Zew oceanu. 312 dni samotnego rejsu dookoła świata ebook i audiobook

1.Alo­ne in the dark

Od wie­lu go­dzin wpa­tru­ję się w mrok i sta­ram się na­wet nie mru­gać. Oczy mi łza­wią. Je­stem sam w ciem­no­ści. Alo­ne in the dark. Wiem, że nie­bez­pie­cze­ństwo jest bli­sko. Tuż poza za­si­ęgiem wzro­ku ogrom­ne cie­nie pru­ją mor­skie fale ni­czym re­ki­ny. Ale są od nich set­ki razy wi­ęk­sze. I gro­źniej­sze. Kil­ka z nich już prze­chy­trzy­łem tej nocy. Jed­nak w mro­ku kry­ją się ich całe sta­da. Tan­kow­ce, kon­te­ne­row­ce, pro­my pa­sa­żer­skie i inne oce­anicz­ne mon­stra. Suną je­den za dru­gim jak po au­to­stra­dzie. Ni­g­dzie in­dziej na kuli ziem­skiej za­gęsz­cze­nie stat­ków na mo­rzu nie jest tak duże jak tu. Od hisz­pa­ńskie­go Co­sta da Mor­te (Wy­brze­ża Śmier­ci) koło mia­sta A Co­ru­ña skra­jem Za­to­ki Bi­skaj­skiej aż do we­jścia do ka­na­łu La Man­che i da­lej do Rot­ter­da­mu pro­wa­dzi jed­na z naj­wa­żniej­szych mor­skich dróg han­dlo­wych świa­ta. By do­trzeć do Bre­stu, któ­ry jest moim ce­lem, mu­szę ją prze­ci­ąć aku­rat w tym miej­scu, gdzie za­czy­na się zwężać, przez co ruch za­gęsz­cza się wprost nie­wy­obra­żal­nie. Kie­dy pły­nąłem tędy 10 mie­si­ęcy wcze­śniej, roz­po­czy­na­jąc swój wy­ma­rzo­ny sa­mot­ny rejs do­oko­ła świa­ta, były chwi­le, że na ekra­nie plo­te­ra wi­dzia­łem bli­sko 100 stat­ków w pro­mie­niu 24 mil mor­skich od mo­je­go jach­tu.

Ile jest ich wo­kół mnie dzi­siej­szej nocy? Nie wiem. Plo­ter nie dzia­ła, ra­dar nie dzia­ła, ra­dio nie dzia­ła, au­to­pi­lot nie dzia­ła, GPS nie dzia­ła, te­le­fon sa­te­li­tar­ny nie dzia­ła, sil­nik nie dzia­ła, ge­ne­ra­tor nie dzia­ła. Na do­brą spra­wę z ca­łe­go wy­po­sa­że­nia jach­tu już tyl­ko ja jako tako dzia­łam. Ale to może nie wy­star­czyć. Je­stem nie­wi­docz­ny dla ra­da­rów. Nie wi­dzi mnie sa­te­li­tar­ny sys­tem na­mie­rza­nia stat­ków AIS (Au­to­ma­tic Iden­ti­fi­ca­tion Sys­tem). Je­stem du­chem. Pły­nę na ża­glach przez noc bez świa­teł na­wi­ga­cyj­nych, bo z po­wo­du awa­rii ge­ne­ra­to­ra i sil­ni­ka od daw­na nie mam prądu. Ża­den wach­to­wy sto­jący na oku nie ma naj­mniej­szej szan­sy mnie zo­ba­czyć. Zresz­tą, bądźmy szcze­rzy – na du­żych stat­kach nikt już dziś nie stoi na oku. Sie­dzi so­bie za­spa­ny ofi­cer dy­żur­ny przed ekra­nem, po któ­rym, jak w ja­kie­jś grze kom­pu­te­ro­wej, nie­spiesz­nie prze­miesz­cza­ją się trój­kąci­ki ozna­cza­jące inne jed­nost­ki. Ra­czej nie przyj­dzie mu do gło­wy, że gdzieś na jego kur­sie pa­łęta się w środ­ku nocy sa­mot­ny że­glarz na łód­ce bez prądu.

Na­wet gdy­by ktoś wy­sze­dł te­raz z nu­dów na po­kład, i tak mnie nie zo­ba­czy. Czu­bek masz­tu mo­je­go jach­tu wzno­si się oko­ło 16 me­trów (par­ter plus czte­ry pi­ętra) po­nad wodą – bur­ty naj­wi­ęk­szych stat­ków są nie­mal dwu­krot­nie wy­ższe. Dla du­że­go tan­kow­ca albo kon­te­ne­row­ca je­stem ni­czym żaba dla ci­ęża­rów­ki na au­to­stra­dzie. Naj­wi­ęk­sze z tych stat­ków mają po­nad 300 me­trów dłu­go­ści i roz­wi­ja­ją pręd­ko­ści si­ęga­jące 30 węzłów (czy­li po­nad 50 ki­lo­me­trów na go­dzi­nę). Wy­obra­źcie so­bie mon­stra wiel­ko­ści no­wo­jor­skie­go wie­żow­ca Em­pi­re Sta­te Bu­il­ding pru­jące fale z pręd­ko­ścią po­ci­ągu oso­bo­we­go. Mogą mnie za­to­pić i na­wet tego nie za­uwa­żyć.

Wszyst­ko za­le­ży więc od tego, czy spo­strze­gę nie­bez­pie­cze­ństwo na tyle wcze­śnie, by usu­nąć się z dro­gi. A tu jak na zło­ść od trzech nocy ni­sko wi­szące chmu­ry za­sła­nia­ją ksi­ężyc i gwiaz­dy. Cza­sem za­czy­na pa­dać – wte­dy zła wi­docz­no­ść sta­je się ka­ta­stro­fal­nie zła. Jest tak ciem­no, że nie ma sen­su uży­wać lor­net­ki. Mrok mo­żna kro­ić no­żem.

Za­ba­wa za­czy­na się, gdy w polu wi­dze­nia po­ja­wia­ją się świa­tła. W teo­rii mor­ski szlak han­dlo­wy to coś w ro­dza­ju au­to­stra­do­wej dwu­pa­smów­ki. Bli­żej mnie z le­wej na pra­wo za­su­wa­ją stat­ki zmie­rza­jące w stro­nę Hisz­pa­nii. Gdy prze­śli­zgnę się obok nich, po­wi­nien mnie cze­kać sla­lom po­mi­ędzy jed­nost­ka­mi pły­nący­mi w prze­ciw­nym kie­run­ku. A po­śród dwóch ni­tek tej mor­skiej dro­gi mu­szę zna­le­źć sze­ro­ką na kil­ka mil stre­fę spo­ko­ju. W prak­ty­ce jest zu­pe­łnie ina­czej. Stat­ki po­ja­wia­ją się znie­nac­ka, pły­nąc z naj­mniej ocze­ki­wa­nych kie­run­ków i naj­bar­dziej za­ska­ku­jący­mi kur­sa­mi, ja zaś jak sza­cho­wy ko­nik ska­czę raz w lewo, raz w pra­wo, by ze­jść im z dro­gi.

Kto cho­ciaż raz pró­bo­wał bez­gwiezd­ną nocą okre­ślać pręd­ko­ść, kurs i od­le­gło­ść do za­uwa­żo­ne­go na ho­ry­zon­cie stat­ku, wie, że to rów­na­nie z tak wie­lo­ma nie­wia­do­my­mi, że je­dy­nie in­tu­icja wspo­ma­ga­na wie­lo­let­nim do­świad­cze­niem po­tra­fi je roz­wi­ązać. Pły­nie na mnie czy nie? A je­śli tak, to z jaką szyb­ko­ścią? Mi­nie­my się o dwie mile czy na la­kier?

Tej nocy już trzy razy by­łem zmu­szo­ny za­wró­cić, by unik­nąć sta­ra­no­wa­nia. Po­przed­niej po­dob­nie. I jesz­cze po­przed­niej. To dla­te­go tak po­wo­li zbli­żam się do celu. Nie dość, że wiatr le­d­wie wie­je, to utrzy­ma­nie pro­ste­go kur­su przez dłu­żej niż go­dzi­nę jest zu­pe­łnie nie­wy­ko­nal­ne. Do­bra wia­do­mo­ść jest taka, że wresz­cie prze­sta­ło mi wiać w nos jak przez dwie po­przed­nie doby. Gdy wsta­nie sło­ńce, po­wi­nie­nem już zo­ba­czyć ląd. Je­śli wszyst­ko pój­dzie do­brze, jesz­cze dziś po po­łud­niu będę z po­wro­tem w por­cie, z któ­re­go 312 dni temu wy­ru­szy­łem w sa­mot­ny rejs do­oko­ła świa­ta.

Sła­niam się na no­gach za ko­łem ste­ro­wym. To już trze­cia doba bez snu. I czwar­ta bez je­dze­nia. Je­stem u kre­su sił.

Je­stem szczęśli­wy.

2. Naj­wa­żniej­szy dzień ży­cia

7 maja był sto dwu­dzie­stym ósmym dniem 2012 roku. Roku, któ­ry przy­wi­ta­łem na Pa­cy­fi­ku po­mi­ędzy Nową Ze­lan­dią a przy­ląd­kiem Horn po 185 dniach od wy­pły­ni­ęcia z Bre­stu w rejs do­oko­ła świa­ta. Rejs, któ­ry wła­śnie ko­ńczy­łem, chud­szy o 30 ki­lo­gra­mów i bo­gat­szy o pew­no­ść, że ka­żde ma­rze­nie mo­żna spe­łnić.

Tego dnia imie­ni­ny ob­cho­dzi­li: Au­gust, Bog­da­ła, Do­mi­ce­la, Do­mi­cjan, Fla­wia, Flo­rian, Gi­ze­la, Lu­do­mi­ra, Róża, Sta­ni­mir, Win­cen­ty i Wir­gi­nia. Ham­burg świ­ęto­wał Uro­dzi­ny Por­tu, a Ro­sja – Dzień Ra­dia.

7 maja. Naj­szczęśliw­sza data w moim ży­ciu. Tego dnia w 351 roku nad Je­ro­zo­li­mą uka­zał się wiel­ki świe­tli­sty krzyż, co w li­ście do ce­sa­rza Kon­stan­cju­sza II opi­sał szcze­gó­ło­wo bi­skup Cy­ryl Je­ro­zo­lim­ski. A 207 lat pó­źniej w Kon­stan­ty­no­po­lu ru­nęła w wy­ni­ku trzęsie­nia zie­mi ko­pu­ła naj­wspa­nial­szej świ­ąty­ni chrze­ści­ja­ńskiej ów­cze­sne­go świa­ta: ko­ścio­ła Mądro­ści Bo­żej – Ha­gia So­fia (jesz­cze tego sa­me­go dnia ce­sarz Ju­sty­nian I na­ka­zał jej od­bu­do­wę, co za­jęło le­d­wie pięć lat – tę wia­do­mo­ść po­le­cam szcze­gól­nej uwa­dze bu­dow­ni­czych pol­skich au­to­strad).

7 maja 1429 roku Jo­an­na d’Arc, wy­rwaw­szy tkwi­ącą w ra­mie­niu strza­łę an­giel­skie­go łucz­ni­ka, rzu­ci­ła ją wzgar­dli­wie na zie­mię i po­pro­wa­dzi­ła fran­cu­skie od­dzia­ły do zwy­ci­ęskie­go sztur­mu na Or­le­an, któ­re­go zdo­by­cie sta­ło się punk­tem zwrot­nym woj­ny stu­let­niej.

7 maja 1663 roku w Lon­dy­nie otwar­to Te­atr Kró­lew­ski, a rok pó­źniej po prze­ciw­nej stro­nie ka­na­łu La Man­che Król Sło­ńce Lu­dwik XIV uro­czy­ście wpro­wa­dził się do no­wej pod­pa­ry­skiej re­zy­den­cji w Wer­sa­lu.

7 maja 1774 roku uro­dził się Fran­cis Be­au­fort (ten od ska­li), a w 1794 roku, dzień po swo­ich trzy­dzie­stych szó­stych uro­dzi­nach, krwa­wy dyk­ta­tor re­wo­lu­cji fran­cu­skiej Ma­xi­mi­lien de Ro­be­spier­re prze­for­so­wał w Kon­wen­cie Na­ro­do­wym de­kret wpro­wa­dza­jący we Fran­cji re­li­gię pa­ństwo­wą, na­zwa­ną Kul­tem Ro­zu­mu i Isto­ty Naj­wy­ższej (no­ta­be­ne le­d­wie dwa i pół mie­si­ąca pó­źniej miał spo­sob­no­ść oso­bi­ście prze­ko­nać się o ist­nie­niu bądź nie­ist­nie­niu obiek­tu tego kul­tu po utra­cie gło­wy gład­ko od­dzie­lo­nej od resz­ty cia­ła przez wy­na­la­zek Jo­se­pha-Igna­ce’a Gu­il­lo­ti­na). Rów­no 30 lat pó­źniej – 7 maja 1824 roku – w Wied­niu od­by­ła się pre­mie­ra ge­nial­nej IX Sym­fo­nii Lu­dwi­ga van Beetho­ve­na, jego ostat­nie­go dzie­ła or­kie­stro­we­go.

7 maja 1920 roku woj­ska pol­skie do­wo­dzo­ne przez mar­sza­łka Jó­ze­fa Pi­łsud­skie­go zdo­by­ły Ki­jów, a u wy­brze­ży fi­li­pi­ńskiej wy­spy Pa­la­wan pe­wien ry­bak wy­ło­wił per­łę o śred­ni­cy nie­mal 24 cen­ty­me­trów i wa­dze po­nad sze­ściu ki­lo­gra­mów. Szczęśli­wy zna­laz­ca na­zwał swój skarb Per­łą Al­la­cha.

7 maja 1945 roku dwaj nie­miec­cy do­wód­cy Al­fred Jodl i Hans-Georg von Frie­de­burg pod­pi­sa­li we fran­cu­skim mie­ście Re­ims bez­wa­run­ko­wą ka­pi­tu­la­cję Trze­ciej Rze­szy, co za­ko­ńczy­ło dru­gą woj­nę świa­to­wą. Rok pó­źniej trzy­dzie­sto­ośmio­let­ni wła­ści­ciel punk­tu na­pra­wy ra­dio­od­bior­ni­ków Ma­sa­ru Ibu­ka i dwu­dzie­sto­pi­ęcio­let­ni fi­zyk Akio Mo­ri­ta za­ło­ży­li spó­łkę To­kyo Te­le­com­mu­ni­ca­tions En­gi­ne­ering, zna­ną dziś jako Sony.

7 maja 1986 roku Ka­na­dyj­czyk Pa­trick Mor­row wspi­ął się na mie­rzący 4884 me­try szczyt Pi­ra­mi­dy Car­sten­sza na No­wej Gwi­nei i tym sa­mym stał się pierw­szym zdo­byw­cą Ko­ro­ny Zie­mi. Od tego cza­su do dziś sie­dem naj­wy­ższych szczy­tów sied­miu kon­ty­nen­tów zdo­by­ło już oko­ło 300 osób.

7 maja 2007 roku ar­che­olog z Uni­wer­sy­te­tu He­braj­skie­go Ehud Ne­cer po­in­for­mo­wał o od­kry­ciu 12 ki­lo­me­trów na po­łud­nie od Je­ro­zo­li­my gro­bu He­ro­da Wiel­kie­go.

Pięć lat pó­źniej, w po­nie­dzia­łek 7 maja 2012 roku, kil­ka mi­nut po go­dzi­nie dwu­dzie­stej, sta­łem na drew­nia­nym po­mo­ście por­tu du Châte­au w Bre­ście i po raz pierw­szy od 312 dni ca­ło­wa­łem uko­cha­ną żonę. Może wła­śnie po to opły­nąłem świat? Po to po­ko­na­łem nie­mal 34 ty­si­ące mil, prze­trwa­łem 17 sztor­mów, wy­wrot­kę jach­tu na roz­sza­la­łym Oce­anie In­dyj­skim, awa­rie bo­daj wszyst­kie­go, co mo­gło się ze­psuć, i wi­ęk­szo­ści tego, co ze­psuć się nie mia­ło pra­wa? Po to dłu­gi­mi ty­go­dnia­mi na Oce­anie Po­łu­dnio­wym trząsłem się z zim­na w dwóch sztor­mia­kach i trzech prze­mo­czo­nych śpi­wo­rach, po to uwi­ęzio­ny przez bez­wietrz­ną po­go­dę na rów­ni­ku dzień po dniu da­wa­łem sło­ńcu go­to­wać się na twar­do? Po to przez pół roku ja­dłem co dru­gi dzień, po to bez sło­wa skar­gi dwa razy zszy­wa­łem so­bie na mo­rzu roz­ci­ętą gło­wę? Po to wa­rio­wa­łem z nie­po­ko­ju o bli­skich, gdy na naj­nie­bez­piecz­niej­szych wo­dach świa­ta stra­ci­łem wszel­ki kon­takt z lądem?

Bo po cóż by in­ne­go? Wy­star­czy jed­no spoj­rze­nie na glo­bus, by zro­zu­mieć, że sa­mot­ny rejs do­oko­ła świa­ta ro­zu­mia­ny wy­łącz­nie jako pod­róż nie ma sen­su – wra­ca się prze­cież w to samo miej­sce, z któ­re­go się wy­ru­szy­ło. Ma sens je­dy­nie wte­dy, gdy sta­nie się pod­ró­żą w głąb wła­snej du­szy. Przez po­nad 10 mie­si­ęcy przy­gląda­łem się so­bie w bez­li­to­snym lu­strze oce­anu, by do­wie­dzieć się, kim na­praw­dę je­stem. I gdy zgod­nie z radą Se­ne­ki, któ­re­go pi­sma to­wa­rzy­szy­ły mi w dro­dze, od­rzu­ci­łem wszyst­ko, co po­wierz­chow­ne i nie­wa­żne – zro­zu­mia­łem, że tym, co trzy­ma mnie przy ży­ciu i daje siłę do prze­zwy­ci­ęża­nia wszel­kich prze­szkód, jest mi­ło­ść. Wte­dy w por­cie nie po­tra­fi­łem wy­po­wie­dzieć tego na głos. Dłu­go obej­mo­wa­łem żonę w mil­cze­niu.

Ten rejs uświa­do­mił mi, jak bar­dzo Cię ko­cham, Ewu­siu. Ta opo­wie­ść jest dla Cie­bie.

3. Wy­zwa­nie

Na­zy­wam się Ci­choc­ki. To­masz Ci­choc­ki. Ka­pi­tan To­masz Ci­choc­ki. Dla przy­ja­ciół Ci­chy. Je­stem ano­ni­mo­wym ad­re­na­li­no­ho­li­kiem. Ści­ga­łem się w raj­dach sa­mo­cho­do­wych. La­ta­łem na pa­ra­lot­ni. Ba, był na­wet czas, że cha­dza­łem na piwo do ta­wer­ny Zęza w Szty­nor­cie. A te­raz opły­nąłem świat do­oko­ła. Sam. Na se­ryj­nym jach­cie – ta­kim, jaki mo­żesz so­bie ju­tro za­mó­wić w stocz­ni Del­phia, by po­pły­wać po Ma­zu­rach lub Ba­łty­ku, je­śliś am­bit­niej­szy.

Je­że­li sło­wo „sze­kla” ko­ja­rzy ci się je­dy­nie z izra­el­ską wa­lu­tą, masz pra­wo nie wie­dzieć, o co cho­dzi z tym ca­łym że­glo­wa­niem do­oko­ła świa­ta. Więc za­nim opo­wiem o swo­im rej­sie, spró­bu­ję jak naj­kró­cej wy­ja­śnić, w czym rzecz.

Naj­pierw licz­by.

Od­kąd w 1953 roku No­wo­ze­land­czyk Ed­mund Hil­la­ry z Szer­pą Ten­zin­giem Nor­gay­em zdo­by­li szczyt Mo­unt Eve­re­stu (co Hil­la­ry sko­men­to­wał za­raz po ze­jściu sło­wa­mi: „W ko­ńcu za­ła­twi­li­śmy skur­czy­by­ka!”), na wierz­cho­łek naj­wy­ższej góry świa­ta tyl­ko do śmier­ci Hil­la­ry’ego w 2008 roku wdra­pa­ło się bli­sko 3600 osób.

Po Ju­ri­ju Ga­ga­ri­nie, któ­ry pew­ne­go kwiet­nio­we­go po­ran­ka w 1961 roku na nie­ca­łe dwie go­dzin­ki wy­sko­czył na or­bi­tę oko­ło­ziem­ską, w ko­smos wy­strze­lo­no gru­bo po­nad 500 osób.

Sa­mot­ny rejs pod ża­gla­mi do­oko­ła świa­ta to znacz­nie bar­dziej eli­tar­ne do­świad­cze­nie. Szcze­gól­nie wte­dy, gdy mó­wi­my o rej­sie bez za­wi­ja­nia do por­tów i do­oko­ła trzech wiel­kich przy­ląd­ków: Do­brej Na­dziei, Le­eu­win i Hor­nu – Par­na­su że­gla­rzy.

Ze szcze­gó­ło­wy­mi sta­ty­sty­ka­mi jest kło­pot, bo że­gla­rze to wol­ne du­chy i nie za­wsze mel­du­ją się bu­chal­te­rom pro­wa­dzącym re­je­stry oko­ło­ziem­skich rej­sów. Zresz­tą ró­żne or­ga­ni­za­cje kie­ru­ją się ró­żny­mi kry­te­ria­mi przy wpi­sy­wa­niu sa­mot­nych rej­sów do­oko­ła glo­bu do swo­ich re­je­strów. Tak czy owak, mó­wi­my o po­nad 100, góra 200 oso­bach w ska­li świa­ta.

Jest coś sym­bo­licz­ne­go w tym, że gdy w Wi­gi­lię Bo­że­go Na­ro­dze­nia 1968 roku roz­po­częła się mi­sja Apol­lo 8, pio­nier­skie­go za­ło­go­we­go stat­ku ko­smicz­ne­go, któ­ry wsze­dł na or­bi­tę Ksi­ęży­ca, trwał wła­śnie sza­lo­ny wy­ścig mor­ski Gol­den Glo­be Race – pierw­sze w hi­sto­rii re­ga­ty sa­mot­nych że­gla­rzy do­oko­ła świa­ta. Loty na or­bi­tę Zie­mi sta­ły się już wte­dy dla ludz­ko­ści nor­mal­no­ścią – Apol­lo 8 był trzy­dzie­stym w hi­sto­rii za­ło­go­wym lo­tem w ko­smos. Na­to­miast zwy­ci­ęz­ca Gol­den Glo­be Race Ro­bin Knox-John­ston, do­pły­nąw­szy 22 kwiet­nia 1969 roku do por­tu w Fal­mo­uth, zo­stał pierw­szym w dzie­jach czło­wie­kiem, któ­ry sa­mot­nie opły­nął świat bez za­wi­ja­nia do por­tów. „Był to ostat­ni ba­stion do zdo­by­cia na mo­rzu i naj­wi­ęk­sza przy­go­da na­sze­go po­ko­le­nia. Cud, że się uda­ło. Cud, że prze­ży­li­śmy” – sko­men­to­wał po la­tach swój wy­czyn.

Osiem dni po tym, jak Knox-John­ston do­bił do na­brze­ża por­tu w Fal­mo­uth, do Ca­sa­blan­ki do­pły­nął Le­onid Te­li­ga na jach­cie Opty. Jako pierw­szy Po­lak uko­ńczył sa­mot­ny, lecz po­dzie­lo­ny na eta­py i wio­dący ła­twiej­szą dro­gą przez Ka­nał Pa­nam­ski rejs do­oko­ła świa­ta. Mia­łem wte­dy 11 lat i od trzech w Mi­ędzysz­kol­nym Klu­bie Spor­to­wym pły­wa­łem po Je­zio­rze Krzy­wym na prze­cie­ka­jących ża­glów­kach kla­sy Ca­det, przy­po­mi­na­jących z grub­sza po­ma­lo­wa­ne na bia­ło trum­ny z ża­gla­mi. Te­li­ga, Knox-John­ston i jego wiel­ki ry­wal Fran­cuz Ber­nard Mo­ites­sier byli mi w tych cza­sach bli­żsi niż Win­ne­tou czy Kmi­cic. Chy­ba to wła­śnie wte­dy po raz pierw­szy za­pra­gnąłem sa­mot­nie opły­nąć Zie­mię. A po­tem za­po­mnia­łem o tym ma­rze­niu na po­nad ćwie­rć wie­ku.

Dziś wi­ęk­szo­ść sa­mot­nych rej­sów do­oko­ła świa­ta tra­są Kno­xa-John­sto­na (i moją) od­by­wa się w ra­mach roz­gry­wa­nych co czte­ry lata re­gat Ven­dée Glo­be. To już zu­pe­łnie inna dys­cy­pli­na spor­tu – że­glar­ska For­mu­ła 1. Zwy­ci­ęz­ca z 2009 roku Mi­chel De­sjoy­eaux opły­nął kulę ziem­ską w le­d­wie 84 dni ze śred­nią (!) pręd­ko­ścią bli­sko 11 węzłów (to tak, jak­by tra­sę Świ­no­ujście–Ustrzy­ki Dol­ne po­ko­nać z prze­ci­ęt­ną szyb­ko­ścią 180 ki­lo­me­trów na go­dzi­nę)1. Na­fa­sze­ro­wa­ne naj­no­wo­cze­śniej­szą elek­tro­ni­ką jach­ty to wy­ko­na­ne z ma­te­ria­łów wy­ko­rzy­sty­wa­nych w astro­nau­ty­ce bo­li­dy oce­anów war­te dzie­si­ąt­ki mi­lio­nów euro. Mie­si­ąca­mi przed star­tem kil­ku­na­sto­oso­bo­we eki­py pre­cy­zyj­nie co do mi­li­me­tra re­gu­lu­ją łód­ki. Mimo to re­ga­ty ko­ńczy śred­nio za­le­d­wie co dru­ga, a na­wet – jak w ostat­niej edy­cji – co trze­cia z nich. Po­zo­sta­łe tra­cą na oce­anie masz­ty, kile, ste­ry, za­li­cza­ją wy­wrot­ki, lądu­ją na brze­gu. Trzech uczest­ni­ków stra­ci­ło pod­czas wy­ści­gu ży­cie. Ciał dwóch – Ka­na­dyj­czy­ka Ger­ry’ego Ro­ufsa i Ame­ry­ka­ni­na Mike’a Plan­ta – ni­g­dy nie od­na­le­zio­no. W trak­cie re­gat 1992–1993 Fran­cuz Ber­trand de Broc na pe­łnym mo­rzu zszył so­bie język nie­mal zu­pe­łnie od­gry­zio­ny w cza­sie sztor­mu (fał gro­ta ude­rzył go w pod­bró­dek). Ope­ra­cję prze­pro­wa­dził przed lu­strem dzi­ęki otrzy­ma­nym te­lek­sem po­ra­dom chi­rur­ga.

Od­ręb­ną ka­te­go­rię sa­mot­nych rej­sów oko­ło­ziem­skich sta­no­wią te, któ­rych ce­lem jest bi­cie re­kor­dów szyb­ko­ści. Tu w od­ró­żnie­niu od Ven­dée Glo­be do­pusz­cza się ko­or­dy­na­cję i po­moc na­wi­ga­cyj­ną z lądu. Wy­spe­cja­li­zo­wa­ne, często kil­ku­dzie­si­ęcio­oso­bo­we eki­py ana­li­zu­ją na bie­żąco pro­gno­zy po­go­dy na tra­sie, by wy­brać naj­ko­rzyst­niej­sze w ka­żdej chwi­li rej­su kurs i uło­że­nie ża­gli. W 2005 roku Bry­tyj­ka El­len Ma­cAr­thur zro­bi­ła oko­ło­ziem­skie kó­łko w 71 dni 14 go­dzin 18 mi­nut i 33 se­kun­dy, dzi­ęki cze­mu po­bi­ła o pó­łto­rej doby li­czący za­le­d­wie rok po­przed­ni re­kord, na­le­żący do Fran­cu­za Fran­ci­sa Joy­ona. Kró­lo­wa Elżbie­ta II nada­ła jej za ten wy­czyn ty­tuł szla­chec­ki. Trzy lata pó­źniej Joy­on od­zy­skał swój re­kord – z cza­su osi­ągni­ęte­go przez Bry­tyj­kę urwał aż dwa ty­go­dnie. Za opły­ni­ęcie świa­ta w 57 dni 13 go­dzin 34 mi­nu­ty i 6 (!) se­kund pre­zy­dent Ni­co­las Sar­ko­zy ude­ko­ro­wał go naj­wy­ższym fran­cu­skim od­zna­cze­niem, czy­li Le­gią Ho­no­ro­wą.

Do­ce­niam te wy­czy­ny. Po­dob­nie jak ze szcze­rym po­dzi­wem pa­trzy­łbym na fa­ce­ta, któ­ry naj­szyb­ciej na świe­cie wbie­głby na Mo­unt Eve­rest. Ale ni­g­dy nie chcia­łem star­to­wać w tej ka­te­go­rii. „Na mo­rzu »re­kord« to idio­tycz­ne sło­wo” – na­pi­sał w li­ście prze­ka­za­nym do ga­zet Ber­nard Mo­ites­sier, zre­zy­gno­waw­szy z kon­ty­nu­owa­nia wy­ści­gu Gol­den Glo­be, kie­dy wy­da­wa­ło się wła­ści­wie pew­ne, że lada dzień do­go­ni Kno­xa-John­sto­na i zwy­ci­ęży. Za­miast tego skie­ro­wał swój jacht na wschód i zro­bił ko­lej­ne pół okrąże­nia Zie­mi, by za­wi­nąć na Ta­hi­ti. „Chcę kon­ty­nu­ować pod­róż, wci­ąż bez za­wi­ja­nia do por­tu, w kie­run­ku Au­stra­lii i Oce­anii – tam gdzie jest wi­ęcej sło­ńca i spo­ko­ju niż w Eu­ro­pie […]. Ru­szam da­lej, po­nie­waż szczęśli­wy je­stem na mo­rzu, a może i dla­te­go, by ura­to­wać moją du­szę”2 – tłu­ma­czył.

Bli­ska jest mi po­sta­wa Mo­ites­sie­ra, co jed­nak w ni­czym nie umniej­sza mo­je­go po­dzi­wu dla Kno­xa-John­sto­na. W ich cza­sach że­glar­stwo wci­ąż w wi­ęk­szym stop­niu było ro­man­tycz­ną przy­go­dą niż wy­zwa­niem czy­sto spor­to­wym. Dra­ma­tycz­ne losy dzie­wi­ęciu śmia­łków, któ­rzy w la­tach 1968–1969 wzi­ęli udział w wy­ści­gu Gol­den Glo­be, to jed­na z naj­pi­ęk­niej­szych he­ro­icz­nych opo­wie­ści, ja­kie znam. Sta­wiam tę hi­sto­rię na tej sa­mej pó­łce co Ody­se­ję czy Moby Dic­ka – i ró­żni się od nich je­dy­nie tym, że wy­da­rzy­ła się na­praw­dę.

O ta­kim rej­sie ma­rzy­łem. I taki zo­stał mi dany. Wy­pły­wa­łem z Bre­stu uzbro­jo­ny we wszyst­kie tech­nicz­ne udo­god­nie­nia, któ­re dwu­dzie­sty pierw­szy wiek ofe­ru­je sa­mot­ne­mu że­gla­rzo­wi, nie po­ko­na­łem jed­nak na­wet po­ło­wy dro­gi, gdy wszyst­kie od­mó­wi­ły wspó­łpra­cy. Zo­sta­łem sam na sam z oce­anem i wła­sną sła­bo­ścią. Bez ra­da­ru, bez GPS-u, bez te­le­fo­nu sa­te­li­tar­ne­go i ja­kie­go­kol­wiek in­ne­go kon­tak­tu z lądem, bez pro­gnoz po­go­dy, bez prądu – tak jak­bym cof­nął się w cza­sie o 40 lat do epo­ki Mo­ites­sie­ra i Kno­xa-John­sto­na. Do­sko­na­le pa­mi­ętam ten mo­ment, gdy na Oce­anie In­dyj­skim – do­ko­naw­szy bi­lan­su strat – uświa­do­mi­łem so­bie, że od te­raz albo wy­ka­żę się umie­jęt­no­ścia­mi czy­ta­nia po­go­dy z chmur, na­wi­ga­cji na sło­ńce i gwiaz­dy, wy­czu­wa­nia gór lo­do­wych po za­pa­chu, albo sko­ńczę na dnie. – No to wresz­cie masz, czło­wie­ku, to, cze­go chcia­łeś – po­wie­dzia­łem do sie­bie z prze­kąsem.

Już po za­ko­ńcze­niu rej­su, gdy wie­dzio­ny ja­ki­mś im­pul­sem prze­czy­ta­łem po­now­nie wspo­mnie­nia Kno­xa-John­sto­na, od­kry­łem dłu­gą li­stę cie­ka­wych zbie­żno­ści po­mi­ędzy jego rej­sem a moim. On pły­nął 313 dni, ja 312. Po­dob­ne awa­rie spo­ty­ka­ły nas mniej wi­ęcej w tych sa­mych miej­scach. Pod­czas ich usu­wa­nia po­dob­nie kom­bi­no­wa­li­śmy, wy­my­śla­jąc eg­zo­tycz­ne pa­ten­ty. Z po­dob­ną ra­do­ścią i fa­scy­na­cją przyj­mo­wa­li­śmy ka­żdy ko­lej­ny dzień na oce­anie. I po­dob­nie ni­g­dy nie nu­ży­ło nas przy­gląda­nie się jego zmien­nym ko­lo­rom i fak­tu­rze. Obu nas uzna­no też w pew­nym mo­men­cie rej­su za za­gi­nio­nych i ty­go­dnia­mi nikt na lądzie nie wie­dział, co się z nami dzie­je. I naj­wa­żniej­sze – sir Ro­bin po­wie­dział kie­dyś: „Pa­pie­ro­sy palę bez prze­rwy. Dzi­ęki dy­mo­wi wi­dzę, jaki jest wiatr, gdy łódź stoi w miej­scu”. Pod tym zda­niem pod­pi­su­ję się obie­ma ręko­ma.

Szcze­gól­nie bli­skie sta­ło mi się to od cza­su pew­nej przy­go­dy, któ­rą prze­ży­łem pod­czas sa­mot­ne­go rej­su przez Atlan­tyk w 2005 roku. By­łem już dwu­dzie­sty dzień na oce­anie. Nie­mal ide­al­nie po­ło­wa dy­stan­su. Od Gi­bral­ta­ru 1900 mil, do Do­mi­ni­ka­ny oko­ło 1800. Flau­ta. Żar leje się z nie­ba. Jacht stoi więc na środ­ku oce­anu w ca­łko­wi­tym bez­ru­chu. Snu­ję się po po­kła­dzie i pod nim, sa­pi­ąc jak dzie­wi­ęt­na­sto­wiecz­ny pa­ro­wóz. Je­stem nagi, ale na pra­wej no­dze mam ka­losz. W ten spo­sób ochra­niam zła­ma­ny przed kil­ko­ma dnia­mi pa­lec u nogi. Oka­zjo­nal­nie za­kła­dam też ręka­wi­ce że­glar­skie, aby do­dać so­bie po­wa­gi i aury pro­fe­sjo­na­li­zmu. Otępia­łym od go­rąca i nudy wzro­kiem omia­tam osprzęt, ho­ry­zont, po­kład, zno­wu osprzęt, zno­wu ho­ry­zont. Jesz­cze raz ho­ry­zont, jesz­cze raz… i oczom wła­snym nie wie­rzę.

W od­le­gło­ści trzech, góra czte­rech mil ode mnie wi­dzę jacht. Po­sta­wio­ny grot za­wa­diac­ko ło­po­ce mimo bra­ku wia­tru, ge­nua zro­lo­wa­na, ale jacht pły­nie zdu­mie­wa­jąco szyb­ko. Pędzi na sil­ni­ku pro­sto na mnie. Jach­ty ża­glo­we mają zwy­kle dość ogra­ni­czo­ne za­pa­sy pa­li­wa. Byle flau­ta nie jest po­wo­dem, by je bez­tro­sko wy­pa­lać. A ten gna w moją stro­nę na pe­łnym ga­zie. Albo więc na po­kła­dzie wy­da­rzył się ja­kiś dra­mat, albo ster­nik jest sza­le­ńcem, albo pi­ęk­na sa­mot­na że­glar­ka, za­uro­czo­na nie­wąt­pli­wą uro­dą mo­jej jed­nost­ki, chce jak naj­prędzej zna­le­źć się w moim to­wa­rzy­stwie. Ubie­ram się na ga­lo­wo, czy­li wkła­dam kąpie­lów­ki i dru­gi ka­losz. Cze­kam. Ach, jesz­cze faj­ka w zęby, żeby wy­jść na fa­chow­ca pe­łną gębą.

Na jach­cie jest kil­ka osób. Już z da­le­ka ener­gicz­nie do mnie ma­cha­ją. Ru­chy ich roz­trzęsio­nych rąk, choć trud­ne do opi­sa­nia, są zdu­mie­wa­jąco czy­tel­ne. Wy­da­je się, że mó­wią: za­cze­kaj, za­trzy­maj się. Po­nie­waż i tak sto­ję w miej­scu, mogę bez wy­si­łku spe­łnić ich pro­śbę.

W ko­ńcu zrów­na­li się ze mną i wi­dzę, z kim mam do czy­nie­nia. Ele­ganc­cy. Bia­łe ko­szul­ki, od­pra­so­wa­ne spodnie, spor­to­we obu­wie w do­brym ga­tun­ku. Jacht – za­re­je­stro­wa­ny w To­ron­to – też ni­cze­go so­bie. Nie­co wi­ęk­szy od mo­je­go, lśni czy­sto­ścią i aż bije w oczy pro­fe­sjo­na­li­zmem. Od pe­dan­tycz­nie zbuch­to­wa­nych lin aż po fa­cho­wo pod­wie­szo­ną sza­lu­pę i wy­pu­co­wa­ny na błysk po­kład. Wszyst­ko jest do­sko­na­łe. Nikt nie pali, nikt nie pije, nikt nie krzy­czy. Za­wo­dow­stwo w naj­lep­szym wy­da­niu. Po­grom­cy oce­anu za­trzy­ma­li swo­je ka­na­dyj­skie cu­de­ńko bur­ta w bur­tę ze mną, a je­den z nich, za­pew­ne ka­pi­tan, roz­po­czął kon­wer­sa­cję:

– Hi, do you have mat­ches may­be?

Za­mu­ro­wa­ło mnie. Spo­dzie­wa­łem się wszyst­kie­go, tyl­ko nie ta­kie­go po­wi­ta­nia. Gdy spo­ty­kasz na środ­ku Atlan­ty­ku nie­zna­ny jacht, ostat­nia rzecz, ja­kiej się spo­dzie­wasz, to py­ta­nie o…

– Masz może za­pa­łki? – po­wtó­rzył ski­per, a z wy­ra­zu jego twa­rzy wy­czy­ta­łem, że w naj­lep­szym ra­zie ma mnie za pó­łgłów­ka, któ­ry nie ro­zu­mie pro­stych sy­tu­acji na mo­rzu. Rzu­ci­łem mu jed­ną z za­pal­ni­czek, któ­rych kil­ka za­wsze wala się po po­kła­dzie. Sie­dzący do tej pory nie­mra­wo za­ło­gant ożył i chwy­cił ją w lo­cie ni­czym skarb. Na­tych­miast znik­nął pod po­kła­dem, na­to­miast ka­pi­tan, wy­ra­źnie usa­tys­fak­cjo­no­wa­ny, za­czął wy­ja­śniać sy­tu­ację. Otóż gdy wy­pły­wa­li trzy ty­go­dnie wcze­śniej z Tan­ge­ru w pięć osób, za­opa­trzy­li się we wszyst­ko, od tru­ska­wek po kawę o de­li­kat­nym aro­ma­cie mi­ęty. Jako lu­dzie nie­pa­lący nie po­my­śle­li jed­nak o za­pa­łkach, a jed­na czy dwie za­pal­nicz­ki, któ­re mie­li na po­kła­dzie, od­mó­wi­ły wspó­łpra­cy czte­ry dni temu. Pew­nie źle zro­zu­mia­łem, ale da­lej mó­wił chy­ba o je­dze­niu ma­ka­ro­nu na su­ro­wo. Taka ka­na­dyj­ska od­mia­na chip­sów. Wręczy­łem im uro­czy­ście 10 pu­de­łek za­pa­łek przy akom­pa­nia­men­cie ochów i achów i wspa­nia­ło­my­śl­nie od­mó­wi­łem re­wa­nżu w po­sta­ci bu­tel­ki whi­sky.

Jesz­cze wie­le dni po tym zda­rze­niu za­sta­na­wia­łem się nad ko­rzy­ścia­mi wy­ni­ka­jący­mi z pa­le­nia. A w rejs do­oko­ła świa­ta za­bra­łem 100 za­pal­ni­czek, 30 pa­czek po 10 pu­de­łek za­pa­łek, krze­si­wo i licz­bę pa­pie­ro­sów sto­sow­ną do ran­gi cze­ka­jące­go mnie wy­zwa­nia. Kto wie, ile ka­na­dyj­skich jach­tów spo­tkam po dro­dze…

4. Cumy zo­sta­ły rzu­co­ne!

Pó­łwy­sep Bre­to­ński przy­po­mi­na kszta­łtem gar­gul­ca z fa­sa­dy któ­re­jś z nie­zli­czo­nych we Fran­cji go­tyc­kich ka­tedr. Jego zwró­co­ny ide­al­nie na za­chód łeb wga­pia się w wy­brze­że No­wej Fun­dlan­dii po dru­giej stro­nie Atlan­ty­ku. W sze­ro­ko roz­dzia­wio­nej pasz­czy stwo­ra, po­nad złow­ro­go wy­su­ni­ętym jęzo­rem, znaj­dzie­cie na ma­pie Brest – por­to­we mia­sto w naj­da­lej wy­su­ni­ętym na za­chód fran­cu­skim de­par­ta­men­cie Fi­ni­stère, na­zwa­nym tak od ła­ci­ńskich słów fi­nis ter­rae, ko­niec Zie­mi. Da­lej jest tyl­ko oce­an.

1 lip­ca 2011 roku, punk­tu­al­nie o dzie­wi­ątej rano, od­bi­jam od na­brze­ża por­tu du Châte­au w Bre­ście. Gdy cho­wam do ba­ki­sty ru­fo­wej cumy i od­bi­ja­cze, do­cie­ra do mnie, że – o ile wszyst­ko pój­dzie po mo­jej my­śli – po raz ko­lej­ny będą mi po­trzeb­ne za 9, może 10 mie­si­ęcy. Jesz­cze ni­g­dy nie by­łem tak dłu­go na mo­rzu, ale nie mam te­raz cza­su się nad tym za­sta­na­wiać. Rów­no za dwie go­dzi­ny mu­szę być na li­nii star­tu wy­zna­czo­nej mi przez World Sa­iling Spe­ed Re­cord Co­un­cil (WSSRC), czy­li Świa­to­wą Ko­mi­sję Re­kor­dów Że­glar­skich. Tam w la­tar­ni mor­skiej Po­in­te de Pe­tit Mi­nou cze­ka Clau­de Bre­ton, ko­mi­sarz WSSRC. W chwi­li gdy mój jacht Pol­ska Mie­dź prze­kro­czy li­nię łączącą la­tar­nię z żó­łtą boją na­wi­ga­cyj­ną znaj­du­jącą się w od­le­gło­ści nie­ca­łej mili na po­łu­dnio­wy wschód od niej, ozna­czo­ną na ma­pach mor­skich sym­bo­lem VQ9W 10S, mój rejs do­oko­ła świa­ta zo­sta­nie ofi­cjal­nie uzna­ny za roz­po­częty.

Ale za­nim tam do­trę, trze­ba jesz­cze ostro­żnie po­ma­new­ro­wać przy wy­jściu z por­tu i za­cho­wać naj­wy­ższe sku­pie­nie przez dzie­lące mnie od tego miej­sca mniej wi­ęcej pięć mil. Wy­jście z Bre­stu jest wąskie i na­je­żo­ne ska­ła­mi, a ja mu­szę prze­kro­czyć li­nię star­tu pod ża­gla­mi, bo taki jest wy­móg ko­mi­sji.

Ob­ostrzeń jest oczy­wi­ście wi­ęcej. Mi­ni­mal­na licz­ba prze­by­tych w trak­cie rej­su mil mor­skich to 21 600, co z grub­sza od­po­wia­da ob­wo­do­wi rów­ni­ka. Start i za­ko­ńcze­nie wy­pra­wy mu­szą się od­być po­wy­żej czter­dzie­ste­go pi­ąte­go rów­no­le­żni­ka pó­łnoc­ne­go, a w jego trak­cie mu­szę prze­ci­ąć wszyst­kie po­łud­ni­ki. I na­tu­ral­nie żad­nej po­mo­cy z ze­wnątrz. Nad spe­łnie­niem wszyst­kich tych wa­run­ków czu­wa spe­cjal­na czar­na skrzyn­ka, któ­rą przy­po­mi­na­jący Aste­ri­xa przed­sta­wi­ciel WSSRC za­mon­to­wał na moim jach­cie kil­ka dni temu. O je­de­na­stej prze­kra­czam li­nię star­tu. Mam na­dzie­ję, że przed upły­wem roku minę ją po­now­nie, tym ra­zem jako li­nię mety.

A więc za­częło się! Roz­po­czy­nam re­ali­za­cję naj­wi­ęk­sze­go ma­rze­nia w ży­ciu. I je­stem prze­ra­żo­ny. Cho­ler­nie prze­ra­żo­ny.

Przy­go­to­wy­wa­łem się do tego rej­su po­nad osiem lat. Osiem pie­kiel­nie ci­ężkich lat. Sto mie­si­ęcy z okła­dem. Bli­sko 4000 dni i nocy, pod­czas któ­rych – ni­czym Gwiaz­da Po­lar­na – sta­le przy­świe­cał mi je­den cel. Opły­nąć świat do­oko­ła. Sa­mot­nie. Bez za­wi­ja­nia do por­tów. I oczy­wi­ście do­oko­ła trzech wiel­kich przy­ląd­ków – Do­brej Na­dziei, Le­eu­win i Hor­nu! Naj­trud­niej­szą pro­wa­dzącą na wschód tra­są że­glar­ską na­szej pla­ne­ty.

Pa­mi­ętam jak dziś ten wie­czór, gdy po raz pierw­szy zwie­rzy­łem się żo­nie z tego ma­rze­nia. To mo­gła być wcze­sna je­sień 2003 roku. Od trzech lat by­łem w za­sa­dzie bez­ro­bot­ny, bo splot nie­ko­rzyst­nych oko­licz­no­ści zmu­sił nas do za­mkni­ęcia fa­brycz­ki, któ­ra przez osiem lat da­wa­ła utrzy­ma­nie na­szej ro­dzi­nie. Je­śli w la­tach dzie­wi­ęćdzie­si­ątych zda­rzy­ło się wam trzy­mać w ręku pla­sti­ko­wą tor­bę z re­kla­mą ja­kie­jś fir­my, to ist­nie­je duże praw­do­po­do­bie­ństwo, że wy­pro­du­ko­wa­li­śmy ją w na­szym olsz­ty­ńskim za­kła­dzie. Jed­nak w 1999 roku wy­buch w płoc­kiej Pe­tro­che­mii i jesz­cze jed­nym za­kła­dzie na Sy­cy­lii za­trzęsły pol­skim ryn­kiem two­rzyw sztucz­nych. I jak to zwy­kle w ta­kich sy­tu­acjach bywa, kre­zu­si prze­trwa­li, a drob­ne płot­ki – jak na­sza za­trud­nia­jąca kil­ka­dzie­si­ąt osób fir­ma – po­le­gły.

Po li­kwi­da­cji fa­bry­ki zo­sta­ły mi po­czu­cie ży­cio­wej po­ra­żki i ogrom­ne dłu­gi. Żeby pod­re­pe­ro­wać do­mo­wy bu­dżet, za­cząłem pły­wać jako ski­per na jach­tach wy­ciecz­ko­wych na Mo­rzu Śró­dziem­nym – naj­częściej w Chor­wa­cji. W 2003 roku za­li­czy­łem po­nad 20 rej­sów z ko­lej­ny­mi gru­pa­mi mniej lub bar­dziej przy­pad­ko­wych lu­dzi. Na­wet dla dość to­wa­rzy­skie­go czło­wie­ka, ja­kim je­stem, to było za dużo. Mia­łem tego po dziur­ki w no­sie. I wła­śnie wte­dy doj­rze­wa­jący w mo­jej gło­wie od ja­kie­goś cza­su sza­lo­ny po­my­sł po­wo­li za­czął na­bie­rać co­raz bar­dziej re­al­nych kszta­łtów. Tak re­al­nych, że po­cząt­ko­wo na­wet sam przed sobą ba­łem się przy­znać, co roi mi się w łe­pe­ty­nie.

Idea ja­kie­goś da­le­kie­go rej­su kie­łko­wa­ła wpraw­dzie wcze­śniej, bo już w 2002 roku roz­po­cząłem bu­do­wę jach­tu. W teo­rii miał to być mój za­kład pra­cy – le­piej wo­zić lu­dzi wła­sną łód­ką niż cu­dzą. W prak­ty­ce kon­stru­owa­łem jacht oce­anicz­ny, zde­cy­do­wa­nie zbyt so­lid­ny jak na re­kre­acyj­ne pły­wa­nie po Ad­ria­ty­ku. Pie­ni­ędzy jed­nak sta­le bra­ko­wa­ło, bu­do­wa szła po­wo­li, co i rusz prze­ry­wa­na wie­lo­mie­si­ęcz­ny­mi prze­sto­ja­mi. Dłu­gi ro­sły.

Je­sie­nią 2003 roku by­łem bez­ro­bot­nym po­sia­da­czem pu­stej sko­ru­py jach­tu, któ­rej wy­ko­ńcze­nie prze­ra­sta­ło moje mo­żli­wo­ści fi­nan­so­we. I wła­śnie wte­dy, gdy de­bet na kon­cie ban­ko­wym nie­bez­piecz­nie zbli­żył się do po­zio­mu dna Rowu Ma­ria­ńskie­go, po­czu­łem zew oce­anu. W mo­jej gło­wie za­czął się kry­sta­li­zo­wać wspa­nia­ły plan, któ­ry miał tyl­ko jed­ną wadę – był zu­pe­łnie nie­wy­ko­nal­ny.

Gdy­bym miał wy­brać tyl­ko jed­ną ce­chę, któ­ra w naj­wi­ęk­szym stop­niu opi­su­je mój cha­rak­ter, wska­za­łbym chy­ba prze­ko­rę. Sfor­mu­ło­wa­nie „nie da się” dzia­ła na mnie jak płach­ta na byka. A więc sko­ro to ca­łko­wi­cie nie­mo­żli­we, zde­cy­do­wa­łem, że za­cznę od sa­mot­ne­go rej­su przez Atlan­tyk. W obie stro­ny, bo prze­cież nie zo­sta­wię łód­ki na Ka­ra­ibach, a na wy­na­jęcie ko­goś, kto by mi ją od­pro­wa­dził do Eu­ro­py, mnie nie stać. A za­tem po­sta­no­wio­ne. Naj­pierw tam i z po­wro­tem przez Atlan­tyk, a po­tem po­my­śli­my o czy­mś wi­ęk­szym. Tyl­ko jak o tym po­wie­dzieć Ewie? Wy­śmie­je mnie, a może na­wet za­mknie w domu wa­ria­tów. A syn i cór­ka jej w tym po­mo­gą.

By­łem świa­do­my, że Bo­giem a praw­dą ro­dzi­na mia­ła­by ra­cję. Pal dia­bli brak pie­ni­ędzy. Po pro­stu nie mia­łem wte­dy od­po­wied­nie­go przy­go­to­wa­nia ani prak­ty­ki, by pod­jąć się tak po­wa­żne­go wy­zwa­nia. Moje pa­ten­ty że­glar­skie wy­star­cza­ły z nad­wy­żką do wo­że­nia tu­ry­stów, ale sa­mot­ne rej­sy oce­anicz­ne to zu­pe­łnie inna baj­ka. Cóż to jed­nak za prze­szko­dy? Od cze­go są kre­dy­ty, spon­so­rzy i kur­sy do­sko­na­lące umie­jęt­no­ści że­glar­skie? Je­dy­ny po­wa­żny pro­blem, jaki wów­czas wi­dzia­łem, był w domu.

Aż tu na­gle nada­rzy­ła się oka­zja, by tę kar­dy­nal­ną prze­szko­dę pod­stępem obe­jść. Aku­rat wie­czo­rem mie­li wpa­ść do nas zna­jo­mi. Po­dział za­dań zwi­ąza­nych z przy­go­to­wy­wa­niem przy­jęć od za­wsze jest u nas taki sam. Ja od­po­wia­dam za trun­ki oraz na­po­je i tyl­ko z rzad­ka po­sta­na­wiam bły­snąć ja­kąś wy­ra­fi­no­wa­ną po­tra­wą. Ku­li­na­ria to za­sad­ni­czo dzia­łka Ewy, któ­ra w kuch­ni jest per­fek­cjo­nist­ką. Za­wsze nie do ko­ńca za­do­wo­lo­na z efek­tu. Za­wsze sku­pio­na i ca­łko­wi­cie po­chło­ni­ęta tym, co aku­rat robi. Po­dziel­no­ść uwa­gi w trak­cie go­to­wa­nia – zero. Bin­go!

Tego wła­śnie mi trze­ba, plan prze­my­ka mi przez gło­wę, a już po chwi­li sia­dam przy ku­chen­nym sto­le i za­ga­jam:

– Wiesz co? Je­stem już tro­chę zmęczo­ny tym pły­wa­niem z ob­cy­mi lu­dźmi.

– To pły­waj ze zna­jo­my­mi – pada zdaw­ko­wa od­po­wie­dź.

Jest do­brze. Uda­ło mi się nie wzbu­dzić czuj­no­ści. Ewa nie pod­no­si wzro­ku znad przy­go­to­wy­wa­nej wła­śnie fan­ta­zyj­nej sa­łat­ki, któ­rą jak zwy­kle po­chło­ną za­chwy­co­ne ko­le­żan­ki, pod­czas gdy ich mężo­wie sku­pią się na sys­te­ma­tycz­nym pod­no­sze­niu po­zio­mu cho­le­ste­ro­lu i stęże­nia al­ko­ho­lu we krwi.

– Zna­jo­my­mi też je­stem zmęczo­ny – rzu­cam ko­lej­ne zda­nie.

– No to nie pły­waj wca­le – sły­szę.

Ewa wy­ra­źnie nie chce kon­ty­nu­ować tej roz­mo­wy. Pew­nie eko­lo­gicz­ny ryż się roz­go­to­wał albo kie­łki psze­ni­cy są nie dość chrup­kie. Świet­nie, świet­nie, trze­ba szyb­ko zmie­rzać do pu­en­ty.

– Wiesz – tyl­ko ostro­żnie, czło­wie­ku, ostro­żnie, in­stru­uję się w du­chu – naj­chęt­niej to bym po­pły­wał sam. A już ca­łkiem naj­le­piej, to sam i gdzieś da­le­ko – mó­wię i cze­kam w na­pi­ęciu, czy na mnie spoj­rzy. Nie umiem kła­mać, a już na pew­no nie przed nią. Je­śli po­pa­trzy mi w oczy, będzie wszyst­ko wie­dzia­ła.

Mie­sza sta­ran­nie tę cho­ler­ną sa­ła­tę. Coś tam się chy­ba za­ci­ęło na li­nii ba­kła­ża­ny–oli­wa, bo po chwi­li mówi, nie pod­no­sząc gło­wy znad mi­ski:

– No to pły­waj. Je­śli spra­wi ci to przy­jem­no­ść i stać cię na to, rób, co chcesz, z tym swo­im że­glo­wa­niem.

Z ra­do­ści omal nie sko­czy­łem pod su­fit. W tej chwi­li by­łem na­wet go­tów zje­ść pe­łną mi­skę tego cho­ler­ne­go ziel­ska, cho­ćbym na­za­jutrz miał się za­mie­nić w kacz­kę. A ra­czej w gęś, po­nie­waż kacz­ki, jak ma­wiał mój zna­jo­my, tra­wy nie tra­wią. Po chwi­li dys­kret­nie wy­sze­dłem z kuch­ni, a kil­ka mie­si­ęcy pó­źniej by­łem już po eg­za­mi­nach prak­tycz­nych na mor­skie stop­nie że­glar­skie.

To nie tak, że po­tem po­szło już z gór­ki. Nie po­szło – ina­czej przy­go­to­wa­nia do rej­su nie za­jęły­by mi ośmiu lat. Jed­nak dla mnie ta krót­ka sce­na w kuch­ni sta­ła się praw­dzi­wym po­cząt­kiem dro­gi, któ­ra do­pro­wa­dzi­ła mnie do miej­sca, w któ­rym wła­śnie je­stem.

Za mną nie­zli­czo­ne go­dzi­ny prze­ko­ny­wa­nia spon­so­rów, że nie­zna­ny im To­masz Ci­choc­ki z Olsz­ty­na może do­ko­nać tego, co do­tych­czas uda­ło się tyl­ko jed­ne­mu Po­la­ko­wi – Hen­ry­ko­wi Ja­sku­le, któ­ry w la­tach 1979–1980 opły­nął Zie­mię na Da­rze Prze­my­śla – sa­mot­nie, bez za­wi­ja­nia do por­tów i wo­kół trzech wiel­kich przy­ląd­ków. Za mną za­rwa­ne noce spędzo­ne na two­rze­niu ko­lej­nych wer­sji li­sty po­trzeb­ne­go sprzętu i wy­po­sa­że­nia. Za mną bo­le­sne upad­ki, roz­cza­ro­wa­nia i mo­men­ty utra­ty na­dziei. W tym ten naj­trud­niej­szy, gdy w 2007 roku, do­słow­nie na kil­ka­dzie­si­ąt go­dzin przed pla­no­wa­nym star­tem, stra­ci­łem jacht, za­aresz­to­wa­ny w Gi­bral­ta­rze na po­czet spła­ty dłu­gów. Tam­ta hi­sto­ria kosz­to­wa­ła mnie spo­ro utra­co­nych zna­jo­mych i przy­ja­ciół. I choć pó­źniej po­ja­wi­ło się wie­lu no­wych, wspo­mnie­nie jest wci­ąż bo­le­sne. Na tyle, że nie­któ­rych na­zwisk do dziś nie chcę pa­mi­ętać. Nie pad­ną tu więc.

A było tak.

Wy­łu­dzo­na pod­stępem zgo­da żony na sa­mot­ne że­glo­wa­nie po oce­anach nie roz­wi­ąza­ła – bo nie mo­gła – mo­ich pro­ble­mów fi­nan­so­wych. Stocz­nia do­ma­ga­ła się pie­ni­ędzy. Nie mia­łem ich. Bu­do­wa jach­tu sta­ła w miej­scu. I aku­rat wte­dy pe­wien zna­jo­my z War­sza­wy, któ­re­go tro­chę uczy­łem że­glo­wać – na­zwij­my go C. – za­pro­po­no­wał roz­wi­ąza­nie mo­je­go pro­ble­mu. Spó­łka. Ka­żdy wno­si po­ło­wę sumy bra­ku­jącej do wy­ko­ńcze­nia jach­tu, a je­śli ktoś się wy­co­fa, tra­ci swój wkład. Ten ostat­ni wa­ru­nek do­pi­sa­li­śmy do umo­wy na pro­śbę C., któ­ry bał się, że do­ci­śni­ęty do ścia­ny przez wie­rzy­cie­li i ban­ki prędzej czy pó­źniej zo­sta­wię go na lo­dzie. Ow­szem, czy­ta­łem Brze­chwę, wiem, że „mó­wi­ły ja­skó­łki, że nie­do­bre są spó­łki”, ale nie mia­łem wte­dy in­ne­go po­my­słu. Na do­brą spra­wę by­łem ban­kru­tem, a C. od­no­szącym suk­ce­sy biz­nes­me­nem i do­brym zna­jo­mym. Ja wno­si­łem do spó­łki że­glar­ską i szkut­ni­czą wie­dzę oraz roz­pacz­li­wie wy­skro­ba­ne gdzie się dało za­skór­nia­ki, on gwa­ran­to­wał sta­bil­ne fi­nan­so­wa­nie. To nie mo­gło się nie udać. I rze­czy­wi­ście bu­do­wa ru­szy­ła z miej­sca.

Tym­cza­sem jed­nak fir­ma C. pod­upa­dła i to on po­sta­no­wił wy­co­fać się z na­szej spó­łki.

– Słu­chaj, sta­ry, ja to spró­bu­ję ja­koś po­ci­ągnąć sam – po­wie­dzia­łem mu wte­dy. – Na dziś je­stem spłu­ka­ny, ale obie­cu­ję ci, że po­mi­mo na­szej umo­wy zwró­cę ci pie­ni­ądze, któ­re wło­ży­łeś w łód­kę.

– A dasz mi to na pi­śmie? – za­py­tał. Da­łem. A po­tem wzi­ąłem kre­dyt na do­ko­ńcze­nie bu­do­wy łód­ki. Nie pa­mi­ętam już na­wet, ja­kim cu­dem zdo­ła­łem prze­ko­nać bank, że będę miał z cze­go go spła­cić. Tak czy owak, w 2004 roku jacht wy­pły­nął w in­au­gu­ra­cyj­ny rejs na Mo­rze Śró­dziem­ne, gdzie przez dwa ko­lej­ne se­zo­ny miał za­ra­biać wo­że­niem tu­ry­stów na spła­tę kre­dy­tu i przy­go­to­wa­nia do mo­jej pierw­szej sa­mot­nej wy­pra­wy przez Atlan­tyk.

To była pi­ęk­na i so­lid­na łód­ka – pan­cer­na kon­struk­cja wzo­ro­wa­na na czter­dzie­sto­pi­ęcio­sto­po­wym fi­ńskim jach­cie Swan, wprost stwo­rzo­na do oce­anicz­nych rej­sów. Im dłu­żej na niej pły­wa­łem, tym bar­dziej ją lu­bi­łem. By­łem w siód­mym nie­bie – wszyst­ko wresz­cie się ukła­da­ło. Ow­szem, na­dal mia­łem dłu­gi, nie za­wsze nadąża­łem ze spła­ta­mi rat kre­dy­tu, ale po­mi­mo wszyst­kich kło­po­tów ma­rze­nie o rej­sie do­oko­ła świa­ta na­bie­ra­ło re­al­nych kszta­łtów. Mo­je­go en­tu­zja­zmu nie ostu­dzi­ło na­wet to, że tego sa­me­go dnia, któ­re­go wresz­cie wy­pły­nąłem na Atlan­tyk, C. zło­żył po­zew w sądzie o zwrot wkła­du w bu­do­wę łód­ki – 150 000 zło­tych.

Po rej­sie przez Atlan­tyk je­sie­nią 2005 i po­wro­cie wio­sną na­stęp­ne­go roku by­łem już pe­wien, że Swan – jak na­zwa­łem jacht z bra­ku lep­sze­go po­my­słu – po­ra­dzi so­bie na Oce­anie Po­łu­dnio­wym. Przy­go­to­wa­nia do opły­ni­ęcia Zie­mi ru­szy­ły pe­łną parą.

Wcze­sną je­sie­nią 2007 roku Swan stał już za­ła­do­wa­ny do rej­su w Gi­bral­ta­rze, ja zaś po­je­cha­łem do­słow­nie na kil­ka dni do Pol­ski za­ła­twić ostat­nią for­mal­no­ść – ubez­pie­cze­nie. I do­kład­nie wte­dy, na dwa dni przed pla­no­wa­nym star­tem, C. bły­ska­wicz­nie za­ła­twił mi­ędzy­na­ro­do­wy na­kaz ko­mor­ni­czy, po­le­ciał na Gi­bral­tar i za­aresz­to­wał jacht. W ci­ągu na­stęp­nych 48 go­dzin ob­dzwo­ni­łem bo­daj wszyst­kich lu­dzi, ja­kich zna­łem. Z roz­pa­czy pro­po­no­wa­łem ka­żde­mu to samo – 150 000 zło­tych na spła­ce­nie rosz­czeń C. w za­mian za łód­kę po moim po­wro­cie z rej­su. Nikt się nie zgo­dził.

Tak oto po czte­rech la­tach szar­pa­ni­ny zna­la­złem się w punk­cie wy­jścia. Bez jach­tu, bez pie­ni­ędzy i z jesz­cze wi­ęk­szy­mi dłu­ga­mi. I bez wie­lu do­tych­cza­so­wych przy­ja­ciół. (Swan zo­stał sprze­da­ny na li­cy­ta­cji, ale ni­g­dy już nie wy­pły­nął w ża­den rejs i chy­ba do dziś rdze­wie­je gdzieś w por­cie).

Na­stęp­ne czte­ry lata były bo­daj jesz­cze ci­ęższe niż po­przed­nie. Zno­wu wy­cie­ra­nie pro­gów, ca­ło­wa­nie kla­mek, prze­ko­ny­wa­nie spon­so­rów, że sfi­nan­so­wa­nie ma­rzeń za­dłu­żo­ne­go po uszy – i zu­pe­łnie im nie­zna­ne­go – bez­ro­bot­ne­go że­gla­rza z Olsz­ty­na jest do­kład­nie tym, cze­go im bra­ku­je do szczęścia. Pod pew­ny­mi względa­mi było jed­nak ła­twiej niż po­przed­nio. Rejs Swa­na przy­go­to­wy­wa­łem nie­ja­ko wbrew ro­dzi­nie, wręcz fi­zycz­nie od­czu­wa­jąc opór, jaki w żo­nie i dzie­ciach bu­dzi­ła re­ali­za­cja tego po­my­słu. Jed­nak gdy pro­jekt uma­rł, za­mor­do­wa­ny przez C. do spó­łki z ko­mor­ni­kiem, wi­dzia­łem, jak po­wo­li ro­dzi się w nich zro­zu­mie­nie dla mo­jej fa­na­be­rii. Przed­tem nie do ko­ńca poj­mo­wa­łem, że cenę mo­je­go upo­ru pła­cą rów­nież oni. Te­raz wresz­cie za­częli­śmy roz­ma­wiać o tym, co mnie gna w rejs, o któ­rym nar­ra­tor Moby Dic­ka Isma­el po­wie­dział tak mądrze: „Na­oko­ło świa­ta! Jest coś w tych sło­wach, co może wzbu­dzić uczu­cie dumy; wsze­la­ko do­kądże wie­dzie taka pod­róż? Wie­dzie ona po­przez nie­zli­czo­ne nie­bez­pie­cze­ństwa wła­śnie do tego sa­me­go punk­tu, z któ­re­go­śmy wy­ru­szy­li”3. Prze­ga­da­li­śmy o tym ty­si­ące go­dzin. Wiem, że nie uda­ło mi się roz­wiać obaw bli­skich, ale ze scep­ty­ków wszy­scy zmie­ni­li się w ki­bi­ców. Do­pie­ro wte­dy po­jąłem, jak bar­dzo ta­kie­go wspar­cia po­trze­bo­wa­łem.

Po­ja­wił się też Miki. To zna­czy zna­łem go od bar­dzo daw­na, ale do­pie­ro wte­dy za­częli­śmy ra­zem pra­co­wać. Bez jego de­ter­mi­na­cji, en­tu­zja­zmu i za­an­ga­żo­wa­nia nie by­ło­by tego rej­su. Albo do­szło­by do nie­go znacz­nie pó­źniej. Miki na­praw­dę na­zy­wa się Krzysz­tof i wie wszyst­ko. Pro­wa­dzi do­brze pro­spe­ru­jącą fir­mę, jest oczy­ta­ny i spo­ro pod­ró­żu­je. Po­tra­fi roz­ma­wiać na ka­żdy te­mat, wy­ci­ągać je­dy­nie słusz­ne wnio­ski i nie­od­płat­nie roz­da­wać bez­cen­ne rady. Gdy­by te wa­lo­ry były nie­wy­star­cza­jące, to Miki ma rów­nież 185 cen­ty­me­trów wzro­stu, 110 ki­lo­gra­mów wagi, fry­zu­rę Ko­ja­ka i 45 cen­ty­me­trów ob­wo­du w bi­cep­sie. Jego ra­mię zdo­bi ta­tu­aż, któ­re­go sym­bo­licz­ne­go zna­cze­nia nikt poza Mi­kim nie ro­zu­mie. Ma też faj­ną żonę i dwo­je uda­nych dzie­cia­ków. Gdy­by Miki żył wspó­łcze­śnie z Pla­to­nem, wi­zja pa­ństwa ide­al­ne­go zo­sta­ła­by zre­ali­zo­wa­na dzi­ęki wy­wa­żo­nym i bez­cen­nym ra­dom Krzy­sia. Jego je­dy­ną wadą jest to, że nie pije na im­pre­zach, cho­ciaż nie­zmien­nie po­zo­sta­je ich du­szą i punk­tem cen­tral­nym. Po­nie­waż jed­nak jest mło­dym czło­wie­kiem, mam jesz­cze kil­ka lat na pra­cę nad tą jego przy­pa­dło­ścią. Krzy­sio po­tra­fi per­fek­cyj­nie ko­rzy­stać z do­bro­dziejstw wspó­łcze­snej tech­ni­ki i na tej pod­sta­wie wy­ci­ągać je­dy­nie słusz­ne wnio­ski. A będąc czło­wie­kiem z pew­ną teo­re­tycz­ną wie­dzą że­glar­ską, za­słu­gu­je na szcze­gól­ną uwa­gę jako źró­dło bez­cen­nych in­for­ma­cji, co ide­al­nie ob­ra­zu­je aneg­do­ta z rej­su przez Atlan­tyk.

Jest pó­źne po­po­łud­nie. Dzwo­ni te­le­fon sa­te­li­tar­ny. Miki.

– Cze­ść, Ci­cho­tek, jak leci?

– Po­ma­lut­ku i spo­koj­nie. – Na ra­zie ni­cze­go nie po­dej­rze­wam.

– Spraw­dzi­łem two­ją po­zy­cję w in­ter­ne­cie. Mam pro­gno­zę po­go­dy dla two­je­go ob­sza­ru.

– Na­wi­jaj – mó­wię krót­ko, chwy­ta­jąc dłu­go­pis, aby za­pi­sać in­for­ma­cje. Na­tu­ral­nie dla po­tom­nych.

– 300 mil w ka­żdą stro­nę masz bez­chmur­ne nie­bo, spo­koj­ne mo­rze i lek­ki pcha­jący wiatr. Moja do­bra rada: wy­ci­ągaj le­żak i od­po­czy­waj.

– Czy to pew­na pro­gno­za?

– Czło­wie­ku! Spraw­dza­łem kil­ka­krot­nie. Pew­niak. Dam cynk, jak coś się zmie­ni. Strza­łka.

Wy­łączył się. Je­stem za­ła­ma­ny. Nici ze sztor­mu. Nici z męskiej przy­go­dy. Nici z udo­wod­nie­nia so­bie, jaki to ze mnie ko­zak. Ja­kiś nie­okre­ślo­ny im­puls każe mi jed­nak wy­jść na po­kład.

Jacht nie­mal stoi w miej­scu. Do­oko­ła jak okiem si­ęgnąć gęste chmu­ry. Wi­ęk­szo­ść to tak zwa­ne „ko­wa­dła” – w ka­żdym pod­ręcz­ni­ku do me­te­oro­lo­gii mo­żna wy­czy­tać, że zwia­stu­ją gwa­łtow­ne, sil­ne wia­try i duże kło­po­ty. Po­zo­sta­łe też nie wró­żą naj­le­piej. Z wie­lu z nich zwi­sa­ją już ciem­ne war­ko­cze desz­czu. Mo­rze za­czy­na się marsz­czyć. Wiatr bły­ska­wicz­nie przy­bie­ra na sile i wie­je z kil­ku kie­run­ków jed­no­cze­śnie. Spa­dam do mesy za­sztau­ować wszyst­ko, co mo­żli­we i co nie jest jesz­cze od­po­wied­nio umo­co­wa­ne. Jach­tem za­czy­na ko­ły­sać. 20 mi­nut pó­źniej po­now­nie wy­cho­dzę na po­kład. Na­tych­miast wy­co­fu­ję się z po­wro­tem, by wło­żyć ka­mi­zel­kę ra­tun­ko­wą z po­dwój­nym za­cze­pem.

Chy­ba mi­lion razy na­bi­ja­łem się po tej hi­sto­rii z Mi­kie­go, ale to do nie­go po­sze­dłem po po­moc, gdy Swa­na zli­cy­to­wa­no i wy­gląda­ło na to, że ma­rze­nie o rej­sie do­oko­ła świa­ta le­gło w gru­zach. Nie znam dru­gie­go czło­wie­ka z ta­kim da­rem prze­ko­ny­wa­nia. Przez trzy lata ra­zem pu­ka­li­śmy do wszyst­kich drzwi. Aż wy­pu­ka­li­śmy nowy jacht i pie­ni­ądze, a Miki zo­stał sze­fem Aro­und The World Del­phia Pro­ject.

I oto te­raz, gdy po­mi­ędzy szkie­ra­mi Bre­ta­nii roz­po­czy­nam na jach­cie Del­phia 40,3 przy­go­dę ży­cia, przez gło­wę prze­la­tu­ją mi py­ta­nia, na któ­re nie znam od­po­wie­dzi. Czy zro­bi­łem wszyst­ko, co trze­ba i co mo­żna było zro­bić? Czy wszyst­ko za­bra­łem? Tu nie będzie mo­żli­wo­ści wy­sko­cze­nia do skle­pu po za­pa­łki lub ob­ci­nacz do pa­znok­ci. Za­sta­na­wiam się też nad swo­imi umie­jęt­no­ścia­mi. Je­stem ra­czej nie naj­gor­szy w te kloc­ki, ale czy to wy­star­czy na Oce­anie Po­łu­dnio­wym, gdzie tak na­praw­dę wszyst­ko się roz­strzy­gnie? Czy w chwi­li pró­by nie za­wio­dę na­dziei po­kła­da­nych we mnie przez tak wie­lu lu­dzi? Lu­dzi, któ­rzy po­świ­ęci­li mi swo­je pie­ni­ądze i czas?

Stop! Pora po­zo­sta­wić to wszyst­ko za sobą. Nie cho­dzi o uciecz­kę od rze­czy­wi­sto­ści i pro­ble­mów dnia co­dzien­ne­go. Mo­rze to po pro­stu inny świat. Mu­szę się na nim sku­pić i to jak naj­szyb­ciej. Przede mną dłu­gie mie­si­ące sa­mot­nej że­glu­gi po naj­bar­dziej nie­go­ścin­nych wo­dach świa­ta, gdzie ka­żdy błąd może się sko­ńczyć fa­tal­nie. Czas więc prze­sta­wić się na tryb mor­ski i za­brać do pra­cy.

A już te­raz jest o czym my­śleć. Z pro­gno­zy po­go­dy wy­ni­ka, że przez kil­ka naj­bli­ższych nocy będzie gęsta mgła, a przede mną je­den z naj­bar­dziej uczęsz­cza­nych szla­ków mor­skich na świe­cie – to raz. A dwa – mu­szę do­kład­nie przej­rzeć i prze­pa­ko­wać po­nad trzy tony je­dze­nia i ekwi­pun­ku, bo jacht wy­da­je się nie­wła­ści­wie wy­wa­żo­ny.

Roz­wi­ąza­nie pierw­sze­go pro­ble­mu na­zy­wa się sen w in­ter­wa­łach. Klu­czo­wa kwe­stia dręcząca ka­żde­go sa­mot­ne­go że­gla­rza to py­ta­nie, kto dba o bez­pie­cze­ństwo jach­tu i moje, gdy śpię. Od­po­wie­dź jest oczy­wi­sta i brzmi: nikt. Z tego zaś wy­ni­ka­ją bar­dzo kon­kret­ne kon­se­kwen­cje. Tak kon­kret­ne jak za­da­nie ma­te­ma­tycz­ne na po­zio­mie pod­sta­wów­ki: jacht A po­ru­sza się w nocy z pręd­ko­ścią 6 węzłów, tan­ko­wiec B z pręd­ko­ścią 24 węzłów, a za­si­ęg sa­te­li­tar­ne­go sys­te­mu wy­kry­wa­nia stat­ków AIS za­mon­to­wa­ne­go na jach­cie A wy­no­si oko­ło 30 mil. Ob­licz, jak dłu­go może spać ster­nik jach­tu A, by unik­nąć zde­rze­nia z su­nącym wprost na nie­go tan­kow­cem B, je­śli w mo­men­cie roz­po­częcia snu przez ster­ni­ka tan­ko­wiec B znaj­du­je się jed­ną milę poza za­si­ęgiem od­bior­ni­ka AIS.

To za­da­nie nie ma jed­ne­go wła­ści­we­go roz­wi­ąza­nia. Ka­żdy sa­mot­ny że­glarz sto­su­je tu wła­sną tak­ty­kę, za­le­żną od wa­run­ków pa­nu­jących aku­rat na mo­rzu i sa­mo­po­czu­cia. Pole ma­new­ru jest jed­nak nie­wiel­kie. Gdy pły­nie się w sa­mot­ny rejs, trze­ba po­że­gnać się z luk­su­sem wie­lo­go­dzin­ne­go nie­prze­rwa­ne­go snu i jak naj­szyb­ciej przy­zwy­cza­ić or­ga­nizm do spa­nia po 15–30 mi­nut śred­nio co pół go­dzi­ny nie­za­le­żnie od pory. To już nie te cza­sy, gdy Knox-John­ston sy­piał cza­sa­mi na­wet po kil­ka­na­ście go­dzin bez prze­rwy, a raz czy dwa – od­po­czy­wa­jąc po ja­ki­mś szcze­gól­nie ci­ężkim sztor­mie – spał przez bli­sko dobę. Dziś w ka­żdej chwi­li na mo­rzu znaj­du­je się kil­ka­dzie­si­ąt ty­si­ęcy stat­ków han­dlo­wych, pa­sa­żer­skich i ry­bac­kich. Do tego do­cho­dzą okręty wo­jen­ne i jach­ty. I ja­koś tak jest, że kie­dy na naj­bar­dziej na­wet bez­lud­nym ob­sza­rze oce­anu na­tkniesz się na pierw­szy od wie­lu ty­go­dni sta­tek, to naj­praw­do­po­dob­niej oka­że się, że je­dzie on pro­ściu­te­ńko na cie­bie. Le­piej wte­dy nie spać.

Dla­te­go, gdy tyl­ko mija naj­wi­ęk­sze pod­nie­ce­nie wy­wo­ła­ne roz­po­częciem rej­su, o 21.19 wy­sy­łam do Pol­ski pierw­szą wia­do­mo­ść:

„Po­zy­cja 47 stop­ni 47 mi­nut North, 5 stop­ni 29 mi­nut West