Martwy punkt. Sprawa zabójstwa Iwony Cygan ebook

Prolog

To nie była zwy­kła noc. Pew­nie dla­tego tak wiele osób, mimo upły­wa­ją­cego czasu, będzie sta­rało się odtwa­rzać jej szcze­góły.

Józef K. opo­wie o nie­bie­skich bły­ska­wi­cach roz­pły­wa­ją­cych się po chmu­rach i wycie­racz­kach samo­chodu, które nie nadą­żały ze zbie­ra­niem wody. Sta­ni­sław D. wspo­mni, że wyła­do­wa­nia atmos­fe­ryczne były tak inten­sywne, że uru­cho­miły alarm w jego aucie. Paweł B. zapa­mięta porywy wia­tru, które tar­gały jego namio­tem. Będzie powta­rzał, że przez sza­le­jącą burzę nie mógł sły­szeć krzy­ków mor­do­wa­nej dziew­czyny.

13 sierp­nia 1998 roku w mało­pol­skim Szczu­ci­nie było wyjąt­kowo upal­nie. Życie czte­ro­ty­sięcz­nego mia­steczka toczyło się powoli. Jak co wie­czór miesz­kańcy feto­wali koniec dnia łykiem zim­nego piwa w miej­sco­wych barach. Dopiero po godzi­nie 22.00 zerwał się wiatr. Nad mia­stecz­kiem zebrały się czarne chmury. Bły­skało się, kro­ple desz­czu coraz szyb­ciej ude­rzały o zie­mię. Szczu­ci­nia­nie w pośpie­chu roz­cho­dzili się do domów. Wkrótce roz­pę­tała się burza, jakiej dawno nikt tu nie widział.

Kilka kilo­me­trów dalej, w Rata­jach Słup­skich, Monika G. chro­niła się przed nawał­nicą w swoim domu. Ten wie­czór spę­dzała z rodzi­cami i mężem. Była wów­czas w zaawan­so­wa­nej ciąży. Co jakiś czas spo­glą­dała w okno, obser­wu­jąc bły­ska­wice, które roz­świe­tlały przy­kryte chmu­rami niebo.

W pew­nym momen­cie usły­szała gło­śne puka­nie. Było już po 23.00, nie spo­dzie­wała się gości. Kiedy zanie­po­ko­jona otwo­rzyła drzwi, w progu sta­nął nie­zna­jomy męż­czy­zna. Na oko miał sześć­dzie­siąt lat, znisz­czoną twarz, długi płaszcz i kape­lusz na gło­wie. Był cały prze­mo­czony.

– Zamor­do­wano Cyga­niątko – wydu­sił z sie­bie.

Potem cha­otycz­nie tłu­ma­czył, że idzie od Łęki Szczu­ciń­skiej, że widział ją zwią­zaną dru­tem i że jutro wszy­scy się prze­ko­nają.

Po chwili wyszedł na zewnątrz i znik­nął w mroku. Nikt z domow­ni­ków nie zadzwo­nił na poli­cję. Byli zbyt prze­ra­żeni.

Część I.

Bestia

ZACIŚNIĘTA PĘTLA

14 sierp­nia 1998 roku

Sta­ni­sław D. z leżą­cej nie­opo­dal Szczu­cina Łęki Szczu­ciń­skiej zawsze wypasa swoje krowy na łące nie­da­leko wału wiśla­nego. Mieszka zale­d­wie trzy­sta metrów dalej. Tego dnia wypro­wa­dza je koło godziny 14.00. Idąc ścieżką mię­dzy cią­gną­cymi się wzdłuż wału dwoma rzę­dami malow­ni­czych wierzb, zauważa, że ktoś leży na tra­wie. Nudy­sta – myśli w pierw­szej chwili. Gdy pod­cho­dzi bli­żej, dociera do niego, jak bar­dzo się pomy­lił. Twarz tej osoby pokrywa rój much.

Sta­ni­sław wpada do domu i zdy­szany opo­wiada żonie, co zoba­czył. Nie mają tele­fonu, więc bie­gnie do sio­stry i stam­tąd dzwoni na komi­sa­riat w Szczu­ci­nie. Po chwili na miej­sce zjeż­dżają śled­czy. Jest pro­ku­ra­tor, tech­nicy kry­mi­na­li­styczni i poli­cjanci z psami tro­pią­cymi. Z daleka widać migo­czące świa­tła poli­cyj­nych wozów. Na wałach szybko gro­ma­dzą się oko­liczni miesz­kańcy.

Pierw­sze, co rzuca się w oczy poli­cyj­nemu tech­ni­kowi Józe­fowi K., kiedy dociera na miej­sce, to męż­czy­zna, który klę­czy obok zwłok i z całych sił wbija palce w zie­mię. Domy­śla się, że to ojciec zamor­do­wa­nej dziew­czyny. Nie jest w sta­nie wyobra­zić sobie jego bólu. Sam ma trójkę dzieci, a nasto­latka, która leży przed nim, jest w podob­nym wieku, co jego córka.

Mar­twa dziew­czyna ma zma­sa­kro­waną twarz. Ręce zwią­zane z tyłu nylo­no­wym sznur­kiem. Spodnie i majtki opusz­czone do kolan, na szyi ma zaci­śniętą pętlę z drutu.

Józef K. przez chwilę widzi przed oczami twarz wła­snej córki. Szybko odpy­cha od sie­bie tę myśl. Ma robotę do wyko­na­nia. Iry­tuje się, że wokół kręci się tyle osób i zadep­tuje miej­sce zbrodni. Sprawy nie uła­twia fakt, że w nocy prze­szła tu ogromna ulewa. Wiele śla­dów mogło ulec zatar­ciu.

Elż­bieta B. ma tego dnia dyżur w pogo­to­wiu. Pra­cuje tam na pół etatu jako lekarz pomocy doraź­nej. To jej pierw­sza praca, stu­dia skoń­czyła rap­tem dwa lata wcze­śniej. Kiedy dociera karetką na miej­sce, czuje ukłu­cie w żołądku. Dotąd nie miała do czy­nie­nia z zabój­stwem.

Przy zwło­kach czeka na nią pro­ku­ra­tor Wło­dzi­mierz Kumo­row­ski.

– Powo­łuję panią na bie­głą do oglę­dzin tych zwłok – mówi bez­ce­re­mo­nial­nie.

– Ale ja nie mam żad­nego doświad­cze­nia w obduk­cji zwłok… – odpo­wiada zmie­szana.

– Miała pani medy­cynę sądową na stu­diach, więc może być pani bie­głą. A ja mam prawo panią powo­łać, więc powo­łuję – ucina pro­ku­ra­tor.

Szybko oka­zuje się, że to tylko for­mal­ność. Pro­ku­ra­tor zakłada ręka­wiczki, ogląda ciało dziew­czyny i na głos opi­suje obra­że­nia. Wszystko skru­pu­lat­nie zapi­suje jeden z poli­cjan­tów.

Pies tro­piący pró­buje nawą­chać, jak mówią fachowcy, ślady spraw­ców. Krąży wokół zwłok, ale nie podej­muje tropu, nie rusza się nawet z miej­sca.

– Zie­mia jest mokra, od chwili śmierci minęło pew­nie sporo godzin. Nic z tego nie będzie – mówi do pro­ku­ra­tora poli­cjant Andrzej S., prze­wod­nik psa.

Elż­bieta B. pod­pi­suje pro­to­kół z oglę­dzin zwłok i pod­bija pie­czątkę. Kiedy ma już nadzieję, że ten dzień dla niej się koń­czy, pod­cho­dzi do niej jeden z poli­cjan­tów. Prosi, żeby poje­chała do domu ofiary i poin­for­mo­wała matkę, że jej córka nie żyje.

– Dla­czego ja? – pyta zdzi­wiona.

– Jeśli matka źle się poczuje, to lekarka i karetka będą na miej­scu – sły­szy.

Nie wie, co zro­bić, ni­gdy nie była w takiej sytu­acji. W końcu się zga­dza. Po dro­dze pod­cho­dzi jesz­cze do ojca, który stoi oparty o drzewo. Pyta, czy nie potrze­buje pomocy. Ten spo­gląda na nią, ale wydaje się nie­obecny. Odpo­wiada krótko, że nie.

Elż­bieta B. wsiada do karetki i z resztą zespołu jedzie pod wska­zany przez poli­cjan­tów adres. Kiedy wcho­dzi do domu, ude­rza ją panu­jąca tam cisza. Matka Iwony stoi w kuchni oparta o piec.

– Niech pani powie, że to nie moje dziecko tam leży – mówi szep­tem Cze­sława Cygan.

Lekarka czuje, że ma sucho w gar­dle. Dziś już nie przy­po­mina sobie, jak dokład­nie to ujęła. Pamięta tylko, że matka zamor­do­wa­nej nasto­latki opa­dła na krze­sełko i zaczęła pła­kać.

Kiedy śled­czy koń­czą uzu­peł­niać doku­men­ta­cję, w Łęce Szczu­ciń­skiej już się ściem­nia. Do dal­szych badań mają tra­fić mię­dzy innymi ubra­nia ofiary, biżu­te­ria, „nitka koloru bisku­piego”, włosy i szara sub­stan­cja przy­po­mi­na­jąca gumę do żucia. Śled­czy zabez­pie­czają też roz­bitą butelkę po winie, pla­sti­kowy kani­ster i poła­maną szta­chetę. Dodat­kowo pobie­rają ślady zapa­chowe z kawał­ków drew­nia­nej szta­chety oraz ze sznurka, któ­rym zwią­zano dło­nie dziew­czyny.

Poli­cjanci odno­to­wują też, że w pobliżu miej­sca zbrodni znaj­do­wał się wygnie­ciony frag­ment trawy o wymia­rach dwa metry na pół­tora. Nie­opo­dal zna­leźli też dzi­kie wysy­pi­ska śmieci, w któ­rych leżały szta­chety, kawałki drutu i sznurki przy­po­mi­na­jące te, któ­rymi była skrę­po­wana ofiara.

Ostatni na miej­sce zbrodni przy­jeż­dża kara­wan. Zabiera ciało nasto­latki do Zakładu Medy­cyny Sądo­wej Col­le­gium Medi­cum Uni­wer­sy­tetu Jagiel­loń­skiego w Kra­ko­wie.

Następ­nego dnia wszyst­kie media w Pol­sce infor­mują o zabój­stwie mło­dej dziew­czyny. W komen­dzie w Dąbro­wie Tar­now­skiej powstaje spe­cjalny zespół śled­czych, który ma się zająć sprawą. Nadają jej kryp­to­nim ope­ra­cyjny „Bestia”.

PIERWSZY KROK: ODTWORZENIE ŻYCIORYSU OFIARY

Zna­le­ziona na wałach dziew­czyna to sie­dem­na­sto­let­nia Iwona Cygan. Uczyła się w trze­ciej kla­sie liceum w Dąbro­wie Tar­now­skiej, na co dzień miesz­kała jed­nak w Szczu­ci­nie. Miała dwie sio­stry: jede­na­sto­let­nią Mał­go­się, która cho­dziła do szkoły pod­sta­wo­wej w Szczu­ci­nie, i dwu­dzie­sto­let­nią Anetę, która stu­dio­wała w Wyż­szej Szkole Peda­go­gicz­nej w Kra­ko­wie. Rodzice, Mie­czy­sław i Cze­sława Cyga­no­wie, han­dlo­wali ubra­niami na targu w Szczu­ci­nie i ucho­dzili za ludzi sto­sun­kowo zamoż­nych. Sąsie­dzi mówili, że ich cór­kom niczego nie bra­ko­wało. Iwona dosta­wała od rodzi­ców kie­szon­kowe, a kiedy chciała odło­żyć jakąś więk­szą kwotę, pra­co­wała z nimi na targu. Poma­gała też w domu, sprzą­tała, goto­wała, lubiła piec cia­sta.

Była sym­pa­tyczną, komu­ni­ka­tywną dziew­czyną, choć nie­śmiałą w kon­tak­tach dam­sko-męskich i reli­gijną. Co nie­dzielę cho­dziła do kościoła, udzie­lała się w Oazie, w pierw­szej kla­sie liceum wybrała się nawet na piel­grzymkę do Odpo­ry­szowa, gdzie mie­ści się sank­tu­arium dla mło­dzieży. Po matu­rze chciała stu­dio­wać peda­go­gikę w Kra­ko­wie, a w przy­szło­ści zostać przed­szko­lanką.

Iwona nie była zamkniętą w sobie nasto­latką, która całe dnie spę­dzała w domu. Miała liczne grono zna­jo­mych, lubiła spo­ty­kać się w knaj­pach, popa­lała papie­rosy, cza­sami piła alko­hol. Jej kole­żanki i kole­dzy pod­kre­ślali, że była bar­dzo towa­rzy­ską i otwartą dziew­czyną, ale potra­fiła też sta­wiać gra­nice.

Wszy­scy byli zgodni, że ni­gdy nie miała kon­taktu z nar­ko­ty­kami.

Sie­dem­na­sto­latka uwiel­biała słu­chać moc­nej muzyki, zwłasz­cza Nirvany i Metal­liki. Fascy­no­wała ją sub­kul­tura pun­ków. Czę­ściej niż sukienki zakła­dała dłu­gie spodnie i swe­try. Tuż przed śmier­cią kupiła sobie czarne mar­tensy, z któ­rych była bar­dzo dumna.

W Szczu­ci­nie Iwonę uwa­żano za bar­dzo atrak­cyjną dziew­czynę. Wielu chło­pa­ków, rówie­śni­ków i star­szych, zabie­gało o jej względy. Sama była jed­nak dość wyco­fana i, jak twier­dzą jej kole­żanki, uni­kała kon­tak­tów fizycz­nych.

Nie­któ­rzy zna­jomi Iwony wspo­mi­nają, że gdy miała gor­szy humor, to trudno było z nią roz­ma­wiać. Bywała uparta, zazdro­sna, źle zno­siła kry­tykę. Tłu­miła prze­ży­wane emo­cje, co wyni­kało z jej nie­śmia­ło­ści. Kiedy dosta­wała słab­sze oceny w szkole, to zda­rzało jej się pła­kać.

Naj­lep­szymi przy­ja­ciół­kami Iwony były Renata G. i Alek­san­dra M. W waka­cje 1998 roku spę­dzała dużo czasu zwłasz­cza z tą pierw­szą. Pra­wie codzien­nie bywały w miej­sco­wych loka­lach, głów­nie w „Zajeź­dzie Leśnym”, rza­dziej w barze „U Tra­banta”. Pla­no­wały razem poje­chać na Przy­sta­nek Wood­stock. Na prze­szko­dzie sta­nęła jed­nak mama Iwony, która nie wyra­ziła na to zgody. Nie pozwo­liła też, aby nasto­latki wyje­chały do pracy do Zako­pa­nego, gdzie miały sprze­da­wać lody. Iwona dosto­so­wała się do pole­ceń matki, choć mocno to prze­żyła.

Rodzice prze­ko­ny­wali, że ich córka była bar­dzo zdy­scy­pli­no­wana i nie spra­wiała pro­ble­mów wycho­waw­czych. Zawsze mówiła im, gdzie wycho­dzi i o któ­rej wróci.

Mama Iwony obu­dziła się rano i zaj­rzała do jej pokoju. Zoba­czyła koszulę nocną, leżała nie­na­ru­szona na łóżku.

DRUGI KROK: ODTWORZENIE OSTATNICH GODZIN ŻYCIA IWONY

13 sierp­nia 1998 roku

Godzina 11.00

Iwona jedzie z Anetą na zakupy do Dąbrowy Tar­now­skiej. W dro­dze na przy­sta­nek auto­bu­sowy mijają Mar­cina Ł. Sie­dem­na­sto­latka mówi star­szej sio­strze, że chło­pak od jakie­goś czasu jej się narzuca. Raz nawet cze­kał na nią przed domem i pro­po­no­wał spa­cer nad Wisłą. Sio­stry osta­tecz­nie spóź­niają się na auto­bus i łapią stopa. Po zaku­pach odwie­dzają jesz­cze cio­cię w Szczu­ci­nie i wra­cają do domu.

Godzina 15.00

Iwona idzie na rolki z Olą M. Każe jej zga­dy­wać, z kim ostat­nio się spo­tkała. Ola się nie domy­śla, więc Iwona zdra­dza, że cho­dzi o Grze­go­rza B. Chło­pak od dawna pró­bo­wał się z nią umó­wić. Według zeznań Oli roz­ma­wiali na ten temat i Iwona miała mu powie­dzieć, że nic z tego.

Godzina 15.30

Iwona wraca do domu. Mówi mamie, że ni­gdzie się już dziś nie wybiera. Pomaga sprzą­tać miesz­ka­nie, robi gofry.

Tu poja­wiają się pierw­sze sprzecz­no­ści w zezna­niach.

Popo­łu­dnie. Wer­sja pierw­sza

Syn wła­ści­ciela baru „U Macha” Dawid M. widzi, że do lokalu wcho­dzi Iwona i siada w zaciem­nio­nym miej­scu. Dawid jest zdzi­wiony, bo ni­gdy wcze­śniej jej tu nie widział. Do „Macha” w ogóle rzadko zaglą­dają młode dziew­czyny. Chwilę póź­niej do knajpy wcho­dzi nie­znany mu chło­pak. Jest ubrany w kurtkę szwedkę ze zna­kiem Nike, czarne dżinsy i gra­na­tową koszulę. Na oko ma dwa­dzie­ścia lat, krót­kie, czarne włosy, jest szczu­pły i wysoki. Pod­cho­dzi do baru, zama­wia colę i papie­rosy, dosiada się do Iwony. Widać, że na niego cze­kała.

Gabriela M., sio­stra Dawida, która rów­nież stała wtedy za barem, potwier­dza, że taka sytu­acja miała miej­sce. Nie znała Iwony, ale kiedy poli­cjanci poka­zali jej zdję­cie sie­dem­na­sto­latki, przy­znała, że cho­dzi o nią. Dodała też, że widziała ją wcze­śniej, jak jeź­dziła z kole­żanką na rol­kach.

Popo­łu­dnie. Wer­sja druga

Iwona zostaje w domu. Aneta nie przy­po­mina sobie, aby jej sio­stra gdzie­kol­wiek wtedy wycho­dziła i spo­ty­kała się z jakimś chło­pa­kiem.

Godzina 18.00–19.00

O tej porze Iwona jest w domu. Według rela­cji rodziny zadzwo­niła do niej Renata G. i nama­wiała ją na wyj­ście. Renata twier­dzi, że dzwo­niła do Iwony kilka godzin wcze­śniej i to Cyga­nówna namó­wiła ją na wie­czorne wyj­ście.

Godzina 19.30

Nasto­latki spo­ty­kają się na rynku w Szczu­ci­nie i ruszają w stronę „Zajazdu Leśnego”. Iwona kupuje jesz­cze po dro­dze gumę do żucia. W lokalu dziew­czyny zama­wiają dwa soki i sia­dają przy sto­liku. Po chwili dosia­dają się do nich Łukasz G., kuzyn Renaty, i jego kolega Tomasz B. Roz­ma­wiają mniej wię­cej godzinę. Potem Renata mówi, że musi wra­cać do domu, bo rano ma kurs prawa jazdy w Busku-Zdroju. Pozo­stali też wycho­dzą.

Godzina 21.00

Renata i Iwona roz­stają się z chło­pa­kami na rynku. Oni ruszają w stronę pobli­skich blo­ków, a dziew­czyny w kie­runku miesz­czą­cego się przy rynku kościoła, gdzie krzy­żują się ulice pro­wa­dzące do ich domów. Tam jesz­cze chwilę roz­ma­wiają.

Godz. 21.30

Każda z dziew­czyn rusza w swoją stronę – Iwona ulicą Rud­nic­kiego, a Renata ulicą Wol­no­ści.

Doj­ście z rynku do domu powinno zająć Iwo­nie około 10 minut. Co takiego wyda­rzyło się po dro­dze, że ni­gdy do niego nie dotarła? Jak to się stało, że zna­la­zła się na wałach wiśla­nych, odda­lo­nych dwa kilo­me­try od rynku?

TRZECI KROK: SEKCJA ZWŁOK

Dziew­czyna ma obra­że­nia pra­wie na całym ciele: siniaki, otar­cia naskórka i krwawe pod­bie­gnię­cia. Do tego ranę ciętą na gło­wie o dłu­go­ści pra­wie pię­ciu cen­ty­me­trów i dwu­krotne zła­maną żuchwę. Z opi­nii sądowo-lekar­skiej wynika, że ślady na ciele powstały od cio­sów zada­nych twar­dym narzę­dziem z dość znaczną siłą. Żadne z powyż­szych obra­żeń nie sta­no­wiło jed­nak bez­po­śred­niej przy­czyny śmierci. Mimo zaci­śnię­tej pętli z drutu na szyi funk­cja oddy­cha­nia nie została zaha­mo­wana, nato­miast ofiara mogła być przez długi czas nie­przy­tomna. W kon­se­kwen­cji zgon mógł nastą­pić w wyniku szoku lub wyzię­bie­nia ciała.

Osta­tecz­nie bie­gli uznają, że przy­czyną śmierci Iwony Cygan było gwał­towne udu­sze­nie przez zadzierz­gnię­cie dru­cianą pętlą oraz czę­ściowe zamknię­cie dróg odde­cho­wych krwią spły­wa­jącą z dozna­nych obra­żeń twa­rzy. Medycy nie są w sta­nie podać dokład­nego czasu zgonu.

W orga­ni­zmie Iwony leka­rze nie stwier­dzają obec­no­ści alko­holu, nar­ko­ty­ków czy leków. Nato­miast na odzieży nasto­latki i przed­mio­tach zabez­pie­czo­nych na miej­scu zbrodni bada­nia wyka­zują ślady DNA (inne niż Iwony) i odci­ski pal­ców, ale ich forma jest na tyle szcząt­kowa, że nie nadaje się do iden­ty­fi­ka­cji.

Obszar, w któ­rym zna­le­ziono ciało nasto­latki, jest rzadko uczęsz­czany. Można tam spo­tkać jed­nak spa­ce­ro­wi­czów i węd­ka­rzy. Nie­któ­rzy miesz­kańcy wypa­sają w oko­licy bydło. Tuż obok miej­sca ujaw­nie­nia zwłok znaj­duje się poła­mane ogro­dze­nie z drewna i drutu, słu­żące kie­dyś do zabez­pie­cze­nia pasą­cych się owiec. Naj­bliż­sze zabu­do­wa­nia usy­tu­owane są w odle­gło­ści kil­ku­set metrów od wałów.

Na pra­wym bio­drze Iwony poli­cjanci zna­leźli kosmyk wło­sów o dłu­go­ści kilku cen­ty­me­trów. Rów­nież pod zwło­kami zabez­pie­czyli dwa kosmyki wło­sów koloru brą­zo­wego. Bie­gli z Kate­dry Medy­cyny Sądo­wej Uni­wer­sy­tetu Jagiel­loń­skiego stwier­dzają, że włosy nale­żały do Iwony i mogły zostać celowo odcięte. Dla­czego? Zda­niem pro­fi­lera Jana Gołę­biow­skiego sprawca mógł je zebrać w for­mie „pamiątki” lub „tro­feum”. W opi­nii spo­rzą­dzo­nej dla śled­czych pod­kre­ślił, że jest to czę­ste zja­wi­sko w przy­padku prze­stęp­ców kie­ru­ją­cych się moty­wa­cją sek­su­alną, zwłasz­cza dzia­ła­ją­cych w spo­sób seryjny. Bio­rąc pod uwagę fakt, że w chwili odna­le­zie­nia zwłok nasto­latka miała spodnie i majtki opusz­czone do kolan, hipo­teza o prze­stęp­stwie na tle sek­su­al­nym wyda­wała się na pierw­szy rzut oka naj­bar­dziej praw­do­po­dobna. Miała jed­nak poważną wadę. Z sek­cji zwłok jasno wynika, że Iwona nie została zgwał­cona.

Z kolei pro­fi­ler Bog­dan Lach sta­wia hipo­tezę, że sprawca mógł być nie­sprawny sek­su­al­nie, a głów­nym moty­wem jego dzia­ła­nia było kumu­lo­wane od dawna poczu­cie urazy w sto­sunku do kobiet.

Co innego zaska­kuje jed­nak śled­czych naj­moc­niej. W trak­cie sek­cji stwier­dzono, że Iwona nie była dzie­wicą. Do ostat­niego sto­sunku doszło co naj­mniej kilka tygo­dni wcze­śniej. Ani rodzina, ani naj­bliż­sze przy­ja­ciółki dziew­czyny nic o tym nie wie­działy. Były prze­ko­nane, że Iwona ni­gdy nie upra­wiała seksu.

– Były­śmy wtedy nasto­lat­kami, więc to natu­ralne, że roz­ma­wia­ły­śmy o takich spra­wach – opo­wiada mi Renata G. – Mia­łam też wra­że­nie, że zwie­rza­ły­śmy się sobie ze wszyst­kiego i nie mia­ły­śmy przed sobą tajem­nic. Dla­tego ta infor­ma­cja mnie zszo­ko­wała i długo nie mogłam w to uwie­rzyć. Zwłasz­cza że Iwona była bar­dzo zacho­waw­cza w kon­tak­tach z chło­pa­kami. Oka­zało się jed­nak, że coś ukry­wała…

W roz­mo­wie z poli­cjan­tami Aneta K., sio­stra Iwony, zwraca uwagę, że zacho­wa­nie Iwony tuż przed śmier­cią wyda­wało jej się dziwne. Miała na myśli czę­ste wybu­chy zło­ści z bła­hych powo­dów oraz izo­lo­wa­nie się od pozo­sta­łych człon­ków rodziny. Nie wie­działa, czym to było spo­wo­do­wane. Nato­miast z zeznań nie­któ­rych kole­ża­nek wyni­kało, że nasto­latka pro­wa­dziła pamięt­nik. To tam śled­czy mogli szu­kać odpo­wie­dzi na nur­tu­jące ich pyta­nia. Nikt jed­nak nie potra­fił spre­cy­zo­wać, co się z nim stało. Spe­cja­li­sta Bog­dan Lach domy­śla się, jakie mógł mieć zna­cze­nie dla Iwony.

Po latach Aneta K. zezna, że prze­ka­zała pamięt­nik poli­cjan­tom i że on już ni­gdy do rodziny nie wró­cił. Moi roz­mówcy twier­dzą z kolei, że sio­stra Iwony miała na myśli jej kalen­darz (który został zabez­pie­czony przez poli­cję). Ni­gdy nie udało się potwier­dzić, czy pamięt­nik w ogóle ist­niał i co się w nim znaj­do­wało. Nato­miast w kalen­darzu Iwony nie zna­le­ziono żad­nych istot­nych infor­ma­cji, które oka­za­łyby się pomocne w śledz­twie.

CZWARTY KROK: WERYFIKACJA PODEJRZANYCH

Poli­cjanci usta­lają, że w noc zabój­stwa nie­da­leko miej­sca, w któ­rym zna­le­ziono Iwonę, biwa­ko­wały dwie rodziny z dziećmi. Ich namioty były roz­bite w zagaj­niku, nad samą Wisłą, jakieś 500 metrów od miej­sca zbrodni.

To samo zeznają pozo­stali człon­ko­wie biwa­ku­ją­cych wów­czas rodzin.

Śled­czy prze­świe­tlają wszyst­kie osoby mające kon­takt z Iwoną, przede wszyst­kim Renatę G., która ostat­nia widziała przy­ja­ciółkę żywą. Dziew­czyna jest prze­słu­chi­wana kil­ku­krot­nie i za każ­dym razem przed­sta­wia tę samą wer­sję wyda­rzeń.

Podejrz­liwa w sto­sunku do Renaty jest rodzina Iwony, zwłasz­cza Aneta, która uważa, że przy­ja­ciółka miała duży wpływ na jej sio­strę. Jej zda­niem Iwona była uza­leż­niona emo­cjo­nal­nie od Renaty. W podob­nym tonie wypo­wia­dają się rodzice ofiary. Są prze­ko­nani, że Renata musi coś wie­dzieć o oko­licz­no­ściach zabój­stwa ich córki.

Jed­nak w roz­mo­wie ze śled­czymi Renata zapew­nia, że mię­dzy nią a Iwoną nie było żad­nych kon­flik­tów. Powta­rza, że niczego nie ukrywa i nie ma poję­cia, kto może stać za mor­der­stwem jej przy­ja­ciółki. Nie potrafi też odpo­wie­dzieć na pyta­nie, dla­czego Iwona wybrała się na wały.

Pew­nego dnia poli­cjanci przy­jeż­dżają do liceum Renaty, wycią­gają ją w trak­cie lek­cji, a następ­nie prze­słu­chują kilka godzin.

W pew­nym momen­cie roz­kła­dają przed nią zdję­cia zamor­do­wa­nej Iwony i wycho­dzą z pokoju. Są pewni, że jeśli sie­dem­na­sto­latka coś ukrywa, to teraz w końcu się zła­mie. Renata pła­cze, ale zarzeka się, że mówi prawdę.

Śled­czy prze­świe­tlają rów­nież wszyst­kich ado­ra­to­rów Iwony.

Mar­cin Ł. (któ­rego w dniu mor­der­stwa Iwona wska­zała swo­jej sio­strze jako chło­paka, który jej się narzu­cał) przy­znaje, że on trzy tygo­dnie wcze­śniej wybrał się z Iwoną na spa­cer nad Wisłę i zapro­po­no­wał, żeby ze sobą cho­dzili. Nasto­latka jed­nak odmó­wiła, tłu­ma­cząc mu, że jest ktoś inny, kto jej się podoba. Zwró­ciła rów­nież uwagę, że chło­pak jest sześć lat od niej star­szy i obraca się w innym towa­rzy­stwie. Mar­cin twier­dzi, że przy­jął to ze zro­zu­mie­niem.

Mar­cin Ł. opo­wiada, że w dniu mor­der­stwa minął się z Iwoną, Renatą i chło­pa­kami, któ­rzy im towa­rzy­szyli na rynku. Po dro­dze spo­tkał kolegę, Jacka Ł., z któ­rym naj­pierw udali się do baru „U Tra­banta”, a następ­nie do lokalu „U Fur­gała”. Potem sie­dzieli jesz­cze chwilę na ławce w rynku, a kiedy zaczęło padać, wró­cili do domu.

Kolejną osobą prze­świe­tlaną przez poli­cjan­tów jest Grze­gorz B. miesz­ka­jący w odda­lo­nej o kilka kilo­me­trów od Szczu­cina wsi Dąbro­wice. To o nim w dniu zabój­stwa Iwona opo­wia­dała Oli M. w trak­cie wspól­nej jazdy na rol­kach. Twier­dziła, że spo­tkała się z nim dzień wcze­śniej o godzi­nie 20.00 w „Zajeź­dzie Leśnym”.

Grze­gorz B. sta­now­czo temu zaprze­cza. Opo­wiada poli­cjan­tom, że poznał Iwonę w „Zajeź­dzie Leśnym” lub „U Tra­banta”, spo­ty­kał ją też cza­sami na placu tar­go­wym w Szczu­ci­nie, ale ni­gdy nie pro­po­no­wał jej „cho­dze­nia”. Przy­znał, że na prze­ło­mie lipca i sierp­nia zapro­sił Renatę i Iwonę na ogni­sko, ale osta­tecz­nie do niego nie doszło. Dwu­krot­nie odwo­ził też Iwonę autem do domu, ale zawsze była z nimi Renata.

Według Oli M. na spo­tka­nie z Grze­go­rzem B. miał umó­wić Iwonę Janusz S., kolega z kursu prawa jazdy. Ten jed­nak zeznaje, że nie zna chło­paka i ni­gdy nie uma­wiał z nikim Iwony. Kto w takim razie nie mówi prawdy? Nie udaje się tego roz­strzy­gnąć.

W kręgu zain­te­re­so­wań poli­cji znaj­duje się też Prze­my­sław K. – chło­pak, który spo­ty­kał się z Iwoną rok przed zabój­stwem. W trak­cie prze­słu­cha­nia potwier­dza, że tak było, ale jed­no­cze­śnie zazna­cza, że „cho­dzili” ze sobą zale­d­wie dwa tygo­dnie. Nato­miast w noc zabój­stwa sie­dział w domu i oglą­dał tele­wi­zję.

Z kolei Tomasz B. i Łukasz G., czyli chłopcy, któ­rzy towa­rzy­szyli w „Zajeź­dzie Leśnym” Iwo­nie i Rena­cie, twier­dzą, że po roz­sta­niu na rynku ruszyli w stronę pobli­skich blo­ków, gdzie mieli spo­tkać się z jed­nym z kole­gów. Nie zastali go, więc wró­cili na rynek. Tam spo­tkali kolej­nych przy­ja­ciół, z któ­rymi prze­sie­dzieli około godziny na przy­stanku PKS. Potem wszy­scy roze­szli się do domów. Nie zauwa­żyli niczego podej­rza­nego.

GWAŁT

Śled­czy usta­lają, że w 1997 roku doszło w oko­licy do bar­dzo podob­nego aktu prze­mocy. Nasto­latka pocho­dząca ze Ślą­ska przy­je­chała na waka­cje do rodziny w Szczu­ci­nie. Pew­nego dnia wybrała się na wały wiślane w towa­rzy­stwie przy­pad­kowo pozna­nego męż­czy­zny. Tam została przez niego zaata­ko­wana. Napast­nik zwią­zał jej ręce, a potem zgwał­cił. Krzyki dziew­czyny usły­szeli prze­cho­dzący nie­opo­dal ludzie. To spło­szyło męż­czy­znę, który szybko uciekł.

Poli­cjanci prze­słu­chują Józefa Sz. Męż­czy­zna zapew­nia, że poza plot­kami nie ma żad­nej kon­kret­nej wie­dzy na temat zabój­stwa Iwony Cygan. Twier­dzi, że znał ją tylko z widze­nia.

Poli­cjanci prze­szu­kują 9 wrze­śnia 1998 roku dom Józefa Sz. Nie tra­fiają tam na nic, co mogłoby go powią­zać z mor­der­stwem Iwony Cygan. Funk­cjo­na­riu­sze zabez­pie­czają tylko drew­nianą pałkę. Nie znaj­dują jed­nak na niej śla­dów krwi. Męż­czy­zna wyja­śnia, że pałka służy mu jedy­nie do samo­obrony, ale do tej pory nie miał oka­zji jej wyko­rzy­stać.

SEKTA

Śled­czy spraw­dzają różne wątki, które pod­su­wają im kolejne prze­słu­chi­wane osoby. Jeden z nich doty­czy rze­ko­mej fascy­na­cji Iwony sek­tami sata­ni­stycz­nymi. Poja­wia się nawet hipo­teza, że mor­der­stwo sie­dem­na­sto­latki mogło mieć cha­rak­ter rytu­alny. Wspo­mina o tym w swo­ich zezna­niach mię­dzy innymi Józef Sz. (ten od pałki).

Z kolei kole­żanka Iwony, Mag­da­lena Ch., wspo­mina poli­cjan­tom, że Iwona prze­ka­zała jej w szkole kasetę, na któ­rej miała być nagrana msza sata­ni­styczna. Dziew­czyna zabrała ją z grzecz­no­ści do domu, ale ni­gdy jej nie odtwo­rzyła. Po jakimś cza­sie oddała ją Iwo­nie.

Osta­tecz­nie śled­czy nie znaj­dują żad­nych dowo­dów na to, aby mor­der­stwo miało jaki­kol­wiek zwią­zek z sata­ni­stami. Nie udaje im się namie­rzyć wspo­mnia­nej kasety i nic nie wska­zuje też na to, aby Iwona nale­żała do grupy sata­ni­stycz­nej. Była to raczej mło­dzień­cza cie­ka­wość, dość cha­rak­te­ry­styczna w tam­tym cza­sie dla nasto­lat­ków, a cała teo­ria o sata­ni­stach opie­rała się na plot­kach, jakich mnó­stwo poja­wiło się wów­czas w Szczu­ci­nie. Rów­nież pro­fi­ler Jan Gołę­biow­ski uznał tę hipo­tezę za mało wia­ry­godną.

BILLINGI

Jedną z osób prze­słu­chi­wa­nych już na samym początku śledz­twa jest dzie­więt­na­sto­letni Szcze­pan K., ówcze­sny part­ner (póź­niej­szy mąż) Anety, sio­stry Iwony.

W wie­czór mor­der­stwa Szcze­pan i Aneta też prze­by­wali w „Zajeź­dzie Leśnym”. Opu­ścili go po godzi­nie 22.00 (już po wyj­ściu Iwony), następ­nie prze­spa­ce­ro­wali się do rynku, gdzie dzie­więt­na­sto­la­tek wcze­śniej zosta­wił swój rower. Szcze­pan pod­wiózł Anetę na rowe­rze do domu, a potem udał się do swo­jego miesz­ka­nia. Twier­dzi, że dotarł tam około 23.30.

Przez następny tydzień Szcze­pan nie przy­jeż­dża do domu rodziny Cyga­nów, nie spo­tyka się z Anetą, nie bie­rze udziału w poszu­ki­wa­niach Iwony.

Szcze­pan K. prze­ko­nuje też poli­cjan­tów, że prak­tycz­nie nie miał żad­nego kon­taktu z Iwoną.

Osta­tecz­nie poli­cjanci porzu­cają jego wątek. Jeden z moich roz­mów­ców stwier­dzi po latach, że zro­biono to zbyt szybko, bo w rela­cji Szcze­pana K. coś się nie zga­dza.

– Szcze­pan K. zeznał, że kiedy odwiózł Anetę do domu, dopiero zbie­rało się na burzę. To ozna­cza, że u rodziny Cyga­nów musiał poja­wić się około godziny 22.30. Jego dom znaj­do­wał się trzy kilo­me­try dalej, czyli prze­jazd rowe­rem powi­nien mu zająć około dzie­się­ciu minut. Dla­czego zatem zna­lazł się tam dopiero około 23.30? – zwraca uwagę mój infor­ma­tor i dodaje: – Dziwne jest też to, że Szcze­pan K. tak się zaszył w domu po zabój­stwie. Twier­dzi, że były to początki jego zna­jo­mo­ści z Anetą i jej rodzice byli dla niego „obcy”, a prze­cież spo­ty­kał się z sio­strą Iwony od dwóch lat. To się nie klei.

Nie tylko to jest zasta­na­wia­jące. Aneta zeznała, że w dniu zabój­stwa Iwona roz­ma­wiała z Renatą przez tele­fon około 19.00. To samo powie­działa mama Iwony.

Z zabez­pie­czo­nych przez poli­cję bil­lin­gów wynika, że Renata dzwo­niła do Iwony w dniu zabój­stwa, ale o godzi­nie 13.33. Następne połą­cze­nie tele­fo­niczne z domem Cyga­nów fak­tycz­nie nastą­piło dopiero około godziny 19.00 (dokład­nie o 18.40). Nie dzwo­niła jed­nak Renata. Połą­cze­nie wybrał ktoś z tele­fonu sta­cjo­nar­nego znaj­du­ją­cego się w domu Szcze­pana K. Nikt inny w tym dniu do rodziny Cyga­nów już nie dzwo­nił.

Czy to Szcze­pan K. roz­ma­wiał z Iwoną? Jeśli tak, to o czym? Dla­czego rodzina uważa, że dzwo­niła wtedy Renata? Czy Iwona okła­mała swo­ich naj­bliż­szych? A może mama Iwony i jej sio­stra pomy­liły się w zezna­niach?

Te pyta­nia pozo­stają bez odpo­wie­dzi.

– Szcze­pan K. dość szybko znik­nął z radaru śled­czych – mówi mój infor­ma­tor. – Uznano, że nie ma związku z zabój­stwem. Według mojej wie­dzy ni­gdy nie pobrano od niego DNA i nie porów­nano z mate­ria­łem zabez­pie­czo­nym na miej­scu zbrodni. Uwa­żam to za błąd.

CIAŁO W RZECE

1999 rok

Sprawa zabój­stwa sie­dem­na­sto­latki ze Szczu­cina jest tema­tem wielu mate­ria­łów pra­so­wych i tele­wi­zyj­nych. Poten­cjalna rekon­struk­cja zda­rzeń zostaje odtwo­rzona w popu­lar­nym wów­czas pro­gra­mie tele­wi­zyj­nym „997”. Poli­cjanci spraw­dzają wszyst­kie wia­do­mo­ści, które napły­wają od tele­wi­dzów po emi­sji pro­gramu, ale żadna z pozy­ska­nych infor­ma­cji nie oka­zuje się pomocna w usta­le­niu mor­dercy.

Śled­czy sta­rają się wery­fi­ko­wać wszyst­kie listy, donosy, a nawet plotki, które do nich docie­rają. Jedna z nich doty­czy trzy­dzie­sto­trzy­let­niego Tade­usza D. z Łęki Szczu­ciń­skiej. Męż­czy­zna miał się prze­chwa­lać w trak­cie jakiejś pija­tyki, że wie, kto zabił Iwonę Cygan, i zgar­nie nagrodę za pomoc w uję­ciu zabójcy. Miał widzieć, jak nasto­latka została wcią­gnięta na rynku do samo­chodu.

Jed­nak w trak­cie prze­słu­cha­nia Tade­usz D. wszyst­kiemu zaprze­cza. Pod­kre­śla, że nie zna Iwony Cygan, ni­gdy z nią nie roz­ma­wiał i nie wie nawet, jak ona wygląda. Twier­dzi, że 13 sierp­nia wypił wino razem z kolegą i około 22.00 wró­cił do domu.

Tego typu infor­ma­cji w trak­cie śledz­twa poja­wia się mnó­stwo i zapewne śled­czy nie zaprzą­ta­liby sobie wię­cej głowy plotką na temat Tade­usza D., gdyby nie fakt, że kilka mie­sięcy póź­niej ten męż­czy­zna znika. Ostatni raz był widziany 15 stycz­nia 1999 roku w barze „U Macha”. Nie wró­cił jed­nak do domu i słuch po nim zagi­nął.

Poli­cjanci spraw­dzają, czy jego znik­nię­cie może się wią­zać z zabój­stwem Iwony Cygan. W tym celu prze­słu­chują jego bli­skich.

Na początku maja 1999 roku ciało Tade­usza D. zostaje wyło­wione z Wisły w Słupcu nie­da­leko Szczu­cina. Sprawę szybko pod­chwy­tują media. W „Gaze­cie Kra­kow­skiej” uka­zuje się arty­kuł Zwłoki w Wiśle. Wie­dział, kto zabił?1. Dzien­ni­karz opi­suje w nim, że krótko przed zagi­nię­ciem Tade­usz D. oświad­czył publicz­nie, iż wie, kto zabił Iwonę Cygan.

Zwłoki Tade­usza D. zostają prze­wie­zione do Zakładu Pato­mor­fo­lo­gii w Spe­cja­li­stycz­nym Szpi­talu w Tar­no­wie. Leka­rze nie znaj­dują na zwło­kach śla­dów walki. Ich zda­niem nie ma żad­nych prze­sła­nek, które mogłyby świad­czyć o tym, że trzy­dzie­sto­trzy­la­tek był ofiarą zabój­stwa.

Mimo wszystko śled­czy ponow­nie badają, czy śmierć trzy­dzie­sto­trzy­latka ma jakiś zwią­zek z mor­der­stwem Iwony Cygan. Tym razem prze­słu­chują jego brata, Zdzi­sława D., który stwier­dza, że Tade­usz mógł coś wie­dzieć o zabój­stwie sie­dem­na­sto­latki. Nie jest jed­nak w sta­nie spre­cy­zo­wać, co dokład­nie.

Poli­cjanci nie znaj­dują jed­nak żad­nych świad­ków, któ­rzy mogliby ich napro­wa­dzić na nowe fakty w tej spra­wie. Nie udaje się usta­lić, komu fak­tycz­nie Tade­usz D. miał mówić o tym, że wie, kim jest zabójca Iwony Cygan. Nie wia­domo, czy przy­to­czona przez Zdzi­sława D. histo­ria miała miej­sce. Nawet autor arty­kułu w „Gaze­cie Kra­kow­skiej” stwier­dza w trak­cie prze­słu­cha­nia, że zda­nia w swoim arty­kule sfor­mu­ło­wał zbyt „kate­go­rycz­nie”, a „nie miał do tego pod­staw”.

Osta­tecz­nie pro­ku­ra­tura uma­rza śledz­two w spra­wie śmierci Tade­usza D. Jed­nak plotka o tym, że męż­czy­zna został zamor­do­wany przez zabój­ców Iwony Cygan, zaczyna żyć w Szczu­ci­nie wła­snym życiem.

Rów­nież w spra­wie zabój­stwa Iwony Cygan poli­cjanci z Dąbrowy Tar­now­skiej docho­dzą do ściany. W trak­cie śledz­twa prze­słu­chują dwie­ście pięć­dzie­siat osób, wery­fi­kują alibi więk­szo­ści podej­rza­nych, reali­zują sze­reg prze­szu­kań, prze­pro­wa­dzają bada­nia kry­mi­na­li­stycz­nie, w tym osmo­lo­giczne, czyli bada­nia zapa­chowe, oraz bio­lo­giczne, porów­nu­jąc zabez­pie­czone ślady z mate­ria­łem oso­bo­wym od osób podej­rza­nych. Żadne z tych dzia­łań nie przy­nosi jed­nak ocze­ki­wa­nego rezul­tatu.

Śled­czym nie udaje się nawet usta­lić, kim był chło­pak, z któ­rym Iwona miała się spo­tkać w barze „U Macha” w dniu mor­der­stwa, i czy do takiego spo­tka­nia fak­tycz­nie doszło. Nie iden­ty­fi­kują też męż­czy­zny, który w nocy 13 sierp­nia odwie­dził rodzinę G. w Rata­jach Słup­skich i rela­cjo­no­wał, że widział na wałach zamor­do­waną nasto­latkę. Nie namie­rzają pary, która miała iść ulicą Rud­nic­kiego kilka kro­ków przed Iwoną. Nie znaj­dują w końcu ani jed­nego świadka, który widziałby siedemnasto­latkę po tym, gdy roz­stała się z Renatą G. na rynku. Pro­ku­ra­tor Wło­dzi­mierz Kumo­row­ski decy­duje się 8 lipca 1999 roku umo­rzyć śledz­two.

Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki