Wielki świat, wielka polityka 1940-1951. Korespondencja Józefa Potockiego i Alika Koziełł-Poklewskiego ebook

Przedmowa

Korespondencja między moim ojcem, Józefem Potockim, a jego bardzo bliskim przyjacielem Alikiem Poklewskim towarzyszyła mi przez całe moje dzieciństwo. Można było odnieść wrażenie, że myśleli chyba o tym, iż listy zostaną kiedyś opublikowane. Mój ojciec odczytywał listy Alika w czasie naszych rodzinnych obiadów.

Listy wymieniane przez obu panów zawierają oczywiście wiele rodzinnych szczegółów. Niosą jednak również opinie na tematy polityczne i społeczne, ukazują poglądy dwóch nadzwyczaj uczciwych, inteligentnych i ustosunkowanych dżentelmenów, posiadających wyjątkowe wręcz wyczucie polityczne i obdarzonych szerokim międzynarodowym kręgiem rodziny i przyjaciół.

Charakterystyczną cechą tych listów jest to, że powstawały w chwili, kiedy rozgrywały się opisywane w nich wydarzenia, nie są więc zdeformowane przez późniejsze interpretacje, jak to bywa w wypadku wspomnień czy biografii.

Przedstawiany tu tom korespondencji przypada na lata 1940–1951, a więc na okres wojny i następne tragiczne dla Polski i Polaków w kraju i za granicą lata powojenne.

Obrazuje on nie tylko stan przystosowania do nowych warunków życia, który stał się udziałem tych dwóch rodzin, ale oddaje także ogólną atmosferę panującą po wojnie na Zachodzie, a szczególnie w dwóch krajach: Anglii i Hiszpanii, w których przyszło żyć obu przyjaciołom z rodzinami.

Wychowywałam się w jednej z tych rodzin, w Madrycie, i byłam naocznym świadkiem szacunku i wyjątkowych wręcz stosunków, jakimi moi rodzice (którzy naprawdę tworzyli ekipę) cieszyli się w Hiszpanii, gdzie mój ojciec pozostał do śmierci w 1968 roku jako najstarszy członek korpusu dyplomatycznego.

Korespondencja, utrzymana w oryginalnym stylu literackim, jest przede wszystkim wyrazem chwili – ukazuje raczej wydarzenia „na gorąco”, nie przedstawiając ich bezpośrednich skutków (to zadanie pozostawmy historykom). To wszystko w połączeniu z elementami życia codziennego i osobistymi opiniami, w których odbija się osobowość każdego z dwóch przyjaciół. Ich bezpośrednie kontakty z tak wybitnymi mężami stanu, jak Winston Churchill, Anthony Eden, gen. Francisco Franco czy król Wielkiej Brytanii Jerzy VI oraz jego córka, obecna Elżbieta II, mają wielką wartość dokumentalną i historyczną. Jeśli chodzi o mojego ojca, całe swoje życie poświęcił całkowicie Polsce i sprawie polskiej – jestem przekonana, że nigdy nie pogodził się z utratą swojej Ojczyzny.

Wielką wartością książki są także wyjątkowo interesujące przypisy autorstwa doktora Jerzego Jakubowicza, przybliżające czytelnikowi większość wspominanych w listach postaci, nie tylko Polaków, ale także osobistości historycznych z całego świata. Przypisy niesłychanie wzbogacają korespondencję, nadając jej dodatkową wartość i świadcząc o ogromnej wiedzy oraz ciekawości historycznej i społecznej ich autora – dodały mi one odwagi, aby opublikować tę korespondencję.

Izabela z Potockich d’Ornano

Preface

The correspondence between my father, Józef Potocki, and his dear friend, Alik Poklewski, ran through my entire childhood. It has occurred to me that, as they numbered their correspondence, they might have thought the letters would one day be published. My father read the letters he received from Alik during our family meals.

The letters exchanged by these two gentlemen do, of course, contain many family details, however, they carry also opinions and comments on politics and society, coming from two exceptionally intelligent and well-connected men, both of whom possessed remarkable political insight and were blessed with wide-ranging international circle of friends and family.

These letters are particularly interesting because they were written in the heat of the moment when the mentioned event was taking place; as such, they are not distorted by later interpretations, as in the case of memoirs or biographies.

The present volume of correspondence covers the years 1940–1951, the war time, and then the post-war years, which were so tragic for Poland and Poles both at home and abroad.

It depicts not only the new living conditions, which both families had to undergo, but also renders the general atmosphere that reigned in the West, and particularly in two countries – England and Spain – where my father and Alik Poklewski lived with their families after the war.

I was brought up in one of the families, in Madrid, and was a witness to the respect and remarkable connections my parents – who truly formed a team – enjoyed in Spain, where my father remained doyen of the diplomatic corps until his death in 1968.

This correspondence, in an original literary style, shows events in the spur of moment, without further interpretation, the latter being a task left to historians. All this is combined with aspects of everyday life and personal opinions that reflect the personalities of the two friends. Their direct contact with such outstanding statesmen as Winston Churchill, Anthony Eden, General Francisco Franco, the King of Great Britain, George VI, and his daughter, the present Elizabeth II, has enormous documentary and historical value. As far as my father is concerned, he devoted his life to Poland and Polish matters and I am convinced that he never reconciled himself with the loss of his homeland.

Another exceptional value of this book are the very interesting footnotes by Dr. Jerzy Jakubowicz, which guide the reader through most of the figures mentioned in these pages, whether Poles or historical personas from around the world. The footnotes remarkably enrich the correspondence, giving it new value and bearing testimony to the vast knowledge and historical and social curiosity of their author – in sum, they encouraged me to have this correspondence published.[1]

Izabela d’Ornano (born Potocka)

[1] W Aneksie znajdują się m.in. fragmenty listów, historia korespondencji oraz dzieje rodziny Potockich i Koziełł-Poklewskich w języku angielskim.