Niemiecki Kurs podstawowy. 3 edycja ebook

Wstęp

NIEMIECKI. KURS PODSTAWOWY to nowa, rozbudowana edycja pakietu do nauki języka niemieckiego od podstaw. Kurs powstał z myślą o osobach rozpoczynających swoją przygodę z niemieckim oraz tych, które chciałyby szybko przypomnieć sobie podstawy języka. Podręcznik podzielono na dwie części: teoretyczną i ćwiczeniową. Część teoretyczna zawiera niezbędne zagadnienia gramatyczne, które należy przyswoić przed przejściem do części ćwiczeniowej. Książka składa się z 13 rozdziałów tematycznych – każdy z nich podzielony jest na 3 lekcje. Po każdych 4 lub 5 rozdziałach zamieszczono rozdział powtórzeniowy. Na końcu książki znajdują się także: test podsumowujący, sprawdzający znajomość zagadnień z całego podręcznika, tabele gramatyczne, klucz do ćwiczeń oraz słowniczek niemiecko-polski.

JAK SIĘ UCZYĆ?

Naukę rozpoczynaj zawsze od Lekcji 1, kolejne zadania mają na celu utrwalenie i rozszerzenie zakresu Twojego słownictwa. Lekcja 2 zawiera dialogi, dodatkowe słówka, a także ćwiczenia. Lekcja 3 składa się z dwóch tekstów. Nie wszystkie słówka znajdziesz w słowniczkach znajdujących się pod tekstami – zostały one pomyślane tak, żeby podczas czytania aktywnie uczyć się kolejnych nowych słówek i odgadywać ich znaczenie z kontekstu. Nie przejmuj się, jeśli nie zrozumiesz od razu ciekawostek napisanych w języku niemieckim – wróć do nich po zakończeniu kursu, żeby przekonać się, że są dla Ciebie zrozumiałe. Na końcu każdego rozdziału znajduje się sekcja Sprawdź się, dzięki której łatwo skontrolujesz, czy opanowałeś nowy materiał. POWTÓRKI pozwalają na sprawdzenie utrwalenia materiału z poprzednich rozdziałów.

Zachęcamy do korzystania z innych publikacji naszego wydawnictwa. Polecamy zestawy fiszek językowych, np. Niemiecki. 1000 najważniejszych słów i zdań (zawierające nagrania i program do nauki słownictwa AKTYWNY TRENING). Polecamy także nowe edycje KURSU PODSTAWOWEGOdo nauki innych języków, m. in. angielskiego, francuskiego, hiszpańskiego i włoskiego.

Pełna i aktualna oferta kursów, książek oraz programów multimedialnych naszego wydawnictwa znajduje się na stronie internetowej www.jezykiobce.pl.

Podstawowe reguły gramatyczne

Wymowa

Wymowa niemiecka jest stosunkowo łatwa dla Polaków. Wystarczy, że zapamiętamy kilka podstawowych reguł, a wypowiadane przez nas kwestie będą zrozumiałe dla osób niemieckojęzycznych.

Samogłoski

W języku niemieckim samogłoski mogą być krótkie lub długie:

– (der) Mann [man] (mężczyzna) – (der)Aal [a:l] (węgorz),

– zusammen [tsuzamən] (razem) – (der) Mut [mu:t] (odwaga).

W języku niemieckim występuje kilka samogłosek, które nie istnieją w języku polskim. Poniżej przedstawiono jedynie te samogłoski, których wymowa w mniejszym lub większym stopniu różni się od wymowy samogłosek polskich:

– [ɪ]: wymawia się podobnie jak polskie y, ale wargi są mniej napięte, a język układamy nieco wyżej względem podniebienia, np. (die) Mitte [mɪtə] (środek);

– [y]: język układamy jak do wymowy samogłoski i, a wargi zaokrąglamy jak przy wymowie samogłoski u, np. (die) Tür [ty:r] (drzwi); samogłoska ta najczęściej jest zapisywana przy użyciu litery ü (u umlaut); w wyrazach rodzimie niemieckich [y] jest zazwyczaj długie;

– [ʏ]: język układamy jak do wymowy samogłoski [ɪ], ale wargi muszą być bardziej zaokrąglone, np. (das) Glück [glʏk] (szczęście); do zapisu tej samogłoski również służy litera ü;

– [ø]: język układamy jak do wymowy e zamkniętego (kąciki ust bardziej oddalone od siebie niż przy wymowie polskiego e), a wargi silnie zaokrąglamy, np. (der) König [kø:niç] (król); samogłoskę tę zapisujemy przy użyciu litery ö (o umlaut);

– [oe]: język układamy jak do wymowy samogłoski e, a wargi zaokrąglamy jak przy wymowie samogłoski o, np. (die) Hölle [hoelə] (piekło); samogłoska ta również jest zapisywana przy użyciu litery ö.

Oprócz liter ö i ü istnieje w niemieckim także litera ä (a umlaut), np. wählen [væ:lən] (wybierać). W wymowie głoska ta przypomina dźwięk pomiędzy a i e.

Należy pamiętać, że poniższe grupy dwóch samogłosek czytamy następująco:

– ei, ai jako aj [ai̯], np. meinen [mai̯nən] (sądzić), (der) Main [mai̯n] (rzeka Men);

– äu, eu jako oj [ɔi̯], np. (der) Räuber [rɔi̯bɐ] (rozbójnik), beugen [bɔi̯gən] (zginać);

– ie jako i lub y [i/ɪ], np. verlieren [fɛrli:rən] (przegrywać), (das) Viertel [fɪrtəl] (ćwiartka).

Grupa -er na końcu wyrazów redukuje się w wymowie do jednej głoski, zbliżonej do polskiego ściszonego a, np. (der) Lehrer [le:rɐ] (nauczyciel).

Głoska h występująca po samogłosce jest zasadniczo niema, ale poprzedzająca ją samogłoska wymawiana jest jako głoska długa, np. (die) Lehrerin [le:rɛrin] (nauczycielka). H występujące na początku słowa jest wymawiane, np. (der)Hahn [hɑ:n] (kogut).

Spółgłoski

Spółgłoski w jezyku niemieckim wymawiane są analogicznie jak w języku polskim. Wyjątki od tej reguły to:

– c: czytane jako k przed samogłoskami a, o oraz u, a także przed spółgłoskami, np. (das)Café [kafe] (kawiarnia), (die)Creme [kræ:m] (krem);

– ck: czytane jako k, np. (die) Decke [dɛkə] (kołdra);

– ch oraz g: czytane podobnie jak polskie ś po samogłoskach ä, e, i, ö, ü – np. ich [iç] (ja); po dyftongach ei, eu, äu – np. (die) Eiche [ai̯çə] (dąb); po spółgłoskach r, l, m, n – np. (die) Milch [milç] (mleko); w końcówkach -ig – np. lebendig [lebɛndiç] (żywy); w przyrostku zdrabniającym -chen – np. (das) Mädchen [mædçən] (dziewczynka); w wyrazach pochodzących z obcych języków – np. (die)Chemie [çemi:] (chemia);

– s: czytane jako sz przed p oraz t na początku wyrazów rodzimie niemieckich, np. (der)Spiel [ʃpi:l] (gra, zabawa);

– s: czytane jako z przed samogłoską lub między dwoma samogłoskami, np. (die)Socke [zɔkə] (skarpeta), (der) Riese [ri:zə] (olbrzym);

– grupa spółgłosek sch: czytana jako sz, np. (die)Schule [ʃulə] (szkoła);

– grupa spółgłosek ss: czytana jako s, np. müssen [mysən] (musieć);

– t: czytane jako c przed samogłoską w wyrazach obcego pochodzenia, np. (die) Nation [natsi̯o:n] (naród);

– grupa spółgłosek tsch: czytana jako cz, np. deutsch [dɔi̯tʃ] (niemiecki);

– v: czytane jako f na początku wyrazów rodzimie niemieckich, np. (das)Verbot [fɛrbo:t] (zakaz);

– z: czytane jako c, np. (das)Ziel [ci:l] (cel).

Literę ß wymawiamy jako s, np. (das) Maß [mɑ:s] (miara).

Niemiecką wymowę liter alfabetu podano w rozdziale pierwszym.

Czasownik

Czasowniki (Verben) w języku niemieckim odmieniają się przez osoby i liczby. Końcówki osobowe przedstawia tabela poniżej. Końcówki te służą do tworzenia form czasu teraźniejszego (Präsens) oraz przeszłego prostego (Präteritum).

Czas teraźniejszy

Präsens

Czas przeszły prosty

Präteritum

Liczba pojedyncza

Końcówki

Przykłady

Końcówki

Przykłady

1. osoba

-e

ich frage

(pytam)

-

ich fragte*

(pytałem, -łaś)

2. osoba

-(e)st

du fragst (pytasz)

du atmest (oddychasz)

-st

du fragtest

(pytałeś, -łaś)

3. osoba

-(e)t

er fragt (pyta)

er atmet (oddycha)

-

er fragte

(pytał, -ła)

Liczba mnoga

Końcówki

Przykłady

Końcówki

Przykłady

1. osoba

-en

wir fragen (pytamy)

-n

wir fragten (pytaliśmy, -łyśmy)

2. osoba

-(e)t

ihr fragt (pytacie)

ihr atmet (oddychacie)

-t

ihr fragtet

(pytaliście, -łyście)

3. osoba

-en

sie fragen (pytają)

-n

sie fragten (pytali, -ły)

* Uwaga! W pierwszej i trzeciej osobie czasu Präteritum nie dodajemy końcówki osobowej, a końcowe -e jest składową tematu czasownika.

Czasowniki niemieckie dzielą się na słabe (schwache Verben) i mocne (starke Verben). Czasowniki słabe mają regularną odmianę we wszystkich czasach, czasowniki mocne odmieniają się nieregularnie. Poniżej podajemy dwa przykłady odmiany czasownika przez liczby i osoby w czasie teraźniejszym (Präsens):

Czasowniki słabe

schwache Verben

Czasowniki mocne

starke Verben

machen (robić)

geben (dawać)

ja

ich mache

ich gebe

ty

du machst

du gibst

on

er macht

er gibt

ona

sie macht

sie gibt

ono

es macht

es gibt

my

wir machen

wir geben

wy

ihr macht

ihr gebt

oni / one

sie machen

sie geben

pan / pani / państwo

Sie machen

Sie geben

Podstawowa różnica pomiędzy czasownikami słabymi a mocnymi dotyczy tworzenia form czasu teraźniejszego (Präsens), przeszłego prostego (Präteritum) oraz formy imiesłowu przeszłego (Partizip Perfekt). W przypadku czasowników słabych w czasie teraźniejszym do tematu bezokolicznika (Infinitiv), który uzyskujemy po odcięciu końcówki -en, dodajemy jedynie odpowiednie końcówki osobowe. Natomiast w formach czasowników mocnych często zmianie ulega samogłoska rdzeniowa w 2. i 3. osobie liczby pojedynczej, dodawane końcówki osobowe są jednak te same. W czasie przeszłym Präteritum oraz przy tworzeniu formy imiesłowu przeszłego do tematu czasowników słabych dodajemy końcówkę -t(e). Form czasowników mocnych w czasie Präteritum i Perfekt najlepiej nauczyć się na pamięć. W większości z nich następuje wymiana samogłoski w temacie, a imiesłów ma końcówkę -en. Zarówno do czasowników słabych, jak i mocnych przy tworzeniu imiesłowu przeszłego dodajemy ten sam przedrostek ge-. Wyjątek stanowią czasowniki nierozdzielnie złożone oraz czasowniki obcego pochodzenia zakończone na -ieren lub -eien, np. studieren (studiować) – studiert(Partizip Perfekt).

Infinitiv

Präsens

Präteritum

Partizip Perfekt

Czasowniki słabe (schwache Verben)

fragen

(pytać się)

du fragst

du fragtest

gefragt

Czasowniki mocne

(starke Verben)

helfen (pomagać)

du hilfst

du halfst

geholfen

Czasowniki posiłkowe

Czasowniki haben (mieć), sein (być) i werden (stawać się), poza użyciami w swoim podstawowym znaczeniu, pełnią także rolę pomocniczą w tworzeniu czasów złożonych. Są to tzw. czasowniki posiłkowe (Hilfsverben). Poniżej podajemy wzór ich odmiany w czasie teraźniejszym:

Czasowniki posiłkowe

Hilfsverben

haben (mieć)

sein (być)

werden (stawać się)

ja

ich habe

ich bin

ich werde

ty

du hast

du bist

du wirst

on

er hat

er ist

er wird

ona

sie hat

sie ist

sie wird

ono

es hat

es ist

es wird

my

wir haben

wir sind

wir werden

wy

ihr habt

ihr seid

ihr werdet

oni / one

sie haben

sie sind

sie werden

pan / pani / państwo

Sie haben

Sie sind

Sie werden

Czasowniki modalne

Czasowniki modalne (Modalverben) to grupa kilku czasowników o specyficznym znaczeniu i nietypowej odmianie. Poniżej podajemy ich pełną odmianę w czasie teraźniejszym, w którym są najczęściej używane:

Czasowniki modalne

Modalverben

dürfen

(mieć pozwolenie)

können

(móc, potrafić)

mögen

(chcieć)

ja

ich darf

ich kann

ich mag*

ty

du darfst

du kannst

du magst

on

er darf

er kann

er mag

ona

sie darf

sie kann

sie mag

ono

es darf

es kann

es mag

my

wir dürfen

wir können

wir mögen

wy

ihr dürft

ihr könnt

ihr mögt

oni / one

sie dürfen

sie können

sie mögen

pan / pani / państwo

Sie dürfen

Sie können

Sie mögen

Bardzo często stosowaną formą czasownika

mögen

jest forma czasu przeszłego trybu przypuszczającego –

ich möchte

(chciałbym, chciałabym).

Czasowniki modalne

Modalverben

müssen

(musieć)

sollen

(mieć obowiązek)

wollen

(chcieć)

ja

ich muss

ich soll

ich will

ty

du musst

du sollst

du willst

on

er muss

er soll

er will

ona

sie muss

sie soll

sie will

ono

es muss

es soll

es will

my

wir müssen

wir sollen

wir wollen

wy

ihr müsst

ihr sollt

ihr wollt

oni / one

sie müssen

sie sollen

sie wollen

pan / pani / państwo

Sie müssen

Sie sollen

Sie wollen

Czasowniki złożone

Należy pamiętać, że czasowniki w języku niemieckim dzielą się na proste (einfache Verben) i złożone (zusammengesetzte Verben). Prostymi czasownikami są na przykład: gehen (iść), kaufen (kupować), machen (robić), putzen (sprzątać), stehen (stać). Natomiast czasowniki złożone składają się z przedrostka oraz czasownika podstawowego: anfangen (rozpoczynać), befehlen (rozkazywać). Wśród czasowników złożonych wyróżniamy rozdzielnie złożone oraz nierozdzielnie złożone.

Do czasowników rozdzielnie złożonych (trennbar zusammengesetzte Verben) zaliczamy czasowniki z następującymi przedrostkami: ab-, an-, auf-, bei-, ein-, fest-, hin-, her-, los-, mit-, weg-, zu-, zurück-, zusammen-. Jeżeli w zdaniu używamy osobowej formy takiego czasownika, przedrostek należy przenieść na koniec:

aufstehen – wstawać mitkommen – iść z kimś

Ichstehemorgens frühauf.Kommstdumit?

Wstaję wcześnie rano. Idziesz z nami?

Przedrostki czasowników rozdzielnie złożonych modyfikują podstawowe znaczenie czasownika, z którym się łączą:

nehmen (brać) – teilnehmen (brać udział)

Czasowniki nierozdzielnie złożone (untrennbar zusammengesetzte Verben) to takie, w których występują następujące przedrostki: be-, emp-, ent-, er-, ge-, miss-, ver-, zer-. Przedrostek występuje zawsze razem z formą podstawową czasownika:

Ichbestelle. – Zamawiam.

Przedrostki czasowników nierozdzielnie złożonych, w przeciwieństwie do rozdzielnie złożonych, nadają czasownikowi przeważnie inne znaczenie:

bieten (oferować) –verbieten (zabraniać),

stellen (stawiać) – bestellen (zamawiać).

Czasy

W języku niemieckim występuje sześć czasów: czas teraźniejszy (Präsens), czas przeszły prosty (Präteritum, inaczej zwany Imperfekt), czas przeszły złożony (Perfekt), czas zaprzeszły (Plusquamperfekt), czas przyszły I (Futur I) oraz, rzadko używany, czas przyszły II (FuturII). Poniżej podajemy wzory odmiany czasownika słabego i mocnego w pięciu najważniejszych czasach.

Czasownik słaby – lachen (śmiać się)

Präsens

Präteritum

Perfekt

Plusquamperfekt

Futur I

ich

lache

lachte

habe gelacht

hatte gelacht

werde lachen

du

lachst

lachtest

hast gelacht

hattest gelacht

wirst lachen

er / sie / es

lacht

lachte

hat gelacht

hatte gelacht

wird lachen

wir

lachen

lachten

haben gelacht

hatten gelacht

werden lachen

ihr

lacht

lachtet

habt gelacht

hattet gelacht

werdet lachen

sie / Sie

lachen

lachten

haben gelacht

hatten gelacht

werden lachen

Czasownik mocny – gehen (iść)

Präsens

Präteritum

Perfekt

Plusquamperfekt

Futur I

ich

gehe

ging

bin gegangen

war gegangen

werde gehen

du

gehst

gingst

bist gegangen

warst gegangen

wirst gehen

er / sie / es

geht

ging

ist gegangen

war gegangen

wird gehen

wir

gehen

gingen

sind gegangen

waren gegangen

werden gehen

ihr

geht

gingt

seid gegangen

wart gegangen

werdet gehen

sie / Sie

gehen

gingen

sind gegangen

waren gegangen

werden gehen

Czas teraźniejszy

Czas teraźniejszy (Präsens) określa czynności lub stany trwające w momencie mówienia:

Thomasist22 Jahre alt. Meine Mutterliestein Buch.

Tomasz ma 22 lata. Moja mama czyta książkę.

Czas teraźniejszy może także wyrażać prawdy czy stwierdzenia o charakterze uniwersalnym:

ZeitistGeld. Alle KindermögenSüßigkeiten.

Czas to pieniądz. Wszystkie dzieci lubią słodycze.

W języku niemieckim formy czasu teraźniejszego często służą do wyrażania przyszłości. W takim użyciu czasownikowi najczęściej towarzyszy słowo lub wyrażenie wskazujące na przyszłość:

Morgenfahre ich nach München.In fünf Minutengehe ich nach Hause.

Jutro jadę do Monachium. Za pięć minut pójdę do domu.

Czas przeszły prosty

Czas przeszły Präteritum, nazywany też Imperfekt, określa wydarzenia przeszłe, niezwiązane z teraźniejszością. Czasu tego używa się głównie w języku pisanym, w opowiadaniach lub opisach:

Gesternregnetees den ganzen Tag. (Wczoraj padało przez cały dzień.)

Czas przeszły złożony

Czas przeszły złożony (Perfekt) określa wydarzenia przeszłe i jest najczęściej używanym czasem przeszłym w mowie potocznej. Jego forma składa się z odmienionego czasownika posiłkowego haben lub sein w czasie Präsens (czyli np. bin lub habe) i formy Partizip Perfekt (lub Partizip II):

Gesternbinich ins Kinogegangen. (Wczoraj poszedłem do kina.)

W funkcji czasownika posiłkowego najczęściej używany jest czasownik haben. Stosujemy go:

– z czasownikami przechodnimi (tj. takimi, które wymagają dopełnienia), np.

Siehatihm einen Brief gegeben. (Dała mu list.)

– z czasownikami nieprzechodnimi (tj. takimi, które tworzą zdanie bez dopełnienia) niewyrażającymi zmiany stanu ani zmiany miejsca, np.

Erhatfleißig gearbeitet. (Pracował pilnie.)

– z czasownikami zwrotnymi, np.

Wirhabenuns im Park getroffen. (Spotkaliśmy się w parku.)

– z czasownikami modalnymi, np.

Erhatdas nicht gewollt. (On tego nie chciał.)

– z czasownikami nieosobowymi (z kilkoma wyjątkami), np.

Eshatgeschneit. (Padał śnieg.)

Czasownik posiłkowy sein stosowany jest z następującymi kategoriami czasowników:

– z czasownikami nieprzechodnimi wyrażającymi zmianę miejsca lub stanu, np.

Mein Sohnistin die Schule gegangen. (Mój syn poszedł do szkoły.)

– z czasownikami bleiben (zostawać), sein (być), werden (stawać się), np.

Ichbinzu Hause geblieben. (Zostałam w domu.)

Należy pamiętać, aby nie utożsamiać czasu Präteritum z polskim czasem przeszłym niedokonanym, a czasu Perfekt z polskim czasem przeszłym dokonanym. Perfekt wskazuje na czynności zakończone w przeszłości, ale niekoniecznie dokonane:

Ich habe den ganzen Abend meinen Pass gesucht.

Cały wieczór szukałam mojego paszportu (ale niekoniecznie go znalazłam).

Poza tym czas ten może wyrażać zarówno czynności jednorazowe, jak i powtarzające się:

Sie hat mir ihr Geheimnis anvertraut.

Powierzyła mi swoją tajemnicę.

ale:

Meine Mutter hat mir oft von Ihrer Jugend erzählt.

Moja mama często opowiadała mi o swojej młodości.

Zasadniczo w mowie potocznej należy stosować czas Perfekt zarówno w funkcji polskiego czasu dokonanego, jak i niedokonanego. O tym, jakie znaczenie – dokonane czy niedokonane – należy przypisać danemu czasownikowi, decyduje kontekst.

Czas zaprzeszły

Czas zaprzeszły Plusquamperfekt stosujemy do wyrażenia czynności uprzednich względem innych czynności przeszłych. Czynność bliższa nam czasowo występuje w czasie Präteritum, ale w języku potocznym możliwe jest także użycie czasu Perfekt. Forma czasu Plusquamperfekt składa się z czasownika posiłkowego haben lub sein w czasie Präteritum (czyli np. war lub hatte) i formy imiesłowu PartizipPerfekt:

Nachdem ich das Frühstückgegessen hatte, ging ich zur Schule.

Po zjedzeniu śniadania poszedłem do szkoły.

Czas przyszły

Czas przyszły Futur I określa czynności, które będą wykonywane w przyszłości. Tworzymy go za pomocą czasownika posiłkowego werden w czasie teraźniejszym oraz czasownika w bezokoliczniku:

Ichwerdedas Buchlesen.

Przeczytam tę książkę.

Czasowniki mocne – formy nieregularne

Infinitiv

Präsens

(2. os. l.poj.)

Präteritum

(1. i 3. os. l.poj.)

Perfekt

(1. os. l.poj.)

beginnen (zaczynać, rozpoczynać)

beginnst

begann

habe begonnen

bitten (prosić)

bittest

bat

habe gebeten

denken (myśleć)

denkst

dachte

habe gedacht

dürfen (móc, mieć pozwolenie)

darfst

durfte

habe gedurft

essen (jeść)

isst

aß

habe gegessen

fahren (jechać)

fährst

fuhr

bin gefahren

fallen (upadać)

fällst

fiel

bin gefallen

finden (znajdować)

findest

fand

habe gefunden

geben (dawać)

gibst

gab

habe gegeben

gefallen (podobać się)

gefällst

gefiel

habe gefallen

gehen (chodzić, iść)

gehst

ging

bin gegangen

haben (mieć)

hast

hatte

habe gehabt

halten (trzymać)

hältst

hielt

habe gehalten

heißen (nazywać się)

heißt

hieß

habe geheißen

helfen (pomagać)

hilfst

half

habe geholfen

kennen (znać, potrafić)

kennst

kannte

habe gekannt

kommen (przychodzić)

kommst

kam

bin gekommen

können (móc)

kannst

konnte

habe gekonnt

lesen (czytać)

liest

las

habe gelesen

liegen (leżeć)

liegst

lag

habe gelegen

mögen (lubić)

magst

mochte

habe gemocht

müssen (musieć)

musst

musste

habe gemusst

nehmen (brać)

nimmst

nahm

habe genommen

nennen (nazywać)

nennst

nannte

habe genannt

schlafen (spać)

schläfst

schlief

habe geschlafen

schreiben (pisać)

schreibst

schrieb

habe geschrieben

sehen (widzieć, zobaczyć)

siehst

sah

habe gesehen

sein (być)

bist

war

bin gewesen

sitzen (siedzieć)

sitz(es)t

saß

habe gesessen

sprechen (mówić)

sprichst

sprach

habe gesprochen

stehen (stać)

stehst

stand

habe gestanden

stehlen (kraść)

stiehlst

stahl

habe gestohlen

sterben (umierać)

stirbst

starb

bin gestorben

trinken (pić)

trinkst

trank

habe getrunken

verbieten (zabraniać)

verbietest

verbot

habe verboten

vergessen (zapominać)

vergisst

vergaß

habe vergessen

waschen (myć, prać)

wäschst

wusch

habe gewaschen

wissen (wiedzieć)

weißt

wusste

habe gewusst

wollen (chcieć)

willst

wollte

habe gewollt

Szyk zdania

W zdaniach prostych oznajmujących najczęściej na pierwszym miejscu pojawia się podmiot, a na drugim orzeczenie (osobowa forma czasownika):

Vera läuft. (Wera biegnie.)

Jeśli zdanie oznajmujące zawiera dopełnienia, występują one po orzeczeniu, przy czym dopełnienie dalsze poprzedza dopełnienie bliższe:

Der Vater gibtdem Kind ein Glas Milch. (Ojciec daje dziecku szklankę mleka.)

Zasadniczo okolicznik również umieszcza się po orzeczeniu:

Vera läuftnach Hause. (Wera biegnie do domu.)

Okolicznik czasu pojawia się też często na początku zdania. Takie umiejscowienie okolicznika wymaga przestawienia podmiotu za orzeczenie:

Wirfahrenmorgenin die Stadt.

Morgenfahrenwirin die Stadt. (Jutro pojedziemy do miasta.)

W zdaniach, w których orzeczenie wyrażone jest za pomocą czasownika w formie złożonej, część nieodmienna orzeczenia musi pojawić się na końcu zdania:

Ichwillnach Deutschlandfahren. (Chcę pojechać do Niemiec.)

Ichhabeihm einen Briefgeschrieben. (Napisałam do niego list.)

W zdaniach pytających stosuje się szyk „orzeczenie + podmiot”, zarówno w zdaniach z zaimkiem pytajnym, jak i bez zaimka:

Warumliestdukeine Bücher? (Dlaczego nie czytasz książek?)

LernstduDeutsch? (Czy uczysz się niemieckiego?)

Przeczenie

Najczęściej stosowane wyrazy przeczące w języku niemieckim to: nein (nie), nicht (nie), nichts (nic), nie (nigdy), niemals (nigdy), niemand (nikt), nirgends (nigdzie), noch nicht (jeszcze nie), nicht mehr (już nie) oraz kein (żaden).

Różnica pomiędzy nein a nicht polega na ich odmiennym zastosowaniu.

Nein wyraża negatywną odpowiedź na zadane pytanie; występuje samodzielnie i może tworzyć odrębne zdanie:

Möchtest du noch etwas trinken? Chciałbyś się jeszcze czegoś napić?

Nein, (ich habe schon getrunken). Nie, (już się napiłem).

Słowo nicht nie ma samodzielnej funkcji, występuje w obrębie zdania i zaprzecza treści całego zdania lub jednemu z jego elementów:

Ich habe meine Hausaufgabennichtgemacht.

Nie odrobiłem lekcji.

Marcus fährtnichtnach Köln, sondern nach Düsseldorf.

Marek nie jedzie do Kolonii, ale do Düsseldorfu.

Słowo kein jest szczególnym przypadkiem negacji. Odnosi się do rzeczownika i jako zaimek odmienia się przez liczby, rodzaje i przypadki (będzie o nim mowa w dalszej części rozdziału).

Miejsce słowa przeczącego w języku niemieckim jest inne niż w języku polskim. Zasadniczo występuje ono po orzeczeniu:

Andreawillnichtessen.

Andrea nie chce jeść.

Jeśli zdanie zawiera dopełnienie lub okolicznik, przeczenie musi wystąpić po tych częściach zdania:

Ich brauchedasGeldnicht. Sie arbeitenheutenicht.

Nie potrzebuję tych pieniędzy. Dziś nie pracują.

Jeśli orzeczenie jest w czasie złożonym, przeczenie pojawia się pomiędzy członami składowymi orzeczenia:

Ichhabenichtsgemacht.

Nic nie zrobiłem.

Jeśli zaprzeczeniu podlega tylko jeden człon zdania, słowo przeczące występuje przed tym członem:

Ich kaufenichtdasroteKleid, sondern das blaue.

Nie kupię tej czerwonej sukienki, ale tę niebieską.

Rodzajnik

W języku niemieckim rzeczowniki poprzedzone są rodzajnikami (Artikel). Rodzajnik określa rodzaj, liczbę i przypadek rzeczownika. Wyróżniamy rodzajnik określony (der bestimmte Artikel), nieokreślony (der unbestimmte Artikel) oraz tzw. rodzajnik „zerowy” (der Nullartikel), czyli opuszczenie rodzajnika.

Rodzajnik określony stosowany jest w odniesieniu do konkretnych, znanych nam ludzi, przedmiotów, miejsc:

dieSchwester meiner Mutter

siostra mojej mamy,

dergrüne Wagen

zielony samochód (ten zielony, a nie ten czerwony),

dasHaus neben dem Rathaus

dom obok ratusza (jest tylko jeden ratusz i jeden dom koło ratusza, więc wiadomo, o który chodzi).

Rodzajniki nieokreślone stoją przed rzeczownikami, które nie są bliżej zdefiniowane, o których mówi się po raz pierwszy:

EinMann steigt aus dem Bus aus.

(Jakiś) mężczyzna wysiada z autobusu.

Ich braucheeineTasche.

Potrzebuję (jakiejś) torby.

Oberstdorf isteinStädtchen im Süden Deutschlands.

Oberstdorf to miasteczko na południu Niemiec (jedno z wielu).

Rodzajniki przyjmują następujące formy:

Rodzajnik określony

der bestimmte Artikel

Rodzajnik nieokreślony

der unbestimmte Artikel

Liczba

pojedyncza

Singular

Rodzaj męski

Maskulinum

der

ein

Rodzaj żeński

Femininum

die

eine

Rodzaj nijaki

Neutrum

das

ein

Liczba mnoga

Plural

Wszystkie rodzaje

die

–

Rodzajnik nieokreślony nie występuje w liczbie mnogiej. Rodzajniki, tak jak rzeczowniki, podlegają deklinacji. Wzory odmiany podajemy w rozdziale dotyczącym rzeczownika.

Rodzajników nie używamy przed imionami i nazwiskami (z wyjątkiem mowy potocznej), przed nazwami państw (oprócz kilku nazw krajów), nazwami miast i części świata, przed rzeczownikami materiałowymi i rzeczownikami oznaczającymi zawód lub funkcję:

Petergeht in die Schule. (Piotr idzie do szkoły.)

Hast duMayergesehen. (Czy widziałeś Mayera?)

Ich wohne inPolen. (Mieszkam w Polsce.)

InKölnbefindet sich ein großer Dom. (W Kolonii znajduje się olbrzymia katedra.)

Sie kommt ausAsien. (Ona pochodzi z Azji.)

Der Ring ist ausGold. (Ten pierścionek jest ze złota.)

Er istMechaniker. (On jest mechanikiem.)

Rzeczownik

Rzeczowniki (Substantive) w języku niemieckim występują w trzech rodzajach: męskim, żeńskim i nijakim. Rzeczowniki pisze się zawsze wielką literą!

Deklinacja

Rzeczowniki w języku niemieckim, podobnie jak w języku polskim, odmieniają się przez przypadki. Poniżej przedstawiono deklinację kilku wybranych rzeczowników wraz z rodzajnikami określonymi i nieokreślonymi. Rzeczowniki te stanowią wzorzec odmiany dla większości rzeczowników niemieckich.

Deklinacja słaba – rzeczowniki rodzaju męskiego w liczbie pojedynczej:

der / ein Student

(student)

der / ein Löwe

(lew)

Mianownik

Nominativ

der/einStudent

der/einLöwe

Dopełniacz

Genetiv

des/einesStudenten

des/einesLöwen

Celownik

Dativ

dem/einemStudenten

dem/einemLöwen

Biernik

Akkusativ

den/einenStudenten

den/einenLöwen

W deklinacji słabej we wszystkich przypadkach zależnych do formy rzeczownika w mianowniku dodajemy końcówki -en lub -n, w zależności od głoski występującej na końcu formy mianownikowej. Według deklinacji słabej odmieniają się jedynie rzeczowniki rodzaju męskiego.

Deklinacja mocna – rzeczowniki rodzaju męskiego i nijakiego w liczbie pojedynczej:

der / ein Lehrer

(nauczyciel)

das / ein Haus

(dom)

Mianownik

Nominativ

der/einLehrer

das/einHaus

Dopełniacz

Genetiv

des/einesLehrers

des/einesHauses

Celownik

Dativ

dem/einemLehrer

dem/einemHaus

Biernik

Akkusativ

den/einenLehrer

das/einHaus

W deklinacji mocnej do formy mianownikowej w dopełniaczu dodajemy końcówkę -s lub -es, w zależności od głoski występującej na końcu formy mianownikowej. Końcówkę -s dodajemy zarówno do rzeczowników męskich, jak i nijakich, np. des Bruders (r.m.) oraz des Feuers (r.n.). To samo dotyczy końcówki -es, np. des Grußes (r.m.) oraz des Brotes (r.n.). Pozostałe formy przypadków zależnych pozostają bez zmian. Według deklinacji słabej odmieniają się rzeczowniki rodzaju męskiego i nijakiego.

Rzeczowniki rodzaju żeńskiego w liczbie pojedynczej:

die / eine Frau

(kobieta)

die / eine Nacht

(noc)

Mianownik

Nominativ

die/eineFrau

die/eineNacht

Dopełniacz

Genetiv

der/einerFrau

der/einerNacht

Celownik

Dativ

der/einerFrau

der/einerNacht

Biernik

Akkusativ

die/eineFrau

die/eineNacht

W tej deklinacji, mającej zastosowanie jedynie do rzeczowników rodzaju żeńskiego, forma rzeczownika we wszystkich przypadkach pozostaje bez zmian. O tym, w jakim przypadku występuje dany rzeczownik, decyduje tylko forma rodzajnika.

Rzeczowniki wszystkich trzech rodzajów w liczbie mnogiej:

die Studenten

(studenci)

die Häuser

(domy)

die Nächte

(noce)

Mianownik

Nominativ

dieStudenten

dieHäuser

dieNächte

Dopełniacz

Genetiv

derStudenten

derHäuser

derNächte

Celownik

Dativ

denStudenten

denHäusern

denNächten

Biernik

Akkusativ

dieStudenten

dieHäuser

dieNächte

Uwaga! Rodzajnik nieokreślony nie posiada form liczby mnogiej. Dlatego powyższa tabela zawiera jedynie formy rodzajnika określonego.

W liczbie mnogiej końcówka deklinacyjna -n pojawia się jedynie w celowniku. Końcówkę tę dodajemy do formy mianownikowej liczby mnogiej. Zasady tworzenia liczby mnogiej podano poniżej. Końcówki -n nie dodaje się do rzeczowników, których forma liczby mnogiej już posiada końcówkę -(e)n. Dotyczy to rzeczowników wszystkich rodzajów, np. die Jungen (r. m.), die Frauen (r. ż.), die Betten (r. n.).

Aby poprawnie odmienić dany rzeczownik przez przypadki, należy znać jego formę dopełniacza w liczbie pojedynczej oraz formę liczby mnogiej w mianowniku. Te dwie formy są podawane w sposób skrótowy w słownikach, np. der Löwe, -n, -n; das Haus, -es, -er; die Frau, -, -en. Formy liczby mnogiej rzeczowników podajemy także w naszej książce towarzyszącej nagranym lekcjom. Znając formę dopełniacza liczby pojedynczej, należy wśród typów deklinacyjnych odnaleźć rzeczownik, który posiada analogiczną formę dopełniacza, aby poznać schemat odmiany danego słowa przez przypadki w liczbie pojedynczej. W liczbie mnogiej należy jedynie do formy mianownikowej dodać końcówkę -n w celowniku, chyba że sama forma liczby mnogiej posiada końcówkę -(e)n.

Tworzenie liczby mnogiej

Liczbę mnogą tworzymy poprzez dodanie odpowiedniej końcówki.

• Forma liczby pojedynczej + końcówka -e, -en, -er, -n lub -s:

– der Film (film) – die Filme (filmy),

– der Student (student) – die Studenten (studenci),

– das Bild (obraz) – die Bilder (obrazy),

– die Straße (ulica) – die Straßen (ulice),

– das Auto (samochód) – die Autos (samochody).

Warto zauważyć, że w rzeczownikach zakończonych na literę -n dochodzi do podwojenia końcowego -n przed dodaniem końcówki -en:

– die Lehrerin (nauczycielka) – die Lehrerinnen (nauczycielki),

– die Ärztin (lekarka) – die Ärztinnen (lekarki).

Analogiczna zasada dotyczy słów zakończonych na -s, których liczbę mnogą tworzymy przez dodanie końcówki -e:

– das Ereignis (wydarzenie) – die Ereignisse (wydarzenia),

– das Geheimnis (tajemnica) – die Geheimnisse (tajemnice).

• Forma liczby pojedynczej + końcówka -e lub -er + przegłos (Umlaut):

– der Baum (drzewo) – die Bäume (drzewa),

– die Nacht (noc) – die Nächte (noce),

– das Haus (dom) – die Häuser (domy).

• Brak końcówki liczby mnogiej + niekiedy przegłos (Umlaut):

bez przegłosu

– der Meister (majster) – die Meister (majstrowie),

– das Mädchen (dziewczyna) – die Mädchen (dziewczyny),

z przegłosem

– der Vogel (ptak) – die Vögel (ptaki),

– die Mutter (matka) – die Mütter (matki),

– das Kloster (klasztor) – die Klöster (klasztory).

O formie liczby mnogiej rzeczowników złożonych decyduje liczba mnoga słowa podstawowego (określanego), występującego zawsze na końcu rzeczownika złożonego:

– der Schlaf|sack (śpiwór) – die Schlaf|säcke (śpiwory),

bo:

– der Sack (worek) – die Säcke (worki).

W niniejszym kursie przy rzeczownikach w nawiasie podajemy końcówkę liczby mnogiej (np. -en), pełną formę liczby mnogiej, jeśli dochodzi do przegłosu w temacie rzeczownika (np. die Nacht – Nächte) lub gdy występują inne nieregularności (np. das Datum – Daten), lub stosujemy dywiz (-) w przypadku, gdy forma rzeczownika w liczbie mnogiej się nie zmienia.

Przeczenie rzeczownika

Przeczenie rzeczownika tworzy się poprzez dodanie bezpośrednio przed rzeczownikiem słówka kein dla rodzaju męskiego i nijakiego oraz słówka keine dla rodzaju żeńskiego (w formie mianownikowej). Słówko kein zachowuje się jak rodzajnik – występuje w rodzaju męskim, żeńskim i nijakim, i odmienia się przez liczby oraz przypadki (schemat odmiany na str. 35):

Das istkeinMann. Er gibtkeinerFrau Blumen.

To nie jest mężczyzna. (On) Nie daje kwiatów żadnej kobiecie.

Ich sehekeinBild. Ich habekeineNachrichten für dich.

Nie widzę (żadnego) obrazu. Nie mam dla ciebie żadnych wiadomości.

Przymiotnik

Przymiotniki (Adjektive) to części mowy określające właściwości osób, zjawisk lub rzeczy. Podobnie jak rzeczowniki, w języku niemieckim przymiotniki odmieniają się przez przypadki oraz posiadają różne formy zależnie od liczby i rodzaju. Końcówka przymiotnika zależy od typu rodzajnika znajdującego się przed przymiotnikiem (np. derguteMann, ale einguterMann), od rodzaju rzeczownika, jeśli przed przymiotnikiem znajduje się rodzajnik nieokreślony (np. einejungeFrau, ale einkleinesKind), od przypadku gramatycznego (np. einejungeFrau, ale einerjungenFrau) lub wreszcie od obecności lub braku rodzajnika przed rzeczownikiem (np. deralteMann, ale alterMann). Poniżej podajemy wzory odmiany przymiotnika z rodzajnikiem określonym i nieokreślonym.

Formy przymiotnika z rodzajnikiem określonym:

Liczba pojedyncza

Singular

Liczba mnoga

Plural

Rodzaj męski

Maskulinum

Rodzaj żeński

Femininum

Rodzaj nijaki

Neutrum

Wszystkie rodzaje*

Mianownik

Nominativ

der alteMann

die jungeFrau

das kleineKind

die schönenHäuser

Dopełniacz

Genetiv

des altenMannes

der jungenFrau

des kleinenKindes

der schönenHäuser

Celownik

Dativ

dem altenMann

der jungenFrau

dem kleinenKind

den schönenHäusern

Biernik

Akkusativ

den altenMann

die jungeFrau

das kleineKind

die schönenHäuser

W języku niemieckim nie istnieje zróżnicowanie na rodzaj gramatyczny w liczbie mnogiej.

Według powyższego modelu odmieniają się także przymiotniki poprzedzone zaimkiem wskazującym (dieser, diese, dieses) lub pytajnym (welcher, welche, welches).

Formy przymiotnika z rodzajnikiem nieokreślonym:

Liczba pojedyncza

Singular

Rodzaj męski

Maskulinum

Rodzaj żeński

Femininum

Rodzaj nijaki

Neutrum

Mianownik

Nominativ

ein alterMann

eine jungeFrau

ein kleinesKind

Dopełniacz

Genetiv

eines altenMannes

einer jungenFrau

eines kleinenKindes

Celownik

Dativ

einem altenMann

einer jungenFrau

einem kleinenKind

Biernik

Akkusativ

einen altenMann

eine jungeFrau

ein kleinesKind

Według powyższego modelu w liczbie pojedynczej odmieniają się także przymiotniki poprzedzone zaimkiem dzierżawczym (mein, meine, mein) lub zaimkiem nieokreślonym (kein, keine, kein). W liczbie mnogiej przymiotniki, przed którymi występują te zaimki, mają zawsze końcówkę -en:

M. meine / keine altenMänner / jungenFrauen / kleinenKinder

D. meiner / keiner altenMänner / jungenFrauen / kleinenKinder

C. meinen / keinen altenMännern / jungenFrauen / kleinenKindern

B. meine / keine altenMänner / jungenFrauen / kleinenKinder

Przymiotnik towarzyszący rzeczownikowi ma nieco inne końcówki, gdy nie jest poprzedzony żadnym rodzajnikiem lub zaimkiem. Oto schemat tej odmiany:

Liczba pojedyncza

Singular

Liczba mnoga

Plural

Rodzaj męski

Maskulinum

Rodzaj żeński

Femininum

Rodzaj nijaki

Neutrum

Wszystkie rodzaje

Mianownik

Nominativ

alterMann

jungeFrau

kleinesKind

jungeFrauen

Dopełniacz

Genetiv

altenMannes

jungerFrau

kleinenKindes

jungerFrauen

Celownik

Dativ

altemMann

jungerFrau

kleinemKind

jungenFrauen

Biernik

Akkusativ

altenMann

junge Frau

kleinesKind

jungeFrauen

Inaczej niż w języku polskim, w orzeczeniu imiennym niemiecki przymiotnik pełniący funkcję orzecznika pozostaje nieodmienny:

Er istfleißig. Das Kind istbrav.

On jest pracowity. To dziecko jest grzeczne.

Sie istfleißig. Sie sindbrav.

Ona jest pracowita. Oni są grzeczni.

Stopniowanie przymiotników

W języku niemieckim wyróżniamy trzy stopnie przymiotnika: równy (der Positiv), wyższy (der Komparativ) i najwyższy (der Superlativ). Stopień wyższy tworzy się przez dodanie do przymiotnika końcówki -er. Stopień najwyższy powstaje przez dodanie końcówek -ste lub -este (w zależności od głoski występującej na końcu formy w stopniu równym). Stopień najwyższy przymiotnika poprzedza zawsze rodzajnik określony:

Stopień równy

der Positiv

Stopień wyższy

der Komparativ

Stopień najwyższy

der Superlativ

schön

(ładny, -a, -e)

schöner

(ładniejszy, -a, -e)

der,die,dasschönste

(najładniejszy, -a, -e)

süß

(słodki, -a, -ie)

süßer

(słodszy, -a, -e)

der,die,dassüßeste

(najsłodszy, -a, -e)

Przymiotniki jednosylabowe, mające w temacie głoski -a-, -o-, -u-, mogą otrzymywać przegłos:

Stopień równy

der Positiv

Stopień wyższy

der Komparativ

Stopień najwyższy

der Superlativ

alt

(stary, -a, -e)

älter

(starszy, -a, -e)

der,die,dasälteste

(najstarszy, -a, -e)

jung

(młody, -a, -e)

jünger

(młodszy, -a, -e)

der,die,dasjüngste

(najmłodszy, -a, -e)

Istnieje kilka przymiotników, które posiadają nieregularne formy stopniowania:

Stopień równy

der Positiv

Stopień wyższy

der Komparativ

Stopień najwyższy

der Superlativ

groß

(duży, -a, -e)

größer

(większy, -a, -e)

der,die,dasgrößte

(największy, -a, -e)

hoch

(wysoki, -a, -ie)

höher

(wyższy, -a, -e)

der,die,dashöchste

(najwyższy, -a, -e)

nah

(bliski, -a, -ie)

näher

(bliższy, -a, -e)

der,die,dasnächste

(najbliższy, -a, -e)

gut

(dobry, -a, -e)

besser

(lepszy, -a, -e)

der,die,dasbeste

(najlepszy, -a, -e)

viel

(wielu, -le)

mehr

(więcej)

der,die,dasmeiste

(najwięcej, największa ilość)

Przymiotniki w stopniu wyższym i najwyższym, analogicznie jak przymiotniki w stopniu równym, podlegają odmianie przez rodzaje, liczby i przypadki. Schemat ich odmiany jest taki sam jak w przypadku przymiotników w stopniu równym.

Wszystkie trzy stopnie przymiotnika pojawiają się w zdaniach wyrażających porównanie. Przymiotniki w stopniu równym stosowane są w konstrukcjach „so (tak) / nicht so (nie tak) / ebenso (równie) / genauso (dokładnie) / gleich (tak samo) + przymiotnik + wie (jak)”:

Thomas istnicht sointelligentwieMarcus.

Tomasz nie jest tak inteligentny jak Marek.

Barbara läuftgenausoschnellwieRenate.

Barbara biega równie szybko jak Renata.

Przymiotniki w stopniu wyższym mogą być użyte w funkcji przydawki lub orzecznika:

Ich kenne einebessereLösung. Das Haus istschöner.

Znam lepsze rozwiązanie. Ten dom jest ładniejszy.

Porównując bezpośrednio dwa człony przy pomocy przymiotnika w stopniu wyższym, jako łącznika użyjemy słowa als:

Sie istschlaueralsich.

Ona jest sprytniejsza ode mnie.

Przymiotnik w stopniu najwyższym często pełni funkcję orzecznika w orzeczeniu imiennym:

Dieser Wagen istderbequemste.

Ten samochód jest najwygodniejszy.

W takim użyciu można, zamiast formy z rodzajnikiem występującym przed przymiotnikiem, zastosować konstrukcję „am + przymiotnik”:

Das Auto ist ambilligsten.

Ten samochód jest najtańszy.

Przysłówek

Przysłówki (Adverbien) są nieodmiennymi częściami mowy opisującymi sposób, miejsce lub czas wykonania czynności, np. Ich mache dasschnell. (Zrobię to szybko.). Mogą także określać przymiotnik lub inny przysłówek, np. einesehrelegante Frau (bardzo elegancka kobieta), erstaunlichgut (niewiarygodnie dobrze). Odpowiadają na pytania jak?, gdzie?, kiedy?, np. sehr (bardzo), besonders (szczególnie), so (tak), kaum (ledwie), da (tam), hier (tutaj), links (na lewo), jetzt (teraz), damals (wówczas), oft (często).

Warto zauważyć, że duża grupa przysłówków w języku niemieckim ma taką samą formę jak odpowiadające im znaczeniowo przymiotniki, np. hell, schön:

Sie hathellesHaar. Es isthelldraußen.

Ona ma jasne włosy. Na dworze jest jasno.

Sie istschön. Das hast duschöngemacht.

Ona jest ładna. Ładnie to zrobiłeś.

Stopniowanie przysłówków

Przysłówki pochodzące od przymiotników można stopniować. Podobnie jak w przypadku przymiotników rozróżniamy trzy stopnie przysłówka: równy (der Positiv), wyższy (der Komparativ) i najwyższy (der Superlativ). Zasada tworzenia stopnia wyższego jest taka sama jak w przypadku przymiotników – do stopnia równego należy dodać końcówkę -er. Natomiast w stopniu najwyższym poprzedzamy przysłówek wyrazem am, a jako końcówkę dodajemy -sten lub -esten do formy stopnia równego:

Stopień równy

der Positiv

Stopień wyższy

der Komparativ

Stopień najwyższy

der Superlativ

schnell (szybko)

schneller (szybciej)

amschnellsten (najszybciej)

Dwa przysłówki odprzymiotnikowe mają nieregularne formy w stopniu wyższym i najwyższym (gut – dobrze i viel – dużo). Ponadto istnieje mała grupa przysłówków nie pochodzących od przymiotników, które można jednak stopniować. Najczęściej ich formy wykazują nieregularności w stopniowaniu:

Stopień równy

der Positiv

Stopień wyższy

der Komparativ

Stopień najwyższy

der Superlativ

gut (dobrze)

besser (lepiej)

ambesten (najlepiej)

viel (dużo)

mehr (więcej)

ammeisten (najwięcej)

bald (niebawem)

eher (wcześniej)

amehesten (najwcześniej)

gern (chętnie)

lieber (chętniej)

amliebsten (najchętniej)

oft (często)

öfter (częściej)

amöftesten / amhäufigsten

wohl (dobrze)

wohler (lepiej)

am wohlsten (najlepiej)

Analogicznie jak przymiotniki, przysłówki występują w zdaniach wyrażających porównanie. Przysłówki w stopniu równym stosowane są w konstrukcjach „so (tak) / nicht so (nie tak) / ebenso (równie) / genauso (dokładnie) / gleich (tak samo) + przysłówek + wie (jak)”:

Ich kommegenausospätnach Hausewiemein Mann.

Wracam do domu równie późno jak mój mąż.

Przysłówki w stopniu wyższym występują w zdaniach, w których dwa porównywane do siebie elementy są połączone słowem als:

Er wohntnäheram Zentrumalsich.

On mieszka bliżej centrum niż ja.

Konstrukcję „coraz + przysłówek” wyrażamy po niemiecku, używając słowa immer:

Er fuhrimmerschneller. Jechał coraz szybciej.

Zaimek

W języku niemieckim rozróżnia się wiele rodzajów zaimków (Pronomina). Poniżej omawiamy trzy podstawowe typy: zaimki osobowe (die Personalpronomina), zaimki dzierżawcze (die Possessivpronomina) oraz zaimki zwrotne (die Reflexivpronomina).

Zaimki osobowe

Zaimek osobowy jest częścią mowy, która zastępuje rzeczownik. Poniższa tabela przedstawia odmianę zaimków osobowych:

Mianownik

Nominativ

Celownik

Dativ

Biernik

Akkusativ

Liczba pojedyncza

Singular

1. osoba

ich (ja)

mir (mnie, mi)

mich (mnie)

2. osoba

du (ty)

dir (tobie, ci)

dich (ciebie, cię)

3. osoba

er (on)

ihm (jemu, mu)

ihn (jego, go)

sie (ona)

ihr (jej)

sie (ją)

es (ono)

ihm (jemu, mu)

es (je)

Liczba mnoga

Plural

1. osoba

wir (my)

uns (nam)

uns (nas)

2. osoba

ihr (wy)

euch (wam)

euch (was)

3. osoba

sie (oni, one)

ihnen (im)

sie (ich, je)

Sie (pan, pani, państwo)

Ihnen (panu, pani, państwu)

Sie (pana, panią, państwo)

Istnieją również formy zaimków osobowych w dopełniaczu. Zostały one jednak pominięte w tabeli, bo są rzadko używane.

Zaimki dzierżawcze

Zaimek dzierżawczy to część mowy, która określa rzeczownik i wskazuje na właściciela jakiejś rzeczy lub obiektu. Formy zaimków dzierżawczych ilustruje poniższa tabela:

Zaimek osobowy

Personalpronomen

Zaimek dzierżawczy

Possessivpronomen

Liczba pojedyncza

Singular

Liczba mnoga

Plural

Rodzaj męski

Maskulinum

Rodzaj żeński

Feminium

Rodzaj nijaki

Neutrum

Wszystkie rodzaje

ich

mein (mój)

meine (moja)

mein (moje)

meine (moje)

du

dein (twój)

deine (twoja)

dein (twoje)

deine (twoje)

er

sein (jego)

seine (jego)

sein (jego)

seine (jego)

sie

ihr (jej)

ihre (jej)

ihr (jej)

ihre (jej)

es

sein (jego)

seine (jego)

sein (jego)

seine (jego)

wir

unser (nasz)

unsere (nasza)

unser (nasze)

unsere (nasze)

ihr

euer (wasz)

eure (wasza)

euer (wasze)

eure (wasze)

sie

ihr (ich)

ihre (ich)

ihr (ich)

ihre (ich)

Sie

Ihr (pana, pani, państwa)

Ihre (pana, pani, państwa)

Ihr (pana, pani, państwa)

Ihre (pana, pani, państwa)

W tabeli podano jedynie formy mianownika, ale w liczbie pojedynczej odmiana przez przypadki zaimków dzierżawczych jest analogiczna do deklinacji rodzajników nieokreślonych.

W liczbie mnogiej formy deklinacyjne zaimka dzierżawczego mein są następujące: meine, meiner, meinen, meine. Formy dla pozostałych zaimków osobowych mają takie same końcówki.

Zaimki zwrotne

Zaimek zwrotny wskazuje na podmiot, który jest jednocześnie odbiorcą własnej czynności. Nie ma form w mianowniku, a formy dopełniaczowe nie są stosowane. Dlatego w poniższej tabeli zawarto jedynie formy w celowniku i bierniku:

Zaimek osobowy

Personalpronomen

Celownik

Dativ

Biernik

Akkusativ

Liczba pojedyncza Singular

ich

mir

mich

du

dir

dich

er, sie, es

sich

sich

Liczba mnoga Plural

wir

uns

uns

ihr

euch

euch

sie, Sie

sich

sich

Zaimki zwrotne wchodzą w skład czasowników zwrotnych:

Er hatsich verspätet.

Spóźnił się.

Wirunterhalten unsmit unseren Freunden.

Rozmawiamy z naszymi przyjaciółmi.

Ichrasiere mirden Bart.

Golę sobie brodę.

Inaczej niż w języku polskim, gdzie nie istnieje zróżnicowanie na formy zaimka zwrotnego w zależności od osoby, w języku niemieckim zaimek osobowy przyjmuje różne formy w zależności od osoby gramatycznej podmiotu (wspólna forma sich dla 3. osoby w liczbie pojedynczej i liczbie mnogiej, ale różne formy dla 1. i 2. osoby zarówno w liczbie pojedynczej, jak i liczbie mnogiej):

Ichhabemichvertan.Duhastdichvertan.

Pomyliłem się. Pomyliłeś się.

Rozdział 1Podstawowe zwroty i wyrażenia

Lekcja 1

Przeczytaj słówka i zwroty w języku polskim i niemieckim

Alfabet

Niemiecką wymowę liter zapisano według Międzynarodowego Alfabetu Fonetycznego (niem. Internationales Phonetisches Alphabet, w skrócie IPA).

A a [a:]

B b [be:]

C c [tse:]

D d [de:]

E e [e:]

F f [ɛf]

G g [ge:]

H h [ha:]

I i [i]

J j [jɔt]

K k [ka:]

L l [ɛl]

M m [ɛm]

N n [ɛn]

O o [o:]

P p [pe:]

Q q [ku:]

R r [ɛr]

S s [ɛs]

T t [te:]

U u [u:]

V v [faʊ]

W w [ve:]

X x [iks]

Y y[ʏpsilɔn]

Z z [tset]

Podstawowe zwroty i wyrażenia

tak – ja

nie – nein

Zaimki:

ja – ich

ty – du

on – er

ona – sie

ono – es

pan / pani – Sie

my – wir

wy – ihr

oni – sie

one – sie

państwo – Sie

Czasownik sein (być)

ja jestem – ich bin

ty jesteś – du bist

on jest – er ist

ona jest – sie ist

ono jest – es ist

pan / pani jest – Sie sind

my jesteśmy – wir sind

wy jesteście – ihr seid

oni / one są – sie sind

państwo są – Sie sind

Czasownik haben (mieć)

ja mam – ich habe

ty masz – du hast

on ma – er hat

ona ma – sie hat

ono ma – es hat

pan / pani ma – Sie haben

my mamy – wir haben

wy macie – ihr habt

oni / one mają – sie haben

państwo mają – Sie haben

Zwroty grzecznościowe

Dzień dobry! (rano) – Guten Morgen

Dzień dobry! (po południu) – Guten Tag!

Dobry wieczór! – Guten Abend!

Cześć! (powitanie) – Hallo!

Cześć! (pożegnanie) – Tschüss!

Pa! – Tschüss!

Dobranoc! – Gute Nacht!

Do widzenia! – Auf Wiedersehen!

Miłego dnia. – Einen schönen Tag!

Tobie również życzę miłego dnia. – Ich wünsche dir auch einen schönen Tag!

Na razie. – Bis dann!

Do zobaczenia! – Auf Wiedersehen!

Do zobaczenia wkrótce. – Bis bald!

Proszę. (podając coś) – Bitte.

Dziękuję. – Danke.

Proszę. (prosząc o coś) – Bitte.

Dzięki! – Danke.lubVielen Dank.

Proszę bardzo. – Bitte schön.

Nie ma za co. – Nichts zu danken.

Przepraszam! (np. zaczepiając osobę nieznajomą) – Entschuldigung!

Dziękuję bardzo! – Danke schön.lubDanke sehr.

Nie ma sprawy. (odpowiedź na podziękowanie za wyświadczoną

usługę) – Keine Ursache.lubNichts zu danken.

Przepraszam. Przykro mi. – Entschuldigung. Es tut mir leid.

Nic nie szkodzi. (odpowiedź na czyjeś przeprosiny) – Nichts passiert.

Tak, poproszę. (o coś) – Ja, bitte.

Na zdrowie! (toast) – Zum Wohl!lubProst!

Smacznego! – Guten Appetit!

Na zdrowie! (po kichnięciu) – Gesundheit!

Z przyjemnością. – Mit Vergnügen.

Serdecznie pozdrawiam. – Herzliche Grüße.

Serdecznie witamy! – Herzlich willkommen!

Pytania

jak dużo? – wie viel?

jak? – wie?

gdzie? – wo?

kiedy? – wann?

dlaczego? – warum?

który? – welcher?

która? – welche?

które? – welches?

Lekcja 2

Przeczytaj dialog, najpierw w wersji oryginalnej, później z tłumaczeniem

Przeczytaj dialog, najpierw w wersji oryginalnej, później z tłumaczeniem

1.1 Przećwicz zwroty z tej lekcji. Napisz po niemiecku.

1. Jestem Anna.

2. Dziękuję bardzo.

3. Do zobaczenia!

4. Miłego dnia!

5. Przepraszam. Przykro mi.

6. Cześć! (pożegnanie).

7. Proszę bardzo.

8. Nie ma za co.

9. Serdecznie witamy!

10. Z przyjemnością.

Klucz >>>

Lekcja 3

Od morza po góry

das Deutschland – Niemcy

die Landschaft (-en) – krajobraz

das Land (Länder) – kraj

die Nordsee – Morze Północne

die Ostsee – Morze Bałtyckie

die Gezeiten – pływy morskie

Ebbe und Flut – odpływ i przypływ

die Insel (-n) – wyspa

der Felsen – skała

der Landschaftspark (-s) – park krajobrazowy

die Seenplatte (-n) – pojezierze

der Berg (-e) – góry

der Föhn (-e) – fen (rodzaj wiatru)

der Wind (-e) – wiatr

schön – ładny

das Wetter – pogoda

Die Bundesrepublik Deutschland

die Bundesrepublik Deutschland – Republika Federalna Niemiec

(das) Polen – Polska

die Woiwodschaft (-en) – województwo

das Bundesland (Bundesländer) – land

die Hauptstadt (Hauptstädte) – stolica

1.2 Dopisz do mapy nazwy landów oraz ich stolice

..........

..........

..........

..........

..........

..........

..........

..........

..........

..........

..........

..........

..........

..........

..........

..........

Klucz >>>

Klucz do ćwiczeń

Rozdział 1

1.1

1. Ich bin Anna. 2. Danke schön. 3. Auf Wiedersehen! 4. Einen schönen Tag! 5. Entschuldigung. Es tut mir leid. 6. Tschüss! 7. Bitte schön. 8. Nichts zu danken. 9. Herzlich wilkommen! 10. Mit Vergnügen.

<<< Powrót

1.2

1. Schleswig-Holstein (Hauptstadt: Kiel), 2. Hamburg, 3. Mecklenburg-Vorpommern (Hauptstadt: Schwerin), 4. Bremen, 5. Niedersachsen (Hauptstadt: Hannover), 6. Brandenburg (Hauptstadt: Potsdam), 7. Berlin, 8. Sachsen-Anhalt (Hauptstadt: Magdeburg), 9. Nordrhein-Westfalen (Hauptstadt: Düsseldorf), 10. Hessen (Hauptstadt: Wiesbaden), 11. Thüringen (Hauptstadt: Erfurt), 12. Sachsen (Hauptstadt: Dresden), 13. Rheinland-Pfalz (Hauptstadt: Mainz), 14. Saarland (Hauptstadt: Saarbrücken), 15. Bayern (Hauptstadt: München), 16. Baden-Württemberg (Hauptstadt: Stuttgart)

<<< Powrót

1

1. du, 2. Auf, 3. danken, 4. Wie, 5. Nichts, 6. herzlich, 7. Bitte

2

1. e, 2. a, 3. h, 4. c, 5. f, 6. g, 7. b, 8. d

<<< Powrót

Koniec wersji demonstracyjnej.