29,90 zł
Dowiedz się więcej.
- Wydawca: Wydawnictwo RM
- Kategoria: Poradniki•Sport
- Język: polski
- Rok wydania: 1
Dieta bezglutenowa nie oznacza kuchni nudnej, pozbawionej smaku i wyrazistości.Owszem, wykluczenie z menu glutenu wymaga zmiany stylu życia, ale na pewno nie pozbawia radości z jedzenia i gotowania.
Chleb gryczany, komosa ryżowa z bakaliami i brzoskwinią, kurczak z sezamem, surówka z mandarynkami, burgery wołowe z serem pleśniowym, a na deser ciasto marchewkowe z nerkowcami i migdałami - oto niektóre z wielu propozycji na bezglutenowe śniadania, kolacje, obiady, przekąska i desery.Brzmi świetnie i tak samo smakuje !
Autorka,profesjonalny dietetyk, zawarła w książce:
- przepisy na dania różnorodne, niedrogie, łatwe do przygotowania, a przede wszystkim smaczne, zdrowe i bezglutenowe !
- praktyczne informacje dla początkujących na diecie bezglutenowej,
- listę zbóż i produktów bezglutenowych,
- łatwo dostępne składniki potraw.
Ebooka przeczytasz w aplikacjach Legimi lub dowolnej aplikacji obsługującej format:
Liczba stron: 18
Podobne
Polska kuchnia bezglutenowa
Agata Lewandowska
Copyright © 2016 by Wydawnictwo RM
Wydawnictwo RM, 03-808 Warszawa, ul. Mińska 25 [email protected], www.rm.com.pl
Żadna część tej pracy nie może być powielana i rozpowszechniana, w jakiejkolwiek formie i w jakikolwiek sposób (elektroniczny, mechaniczny) włącznie z fotokopiowaniem, nagrywaniem na taśmy lub przy użyciu innych systemów, bez pisemnej zgody wydawcy.
Wszystkie nazwy handlowe i towarów występujące w niniejszej publikacji są znakami towarowymi zastrzeżonymi lub nazwami zastrzeżonymi odpowiednich firm odnośnych właścicieli.
Wydawnictwo RM dołożyło wszelkich starań, aby zapewnić najwyższą jakość tej książce, jednakże nikomu nie udziela żadnej rękojmi ani gwarancji. Wydawnictwo RM nie jest w żadnym przypadku odpowiedzialne za jakąkolwiek szkodę będącą następstwem korzystania z informacji zawartych w niniejszej publikacji, nawet jeśli Wydawnictwo RM zostało zawiadomione o możliwości wystąpienia szkód.
ISBN 978-83-7773-531-2 ISBN 978-83-7773-734-7 (ePub ISBN 978-83-7773-735-4 (mobi)
Edytor: Justyna MrowiecRedaktor prowadzący: Agnieszka Trzebska-CwalinaRedakcja: Justyna MrowiecKorekta: Składnica LiterackaNadzór graficzny: Grażyna JędrzejecZdjęcia na okładce: Shutterstock.incProjekt graficzny książki: Grażyna JędrzejecProjekt okładki: Anna JędrzejecOpracowanie wersji elektronicznej: Marcin FabijańskiWeryfikacja wersji elektronicznej: Justyna Mrowiec
W razie trudności z zakupem tej książki prosimy o kontakt z wydawnictwem: [email protected]
Spis treści
Wstęp
Kiedy trzeba zrezygnować z glutenu?
Produkty, które mogą zawierać gluten
Zboża i produkty bezglutenowe
Mieszanki mąk bezglutenowych
Zdrowa dieta bez glutenu – unikanie niedoborów pokarmowych
Co wzbogaci bezglutenowy jadłospis
Organizacja pracy w kuchni
Zmiana stylu życia na diecie bezglutenowej
Bezglutenowe gotowanie na co dzień
Przepisy
Na śniadanie i kolację
Pieczywo bezglutenowe i zamienniki pieczywa
Chleb bezglutenowy
Chlebek z patelni
Podpłomyki
Tortille z mąki kukurydzianej
Placki z kaszy jaglanej
Chleb pełnoziarnisty z mąką gryczaną
Chleb codzienny foremkowy
Chleb z ziemniakami
Chlebek kukurydziany
Chleb wieloziarnisty z mąką owsianą
Bułki paluszki
Bułki ziołowe
Bułki fasolowe
Pieczywo z cieciorki
Bezglutenowe naleśniki
Dodatki do pieczywa
Pasta z wędzonej makreli i białego sera
Twarożek ogórkowy
Pasta z tuńczyka z pieprzem
Pasta kanapkowa z włoszczyzny
Pasta z białej fasoli z cebulą
Pasta jajeczna z kiełkami rzodkiewki
Pasta z cieciorki i pieczarek
Pieczona polędwiczka wieprzowa
Pieczony indyk na kanapki
Szynka gotowana z ziołami
Na ciepło
Sałatka z komosą ryżową
Omlet z pieczarkami i wędliną
Jaja zapiekane w pomidorach
Bób z kozim serem i ziołami
Placki z kaszy jaglanej i zieleniny
Kremowa jajecznica ze szpinakiem i pomidorkami
Tosty słodko-kwaśne
Tosty z grillowaną cukinią i serem
Jajko sadzone z jarmużem
Na słodko
Jogurt z amarantusem i truskawkami
Koktajl śniadaniowy z kaszą jaglaną
Kasza jaglana ze śliwkami
Płatki jaglane z serkiem i bananem
Owsianka z orzechami i owocami
Komosa ryżowa z bakaliami i brzoskwinią
Kasza kukurydziana z malinami
Płatki ryżowe z owocami lata
Zapiekanka z białego sera i owoców
Musli z owocami
Na obiad
Zupy
Krem z brokułów i ziemniaków
Kremowa zupa ziemniaczana
Zupa jarzynowa z ryżem
Zupa z marchewki i czerwonej soczewicy
Kociołek pomidorowy z fasolą i mięsem mielonym
Zielony krem z kaszą jaglaną
Zupa kalafiorowa
Zupa grzybowa z ziemniakami
Zupa rybna z selerem naciowym
Zacierki bezglutenowe do zupy
Zupa pieczarkowa z wieprzowiną i zacierkami
Dania z mięsem i rybami
Łosoś pieczony w chrupiącej panierce
Naleśniki z mąki gryczanej z kurczakiem i pieczarkami
Zapiekanka ziemniaczana z mięsem mielonym
Frittata z cukinią
Zapiekanka z kurczakiem i brokułami
Fasola z wędzonką w sosie pomidorowym
Kotlety rybne z koperkiem
Łosoś zapiekany na ziemniakach
Kasza ze schabem i warzywami
Spaghetti w sosie śmietanowym
Pierś kurczaka w papilotach
Pulpety w sosie pomidorowym
Cytrynowy łosoś na szpinaku
Kotlety grillowane z papryką
Polędwiczki z papryką i pieczarkami w sosie śmietanowym
Udka z kurczaka pieczone z sezamem
Makaron z indykiem i jarmużem
Kotlety w miodzie i płatkach migdałowych
Dania bezmięsne i wegetariańskie
Jajka sadzone na kaszy gryczanej
Placki z cukinii
Pizza z warzywami
Pierogi ruskie
Ryż brązowy w sosie z bobu
Naleśniki z soczewicą i pieczarkami
Gulasz warzywny z kaszą jaglaną
Ryż z kolorowymi warzywami
Tarta ze szparagami
Kapuściane leczo
Kluski ziemniaczane w sosie warzywnym
Potrawka z cieciorki ze szczypiorkiem
Kopytka z kaszą jaglaną w sosie pieczarkowym
Kolorowe szaszłyki warzywne
Kotlety pieczarkowe z kaszy jaglanej
Makaron z białym serem i owocami
Botwina ze słonym serem i kaszą gryczaną
Kasza jaglana z jarzynami i soczewicą
Spaghetti z kozim serem w sosie z pieczonej papryki
Surówki
Surówka z kiełkami i pestkami słonecznika
Surówka z mandarynkami
Surówka z porów i jabłek
Surówka z kalarepy z rodzynkami
Surówka z selerem naciowym
Surówka z awokado, gruszką i orzechami
Przekąski
Burgery wołowe z serem pleśniowym
Placki marchewkowe
Ruloniki z szynki
Papryki faszerowane szpinakiem
Szybki omlet gryczany z warzywami
Szaszłyki z brukselek i brzoskwiń
Pucharek owocowy
Kanapki z białym serem i awokado
Bliny gryczane z łososiem i śmietaną
Tosty z pastą z groszku
Tatar ze śledzia
Kluski z białego sera
Placki ziemniaczane
Brokuły na ciepło z serem pleśniowym
Sałatki na lekki lunch lub kolację
Sałatka z jajkiem i fasolą
Sałatka ziemniaczana z groszkiem
Sałatka z pieczoną papryką
Sałatka śledziowa z jabłkiem i ogórkami
Sałatka z kurczakiem i ananasem
Sałatka z grillowanym kurczakiem i sałatą rzymską
Sałatka z gruszkami i serem
Sałatka ryżowa z tuńczykiem i kukurydzą
Sałatka z fasolą i ryżem
Sałatka z łososiem, grzankami i sosem musztardowym
Sałatka z pstrągiem i wiśniami
Pikantna sałatka makaronowa
Desery i wypieki
Muffiny korzenne
Placki jogurtowe z bananami
Batoniki bakaliowe
Kremowy deser z malinami
Racuchy drożdżowe z jabłkami
Babeczki kakaowe z żurawiną
Sernik z czekoladą
Lody truskawkowe
Owoce pod kruszonką
Czekoladowy budyń z owocami
Egzotyczna galaretka
Koktajl owocowo-migdałowy
Serniczki na zimno z musem owocowym
Marchewkowe ciasto z nerkowcami i migdałami
Kukurydziany placek z bakaliami
Ciasto z owocami i kruszonką
Wstęp
Kiedy trzeba zrezygnować z glutenu?
Gluten jest białkiem występującym w zbożach – pszenicy, jęczmieniu oraz życie. Nadaje ono pożądaną elastyczność i lepkość wyrobom z mąki. W owsie również występuje białko zaliczane do glutenu (tzw. awenina). Wciąż trwają badania nad jego wpływem na stan chorych na celiakię. Wydaje się, że w małych ilościach białko owsa jest dobrze tolerowane przez osoby cierpiące na to schorzenie. Jest to jednak kwestia indywidualna.
Rozróżniamy kilka stanów chorobowych, które wymagają czasowego lub trwałego wyeliminowania glutenu z diety. Do najpopularniejszych z nich należą:
Celiakia (zwana również chorobą trzewną). Jest to choroba o podłożu immunologicznym, polegająca na tym, że organizm nie toleruje glutenu otrzymywanego wraz z pożywieniem. Wówczas białko to działa szkodliwie na układ pokarmowy: powoduje zanik kosmków jelitowych i prowadzi do upośledzonego wchłaniania potrzebnych składników pożywienia, a w konsekwencji – do wielu przykrych objawów. Objawy celiakii mogą być skąpe, dlatego choroba często pozostaje niewykryta przez dłuższy czas. W przypadku stwierdzonej celiakii konieczne jest całkowite i trwałe wykluczenie glutenu z pożywienia.Alergia na gluten. Jest to nieprawidłowa reakcja organizmu na białka zbóż przyjmowane z pokarmem. W zależności od typu alergii objawy mogą wystąpić natychmiast po spożyciu glutenu lub dopiero po wielu godzinach. Mogą to być symptomy stosunkowo łagodne, np. w postaci wysypki, lub bardzo ciężkie, takie jak wstrząs anafilaktyczny, który jest śmiertelnym zagrożeniem życia. W przypadku alergii na gluten dieta bezglutenowa jest podstawą leczenia i trzeba ją stosować przez całe życie. Część dzieci cierpiących na alergię „wyrasta” z niej po okresie dojrzewania.Nadwrażliwość na gluten. Jest to stan, w którym na podstawie dostępnych metod diagnostycznych nie ma przesłanek do stwierdzenia celiakii lub alergii na gluten, a mimo to pacjent kilka lub kilkanaście godzin po spożyciu glutenu odczuwa dolegliwości bądź ma objawy charakterystyczne dla celiakii, np. biegunkę, bóle brzucha, wysypkę, osłabienie, bóle głowy, przewlekłe zmęczenie itp. Problem ten diagnozuje się, wykluczając celiakię i alergię oraz obserwując samopoczucie pacjenta po wyeliminowaniu z diety glutenu i po późniejszej prowokacji glutenem. Jeśli wykluczenie glutenu powoduje ustąpienie przykrych objawów, zalecana jest dieta bezglutenowa.Produkty, które mogą zawierać gluten
Gdy przechodzimy na dietę bezglutenową, jest dla nas oczywiste, że musimy zrezygnować z przetworów pszenicy, żyta, jęczmienia i w wielu przypadkach także owsa. Część osób z początku nie wie jednak, że w diecie bezglutenowej zakazana jest kawa zbożowa, sos sojowy, piwo i napoje słodowe (np. podpiwek), a także alkohole takie jak whisky, wódka produkowana ze zbóż (np. żyta) i gin. Często nie zdajemy sobie sprawy z tego, że gluten może występować także w tych produktach, w których zupełnie nie spodziewamy się go znaleźć, np. jako składnik zagęszczający.
Przykładowe produkty i dania, w których może występować gluten
Wędliny, pasztety i kiełbasyKonserwy i gotowe dania, np. filety śledziowe w sosieSosy, dressingi i keczupyMieszanki przyprawowe i gotowe marynatyKukurydziane lub ryżowe płatki śniadanioweNabiał, np. jogurty, twarożki lub desery mleczneWyroby seropodobne, sery topione i gotowy mielony twaróg na sernikGotowe sałatkiWyroby garmażeryjne mięsne, rybne (np kotlety)Gotowe dania w stołówkach czy restauracjachWyroby z czekoladąLody i gotowe deserySłodycze, cukierki, gumy do żucia i żelkiKoncentraty zup, zupy instant lub gotowe zupy z folii czy kartonuNiektóre napoje i koktajleZamienniki mięsa dla wegetarian, np. kotlety czy parówki sojoweChrupki i chipsy ziemniaczaneFrytki, placki i inne dania z ziemniakówKasze, mąki i płatki ze zbóż bezglutenowych, np. gryki, zanieczyszczone glutenem na etapie produkcji czy przechowywaniaPodstawą jest więc zawsze staranne czytanie etykiet! Producent musi wymienić na opakowaniu wszystkie składniki produktu oraz wyróżnić substancje alergenne, jeśli takie w nim występują. Zatem jeżeli na etykiecie widnieje informacja, że np. pulpety zawierają skrobię z pszenicy, nie powinniśmy ich kupować i spożywać.
Należy także unikać kupowania produktów, które w składzie nie zawierają wprawdzie zbóż glutenowych, ale na opakowaniu producent umieścił adnotację typu „produkt może zawierać śladowe ilości glutenu/pszenicy” albo „w zakładzie używa się zbóż zawierających gluten”.
Jeśli wykluczymy z diety gluten, nie może być mowy o drobnych odstępstwach. Albo eliminujemy go całkowicie, albo nie jesteśmy na diecie bezglutenowej. Osobom, które muszą ściśle przestrzegać diety bezglutenowej, mogą zaszkodzić nawet śladowe ilości tego białka.
Za produkt bezglutenowy można uznać tylko taki, który zawiera nie więcej niż 20 mg glutenu na kilogram. Producenci mogą starać się o certyfikat poświadczający, że produkt jest bezglutenowy. Jeśli posiadają taki certyfikat, na opakowaniu jest widoczny symbol przekreślonego kłosa. Oznacza to, że produkcja jest ściśle kontrolowana, a ewentualną zawartość glutenu w gotowych wyrobach regularnie sprawdzają audytorzy.
Owies na diecie bezglutenowej
Spożywanie owsa przez osoby będące na diecie bezglutenowej od lat budzi kontrowersje. Owies zawiera aweninę – białko, które zalicza się do glutenu. Dość często jest ono dobrze tolerowane przez osoby z celiakią i nie powoduje takiej reakcji immunologicznej jak białka pszenicy, żyta czy jęczmienia. Niewskazane jest jednak spożycie przetworów owsa dostępnych w masowej sprzedaży, ponieważ mogą być one bardzo zanieczyszczone glutenem pochodzącym z innych zbóż.
Specjaliści zwracają jednak uwagę na to, że część pacjentów, u których konieczne jest stosowanie diety bezglutenowej, np. osób ze zdiagnozowaną alergią i chorych na celiakię, nie toleruje dobrze owsa i zboże to należy całkowicie wykluczyć z ich jadłospisu.
Zanim zacznie się komponować dietę bezglutenową, zawsze należy najpierw zwrócić się do specjalisty, który oceni indywidualny stan zdrowia chorego i potrzeby jego organizmu. Czasem zalecenia, które są właściwe dla większości pacjentów, nie sprawdzają się w przypadku konkretnej osoby.
Od pewnego czasu można kupić przetwory owsiane (np. płatki) certyfikowane jako bezglutenowe. Uważa się, że ich umiarkowane spożycie nie szkodzi osobom, które muszą przestrzegać diety bezglutenowej z powodu celiakii, aczkolwiek lepiej wprowadzać je stopniowo, obserwując reakcję organizmu. Ponadto nie powinno się ich włączać do jadłospisu bezpośrednio po rozpoczęciu diety bezglutenowej, ale po pewnym czasie, tak aby móc stwierdzić, czy ich spożycie nie wywołuje objawów nietolerancji. Zaleca się także, by nie przekraczać spożycia dziennej ilości owsa wynoszącej 50 g. U dzieci porcja ta jest mniejsza i wynosi 25 g na dzień.
Zboża i produkty bezglutenowe
Prawidłowo zbilansowana dieta powinna się opierać na węglowodanach złożonych, których dostarczają warzywa, zboża i nasiona strączkowe. Na szczęście istnieje grupa zbóż, które nie zawierają glutenu i mogą być bezpiecznie spożywane przez osoby będące na diecie bezglutenowej. W Polsce najczęściej kupowane i jadane są przede wszystkim: ryż, gryka, proso i kukurydza. Mniej popularne w naszym kraju produkty bogate w skrobię, a przy tym naturalnie bezglutenowe, to tapioka, maniok i sorgo. Coraz większą popularność zyskują amarantus, komosa ryżowa (quinoa) oraz teff (miłka abisyńska). W specjalistycznych sklepach można też kupić mąki z kasztanów jadalnych, soi, ciecierzycy czy lnu, a także wiele innych niezawierających glutenu. Ich dobór i mieszanie wymaga pewnego doświadczenia i zachowania odpowiednich proporcji.
Z produktów łatwo dostępnych i tanich, niezawierających glutenu, warto wymienić nasiona roślin strączkowych takich jak: bób, fasola, groch, soczewica, ciecierzyca oraz oczywiście ziemniaki.
Glutenu nie zawierają też naturalnie warzywa i owoce, mięso, ryby i nabiał – o ile oczywiście w procesie produkcji czy przetwarzania nie zostały nim zanieczyszczone.
Mieszanki mąk bezglutenowych
Pieczenie i gotowanie z użyciem mąk bezglutenowych wymaga pewnej wprawy i doświadczenia. Zazwyczaj najlepsze efekty daje wymieszanie w proporcjach różnych typów mąk.
W ostatnich latach na rynku pojawiło się wiele nowych produktów, ktore nie zawierają glutenu, co znacząco ułatwiło pacjentom stosowanie diety bezglutenowej i poprawiło ich komfort życia. Dotyczy to zarówno gotowych wyrobów, np. biszkoptów, ciast, bułek, jak i mieszanek mąk bezglutenowych służących do własnoręcznego wypieku pieczywa lub ciast. Zazwyczaj mąki te powstają na bazie skrobi kukurydzianej. Często w ich składzie pojawia się mąka ryżowa, skrobia ziemniaczana, bezglutenowa skrobia pszenna oraz rozmaite dodatki zagęszczające, które mają imitować działanie glutenu w cieście. Gluten to bowiem ten składnik mąki, który nadaje sprężystość i elastyczność ciastom.
Warto zaopatrzyć się w mieszankę uniwersalną oraz mieszanki specjalnie przeznaczone do domowego wyrobu pieczywa, słodkich wypieków, a nawet pierogów czy makaronów. Poszczególne mieszanki różnią się składem i właściwościami, co korzystnie wpływa na efekt końcowy.
Do pieczenia chleba i ciast bezglutenowych można używać – oprócz popularnych mąk – także mąki migdałowej. Wymieszana z innymi rodzajami mąk pozwala na upieczenie smacznych wypieków o dobrej konsystencji. Niestety jej wadą jest wysoka cena.
Warto też kupić kilka rodzajów mąk bezglutenowych i eksperymentować z własnymi mieszankami. Dobre efekty można zazwyczaj osiągnąć, zamieniając około 10% mąki podstawowej z przepisu mąką z ciecierzycy, kasztanów jadalnych czy tapioki.
Zdrowa dieta bez glutenu – unikanie niedoborów pokarmowych
Mąka pszenna czy żytnia jest nie tylko źródłem węglowodanów, czyli skrobi. Dostarcza również wielu witamin oraz składników mineralnych, które trzeba czymś zastąpić, gdy musimy wyeliminować z diety żyto bądź pszenicę. Dotyczy to również np. kaszy jęczmiennej i płatków owsianych, które także mogą być wykluczone z jadłospisu. Białko i skrobia występujące w zbożach też są potrzebne w codziennym menu. Z tego względu nie zaleca się całkowicie rezygnować z pieczywa i produktów mącznych, na co często decydują się niektóre osoby przechodzące na dietę bezglutenową.
Najlepiej kierować się zasadą różnorodności w codziennym żywieniu – wybierać zróżnicowane produkty z gryki, ryżu, prosa i wzbogacać czasem dietę produktami takimi jak ziarna komosy ryżowej (quinoa), amarantus czy teff – bogatymi w składniki odżywcze. Należy też często sięgać po naturalnie niezawierające glutenu orzechy i nasiona, np. słonecznika, dyni, lnu, oraz regularnie jadać warzywa strączkowe (cieciorkę, groch, fasolę, soczewicę, bób) i ich przetwory – o ile oczywiście są dobrze tolerowane przez przewód pokarmowy.
Poniżej znajduje się zestawienie składników odżywczych, których niedobór stosunkowo często zdarza się osobom przestrzegającym diety bezglutenowej. Wymieniono także produkty spożywcze, które warto jadać, by w porę zapobiegać tym niedoborom.
Magnez
Występuje w fasoli, orzechach i migdałach, ziarnach lnu, kaszy gryczanej, teffie, pestkach słonecznika, kakao, zielonych warzywach liściastych, np. szpinaku czy natce pietruszki, a także w ziarnach komosy ryżowej.
Żelazo
Jego źródłem jest przede wszystkim czerwone mięso, podroby, ryby i jaja. Znajdziemy je także np. w amarantusie, kaszy gryczanej, teffie, fasoli i grochu, wiórkach kokosowych, sezamie, kaszy jaglanej, komosie ryżowej, ziarnach lnu, suszonych morelach, pestkach dyni i słonecznika, koperku, natce pietruszki, szpinaku czy burakach. Należy jednak pamiętać, że żelazo pochodzenia roślinnego słabo się przyswaja, dlatego warto w jednym posiłku spożyć także dobre źródło witaminy C, która poprawia jego wchłanianie. W tym celu trzeba dodać do posiłku np. paprykę, pomarańcze, kiwi, cytrynę, pomidory czy truskawki. Natka pietruszki zawiera zarówno dużo witaminy C, jak i żelaza, więc jest niezwykle cennym produktem.
Cynk
Znajduje się w ziarnach lnu, komosie ryżowej, sezamie, dzikim ryżu, orzechach, nasionach i kaszach – gryczanej i jaglanej. Składnik ten znajdziemy również w mięsie, rybach i jajkach.
Selen
Występuje np. w produktach zbożowych – w owsie, amarantusie, komosie ryżowej, a także w rybach morskich, ziarnach lnu, nasionach słonecznika i orzechach – szczególnie w brazylijskich.
Czasem oprócz diety bezglutenowej z powodu nietolerancji laktozy lub współistniejącej alergii na białko mleka krowiego trzeba jednocześnie stosować dietę bezmleczną (według wskazań lekarza). Wyeliminowanie mleka i jego przetworów wiąże się z możliwym niedoborem wapnia i zwiększonym ryzykiem osteoporozy.
By temu zapobiec, warto spożywać pokarmy roślinne bogate w wapń – np. orzechy laskowe, migdały, pestki słonecznika, sezam, ziarna lnu, suszone figi i morele, mak, fasolkę szparagową, kalafior i brokuły, brukselkę, kapustę, soczewicę, fasolę, bób, jarmuż, żółtka jaj, sardynki/szprotki, amarantus.
Ważna jest również podaż magnezu, którego źródła opisano na stronie obok, jak również witaminy D obecnej głównie w tłustych rybach – np. śledziach, makreli, łososiu, w żółtkach, maśle oraz nabiale.
Komponowanie racjonalnej i urozmaiconej diety bezglutenowej wymaga wiedzy i wprawy. W związku z tym osoby zdrowe nie powinny ulegać chwilowej modzie polegającej na wykluczeniu z menu glutenu. Przejście na dietę bezglutenową należy starannie przemyśleć i najlepiej skonsultować się w tej sprawie ze specjalistą. Oczywiście warto wcześniej przeprowadzić odpowiednią diagnostykę, która pokaże, czy wyeliminowanie glutenu z diety jest w naszym przypadku rzeczywiście konieczne. Nie powinno się rezygnować ze spożywania tego białka przed planowaną diagnostyką lub w jej trakcie, by nie spowodować ewentualnego zafałszowania wyników. Stosowanie źle zbilansowanej diety bezglutenowej może wyrządzić więcej szkody niż pożytku.
