onelady
fajny styl pisania ale mega chaotyczny przez co z trudnem przebrnąć przez pierwsze 10 stron - postaci są wymieszane, nie ma podziału na mitologie grecką i rzymską przez co ciężko zrozumieć o co chodzi autorce.... dla mnie masakra
Uzyskaj dostęp do tej i ponad 250000 książek od 14,99 zł miesięcznie
- Wydawca: Wydawnictwo Zwierciadło
- Kategoria: Literatura faktu
- Cykl: Przewodnik dla lubiących rozkminiać bez bólu
- Język: polski
- Rok wydania: 2022
Poznaj fascynujące mity cywilizacji greckiej i rzymskiej!
Mity o bogach i herosach znane ze szkoły często są przedstawiane w sposób, który zniechęciłby nawet Homera. Ten nieskomplikowany przewodnik pomija nudne szczegóły, a zamiast tego zapewnia ekscytującą lekcję klasycznej mitologii.
Mitologia. Przewodnik dla lubiących rozkminiać bez bólu zabierze Cię w niezapomnianą podróż przez mity stworzone w starożytnej Grecji i Rzymie.
Opowieść o pięknej Helenie i wojnie trojańskiej, historia o zabiciu Meduzy przez Perseusza, zapis o smutnych losach Edypa czy fascynujące prace Heraklesa to tylko niektóre mity warte poznania. Przeczytaj o niezwykłych istotach: cyklopach, syrenach, harpiach, Minotaurze, Sfinksie…
Poznaj dzieje mitycznych wojen, intryg i knowań królów, losy nimf, satyrów i herosów. Zanurz się w barwnym świecie starożytnych wierzeń.
Kathleen Sears
Jest wszechstronną autorką; oprócz fascynującego przewodnika po starożytnej mitologii, ma na swoim koncie takie książki, jak m.in. American Government 101, US History 101, Grammar 101 i Weather 101.
Ebooka przeczytasz w aplikacjach Legimi na:
Liczba stron: 263
Odsłuch ebooka (TTS) dostepny w abonamencie „ebooki+audiobooki bez limitu” w aplikacjach Legimi na:
3,6 (24 oceny)
Oceny przyznawane są przez użytkowników Legimi, systemów bibliotecznych i innych serwisów partnerskich. Przyznawanie ocen premiowane jest punktami Klubu Mola Książkowego.
Legimi nie weryfikuje, czy opinie pochodzą od konsumentów, którzy nabyli lub czytali/słuchali daną pozycję, ale usuwa fałszywe opinie, jeśli je wykryje.
Sortuj według:
Popularność
Podobne
Tytuł oryginału: Mythology 101: From Gods and Goddesses to Monsters and Mortals, Your Guide to Ancient Mythology
© Copyright © 2014 by Simon & Schuster, Inc.
Published by arrangement with Adams Media, an Imprint of Simon & Schuster, Inc., 1230 Avenue of the Americas, New York, NY 10020, USA
© Copyright for the Polish edition by Wydawnictwo Zwierciadło Sp. z o.o., Warszawa 2022
W publikacji wykorzystano fragmenty książek:The Everything® Classical Mythology Book, Lesley Bolton,
copyright © 2002 by Simon & Schuster, Inc.,
ISBN: 978-1-58062-653-8
oraz The Everything® Classical Mythology Book, 2nd Edition, Nancy Conner,
copyright © 2010, 2002 by Simon & Schuster, Inc.,
ISBN: 978-1-4405-0240-8
Tłumaczenie: Andrzej Hildebrandt/Quendi Language Services
Redakcja: Joanna Wysłowska/Quendi Language Services
Korekta: Karolina Malinowska/Quendi Language Services
Skład, łamanie, adaptacja ilustracji: Sylwia Kusz, Magraf s.c., Bydgoszcz
Ilustracje na okładce: www.rawpixel.com (chimera, Apollo, Diana, gryf, rydwan), Eliza Luty (Meduza)
Projekt okładki: Eliza Luty
Redaktor inicjująca: Blanka Wośkowiak
Dyrektor produkcji: Robert Jeżewski
Wydawnictwo nie ponosi żadnej odpowiedzialności wobec osób lub podmiotów za jakiekolwiek ewentualne szkody wynikłe bezpośrednio lub pośrednio z wykorzystania, zastosowania lub interpretacji informacji zawartych w książce.
Wiele spośród oznaczeń stosowanych przez producentów i sprzedawców w celu wyróżnienia swoich produktów ma status znaków handlowych. Oznaczenia, co do których wydawnictwo miało świadomość, iż stanowią znaki handlowe, są zapisywane w niniejszej publikacji wielką literą.
Wszelkie prawa zastrzeżone. Reprodukowanie, kopiowanie w urządzeniach przetwarzania danych, odtwarzanie, w jakiejkolwiek formie oraz wykorzystywanie w wystąpieniach publicznych tylko za wyłącznym zezwoleniem właściciela praw autorskich
Wydanie I, 2022
ISBN: 978-83-8132-403-8
Wydawnictwo Zwierciadło Sp. z o.o.
ul. Widok 8, 00-023 Warszawa
tel. 22 312 37 12
Dział handlowy:handlowy@grupazwierciadlo.pl
Konwersja: eLitera s.c.
WPROWADZENIE
Minęło wiele lat, odkąd Grecy i Rzymianie czcili olimpijskich bogów i boginie – a właściwie całe wieki. Starożytne postacie, o których być może już słyszałeś, takie jak potężny Zeus, potworna Meduza czy uwodzicielska Afrodyta, pochodzą z mitów z okresu od ok. 900 r. p.n.e. Dlaczego więc warto studiować mitologię dzisiaj? Odpowiedź jest oczywista: mitologia klasyczna wywarła olbrzymi wpływ na historię, literaturę, kulturę i życie w całym świecie zachodnim i nie tylko zachodnim; tak naprawdę ukształtowała zarówno świat starożytny, jak i świat nowożytny, a dziś nadal wpływa na życie współczesne. Na przykład język, którym się posługujemy, został ukształtowany przez mitologię klasyczną: ludzie zarozumiali są narcyzami, słabość twojego wroga jest jego piętą Achillesa, być może doświadczyłeś snu podobnego do stanu hipnozy, a do oglądania świata używałeś atlasu. W wielu językach miesiące wywodzą swoje nazwy z mitologii rzymskiej; nazwy gwiazdozbiorów również mają swoje źródła w mitach. Homer, Sofokles, Wergiliusz i Owidiusz – najsłynniejsi pisarze i filozofowie świata opisywali kłótnie bogów i życie ludzi. Lista ta jest imponująca, ale zaledwie dotyka powierzchni tego, co mitologia klasyczna ma do zaoferowania.
Starożytni Grecy i Rzymianie posługiwali się mitami, aby wyjaśnić cuda świata, w tym powstanie ludzkości, przyczyny zjawisk naturalnych oraz pochodzenie Ziemi i wszechświata. Mity nie tylko opowiadały o stworzeniu – przez wiele wieków snuły opowieści o miłości, zdradzie, wojnie, żądzy, zazdrości, lojalności i tragedii, o potężnych bogach, szlachetnych bohaterach i przerażających potworach. Mity nie ograniczają się jedynie do opowieści o bogach ludzi. Poznasz jedne z najniezwyklejszych istot, jakie kiedykolwiek zapisały się w historii, jak agresywne centaury, w połowie ludzie, a w połowie konie; syreny – kusicielki, wabiące na śmierć zagubionych żeglarzy; oraz te pierwotne potwory, takie jak Minotaur, Sfinks, Chimera i cyklopi. Znajdziesz w mitologii również opowieści o najsłynniejszych przygodach i bitwach w historii, w tym o wojnie trojańskiej, epickiej podróży Odyseusza i tragicznej historii życia Edypa. Ponadto poznasz najpopularniejszych bogów i boginie z mitologii greckiej (oraz ich rzymskie odpowiedniki), w tym: kochającego wojnę Aresa, mądrą Atenę, zazdrosną Herę, nieuchwytnego Hadesa, cholerycznego Posejdona, oraz bohaterskich śmiertelników, takich jak: Jazon, Perseusz, Herakles czy Tezeusz.
Mitologia. Przewodnik dla lubiących rozkminiać bez bólu poprowadzi cię przez najwspanialsze (i najstraszniejsze) opowieści, jakie miał do zaoferowania świat starożytny. I nie martw się, oznaczyliśmy greckie i rzymskie mity własnymi ikonami, G oraz R, więc będziesz znał dokładne pochodzenie każdej opowieści. Ponadto znajdziesz tu drzewa genealogiczne bogów greckich i rzymskich, dzięki czemu łatwo zapamiętasz, kto jest kim w starożytnym świecie. Bez względu na to, jaki rodzaj opowieści lubisz najbardziej – romans, przygodę, tajemnicę, horror – w mitach znajdziesz coś dla siebie. Bez względu na to, czy dopiero poznajesz bogów i chcesz dowiedzieć się więcej o ich historiach, czy też uzupełniasz kurs literatury lub historii, czy też przypominasz sobie to, czego nauczyłeś się w szkole średniej, ten zabawny i wyczerpujący przewodnik po bogach jest doskonałym wprowadzeniem do mitologii greckiej i rzymskiej.
CZYM JEST MIT
Przygody pełne emocji, tragedii, wojny i bohaterstwa
GR
Mit, w uproszczeniu, to fikcyjna opowieść lub półprawda, ale jego znaczenie jest o wiele większe. Naukowcy zajmujący się mitologią mają trudności z ustaleniem dokładnej definicji, która obejmowałaby wszystkie atrybuty mitu. To zabawne, że tak małe słowo jednocześnie definiuje i nadaje cel wzniosłym ideom, takim jak sens życia. Nic dziwnego, że nie udało się dotąd ustalić jego dokładnej definicji!
W potocznym użyciu słowo mit odnosi się zazwyczaj do fikcyjnej historii lub półprawdy. Na przykład w mediach można zobaczyć reportaż, w którym mitem określa się jakieś powszechnie panujące przekonanie, zdaniem reportera – nieprawdziwe. Ale mity sięgają znacznie głębiej niż fałszywe przekonania czy zmyślone historie. Naukowcy zajmujący się mitologią starają się wypracować dokładną definicję, która obejmowałaby wszystko, co mit może oznaczać. Mity mogą dotyczyć kwestii pochodzenia – kim jesteś i skąd się wziąłeś. Mogą uczyć wartości lub próbować wyjaśniać zjawiska naturalne. Mity często przeplatają się z religią, a niektóre wybiegają w przyszłość, aż do końca czasów.
W tej książce skupiamy się na mitologii greckiej i rzymskiej, ale nie są to jedyne mity. Inne kultury – takie jak: japońska, indiańska, hinduska, chińska, skandynawska, afrykańska, celtycka, aborygeńska czy egipska – mają swoje własne mity. Choć ich historie mogą się diametralnie różnić, wszystkie mity mają pewne cechy wspólne. Przyjrzenie się tym podobieństwom stanowi punkt wyjścia do opracowania wstępnej definicji mitu.
TWORZENIE MITÓW.WYJAŚNIANIE ZJAWISKA
Mit ma kilka cech, które odróżniają go od innych rodzajów opowieści. Jedną z nich jest sposób tworzenia mitu. W przeciwieństwie do większości utworów literackich mity nie są dziełem jednego autora. Mit nieustannie ewoluuje w miarę opowiadania. Uczeni wyjaśniają, że mitologia danej kultury powstaje w wyniku ustnych przekazów jej mieszkańców. Ktoś opowiada historię, a potem słuchacze opowiadają ją ponownie, a ich słuchacze opowiadają ją ponownie – i tak w kółko. Ponieważ mity są opowiadane i powtarzane, przekazywane od jednej osoby do drugiej, często istnieje więcej niż jedna wersja tej samej historii.
Mit to opowieść religijna, w której występuje byt wyższy lub istota o cechach nadludzkich. Bogowie, boginie i inne istoty nadprzyrodzone, które pojawiają się w mitach, są czczone lub otaczane kultem. W kulturze, która je stworzyła, mit jest uważany za święty i uznawany za prawdziwy.
Mit może próbować wyjaśnić to, co nieznane, na przykład pochodzenie wszechświata czy Ziemi. Próbuje też odpowiedzieć na ogólne pytania fundamentalne, które zadają sobie wszyscy ludzie, dotyczące sensu i celu ludzkiej egzystencji.
Każdy pojedynczy mit jest częścią większej mitologii – grupy opowieści, które należą do jednej kultury. Mity składające się na mitologię mogą być powiązane wspólnymi postaciami (takimi jak bogowie i boginie), wydarzeniami historycznymi (takimi jak wojna trojańska) lub wspólnymi tematami (takimi jak miłość i seks). Mitologia danej kultury zawiera prawdy akceptowane społecznie, które zapewniają poczucie tożsamości, wspólne wartości i cel.
Cechy te składają się na zasadnicze elementy mitu. Ponadto może pojawić się kilka innych elementów – niekoniecznie istotnych dla wszystkich mitów. Na przykład w wielu mitach uwypuklone są działania, które łamią prawa natury: ludzie zmieniają się w przedmioty nieożywione, zmarli zmartwychwstają i żyją itd. Ponadto mity często przedstawiają różne płaszczyzny istnienia i wzajemne relacje między nimi – na przykład niebo i piekło lub przyszłość i przeszłość.
STAROŻYTNE PYTANIA
Starożytni, tak jak my, łaknęli wiedzy. Jedni poszukiwali wytłumaczenia dla zjawisk, z którymi stykali się w życiu codziennym. Inni wykraczali poza to i szukali wyjaśnień samej struktury wszechświata. Niezależnie od wagi i wielkości pytań, ciekawość popychała ludzi do ich zadawania. Mity natomiast powstawały po to, by dostarczać wyjaśnień tych kwestii, na które nie było prostych odpowiedzi.
Mity nie tylko podejmują wyzwanie zmierzenia się z tymi fundamentalnymi pytaniami, ale także próbują odpowiedzieć na bardziej codzienne wątpliwości, takie jak:
• pochodzenie niektórych gwiazdozbiorów,
• dlaczego słońce znika w nocy,
• dlaczego niektóre stworzenia zachowują się tak, a nie inaczej (np. dlaczego pająk tka pajęczynę),
• jak zło – takie jak: choroba, śmierć czy smutek – pojawiło się na świecie,
• jak ludzie poznali ogień,
• dlaczego pory roku się zmieniają.
Grecy i Rzymianie odpowiadali na te pytania za pomocą mitów. Ten wyjaśniający element mitu jest dla jego struktury bardzo ważny. Podobnie jak każda inna religia, klasyczna mitologia starała się dostarczyć ostatecznych odpowiedzi na kwestie nieustannie nurtujące wiernych.
OPOWIEŚCI DLA WSZYSTKICHI DLA KAŻDEGO
Jeśli lubisz opowieści o wojnie i odwadze w walce, to z pewnością ucieszy cię wiadomość, że mitologia klasyczna pełna jest ekscytujących scen batalistycznych. Starożytni byli zaciekłymi wojownikami, a mity opisują ich walki w najdrobniejszych szczegółach. Na przykład mit o wojnie trojańskiej zawiera wiele obrazowych przedstawień walk.
Fani horrorów znajdą w klasycznej mitologii fascynującą różnorodność potworów – w tym takie, o których nawet ci się nie śniło. Od Tyfona, który miał sto wężowych głów, po Minotaura, który zjadał dzieci – potwory z mitologii klasycznej przyprawią cię o dreszcze, a może nawet nie pozwolą ci zasnąć w nocy. Przygoda, tragedia, bitwy i potwory to zaledwie początek.
W mitologii napotkamy również opowieści o czarach i zemście, morderstwach i tajemnicach, zbrodni i karze, a także o namiętnej miłości i uwodzeniu. Miłość i seks odgrywają w mitologii niezwykle ważną rolę, czy to w opowieściach o skandalicznych romansach – takich jak ten między Afrodytą a Aresem – czy w historiach prawdziwej miłości – takich jak mit o Perseuszu i Andromedzie.
Dzięki tak szerokiej gamie opowieści do wyboru w mitologii klasycznej z pewnością każdy znajdzie coś dla siebie!
GRECCY BAJARZE
Ślepy bard, epicki artysta oraz plejada autorów starożytnych
G
Mitologia nie pochodzi z jednego źródła. Mity rozwijały się w miarę opowiadania, przekazywania z pokolenia na pokolenie, od jednego opowiadającego do drugiego. W tym rozdziale omówimy najważniejszych twórców mitów w starożytnej Grecji. Ci poeci, dramaturdzy i inni bajarze byli autorami prawdziwych bestsellerów swoich czasów. Ponieważ ich dzieła były popularne i cenione, zostały spisane i zachowane.
HOMER: NAJWIĘKSZY POETA STAROŻYTNOŚCI
Nie można studiować mitologii klasycznej, nie znając imienia Homera. Homer jest uważany nie tylko za największego poetę starożytnego świata, ale także za jednego z największych – i z pewnością jednego z najbardziej wpływowych – artystów świata literackiego. Ale czy Homer istniał naprawdę? Nad tym pytaniem od wieków debatują zarówno uczeni, historycy, jak i zwykli śmiertelnicy. Nie kwestionuje się jednak znaczenia Iliady i Odysei, dzieł literackich, których autorstwo przypisuje się Homerowi.
Kilka teorii głosi, że Homer nie był jedynym autorem wszystkich przypisywanych mu dzieł. Niektórzy uczeni wątpią nawet, czy w ogóle istniał. Jedna z hipotez zakłada, że strofy te skomponowało kilka różnych osób, a całość przypisano później Homerowi.
Inne koncepcje sugerują, że Homer osobiście napisał jedynie pierwszą część Odysei – a później jeden lub kilku innych bardów dokończyło ten poemat.
STAROŻYTNA ROZRYWKA
Poematy epickie Homera, Iliada i Odyseja, liczą po około 12 tysięcy wersów. Recytacja całości tylko jednego z nich zajęłaby kilka ładnych wieczorów. Dla starożytnych słuchanie takiej recytacji poematu epickiego było ekscytującym sposobem spędzania czasu. Poematy te opowiadają o wojnie trojańskiej i jej następstwach. Zwycięstwo Greków nad Trojańczykami było przełomowym momentem dla Achajów i katalizatorem założenia Rzymu. Eposy te stały się integralną częścią kultury greckiej. Grecy wprowadzili naukę tych utworów do szkół już około 400 roku p.n.e.
Skąd bierze się ten sceptycyzm? Dzieła Homera badane są od wieków. Uczeni, którzy porównywali Iliadę, Odyseję i inne poematy przypisywane słynnemu autorowi, stwierdzili między nimi dość znaczące różnice.
Inni zauważają, że w dziełach homeryckich mieszają się różne dialekty, mimo że ludzie zazwyczaj mówią tylko jednym dialektem. Mimo że różnice między utworami homeryckimi rodzą pytania o to, kto w istocie je napisał, to Homer stworzył podstawy klasycznej mitologii – niezależnie od tego, czy był jednym człowiekiem, czy kilkoma różnymi autorami.
HEZJOD:OKRYTY MGŁĄ TAJEMNICY
Hezjod to kolejny ważny poeta grecki. Często nazywany jest ojcem greckiej poezji dydaktycznej, Hezjod żył prawdopodobnie jakiś czas po Homerze. W przeciwieństwie do epickiej poezji Homera, która zazwyczaj opowiada o bohaterskich czynach i wielkich wydarzeniach, poezja dydaktyczna przedstawia historie, aby poprzez nie przekazać jakiś morał.
Podobnie jak Homer Hezjod jest mocno tajemniczy, ale o jego życiu uczeni wiedzą nieco więcej. Przypuszcza się, że żył około 700 r. p.n.e., w wiosce Askra w środkowej Grecji. Jak wynika z jego wierszy, w młodości zajmował się hodowlą owiec, a po śmierci ojca został rolnikiem. Choć żył w biedzie, Hezjod nie był typowym chłopem. Jego dzieła wyraźnie pokazują jednak punkt widzenia rolnika, który miał ciężkie życie.
Pewnego dnia, gdy młody Hezjod pasł swoje owce, odwiedziły go muzy, boginki literatury i sztuki. Ukazały mu się we mgle i dały mu laurową laskę poezji oraz obdarzyły go głosem poety. Następnie poleciły mu wykorzystać te dary do niesienia wieści o bogach. Hezjod zrobił to, co mu kazano, startując nawet w konkursach poetyckich. Efektem tego mistycznego nawiedzenia były słynne dzieła: Teogonia oraz Prace i dni, a także kilka mniej znanych poematów.
Podobnie jak w przypadku Homera uczeni spierają się, czy Hezjod był jedynym autorem swoich dzieł. Panuje jednak dość powszechna zgoda co do tego, że Hezjod rzeczywiście istniał i że to on jest twórcą większości Teogonii oraz Prac i dni. Jedynie niewielkie fragmenty tych dzieł zostały zapewne dodane później przez innych poetów.
Teogonia wypełniła polecenie muz, opowiadając historię bogów. Zaczynając od stworzenia, poemat ten stanowi fundament, na którym budowane są opowieści o bogach i boginiach. Teogonia wyjaśnia pochodzenie wszechświata, bogów i świata. Poemat Prace i dni, liczący około 800 wersów, jest oparty na sporze między Hezjodem a jego bratem Persesem o majątek ich zmarłego ojca. Prace i dni są przepełnione baśniami i mitami, a na ich tle obaj bracia spierają się w kwestii dziedziczenia.
AJSCHYLOS:ŻOŁNIERZ, AKTOR, DRAMATOPISARZ
Kolejnym ważnym okresem dla mitologii był V wiek p.n.e., kiedy to w Grecji nastąpił rozkwit teatru. W tym czasie dzięki swoim tragediom zyskało sławę trzech greckich dramaturgów. Pierwszym z nich był Ajschylos, który napisał ponad dziewięćdziesiąt sztuk i jest niekiedy nazywany ojcem tragedii.
Historykom znanych jest kilka faktów na temat Ajschylosa. Urodził się on w arystokratycznej rodzinie, w pobliżu Aten, około 525 r. p.n.e. Służył jako żołnierz w wojnach perskich i stał się sławnym tragediopisarzem. Wielokrotnie brał udział w Wielkich Dionizjach, będących częścią festiwalu ku czci Dionizosa, greckiego boga wina.
KONKURS NA WIELKICH DIONIZJACH
Na to święto to trzej dramatopisarze tworzyli po trzy tragedie i dramat satyrowy (krótką sztukę o pijaństwie, seksualności, z niewybrednymi żartami), które były wystawiane i oceniane podczas tych uroczystości. Uważa się, że pierwszy konkurs, w którym Ajschylos wziął udział, odbył się około 499 roku p.n.e., a zwyciężył w nim już w 484 roku p.n.e. Od tego czasu Ajschylos zdobywał pierwszą nagrodę w prawie każdym konkursie (choć raz pokonał go jego protegowany Sofokles).
Zakłada się, że Ajschylos napisał za życia dziewięćdziesiąt sztuk teatralnych, z których około osiemdziesiąt znamy z zachowanych fragmentów. Jednak tylko siedem z jego dzieł, tragedie, zachowało się do dziś w nienaruszonym stanie: Persowie, Siedmiu przeciw Tebom, Błagalnice, Agamemnon, Niosący Libację (lub Ofiarnice – w źródłach bibliograficznych tytuł występuje w dwóch wersjach – przyp. red.), Eumenidy (trzy ostatnie składają się na słynną trylogię Oresteja) i Prometeusz w okowach.
Głównym tematem tych tragedii jest sprawiedliwość. Ajschylos uważał, że bogowie i boginie niechętnie odnosili się do prób osiągnięcia przez śmiertelników wielkości, które postrzegali jako przesadną dumę – pychę. Bóstwa często karciły śmiertelnych, podstępem doprowadzając człowieka do upadku zawinionego przez jego własną pychę. Niesprawiedliwi nie zawsze byli karani bezpośrednio; czasami kara spadała na potomków winowajcy.
Ajschylos zmarł około 455 roku p.n.e., w Geli na Sycylii, w wieku sześćdziesięciu dziewięciu lat. Przyczyna jego śmierci nie jest znana, choć plotka (przypuszczalnie zapoczątkowana przez pewnego komediopisarza) głosiła, że Ajschylos zginął, gdy orzeł zrzucił mu żółwia na łysinę. Niezależnie od okoliczności jego śmierci Ajschylosa uczczono publicznym pogrzebem, na którym składano ofiary i wystawiano przedstawienia.
SOFOKLES:TRAGEDIOPISARZ Z SUKCESAMI
Sofokles, uczeń Ajschylosa, przez wielu uważany jest za tego z greckich tragediopisarzy, który odniósł największe sukcesy. Podobnie jak Ajschylos, Sofokles żył w czasach wielu wojen, w tym wojen perskich (546–479 p.n.e.) i wojny peloponeskiej (431–404 p.n.e.). Konflikty te znacząco wpłynęły na jego twórczość.
Urodzony w zamożnej rodzinie w 496 r. p.n.e. Sofokles został wysłany do Aten, gdzie otrzymał dobre wykształcenie. Studiował technikę wojskową, nauki ścisłe, matematykę, filozofię, zarządzanie, prawo, astronomię i sztukę. Powszechnie uważa się, że Sofokles uczył się u Ajschylosa.
Sofokles, człowiek utalentowany i popularny, znakomicie sobie radził niemal we wszystkim, czego się dotknął. Był przystojny i powszechnie szanowany. Pełnił wiele funkcji publicznych i był mecenasem sztuki. Sofokles także brał udział w Wielkich Dionizjach, odnosząc pierwsze zwycięstwo w 468 r. p.n.e., w wieku dwudziestu dziewięciu lat. W sumie zwyciężył w tych zawodach osiemnaście razy (niektóre źródła podają, że aż dwadzieścia cztery).
EDYP
Dzięki Sofoklesowi postać Edypa jest znana powszechnie. Sofokles wyszedł od podstawowego mitu o Edypie i rozbudował go, tworząc trzy najsłynniejsze tragedie: Król Edyp, Edyp w Kolonie i Antygona. W jego dziełach licznie pojawiają się również bogowie. Sofokles postrzegał bogów jako istoty wyższe, a ludzi jako podległych ich decyzjom. Jeśli bogowie uważali, że człowiek powinien zostać ukarany, to rzeczywiście był on stawiany przed sądem.
Szacuje się, że w ciągu swojego długiego życia Sofokles napisał sto dwadzieścia trzy sztuki. Do dziś w nienaruszonym stanie zachowało się tylko siedem z nich: Król Edyp, Edyp w Kolonie, Antygona, Ajas, Kobiety z Trachis, Filoktet i Elektra. Każda zbudowana jest na mitologicznych podstawach. Wojna i konflikt są w jego dziełach stałymi tematami, często przysparzając bohaterom wiele bólu i cierpienia. Sztuki sugerują, że to właśnie przez ten ból i cierpienie ludzie stają się bardziej ludzcy. Sofokles zmarł około 409 roku p.n.e., w wieku dziewięćdziesięciu lat. Podobnie jak w przypadku Ajschylosa o przyczynie jego śmierci krążyły nieprawdopodobne plotki. Jedna z nich żartobliwie głosiła, że zmarł podczas próby wyrecytowania długiego zdania z jednej ze swoich sztuk, nie zatrzymując się ani na chwilę, by zaczerpnąć tchu; inna, że zadławił się winogronami. Niezależnie od tego, jak zmarł, pewne jest, że Sofokles żył długo i pełnią życia, wnosząc znaczący wkład w literaturę grecką i nasze rozumienie mitologii.
EURYPIDES:KONTROWERSYJNY FILOZOF
Ostatnim z wielkich greckich tragediopisarzy był Eurypides, znany dziś ze swych sztuk filozoficznych i silnych postaci kobiecych. Eurypides nieustannie kwestionował wszystko, co Grecy uważali za święte. Z tego powodu wzbudzał kontrowersje w swoich czasach; za życia był otwarcie nielubiany i krytykowany.
Eurypides urodził się około 480 r. p.n.e., na wyspie Salaminie. Niewiele wiadomo o jego pochodzeniu, choć z pewnością był dobrze wykształcony, co jest poszlaką, że jego rodzina była zamożna. Prawdopodobnie studiował ten sam szeroki zakres przedmiotów co Sofokles, ale w przypadku Eurypidesa skutkowało to wykształceniem namiętności do filozofii; kwestionował cenione założenia i był otwarcie sceptyczny wobec bogów i bogiń.
Eurypides zaczął pisać sztuki około osiemnastego roku życia. On również, począwszy od 455 roku p.n.e., startował w Wielkich Dionizjach, ale zwyciężył w nich dopiero w wieku około czterdziestu lat. Uważa się, że Eurypides napisał dziewięćdziesiąt dwie sztuki, choć zachowało się z nich tylko siedemnaście tragedii. (Zauważmy jednak, że jest to więcej niż zachowanych sztuk Ajschylosa i Sofoklesa razem wziętych).
LICZNE SZTUKI MITOLOGICZNE
Sztuki Eurypidesa, które można dziś przeczytać, to: Andromacha, Hekabe, Ifigenia w Aulidzie, Bachantki, Alkestis, Medea, Heraklidzi, Hippolytos uwieńczony, Błagalnice, Elektra, Herakles szalejący, Ion, Trojanki, Ifigenia w Taurydzie, Fenicjanki, Helena i Orestes. Podobnie jak inni greccy tragediopisarze Eurypides wykorzystywał mitologię jako podstawę swoich sztuk.
Eurypides, jako filozof, cenił realizm i jego sztuki są tego dobitnym wyrazem. W jego utworach głównymi bohaterami są typowi, przeciętni ludzie. Nawet bóstwa funkcjonują na zwykłym poziomie; śmiertelnicy często dorównują im pod względem ważności. Eurypides kładł również nacisk na silne postacie kobiece, czyniąc z nich bohaterki, które cieszyły się takim samym uznaniem jak tradycyjny bohater wojenny. Eurypides postrzegał ludzi jako istoty złożone, o wielu twarzach. Uważał, że ważne jest, aby ludzie dostrzegali swoje obie strony – ciało i umysł – zamiast udawać, że są przede wszystkim racjonalni lub przede wszystkim bogom podobni.
Sławę przyniosła Eurypidesowi jego biblioteka, uważana za jedną z pierwszych w historii zgromadzonych przez osobę prywatną. Choć przez większość życia mieszkał w Atenach, na emeryturę przeniósł się do Macedonii, gdzie dokonał żywota w wieku lat siedemdziesięciu siedmiu.
Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki
