdego chrześcijanina. Tym samym każdy z nas powinien prowadzić regularne życie sakramentalne i aktywnie uczestniczyć w liturgii.

6. Podsumowanie treści

Katecheta prosi o wypełnienie zadania 4 z „Kart pracy”:

Zadanie 4. Rozwiąż krzyżówkę i wyjaśnij znaczenie hasła:

7. Notatka (opcjonalnie)

Liturgia jest publicznym i oficjalnym kultem Pana Boga, wyrażającym się przede wszystkim w sprawowaniu sakramentów. Są one najdoskonalszym spotkaniem z Nim, w którym przez widzialne znaki udziela On nam swojej łaski. Każdy człowiek wierzący w Chrystusa powinien często i aktywnie uczestniczyć w liturgii.

8. Praca domowa

Napisz w zeszycie odpowiedź na pytanie: Dlaczego warto brać udział w liturgii?

Dla chętnych:

Przygotować relację o swoim chrzcie (data, miejsce, zdjęcia, fragment video itp).

9. Modlitwa

Uczniowie z podręcznika wspólnie odczytują modlitwę na zakończenie katechezy. Możemy wyjaśnić uczniom, że śpiew jest także modlitwą. W tym celu proponujemy wysłuchanie fragmentów śpiewów liturgicznych z płyty „Nieskalana”, wydanej przez Fundację Dominikański Ośrodek Liturgiczny.

Boże, którego dobroć powołała mnie do Twej służby, spraw, bym uświęcony uczestnictwem w Twych tajemnicach przez dzień dzisiejszy i całe me życie szedł tylko drogą zbawienia. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.

(Modlitwa służby liturgicznej po Mszy Świętej)

6. Sakrament chrztu świętego

I. Założenia edukacyjne

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólne

Ukazanie istoty i znaczenia sakramentu chrztu świętego.

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza

Uczeń po katechezie:

• Własnymi słowami definiuje sakrament chrztu świętego.

• Na podstawie podręcznika omawia sposób jego udzielania.

• Na podstawie podręcznika wymienia skutki sakramentu chrztu świętego.

• Własnymi słowami opowiada o tym, jak w nagłym przypadku udzielić chrztu świętego.

Umiejętności

Uczeń po katechezie:

• Na podstawie własnej wiedzy uzasadnia, dlaczego ludzie przyjmują chrzest święty.

• Na podstawie własnego doświadczenia formułuje najważniejsze zasady życia chrześcijańskiego.

3. Korelacja z edukacją szkolną

historia o królu francuskim – św. Ludwiku (historia)

4. Metody i techniki

rozmowa kierowana, opowiadanie, praca z podręcznikiem, praca z „Kartami pracy”, projekcja nagrania dźwiękowego i prezentacji multimedialnej, notatka

5. Środki dydaktyczne

podręcznik ucznia, „Karty pracy”, prezentacja multimedialna, Internet, projektor, komputer, pieśń „Jestem dzieckiem Boga” (zespół Mocni w Duchu)

II. Przebieg katechezy

1. Modlitwa

Nauczyciel zaprasza do modlitwy:

Wiara w Jezusa Chrystusa jest warunkiem koniecznym, aby nazywać się chrześcijaninem, i by móc prowadzić życie sakramentalne.

Wyznajmy więc teraz naszą wiarę:

Wierzę w Ciebie, Boże żywy…

2. Nawiązanie do poprzedniej katechezy

Katecheta sprawdza pracę domową i prosi o przypomnienie najważniejszych treści poprzedniej katechezy.

3. Sytuacja egzystencjalna

Katecheta prosi o odczytanie historii o św. Ludwiku z podręcznika:

Święty Ludwik IX, król francuski, dostąpił łaski chrztu świętego w królewskiej kaplicy zamkowej. Natomiast na króla Francji koronowany był we wspaniałej katedrze w Reims. Ponieważ pobożny król częściej modlił się w kaplicy zamkowej niż w pięknej katedrze, zapytano go pewnego razu:

– Dlaczego Jego Królewska Mość modli się częściej w kaplicy zamkowej, a nie w katedrze, gdzie został koronowany na króla Francji? Święty Ludwik dał wtedy następującą odpowiedź:

– W zamkowej kaplicy przyjąłem chrzest święty, a poprzez to stałem się dzieckiem Bożym. W katedrze zostałem koronowany, przez co stałem się królem Francji. Godność synostwa Bożego jest wyższa niż godność królewska. Godność królewską utracę w chwili mojej śmierci, a jako dziecko Boże pozyskam wieczną szczęśliwość.

(ks. M. Bendyk, Żyć Ewangelią)

Katecheta omawia historię, zadając pytania:

•Dlaczego król częściej modlił się w kaplicy zamkowej niż w katedrze?

•Dlaczego dla króla godność chrześcijanina była większa niż godność królewska?

Następnie katecheta podsumowuje wypowiedzi uczniów i prosi o zapisanie tematu katechezy: Sakrament chrztu świętego.

4. Wiara i życie Kościoła

Katecheta wprowadza:

Każdy z nas został już ochrzczony i dlatego jesteśmy dziećmi Bożymi. To tak wielkie wydarzenie, że powinniśmy znać datę i miejsce swojego chrztu, a także imiona i nazwiska rodziców chrzestnych. Proszę was o wypełnienie metryki chrztu znajdującej się w „Kartach pracy”.

Zadanie 1. Wypisz odpowiednie informacje na temat własnego chrztu:

Imię i nazwisko…………………………………… ur…………………………………….

Syn (córka)…………………………………………………………………………………..

Został ochrzczony (a) w dniu …………………………… w parafii………………………..

Rodzicami chrzestnymi byli………………………………………………………………….

Katecheta, odwołując się do wiedzy i doświadczenia uczniów, pyta:

•Dlaczego przyjmujemy sakrament chrztu? (tak polecił Jezus Chrystus)

Jeśli odpowiedź na to pytanie nie jest wystarczająca, katecheta prosi o przeczytanie z podręcznika części „Ustanowienie sakramentu chrztu”:

Chrzest został ustanowiony przez Jezusa Chrystusa, który po zmartwychwstaniu dał swoim uczniom polecenie: „Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego” (Mt 28, 19).

Następnie katecheta zadaje pytania:

•Kto może przyjąć chrzest?

•Kto może go udzielić?

W celu uzupełnienia katecheta odwołuje się do podręcznika i prosi o przeczytanie na głos części: „Sposób udzielania i szafarz sakramentu chrztu”:

W czasie udzielania sakramentu chrztu trzykrotnie polewa się głowę człowieka wodą (lub zanurza w wodzie). Jednocześnie wypowiada się słowa:

„(Imię), ja ciebie chrzczę w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego”.

Szafarzem udzielającym sakrament chrztu jest najczęściej osoba duchowna. Jednak w razie potrzeby (np. w niebezpieczeństwie śmierci) może być nim każdy człowiek (nawet osoba nieochrzczona). Ważne jest to, aby miał dobrą wolę zrobienia tego, co czyni Kościół w czasie sakramentu chrztu.

Po przeczytaniu tekstu z podręcznika katecheta jeszcze raz prosi o odpowiedź na pytania:

•Kto może przyjąć chrzest?

•W jaki sposób udzielany jest sakrament chrztu świętego?

•Kto może go udzielić?

Katecheta wyjaśnia, że w momencie zagrożenia życia każdy człowiek może udzielić sakrament chrztu świętego, polewając główkę dziecka czystą wodą i wypowiadając formułę chrztu: [Imię], ja ciebie chrzczę w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego (można poprosić kilka osób o powtórzenie tej formuły w celu utrwalenia). Jeżeli dziecko przeżyje, należy przynieść je do kościoła, by kapłan dopełnił obrzędu chrztu o pominięte elementy (np. namaszczenie). Natomiast nie powtarza się już samego sakramentu. Sakramentu chrztu świętego udziela się tylko raz w życiu. Jest to sakrament niepowtarzalny.

Następnie katecheta prosi uczniów o odczytanie z podręcznika części „Skutki sakramentu chrztu świętego” i wypełnienie zadania 2 w „Kartach pracy”:

Skutki sakramentu chrztu świętego:

•Zjednoczenie człowieka z Jezusem Chrystusem,

•Włączenie człowieka w odkupieńczą mękę Chrystusa na krzyżu,

•Wyzwolenie człowieka z mocy grzechu pierworodnego i wszystkich osobistych grzechów,

•Otworzenie drogi do nowego życia bez końca,

• Człowiek może nazywać Boga Ojcem – staje się dzieckiem Bożym,

• Wprowadzenie człowieka do wspólnoty Kościoła,

• Na chrzcie człowiek otrzymuje imię, co oznacza, że Bóg daje mu nowe życie i zna go po imieniu (por. KKK 1262-1274).

Zadanie 2. Na podstawie posiadanej wiedzy i fragmentu podręcznika „Skutki sakramentu chrztu świętego” uzupełnij tekst wyrazami podanymi w ramce.

Przez chrzest stajemy się dziećmi Bożymi i członkami Kościoła. Zostajemy uwolnieni od grzechu pierworodnego i otrzymujemy łaskę uświęcającą. Sakrament chrztu otwiera nam drogę do zbawienia.

Po odczytaniu odpowiedzi uczniów katecheta wyjaśnia ewentualne niejasności.

Następnie katecheta poleca przeczytanie części „Znaki i symbole towarzyszące obrzędowi chrztu świętego” i wypełnienie zadania 3 w „Kartach pracy”:

Następnie katecheta rozmawia z uczniami na temat znaków i symboli wykorzystywanych w czasie udzielania chrztu świętego. Jeśli jest taka potrzeba poleca przeczytanie części „Znaki i symbole towarzyszące obrzędowi chrztu świętego” i wypełnienie zadania 3 w kartach pracy:

Znaki i symbole towarzyszące obrzędowi chrztu świętego

Woda symbolizuje oczyszczenie i nowe życie. Zanurzenie (polewanie) w wodzie oznacza, że przyjmujący chrzest zostaje z Chrystusem pogrzebany; wynurzanie, że wraz z Jezusem zmartwychwstaje do nowego życia.

Namaszczenie olejem krzyżma symbolizuje włączenie nowo ochrzczonego w potrójną misję Chrystusa: kapłańską, prorocką i królewską.

Krzyżmo to olej z oliwek zmieszany z balsamem, poświęcony przez biskupa w Wielki Czwartek, używany przy udzielaniu chrztu, bierzmowaniu i podczas święceń kapłańskich.

Biała szata symbolizuje otrzymaną godność dziecka Bożego. Jest znakiem blasku i piękna otrzymanego od Boga. Nawiązuje do słów św. Pawła: „[…] Przyobleczcie się w Pana, Jezusa Chrystusa […]” (Rz 13, 14).

Świeca zapalona od paschału, który jest symbolem Chrystusa Zmartwychwstałego. Płomień oznacza światło wiary, które w momencie chrztu zapala się w człowieku, oraz powtórne narodzenie, nowe życie, tym razem dla Królestwa Bożego.

Zadanie 3. Wypisz w diagramie znaki towarzyszące udzielaniu chrztu i wyjaśnij ich znaczenie:

5. Zastosowanie życiowe

Katecheta wprowadza:

W sakramencie chrztu stajemy się dziećmi Bożymi, dlatego powinniśmy żyć właśnie jak dzieci Boże.

Katecheta prosi o wypisanie w zeszycie (kartach pracy) kilku najważniejszych zasad życia chrześcijańskiego.

Następnie prosi o odczytanie kilku i komentuje:

Najważniejszą zasadą życia chrześcijańskiego jest wiara i miłość do Pana Boga, zaufanie Mu we wszystkich okolicznościach życia.

6. Podsumowanie treści

Katecheta zadaje pytania kontrolne:

•Jakimi słowami Chrystus ustanowił sakrament chrztu świętego?

•Jak przebiega liturgia chrztu świętego?

•Jakie skutki ma sakrament chrztu świętego?

•Jak w nagłym przypadku udzielić chrztu świętego?

7. Notatka (opconalnie)

Sakrament chrztu świętego jest darem Boga. Wraz z bierzmowaniem i Eucharystią jest sakramentem wtajemniczenia chrześcijańskiego. Można porównać go do bramy, która otwiera na inne sakramenty. Przez chrzest zostajemy uwolnieni od grzechu pierworodnego, stajemy się dziećmi Boga i członkami Jego Kościoła.

8. Praca domowa

Wykonaj zadanie 4 w „Kartach pracy”.

Zadanie 4. Ułóż krzyżówkę z podanym hasłem, wykorzystaj w niej słowa odnoszące się do sakramentu chrztu. Sformułuj pytania do haseł.

Dla chętnych:

Napisz w zeszycie (kartach pracy), jakie obowiązki przyjmują na siebie rodzice chrzestni.

9. Modlitwa

Katecheta wraz z uczniami recytuje modlitwę z podręcznika:

Boże, w Trójcy Jedyny, dziękuję Ci za łaskę chrztu świętego,

którą obdarzyłeś mnie już w dzieciństwie. Wyzwoliłeś mnie wtedy z mocy ciemności i wprowadziłeś do królestwa umiłowanego Syna Twojego.

Udzieliłeś mi Ducha Świętego i uczyniłeś swoim przybranym dzieckiem.

Dzisiaj chcę odnowić moje przymierze z Tobą.

Wierzę we wszystko, co Kościół katolicki głosi i podaje do wierzenia.

Wyrzekam się szatana i wszystkich jego spraw, a oddaję się na nowo Zbawicielowi mojemu, Jezusowi Chrystusowi.

Pragnę wiernie wypełniać Jego wolę i w ten sposób dawać

świadectwo mojej wiary i przynależności do Niego i Jego Kościoła.

Spraw, Panie, abym wiernie Ci służył i z każdym dniem stawał się coraz lepszy.

Amen.

(ks. Cz. Krakowiak, Modlitwa w rocznicę chrztu)

Propozycje multimedialne

1. W miejscu omawiania sposobu udzielania sakramentu chrztu katecheta wyświetla prezentację z materiałów metodycznych pt.: „Chrzest” (płyta DVD).

2. Zamiast modlitwy końcowej z podręcznika można zaproponować refleksję i wysłuchanie pieśni „Jestem dzieckiem Boga” wyk. Zespół Mocni w Duchu (płyta DVD).

7. Sakrament bierzmowania

I. Założenia edukacyjne

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólne

Ukazanie istoty i znaczenia sakramentu bierzmowania.

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza

Uczeń po katechezie:

• Własnymi słowami definiuje sakrament bierzmowania.

• Na podstawie podręcznika omawia liturgię sakramentu bierzmowania.

• Na podstawie podręcznika wymienia skutki sakramentu bierzmowania.

• Na podstawie tekstów biblijnych opowiada o działaniu Ducha Świętego.

Umiejętności

Uczeń po katechezie:

• Samodzielnie analizuje dary Ducha Świętego.

3. Korelacja z edukacją szkolną

analiza i interpretacja tekstu – opowiadania (język polski)

4. Metody i techniki

rozmowa kierowana, opowiadanie, praca z podręcznikiem, praca z „Kartami pracy”, krzyżówka, notatka, projekcja materiału audio-video i nagrania dźwiękowego

5. Środki dydaktyczne

podręcznik ucznia, „Karty pracy”, fragmenty Pisma Świętego (Dz 8, 14–18; J 16, 12–24; 1 Kor 3, 16–17; Ga 5, 25; Ef 3, 5; 1 Kor 12, 3; Rz 8, 2), Internet, projektor, komputer, nagranie przyjęcia sakramentu bierzmowania, pieśń „Przyjdź Duchu Święty”, wykonanie zespół „Prawy Brzeg”

II. Przebieg katechezy

1. Modlitwa

Katecheta prosi o podanie intencji i rozpoczyna modlitwę:

Duchu Święty, który oświecasz…

2. Nawiązanie do poprzedniej katechezy

Katecheta może zaproponować rozwiązanie krzyżówki znajdującej się na s. 46.

3. Sytuacja egzystencjalna

Katecheta prosi o odczytanie z podręcznika na głos opowiadania o orle (lub sam odczytuje):

Pewien człowiek złapał raz młodego orła i umieścił go wraz ze swoimi kurami w kurniku. Po krótkim czasie orzeł zaczął zachowywać się jak kury i jak one wydziobywał ziarenka z ziemi. Po upływie kilku miesięcy zagrodę odwiedził przyrodnik, który stwierdził natychmiast:

– Ten ptak to orzeł!

– Lecz ja wychowałem go na kurę. Oduczył się nawet fruwać!

– Nie! – spójrz na te potężne skrzydła! On jest i pozostanie orłem, ponieważ posiada serce orła!

Wiele razy przyrodnik próbował podrzucać orła z rozmachem w powietrze, z dachu kurnika, z balkonu..., lecz za każdym razem orzeł spoglądał w stronę kur, skakał lub sfruwał w dół i dalej dziobał ziarno. Przyrodnik nie dawał za wygraną. Następnego ranka wspiął się z nim na górę. Właśnie wschodziło słońce. Uniósł orła i rzekł: – Leć, orle, ty należysz do nieba, a nie do ziemi! – Orzeł zadrżał, jakby napełniało go nowe życie. Jednak nie odlatywał. Wtedy ów człowiek ujął głowę orła i skierował ją w stronę słońca. Orzeł wydał nagle krzyk, wzniósł się na swoich potężnych skrzydłach w powietrze, leciał wyżej i wyżej, i więcej już nie powrócił.

(Willi Hoffsümmer,Otwórz się. Opowiadania dla młodych chrześcijan)

Katecheta prosi uczniów o streszczenie opowiadania i próbę jego interpretacji:

•Dlaczego orzeł nie chciał latać? (wydawało mu się, że jest kurą)

•Co go przekonało do tego, żeby wzbić się w przestworza?

•Jakich ludzi można porównać do orła, który nie lata? (którzy uwierzyli, że nie potrafią być święci, mądrzy, dobrzy)

•Co może sprawić, żeby odkryli to, kim naprawdę są i zmienili swoje życie?

Katecheta podsumowuje:

Być może niektórzy z nas uwikłali się w grzechy i słabości. Być może uwierzyli już, że niczego nie zmienią, że resztę życia spędzą monotonnie i biernie. Jeśli jednak zechcą, Pan Bóg pomoże im wzbić się w górę, odkryć prawdziwe oblicze dziecka Bożego. Tą pomocą będzie sakrament bierzmowania. Zapiszcie temat katechezy: Sakrament bierzmowania (opcjonalnie).

4. Wiara i życie Kościoła

Katecheta wprowadza:

Sakrament bierzmowania, tak jak inne sakramenty, został ustanowiony przez naszego Zbawiciela i był udzielany już przez apostołów. Mówi o tym Pismo Święte.

Katecheta prosi o odczytanie fragmentu Pisma Świętego Dz 8, 14–18 (ewentualnie z podręcznika).

Kiedy apostołowie w Jerozolimie dowiedzieli się, że Samaria przyjęła słowo Boże, wysłali do niej Piotra i Jana, którzy przyszli i modlili się za nich, aby mogli otrzymać Ducha Świętego. Bo na żadnego z nich jeszcze nie zstąpił. Byli jedynie ochrzczeni w imię Pana Jezusa. Wtedy więc nakładali na nich ręce, a oni otrzymywali Ducha Świętego.

Następnie zadaje pytania:

•Do kogo zostali posłani Piotr i Jan?

•W jaki sposób przekazywali ochrzczonym Ducha Świętego?

•Dlaczego możemy powiedzieć, że był to sakrament bierzmowania? (udzielany był już ochrzczonym i był przekazaniem Ducha Świętego).

Katecheta prosi o odczytanie fragmentu z podręcznika „Liturgia sakramentu bierzmowania”.

Bierzmowania najczęściej udziela biskup w czasie Mszy Świętej (w wyjątkowych sytuacjach szafarzem bierzmowania może być wyznaczony przez biskupa kapłan). Po przedstawieniu kandydatów do bierzmowania biskupowi i po homilii następuje odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych. Obrzęd sakramentalny polega na włożeniu rąk szafarza i namaszczeniu czoła każdego kandydata olejem krzyżma. Szafarz mówi przy tym: „(Imię), przyjmij znamię Daru Ducha Świętego”.

Następnie katecheta zadaje pytania:

•Kto zazwyczaj udziela sakramentu bierzmowania?

•Jak wygląda obrzęd udzielania tego sakramentu?

•Jakie słowa wypowiada szafarz tego sakramentu?

Następnie katecheta wyjaśnia:

Znamię w starożytności było znakiem, który właściciel wypalał na czole swoich niewolników i na rzeczach, by w ten sposób na trwałe zaznaczyć ich przynależność. Znamię sakramentu bierzmowania trzeba rozumieć jako duchową pieczęć Ducha Świętego, wyciskającą na duszy chrześcijanina niezatarty znak przynależności do Boga.

Katecheta prosi uczniów o rozwiązanie zadania 1 z „Kart pracy”. Można zaproponować, aby uczniowie odszukali tylko jeden fragment Pisma Świętego i w oparciu o niego wskazali, jak działa Duch Święty, (można podzielić też klasę na 5 grup):

Zadanie 1. Głównym darem, jaki otrzymujemy w sakramencie bierzmowania jest Duch Święty. Odszukaj wskazane fragmenty Pisma Świętego i wskaż, jak działa Duch Święty. Połącz ze sobą odpowiednie fragmenty.

1. 1 Kor 3, 16–17

2. Ef 3, 4-5;

3. Rz 8, 1-2

A) Dzięki Duchowi Świętemu pełniej poznajemy tajemnicę Chrystusa jako naszego Zbawiciela i Pana.

B) Duch Święty przebywa w ochrzczonych i bierzmowanych, którzy są Jego świątynią.

C) Duch Święty pomaga zachować styl życia chrześcijańskiego, w którym główną rolę pełni prawo Ducha.

Odpowiedzi: 1B, 2A, 3C

Podsumowaniem zadania 1 jest odczytanie rozwiązań. W razie potrzeby katecheta wyjaśnia niezrozumiałe kwestie.

Następnie katecheta wprowadza do kolejnego zadania:

W sakramencie bierzmowania otrzymujemy Ducha Świętego i Jego dary. Omawialiśmy je już w siódmej klasie, ale warto o nich przypomnieć, aby coraz lepiej przygotowywać się do przyjęcia bierzmowania. Proszę o wykonanie zadania 2 z „Kart pracy”.

Zadanie 2. Duch Święty obdarza bierzmowanego swoimi darami. Dopasuj do każdego daru słowa, które najlepiej go opisują (wyjaśnienie tego daru).

5. Zastosowanie życiowe

Katecheta wprowadza:

Każdy sakrament oprócz darów, jakie ze sobą niesie, zobowiązuje też do konkretnych zachowań. Św. Paweł Apostoł pisał w swoich listach, że Duch Święty czyni z chrześcijanina rycerza Jezusa Chrystusa. Wypełnijcie teraz zadanie 3 z „Kart pracy”.

Zadanie 3. Sakrament bierzmowania czyni chrześcijanina rycerzem, gotowym do obrony Chrystusa i Jego Królestwa w każdej sytuacji. Napisz, jak powinien zachowywać się chrześcijanin po przyjęciu tego sakramentu:

Podsumowaniem tego zadania powinno być odczytanie kilku odpowiedzi na forum klasy.

6. Podsumowanie treści

Katecheta zadaje pytania kontrolne:

•Co to jest sakrament bierzmowania?

•W jaki sposób udzielany jest ten sakrament?

•Jakie skutki niesie ze sobą sakrament bierzmowania?

•Jakie zobowiązania wynikają z przyjęcia sakramentu bierzmowania?

Można zaproponować, aby uczniowie przygotowali reklamę sakramentu bierzmowania w dowolnej formie.

7. Notatka (opcjonalnie)

Bierzmowanie wraz z chrztem i Eucharystią stanowi sakrament wtajemniczenia chrześcijańskiego. Podobnie jak Duch Święty zstąpił na apostołów, tak samo w sakramencie bierzmowania zstępuje na każdego ochrzczonego. Umacnia go i wspiera w odważnym dawaniu świadectwa o Chrystusie.

8. Praca domowa

Na podstawie fragmentu Pisma Świętego (Ga 5, 22) wypisz owoce Ducha Świętego i wyjaśnij, na czym polega jeden z nich, dowolnie wybrany.

Dla chętnych:

Przedstaw w formie graficznej dary lub jeden dar Ducha Świętego

(może to posłużyć następnie jako dekoracja sali).

9. Modlitwa

Katecheta wprowadza:

Rodzice, chcąc waszego dobra, przynieśli was do chrztu i w waszym imieniu wyznali wiarę. Teraz stoicie przed wyborem, czy chcecie wybór waszych rodziców potwierdzić. Czy rzeczywiście chcecie należeć do Jezusa Chrystusa? Czy będziecie umieli o tym głośno mówić? Czy chcecie przyjąć Ducha Świętego w sakramencie bierzmowania? Jeśli tak, to prośmy Go, aby pozwolił nam dobrze przygotować się do przyjęcia bierzmowania. Odmówmy wspólnie w tej intencji modlitwę z podręcznika:

Przybądź Duchu Święty,

i uwolnij mnie od strachu płynięcia pod prąd.

Przybądź Duchu Święty,

i uwolnij mnie od przymusu myślenia tylko o sobie.

Przybądź Duchu Święty,

i uwolnij mnie od zwyczaju wybierania najłatwiejszej drogi.

Amen.

(Willi Hoffsümmer, Otwórz się – Opowiadania dla młodych chrześcijan)

Propozycje multimedialne

1. W części „Wiara i życie Kościoła” zamiast punktu „Liturgia sakramentu bierzmowania” można wyświetlić nagranie z takiej liturgii w parafii pw. św. Andrzeja Boboli w Lublinie (płyta DVD).

2. Zamiast modlitwy końcowej można poprosić o wysłuchanie i refleksję nad treścią utworu „Przyjdź Duchu Święty”, wykonanie zespół „Mocni w Duchu” (płyta DVD).

3. Inne propozycje multimedialne znajdują się na stronie kulkat.pl

8. Ustanowienie i znaczenie Eucharystii

I. Założenia edukacyjne

1. Cele katechetyczne – wymagania ogólne

Przypomnienie i pogłębienie wiadomości o Eucharystii.

2. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Wiedza

Uczeń po katechezie:

• Własnymi słowami definiuje sakrament Eucharystii.

• Na podstawie tekstu biblijnego i podręcznika omawia sposób ustanowienia Eucharystii.

• Na podstawie podręcznika wymienia kilka różnych określeń Eucharystii.

Umiejętności

Uczeń po katechezie:

• Własnymi słowami uzasadnia, dlaczego Eucharystia jest bardzo ważna w życiu chrześcijanina.

• Na podstawie własnego doświadczenia podaje przykłady korzyści, jakie płyną z częstego przyjmowania Komunii Świętej.

• Na podstawie własnego doświadczenia proponuje dobre rady dla tych, którzy chcieliby dobrze uczestniczyć w Eucharystii.

3. Korelacja z edukacją szkolną

tworzenie wypowiedzi (język polski)

4. Metody i techniki

rozmowa kierowana, praca z podręcznikiem, praca z „Kartami pracy”, krzyżówka, diagram, notatka, projekcja materiału audio-video

5. Środki dydaktyczne

podręcznik ucznia, „Karty pracy”, fragmenty Pisma Świętego (Łk 22, 14–20; Wj 12, 1–14), fragment Katechizmu młodych Youcat (208), Internet, projektor, komputer, film Serce i oblicze Boga

II. Przebieg katechezy

1. Modlitwa

Katecheta wprowadza:

Prośmy o to, abyśmy mieli serca szeroko otwarte na słowo, które Pan Bóg skieruje do nas podczas dzisiejszego spotkania:

Wierzę w Ciebie, Boże żywy…

Ufam Tobie, boś Ty wierny…

2. Nawiązanie do poprzedniej katechezy

Katecheta może zaproponować krótką kartkówkę.

3. Sytuacja egzystencjalna

Katecheta zapowiada temat katechezy:

Od jakiegoś czasu omawiamy w czasie katechezy sakramenty święte. Dzisiaj chcemy zgłębiać prawdę o kolejnym z nich. Aby dowiedzieć się, o którym rozwiążmy krzyżówkę zamieszczoną w „Kartach pracy” (zadanie 1).

Zadanie 1. Rozwiąż krzyżówkę i odczytaj hasło

Katecheta podsumowuje zadanie i wyjaśnia:

Sakrament Eucharystii towarzyszy nam od najmłodszych lat: najpierw to nasi rodzice brali nas za rękę i prowadzili na niedzielną Eucharystię, wyjaśniali, co dzieje się w świątyni przy ołtarzu, tłumaczyli, jak powinniśmy się zachowywać w czasie Mszy Świętej. W miarę jak dorastaliśmy sami zgłębialiśmy tajemnicę tego sakramentu. Pomyślcie i odpowiedzcie na pytanie: Dlaczego Eucharystia jest dla nas tak bardzo ważna?

Tu warto pozwolić uczniom na obszerne wypowiedzi i refleksje (zbytnio ich nie komentując). To pozwoli zorientować się, jaki jest poziom wiedzy katechizowanych na temat Eucharystii i wskaże problemy, na które trzeba szczególnie zwrócić uwagę.

Po wysłuchaniu odpowiedzi, katecheta zapowiada:

Spróbujmy dzisiaj uporządkować naszą wiedzę na temat Eucharystii, odkryć wartość i znaczenie tego sakramentu w życiu Kościoła oraz w życiu każdego z nas.

4. Wiara i życie Kościoła

Katecheta kontynuuje:

Najpierw przypomnijmy sobie, w jaki sposób został ustanowiony sakrament Eucharystii. Czytając Nowy Testament, odnajdziemy kilka opisów tego wydarzenia. My posłużymy się relacją św. Łukasza (tekst znajduje się również w podręczniku, ale lepiej odczytać z egzemplarza Pisma Świętego. Ze względu na podniosłe treści o wielkim znaczeniu można odczytać go uroczyście, poprosić uczniów o powstanie i zapalić świecę).

A gdy nadeszła pora, [Jezus] zajął miejsce u stołu i apostołowie z Nim. Wtedy rzekł do nich: „Gorąco pragnąłem spożyć paschę z wami, zanim będę cierpiał. Albowiem powiadam wam: Nie Będę [już] jej spożywać, aż się spełni w królestwie Bożym”.

Potem wziął kielich i odmówiwszy dziękczynienie rzekł: „Weźcie go i podzielcie między siebie; albowiem powiadam wam: odtąd nie będę już pił [napoju] z owocu winnego krzewu, aż przyjdzie królestwo Boże”.

Następnie wziął chleb, odmówiwszy dziękczynienie, połamał go i podał im mówiąc: „To jest Ciało moje, które za was będzie wydane: to czyńcie na moją pamiątkę!”. Tak samo i kielich wziął po wieczerzy, mówiąc: „Ten kielich to Nowe Przymierze we Krwi mojej, która za was będzie wylana” (Łk 22, 14–20).

Następnie katecheta nawiązuje dialog z uczniami w oparciu o przeczytany tekst:

•Dlaczego Żydzi świętowali Paschę? (jeśli uczniowie nie pamiętają, należy przypomnieć wieczerzę paschalną w Egipcie i wyprowadzenie z niewoli – Wj 12, 1–14).

•Jakie słowa Jezus wypowiedział nad chlebem i winem?

•Co stało się z darami, nad którymi modlił się Jezus?

•Gdzie dziś słyszymy te słowa?

•Co dzieje się podczas Eucharystii w chwili wypowiadania przez kapłana (celebransa) słów konsekracji?

Katecheta komentuje:

Eucharystia, będąca realną obecnością Zmartwychwstałego Chrystusa, była sprawowana już w pierwszych wspólnotach chrześcijańskich, a następnie przez wszystkie wieki historii. Dzisiaj Msza Święta sprawowana jest nieustannie we wszystkich zakątkach świata, a Eucharystia stanowi dla wszystkich chrześcijan centrum ich życia. W związku z tym tak ważne jest to, aby coraz bardziej rozumieć, czym ona jest i dlaczego warto w niej uczestniczyć i przyjmować ją jak najczęściej. Przeczytajmy teraz fragment z Katechizmu dla młodzieży „Youcat”, zamieszczony w podręczniku w części „Centrum życia każdego chrześcijanina”:

Katechizm Youcat w następujący sposób wyjaśnia znaczenie tego sakramentu:

Święta Eucharystia jest sakramentem, w którym Jezus Chrystus ofiaruje za nas samego siebie, swoje Ciało i swoją Krew, żebyśmy z miłości ofiarowali Mu siebie i żebyśmy zjednoczyli się z Nim w Komunii Świętej. W ten sposób staniemy się jednym Ciałem Chrystusa, Kościołem (Youcat, 208).

Po odczytaniu tego fragmentu katecheta pyta:

•Czym jest Eucharystia?

•Dlaczego tak ważne jest Jej przyjmowanie?

Przeczytane przed chwilą określenie Eucharystii nie jest jedynym. Katechizm Kościoła Katolickiego opisuje ten sakrament jeszcze kilkoma innymi określeniami. W zapoznaniu się z nimi pomoże nam zadanie 2 w „Kartach pracy”.

Zadanie 2. Posługując się kodem, odszyfruj zamieszczone w Katechizmie Kościoła Katolickiego określenia Eucharystii:

1/ II-6 II-3 II-2 IV-1 IV-6 II-2 II-5 IV-6 I-1 I-5 I-1 IV-4 III-5 IV-3 I-1

WIECZERZA PAŃSKA

2/ II-4 III-5 IV-6 I-1 IV-5 II-6 II-3 III-2 V-5 I-1

MSZA święta

3/ IV-3 V-4 II-4 I-6 III-4 II-3 I-1

KOMUNIA

4/ IV-5 II-6 II-3 III-2 V-5 I-1 II-3 III-1 V-4 III-5 IV-3 I-1

V-3 II-3 V-5 I-6 II-5 V-2 II-3 I-1

święta I BOSKA LITURGIA

5/ I-4 I-1 II-4 I-1 III-4 II-3 II-2 IV-1 I-3 V-3 II-2 III-1 I-1

ŁAMANIE CHLEBA

Katecheta sprawdza poprawność wykonania zadania, a następnie wyjaśnia:

Podczas każdej Mszy Świętej, kiedy kapłan wypowiada słowa konsekracji, w naszej obecności dokonuje się cud przemiany chleba w Ciało Chrystusa, a wina w Jego Krew. My także, jak uczniowie w Wieczerniku, możemy dostąpić przywileju spożywania Ciała i Krwi Chrystusa. Możemy zatem powiedzieć, że Eucharystia jest sakramentem, w którym Jezus ofiarowuje się za nas i posila nas swoim Ciałem i Krwią. Musimy jednak mieć świadomość obecności Chrystusa Eucharystycznego wśród nas i głęboko w nią wierzyć.

Czasami Pan Bóg, żeby pogłębić naszą wiarę w Eucharystię, dokonuje cudów.

„Jeden z najstarszych i najbardziej znanych cudów eucharystycznych wydarzył się w VIII wieku w Lanciano we Włoszech, miejscowości położonej kilka kilometrów od brzegów Adriatyku. Około roku 700 do klasztoru świętego Legoncjana przybył pewien grecki mnich. Jak podają historycy niezwykłego wydarzenia, mnich ów bardziej rozkochany był w nauce niż religii. To bezgraniczne zawierzenie rozumowi sprawiało mu trudności z przyjęciem tego, co nadprzyrodzone. Nachodziły go wątpliwości, czy w konsekrowanej Hostii prawdziwie obecny jest Chrystus. Modlił się przy tym, by Pan Bóg rozwiał jego zwątpienie, by uczynił coś, co pozwoliłoby mu uwierzyć. Pewnego dnia, odprawiając Mszę św. poczuł, że wątpliwości zamiast ustępować pogłębiają się bardziej. Z tym uczuciem wymawiał słowa konsekracji. I wtedy zdarzył się cud. Na jego oczach chleb zamienił się w prawdziwe Ciało, zaś wino w prawdziwą Krew. Przerażony i zaskoczony przez dłuższą chwilę stał nieruchomo. Potem, szczęśliwy, ze łzami w oczach poprosił wszystkich zebranych na Mszy św., by podeszli bliżej: »Oto Ciało i Krew naszego ukochanego Pana, który przybył do nas« – powiedział mnich. Wieść o nadprzyrodzonym wydarzeniu szybko się rozeszła. Do klasztoru przychodziły rzesze pielgrzymów, by na własne oczy ujrzeć cud. Ciało i Krew umieszczono w specjalnym tabernakulum. Przez setki lat Święte Relikwie w Lanciano były otaczane czcią”.

(Cuda Eucharystyczne, adonai.pl)

5. Zastosowanie życiowe

Katecheta wprowadza:

Aby docenić wartość Eucharystii w naszym życiu, warto zauważyć, jak wielkie owoce rodzi ona w sercu tych, którzy często ją przyjmują. Spróbujmy w oparciu o wszystkie zgromadzone już informacje odpowiedzieć na pytanie, jakie konkretne korzyści płyną dla nas z częstego przyjmowania Komunii Świętej.