Deszcz ebook

OBYWATEL POŁUDNIOWYCH MÓRZ

Ng Kim Chew (w świecie chińskojęzycznym znany jako 黃錦樹 Huang Jinshu) jest Chińczykiem urodzonym w Malezji, obecnie mieszkającym i pracującym na Tajwanie. Urodzony w 1967 r. w stanie Johor, leżącym na południowym końcu Półwyspu Malajskiego, ukończył miejscową chińską szkołę średnią i w 1989 r. przyjechał na studia na Tajwan. Skończył studia licencjackie na National Taiwan University, następnie magisterskie na Tamkang University i doktorskie na National Tsing Hua University. Obecnie pracuje jako wykładowca literatury chińskiej na National Chi Nan University w Puli, w powiecie Nantou. Zadebiutował w 1990 r. opowiadaniem „Zniknięcie M”, w 1993 r. otrzymał nagrodę literacką United Daily News Prize dla nowych twarzy na scenie literackiej, a rok później wydał swój pierwszy zbiór opowiadań „Sny i świnie i świt”. Opublikował łącznie jedenaście zbiorów opowiadań i powieści, a także liczne eseje, rozprawy krytyczne i artykuły naukowe. Zdobył wiele nagród literackich na Tajwanie, w Malezji i Chinach, m.in. w 2017 r. otrzymał najważniejszą nagrodę literacką Tajwanu Golden Tripod Award. Dzięki popularności jego utworów literackich, a także aktywności naukowej na polu badawczym i krytycznym, Ng Kim Chew jest obecnie uważany za głównego przedstawiciela tzw. literatury Mahua (Ma – skrót od Malezji, hua – chińska).

W Republice Chińskiej mieszka wielu pisarzy chińskich pochodzących z Azji Południowo-Wschodniej. Część z nich związała swoje życie z Tajwanem z konieczności – np. ukończenie chińskiej szkoły w Malezji nie uprawniało do podjęcia tam studiów, ale za to pozwalało na kontynuację edukacji na Tajwanie, co w połączeniu z niskimi opłatami, dobrym systemem stypendialnym i możliwością studiowania w języku chińskim przyciągało na wyspę wielu młodych Chińczyków z diaspory. Po studiach duża część z nich nie wróciła do ojczyzny, tylko została na Tajwanie. Twórczość tych pisarzy, nazwana literaturą Mahua, charakteryzuje się cechami odróżniającymi ją od literatury tajwańskiej czy chińskiej. Akcja większości utworów zaliczanych do Mahua dzieje się w Azji Południowo-Wschodniej, na plantacjach drzew kauczukowych czy w zagubionych na skraju dżungli malezyjskich wsiach na palach – kampongach, i w dużej mierze dotyczy zjawisk typowych dla kraju wielokulturowego i wieloetnicznego, jakim jest Malezja, np. nacjonalizmu, konfliktów religijnych, mniejszości etnicznych, odmienności językowej i kulturowej. Ng Kim Chew, mimo że od trzydziestu lat żyje na Tajwanie, przyjął również obywatelstwo tajwańskie, w swoich utworach nadal posługuje się charakterystycznym chińskim – zdecydowanie odbiegającym od standardów chińszczyzny tajwańskiej czy kontynentalnej, z widocznymi wpływami języka malajskiego i angielskiego.

Literatura Mahua wprowadziła do głównego nurtu tematykę diaspory i zapoczątkowała na Tajwanie dyskusję o znaczeniu tożsamości w dzisiejszym świecie – zglobalizowanym, ale równocześnie pełnym nacjonalizmów i szowinizmów narodowych. Wydawnictwa tajwańskie przyczyniły się do zbudowania prestiżu i renomy literatury Mahua, a Tajpej stało się dla literatury sinofońskiej tym, czym dla angielskiej jest Londyn, a dla frankofońskiej Paryż. Twórcy piszący po chińsku w Malezji mogą jedynie patrzeć na to z zazdrością, polityka władz malezyjskich nie jest bowiem nastawiona, mówiąc oględnie i uprzejmie, na promocję kultury mniejszości chińskiej. Ng Kim Chew uważa, że literatura Mahua nie ma ojczyzny, „nie ma miejsca pod stopami”, ponieważ tworzą ją wyłącznie członkowie diaspory, ludzie od urodzenia naznaczeni innością i obcością, i powstaje głównie w zderzeniu z poczuciem wyobcowania i traumy migracji. Ng Kim Chew czuje się podwójnie obcym, takim był w Malezji, takim jest teraz na Tajwanie, ale być może to ustawiczne przebywanie na obrzeżach, na skrajach kultur i tożsamości, dało mu inną perspektywę i umożliwiło tworzenie literatury odmiennej od kontynentalnego modernizmu i tajwańskiego natywizmu. Literatura Mahua to dowód witalności literatury chińskiej, a także świadectwo niedokończonej asymilacji i skazanych na porażkę prób pogodzenia dwóch nieprzystających do siebie kultur. Tak jak w powieści Zhang Guixianga My South Seas Sleeping Beauty, gdzie akcja przeskakuje pomiędzy Tajwanem a tropikalnymi dżunglami Borneo i opowiada o losach miotającego się młodego malezyjskiego Chińczyka. Podobne dylematy pojawiają się w wielu innych powieściach i zbiorach opowiadań literatury Mahua (np. Li Yong Ping Home-looking, Chang Kuei-hsin Elephant Herds, Liang Fang Bleeding Heart Vine, Ho Sok Fong Lake Like A Mirror).

Deszcz ukazał się na Tajwanie w 2016 r. i przyniósł autorowi kilka nagród i wiele entuzjastycznych recenzji. Deszcz teoretycznie jest zbiorem opowiadań, ale można go odczytywać jako zbiór łączących się i uzupełniających historii – postmodernistyczną powieść, metanarracyjną zabawę autora z czytelnikiem. W skład tomiku wchodzi szesnaście części, pierwsza to wiersz, kolejne to opowiadania, a wśród nich osiem numerowanych w serii Deszcz, które jak macki ośmiornicy oplątują i łączą wszystkie teksty w skomplikowaną i przewrotną całość. Powrót, mimo że nie należy do serii, łączy się z nią nierozerwalnie, narzuca ramy interpretacyjne, prowadzi i podsuwa wskazówki. Wskazówką jest również tytuł zbioru, który w tłumaczeniu znika bezpowrotnie, ponieważ aluzja zawarta jest w grafii znaku chińskiego „deszcz”, czyli 雨 – cztery osoby chroniące się pod dachem. Tak jak główni bohaterowie – ojciec, matka, syn i córka mieszkający w domu na skraju dżungli i nad którymi wciąż pada ciężki, tropikalny deszcz. Chłopiec ma na imię Xin, które w polskim tekście pojawia się w transkrypcji i znów znika aluzja – znak 辛 oznacza trud, smutek, ból – sygnalizujące już na wstępie, co spotka kilkulatka. Zresztą nie tylko jego – w kolejnych opowiadaniach przeczytamy o wszelkich możliwych nieszczęściach, które spadają na wszystkich członków rodziny. Giną albo znikają – na różne sposoby, w innych okolicznościach, jedna śmierć zaprzecza drugiej, a zabity w trzecim opowiadaniu ma się doskonale w czwartym. Nieustanna zmiana wersji, zamiana ról martwych i żyjących, szybko oszałamia i zostawia bezradnego czytelnika w środku narracyjnego labiryntu i od niego zależy, którą ścieżką interpretacyjną się z niego wydostanie. Czy autor opisuje reinkarnację? A może to wizje senne, które przecież nie mają wiele wspólnego z logiką? Światy równoległe? Prosta zbieżność nazwisk i złudne podobieństwo otoczenia?

Oprócz zabaw strukturą i narracją Ng Kim Chew oferuje czytelnikowi atmosferę thrillera i horroru, podróż do miejsc obcych i strasznych. Przemoc, tajemnica, niepokój, izolacja. Groźna jest przyroda, zwierzęta i ludzie, bohaterowie skrywają sekrety, akcja toczy się w domach na uboczu, odległych plantacjach, zapomnianych cmentarzach. Opisuje to wszystko pięknym, bogatym językiem, nie bojąc się zabaw konwencją, zaskakujących metafor i ciekawych zabiegów stylistycznych.

WYDAWNICTWO AKADEMICKIE

DIALOG

Wydawnictwo Akademickie Dialog00-112 Warszawa, ul. Bagno 3/218tel.: 22 620 32 11, 22 654 01 49e-mail: [email protected]

www.wydawnictwodialog.pl

Odwiedź nas na Twitterze, YouTube, Facebooku!

www.facebook.com/WydawnictwoDialog

www.youtube.com: Wydawnictwo Akademickie Dialog

www.twitter.com/WydawDialog

www.instagram.com/wydawnictwodialog