Intryga ebook

Dla Lau­rie Eu­stis

Do­brzy pi­sa­rze po­ży­czają,wielcy pi­sa­rze kradną.

T.S. Eliot (przy­pusz­czal­nie skra­dzione od Oscara Wilde’a)

1

Każdy może być pi­sa­rzem

Ja­cob Finch Bon­ner, swego czasu do­brze za­po­wia­da­jący się au­tor od­no­to­wa­nej w ru­bryce Nowe i godne uwagi („New York Ti­mes Book Re­view”) po­wie­ści Wy­na­leźć zdu­mie­nie, wszedł do ga­bi­netu, który przy­dzie­lono mu na pierw­szym pię­trze bu­dynku Ri­chard Peng Hall, po­sta­wił sfa­ty­go­waną skó­rzaną teczkę na pu­stym biurku i ro­zej­rzał się wo­kół z uczu­ciem, które przy­po­mi­nało roz­pacz. Ga­bi­net, już czwarty w ciągu kilku lat jego ka­riery aka­de­mic­kiej, nie oka­zał się wiele lep­szy od trzech po­przed­nich, ale przy­naj­mniej z okna za biur­kiem roz­cią­gał się wi­dok na coś, co przy­po­mi­nało uni­wer­sy­tecką alejkę w cie­niu drzew, a nie na par­king, jak działo się to w dru­gim i trze­cim roku jego pracy, czy śmiet­nik, na który mu­siał pa­trzeć w pierw­szym roku swo­jej dzia­łal­no­ści w col­lege’u (gdy jak na iro­nię znaj­do­wał się znacz­nie bli­żej szczytu ka­riery li­te­rac­kiej i zwią­za­nej z nią sławy – ja­ka­kol­wiek by była – i mógł cał­kiem za­sad­nie ży­wić na­dzieję, że spo­tka go coś przy­jem­niej­szego). Je­dyną rze­czą w tym po­miesz­cze­niu wska­zu­jącą na ja­kieś związki z li­te­ra­turą, czy choćby cień ludz­kich uczuć, była jego sfa­ty­go­wana teczka, w któ­rej no­sił lap­topa, a także, aku­rat tego dnia, pi­sar­skie próbki swo­ich no­wych stu­den­tów. Tę teczkę Jake miał ze sobą od lat. Ku­pił ją na ja­kimś pchlim targu tuż przed pu­bli­ka­cją swo­jej pierw­szej po­wie­ści z my­ślą o pi­sar­skiej au­to­kre­acji w stylu: „Uznany młody po­wie­ścio­pi­sarz wciąż nie roz­staje się ze swoją starą skó­rzaną teczką, którą no­sił przez wszyst­kie lata dą­że­nia do sławy!”. Wiara w to, że pew­nego dnia sta­nie się kimś ta­kim, dawno prze­pa­dła. Ale na­wet gdyby było ina­czej, Jake nie wi­dział żad­nego uspra­wie­dli­wie­nia dla za­kupu kosz­tow­nej no­wej teczki. Już nie.

Bu­dy­nek Ri­chard Peng Hall wznie­siono na kam­pu­sie Ri­pley Col­lege w la­tach sześć­dzie­sią­tych jako nie­zbyt atrak­cyjną kon­struk­cję z bia­łych pu­sta­ków, upchniętą za salą gim­na­styczną, obok aka­de­mi­ków prze­zna­czo­nych dla stu­den­tów „ko­edu­ka­cyj­nych”, gdy w 1966 roku w Ri­pley za­częto przyj­mo­wać ko­biety (trzeba przy­znać, że col­lege zna­lazł się wtedy na czele stawki). Je­śli cho­dzi o Ri­charda Penga po­cho­dzą­cego z Hong­kongu, to swego czasu stu­dio­wał on w Ri­pley Col­lege in­ży­nie­rię, choć przy­pusz­czal­nie ma­ją­tek za­wdzię­czał uczelni, którą ukoń­czył póź­niej (czyli MIT), ale tamta in­sty­tu­cja naj­wy­raź­niej nie­chęt­nie od­nio­sła się do idei wznie­sie­nia Ri­chard Peng Hall, a w każ­dym ra­zie nie za sumę, jaką zde­cy­do­wał się prze­zna­czyć na ten cel ofia­ro­dawca. Pier­wot­nym prze­zna­cze­niem bu­dynku był wy­dział in­ży­nie­rii. Bryła na­dal no­siła wy­raźne piętno tam­tego za­my­słu z prze­szklo­nym lobby, w któ­rym nikt ni­gdy nie prze­sia­dy­wał, z ko­ry­ta­rzami o na­gich ścia­nach oraz z za­bój­czą dla du­szy barwą pu­sta­ków. Ale kiedy w 2005 roku w Ri­pley zre­zy­gno­wano w końcu ze stu­diów in­ży­nie­ryj­nych (prawdę mó­wiąc, po­zbyto się wtedy wszyst­kich pro­gra­mów z nauk ści­słych, a także spo­łecz­nych), po­świę­ca­jąc się bez reszty, jak ujęła to z wielką ener­gią rada nad­zor­cza, „prak­tyce oraz stu­dium sztuk pięk­nych i dys­cy­plin hu­ma­ni­stycz­nych w świe­cie, który co­raz mniej je do­ce­nia oraz co­raz rza­dziej ich po­trze­buje”, Ri­chard Peng Hall prze­zna­czono w świe­tle tak sfor­mu­ło­wa­nej mi­sji na sie­dzibę pro­wa­dzo­nego w try­bie se­sji wy­jaz­do­wych pro­gramu stu­diów ma­gi­ster­skich w dzie­dzi­nie twór­czego pi­sa­nia fik­cji li­te­rac­kiej, po­ezji i li­te­ra­tury faktu (wspo­mnień).

W ten spo­sób pi­sa­rze po­ja­wili się na kam­pu­sie Ri­pley Col­lege w Ri­chard Peng Hall – w tym oso­bli­wym za­kątku pół­noc­nej czę­ści stanu Ver­mont, na tyle bli­sko słyn­nego „Pół­nocno-Wschod­niego Kró­le­stwa”, aby czer­pać nieco z jego oso­bli­wo­ści (od lat sześć­dzie­sią­tych XX wieku dzia­łał tam nie­duży, ale dy­na­miczny odłam jed­nego z ko­ścio­łów chrze­ści­jań­skich), a jed­no­cze­śnie nie na tyle da­leko miast Bur­ling­ton i Ha­no­ver, aby się nie wy­da­wało, że miej­sce to leży na końcu świata. Oczy­wi­ście kursy twór­czego pi­sa­nia pro­wa­dzono w col­lege’u od lat pięć­dzie­sią­tych, ale ni­gdy w ja­kiś po­waż­niej­szy czy praw­dzi­wie no­wa­tor­ski spo­sób, atrak­cyjny dla stu­den­tów. Z cza­sem do pro­gramu stu­diów każ­dej in­sty­tu­cji edu­ka­cyj­nej my­ślą­cej po­waż­nie o prze­trwa­niu w świe­cie, w któ­rym nie­ustan­nie zmie­niała się kul­tura, do­da­wano nowe przed­mioty, zwłasz­cza gdy stu­denci za­częli, jak to za­wsze mają w zwy­czaju, sta­wiać żą­da­nia: po­ja­wiły się więc stu­dia ko­biece, stu­dia afro­ame­ry­kań­skie czy stu­dia kom­pu­te­rowe, sta­no­wiące wi­domą oznakę, że kom­pu­tery mają jed­nak, no cóż, ja­kiś sens. Ale kiedy pod ko­niec lat osiem­dzie­sią­tych Ri­pley Col­lege prze­ży­wał wielki kry­zys i gdy jego wła­dze bar­dziej trzeź­wym okiem i z więk­szym nie­po­ko­jem spoj­rzały w przy­szłość w po­szu­ki­wa­niu cze­goś, co mo­głoby za­pew­nić in­sty­tu­cji prze­trwa­nie, oka­zało się – co za nie­spo­dzianka! – że twór­cze pi­sa­nie jest kie­run­kiem da­ją­cym naj­więk­szą na­dzieję. Uru­cho­miono wtedy pierw­szy (i jak do­tąd je­dyny) pro­gram stu­diów ma­gi­ster­skich pod na­zwą Sym­po­zja Ri­pley w dzie­dzi­nie twór­czego pi­sa­nia. W ciągu na­stęp­nych lat pro­gram ten wchło­nął za­sad­ni­czo resztę ak­tyw­no­ści col­lege’u, aż w końcu tym, co z niej po­zo­stało, były za­ję­cia pro­wa­dzone w for­mie se­sji wy­jaz­do­wych, naj­wy­god­niej­szej dla stu­den­tów, któ­rzy nie mogą po­rzu­cić wszyst­kiego, aby za­pi­sać się na dwu­let­nie stu­dia sta­cjo­narne. Ale też wcale nie na­le­żało tego po nich ocze­ki­wać! Pi­sa­nie bo­wiem, zgod­nie z de­kla­ra­cją za­wartą w pro­spek­cie col­lege’u, a także za­miesz­czoną na jego nie­zwy­kle atrak­cyj­nej stro­nie in­ter­ne­to­wej, nie sta­nowi czyn­no­ści eli­tar­nej, za­re­zer­wo­wa­nej wy­łącz­nie dla garstki szczę­śli­wych wy­brań­ców. Każdy prze­cież po­siada wła­sny, nie­po­wta­rzalny głos i ma opo­wieść, któ­rej nikt inny nie mógłby opo­wie­dzieć. A do tego każdy – zwłasz­cza dzięki wspar­ciu Sym­po­zjów Ri­pley – może zo­stać pi­sa­rzem.

Ja­cob Bon­ner tym­cza­sem ni­gdy nie pra­gnął być ni­kim in­nym jak wła­śnie pi­sa­rzem. Za­wsze, za­wsze, za­wsze chciał nim zo­stać, od sa­mego po­czątku, na przed­mie­ściach Long Is­land, bę­dą­cych z pew­no­ścią ostat­nim miej­scem na świe­cie, skąd po­wi­nien po­cho­dzić po­ważny ar­ty­sta w ja­kiej­kol­wiek dzie­dzi­nie, ale skąd on mimo to się wy­wo­dził i gdzie na swoje nie­szczę­ście do­ra­stał jako je­dyne dziecko do­radcy po­dat­ko­wego oraz spe­cja­listki w za­kre­sie do­radz­twa za­wo­do­wego pra­cu­ją­cej w szkole śred­niej. Można się je­dy­nie do­my­ślać, dla­czego po­sta­no­wił zwią­zać swój los z za­po­mnianą przez wszyst­kich, nie­wielką półką w miej­sco­wej bi­blio­tece, opa­trzoną kar­teczką „Au­to­rzy z Long Is­land”, ale rzecz nie prze­szła cał­kiem bez echa w ro­dzin­nym domu mło­dego pi­sa­rza. Jego oj­ciec (do­radca po­dat­kowy) zde­cy­do­wa­nie nie krył swo­ich za­strze­żeń (Pi­sa­rze nie za­ra­biają! No może z wy­jąt­kiem Sid­neya Shel­dona. Ale czy Jake są­dzi, że bę­dzie na­stępcą Sid­neya Shel­dona?), a jego matka (spe­cja­listka w za­kre­sie do­radz­twa za­wo­do­wego) uwa­żała za sto­sowne przy­po­mi­nać mu nie­ustan­nie o co naj­wy­żej prze­cięt­nych wy­ni­kach, ja­kie osią­gał w te­stach PSAT w za­kre­sie zdol­no­ści ję­zy­ko­wych. (Jake z wiel­kim za­kło­po­ta­niem przyj­mo­wał do wia­do­mo­ści fakt, że le­piej po­szło mu z ma­te­ma­tyki niż z ko­mu­ni­ka­cji ję­zy­ko­wej). Cze­ka­jące go wy­zwa­nia były więc po­ważne, ale ja­kiż ar­ty­sta nie mu­siał się z nimi zma­gać? Jake czy­tał upar­cie (a także, jak na­leży za­uwa­żyć, z za­wi­ścią i w du­chu ry­wa­li­za­cji) przez całe dzie­ciń­stwo, po­rzu­ca­jąc ocho­czo obo­wiąz­kowy ze­staw i prze­ska­ku­jąc w ucieczce przed nudą lek­tur na­sto­lat­ków w stronę otwie­ra­ją­cej się przed jego oczami twór­czo­ści przy­szłych ry­wali, po czym po­je­chał na stu­dia do We­sleyan Col­lege, gdzie wy­brał twór­cze pi­sa­nie i ści­śle zwią­zał się z grupą in­nych przy­szłych po­wie­ścio­pi­sa­rzy i au­to­rów opo­wia­dań, któ­rzy byli rów­nie opę­tań­czo na­sta­wieni na ry­wa­li­za­cję jak on.

Ma­rzeń bo­wiem zwią­za­nych z pi­sa­niem prozy mło­demu Bon­ne­rowi z pew­no­ścią nie bra­ko­wało. (Ści­śle bio­rąc, na­zwi­sko Bon­ner nie było do końca praw­dziwe – dzia­dek Jake’a ze strony ojca wsta­wił je w miej­sce na­zwi­ska Bern­stein ja­kieś do­bre sto lat wcze­śniej – ale po­dob­nie było z dru­gim imie­niem – Finch, które Jake oso­bi­ście do­dał so­bie w szkole śred­niej w hoł­dzie dla po­wie­ści, któ­rej za­wdzię­czał prze­bu­dze­nie się w nim mi­ło­ści do li­te­ra­tury). Cza­sami, my­śląc o książ­kach, które szcze­gól­nie po­dzi­wiał, lu­bił so­bie wy­obra­żać, że sam je na­pi­sał, a na­stęp­nie, że udziela na ich te­mat wy­wia­dów kry­ty­kom i re­cen­zen­tom (za­wsze ze skrom­no­ścią przyj­mu­jąc za­słu­żone po­chwały roz­mówcy), albo jak czyta je przed dużą, spra­gnioną jego głosu pu­blicz­no­ścią w ja­kiejś księ­garni albo sali na uni­wer­sy­te­cie, w któ­rej wszyst­kie miej­sca są za­jęte, i rów­nie chęt­nie wy­obra­żał so­bie swoją fo­to­gra­fię na ostat­niej stro­nie ob­wo­luty wy­da­nia w twar­dej opra­wie (przyj­mu­jąc na niej, nieco już ana­chro­niczną w jego epoce, pozę pi­sa­rza po­chy­la­ją­cego się nad sta­ro­świecką ma­szyną do pi­sa­nia albo męż­czy­zny z fajką) i na­wet, na­zbyt czę­sto, trzeba przy­znać, roz­my­ślał o tym, jak sie­dząc przy ja­kimś stole, pod­pi­suje ko­lejne eg­zem­pla­rze czy­tel­ni­kom cze­ka­ją­cym w dłu­giej, wi­ją­cej się ko­lejce. „Dzię­kuję” in­to­no­wał wtedy, z wdzięcz­no­ścią zwra­ca­jąc się w wy­obraźni do każ­dej ko­biety i każ­dego męż­czy­zny. „To bar­dzo miłe z pana (pani) strony, że tak pan (pani) mówi. Tak, to także jedna z mo­ich ulu­bio­nych”.

Nie można z cał­ko­witą pew­no­ścią stwier­dzić, że ni­gdy nie roz­my­ślał o sa­mej czyn­no­ści pi­sa­nia. Wie­dział, że książki nie pi­szą się same i że trzeba bę­dzie spo­rego na­kładu pracy – wy­siłku wy­obraźni, wy­trwa­ło­ści, a także pew­nych umie­jęt­no­ści – aby jego ko­lejne wy­ma­rzone po­wie­ści po­ja­wiły się na świe­cie. Ro­zu­miał rów­nież, że w tej dzie­dzi­nie nie za­brak­nie mu ry­wali. Bar­dzo wielu mło­dych lu­dzi, chło­pa­ków i dziew­czyn, my­ślało do­kład­nie tak jak on o pi­sa­niu ksią­żek i pew­nego dnia z pew­no­ścią sami się­gną po pióro, przy czym może się oka­zać, że nie­któ­rzy z nich, Jake nie mógł cał­ko­wi­cie tego wy­klu­czyć, są ob­da­rzeni przez na­turę na­wet więk­szym ta­len­tem niż on sam, a także bar­dziej żywą wy­obraź­nią, a może je­dy­nie więk­szą siłą woli, aby do­pro­wa­dzić swój za­miar do końca. My­śli tego ro­dzaju nie spra­wiały mu przy­jem­no­ści, ale na jego obronę można po­wie­dzieć, że wie­dział, na co się de­cy­duje. Z pew­no­ścią nie cho­dziło mu o zdo­by­cie dy­plomu upraw­nia­ją­cego do na­ucza­nia ję­zyka an­giel­skiego w szko­łach pu­blicz­nych („Je­śli pi­sa­nie nie wy­pali”) ani o po­dej­ście do eg­za­minu LSAT („Bo czemu by nie?”). Zda­wał so­bie sprawę, że wy­brał swoją drogę w ży­ciu i roz­po­czął ten pły­wacki ma­ra­ton, i nie prze­sta­nie pły­nąć aż do chwili, gdy bę­dzie trzy­mał w rę­kach na­pi­saną przez sie­bie książkę, a wtedy świat z całą pew­no­ścią zo­rien­tuje się w końcu w czymś, o czym on sam wie­dział od wielu lat: że jest pi­sa­rzem.

I to wiel­kim pi­sa­rzem.

A w każ­dym ra­zie taki miał za­miar.

W chwili, gdy pod ko­niec czerwca Jake otwo­rzył drzwi swo­jego no­wego ga­bi­netu w Ri­chard Peng Hall, w ca­łym Ver­mon­cie pa­dało już od po­nad ty­go­dnia. Kiedy wcho­dził do środka, za­uwa­żył, że na po­sadzce ko­ry­ta­rza zo­sta­wił czarne ślady. Spoj­rzał na swoje sfa­ty­go­wane buty do bie­ga­nia – nie­gdyś białe, obec­nie brą­zowe od pyłu i błota, choć tak na­prawdę ni­gdy w nich nie bie­gał – uznał, że zdej­mo­wa­nie ich w ta­kim mo­men­cie by­łoby bez­ce­lowe. Więk­szość dnia spę­dził, ja­dąc z mia­sta na kam­pus swoim sa­mo­cho­dem. Wiózł dwie wy­peł­nione odzieżą pla­sti­kowe torby z Food Em­po­rium oraz swoją pod­nisz­czoną skó­rzaną teczkę kry­jącą rów­nie wie­ko­wego lap­topa, w któ­rym cze­kała jego naj­now­sza po­wieść – nad którą w teo­rii (co sta­no­wiło prze­ci­wień­stwo rze­czy­wi­sto­ści) pra­co­wał – oraz kar­to­nowe teczki za­wie­ra­jące prace prze­słane przez stu­den­tów, któ­rzy za­pi­sali się na jego za­ję­cia, i uświa­do­mił so­bie, że stop­niowo co­raz mniej za­biera ze sobą za każ­dym ra­zem, gdy ru­sza w po­dróż na pół­noc. Jak to było w pierw­szym roku? Wielka wa­liza za­wie­ra­jąca więk­szość jego ubrań (skąd miał wie­dzieć, jaki strój może oka­zać się sto­sowny w przy­padku trzy­ty­go­dnio­wego po­bytu na pół­nocy stanu Ver­mont w to­wa­rzy­stwie ota­cza­ją­cych go oczy­wi­stym sza­cun­kiem stu­den­tów i rów­nie oczy­wi­ście za­zdro­snych in­nych wy­kła­dow­ców?), a także wy­druk naj­now­szej wer­sji jego dru­giej po­wie­ści, w związku z którą miał zwy­czaj uskar­żać się pu­blicz­nie na cze­ka­jący go na­zbyt ry­chły ter­min od­da­nia pracy. A w tym roku? Za­le­d­wie dwie pla­sti­kowe torby, do któ­rych wci­snął parę dżin­sów, kilka ko­szul oraz lap­topa, któ­rego uży­wał obec­nie głów­nie do za­ma­wia­nia pizzy i oglą­da­nia fil­mów na YouTu­bie.

Je­śli okaże się, że za rok jesz­cze raz przyj­dzie mu wy­ko­ny­wać tę przy­gnę­bia­jącą pracę, przy­pusz­czal­nie uzna, że nie ma sensu dźwi­gać na­wet lap­topa.

Nie, Jake nie wy­cze­ki­wał ma­ją­cej się wkrótce roz­po­cząć ko­lej­nej se­sji Sym­po­zjów Ri­pley. Nie wy­cze­ki­wał chwili, gdy po­now­nie spo­tka się ze swo­imi nud­nymi, iry­tu­ją­cymi ko­le­gami, z któ­rych ża­den nie był pi­sa­rzem da­rzo­nym przez niego au­ten­tycz­nym sza­cun­kiem, i z całą pew­no­ścią nie wy­cze­ki­wał chwili, gdy bę­dzie mu­siał uda­wać, że jest pod­eks­cy­to­wany spo­tka­niem z ko­lej­nym ba­ta­lio­nem stu­den­tów, z któ­rych każdy co do jed­nego bę­dzie głę­boko prze­ko­nany, że pew­nego dnia na­pi­sze – a może już na­pi­sał – Wielką Ame­ry­kań­ską Po­wieść.

Przede wszyst­kim jed­nak nie wy­cze­ki­wał chwili, gdy bę­dzie mu­siał znowu uda­wać, że on sam jest jesz­cze pi­sa­rzem, nie mó­wiąc już o tym, że miałby być wiel­kim pi­sa­rzem.

Nie trzeba oczy­wi­ście do­da­wać, że Jake w ża­den spo­sób nie przy­go­to­wał się do zbli­ża­ją­cego się cy­klu za­jęć. W naj­mniej­szym stop­niu nie był za­zna­jo­miony, choćby po­bież­nie, z za­war­to­ścią iry­tu­jąco opa­słych kar­to­no­wych te­czek. Kiedy za­czy­nał pracę w Ri­pley, mó­wił so­bie, że epi­tet „wielki na­uczy­ciel” to godny po­chwały do­da­tek do epi­tetu „wielki pi­sarz”, i po­świę­cał wni­kliwą uwagę tek­stom przy­sła­nym przez lu­dzi, któ­rzy wy­dali na­prawdę przy­zwo­ite pie­nią­dze, aby móc u niego stu­dio­wać. Ale kar­to­nowe sko­ro­szyty, które te­raz wy­cią­gał ze swo­jej skó­rza­nej teczki, za­wie­ra­jące tek­sty, które po­wi­nien był za­cząć czy­tać wiele ty­go­dni wcze­śniej, gdy do­tarły do niego od Ruth Steu­ben (ob­da­rzo­nej na­der ką­śli­wym uspo­so­bie­niem kie­row­niczki se­kre­ta­riatu Sym­po­zjów), po­wę­dro­wały ze skrzynki na li­sty, okle­jone znacz­kiem „Express”, pro­sto do skó­rza­nej teczki i le­żały w niej wolne od upo­ko­rze­nia zwią­za­nego z choćby po­bież­nym spo­tka­niem z jego wzro­kiem, nie mó­wiąc już o wni­kli­wej lek­tu­rze. Jake spo­glą­dał na nie w tym mo­men­cie z pew­nym roz­ba­wie­niem, jak gdyby to one sta­no­wiły przy­czynę od­wle­ka­nia i cze­ka­ją­cego go w efek­cie kosz­mar­nego wie­czoru.

Al­bo­wiem, prawdę mó­wiąc, czego ta­kiego mógłby się do­wie­dzieć o lu­dziach, któ­rych ży­cie we­wnętrzne zna­la­zło ja­kiś wy­raz w za­war­to­ści tych te­czek, lu­dziach, któ­rzy w tym mo­men­cie zjeż­dżali już do pół­noc­nej czę­ści stanu Ver­mont i wkrótce po­ja­wią się w ste­ryl­nych sa­lach kon­fe­ren­cyj­nych Ri­chard Peng Hall, a także w jego ga­bi­ne­cie, gdy za kilka dni roz­poczną się in­dy­wi­du­alne kon­sul­ta­cje? Ci kon­kretni stu­denci, któ­rzy mieli się tu po­ja­wić, ci jakże gor­liwi cze­lad­nicy li­te­ra­tury, ni­czym nie będą się prze­cież róż­nili od swo­ich po­przed­ni­ków z mi­nio­nych lat stu­diów w Ri­pley: pro­fe­sjo­na­li­ści znaj­du­jący się gdzieś w po­ło­wie ka­riery za­wo­do­wej, prze­ko­nani, że zdo­łają wy­du­sić z sie­bie po­wieść sen­sa­cyjną na miarę Clive’a Cus­slera, albo pa­nie domu, które ocho­czo roz­pi­sy­wały się w pro­wa­dzo­nych przez sie­bie blo­gach o swo­ich dzie­ciach i nie wi­działy po­wodu, czemu nie mia­łyby z tego po­wodu re­gu­lar­nie wy­stę­po­wać w Good Mor­ning Ame­rica, czy wresz­cie osoby, które nie­dawno prze­szły na eme­ry­turę i „wra­cają do pi­sa­nia li­te­ra­tury” (pewne, że ta li­te­ra­tura cały czas na nie czeka). Ale naj­gorsi będą ci, któ­rzy naj­bar­dziej przy­po­mi­nają mu jego sa­mego: „au­to­rzy po­wie­ści”, śmier­tel­nie po­ważni, pełni re­sen­ty­mentu wo­bec każ­dego, kto przed nimi się­gnął po pióro. Tych z ga­tunku Clive’a Cus­slera i blo­gu­jące mamy można było jesz­cze ja­koś prze­ko­nać, że on, Jake, jest sław­nym, a przy­naj­mniej „bar­dzo po­wa­ża­nym” mło­dym (obec­nie „dość mło­dym”) po­wie­ścio­pi­sa­rzem, ale tych wszyst­kich po­ten­cjal­nych na­stęp­ców Da­vida Fo­stera Wal­lace’a i Donny Tartt, jacy z pew­no­ścią kryją się w gro­nie osób, które na­de­słały mu sterty pa­pieru? Już nie tak bar­dzo. Po­nie­waż ci będą wie­dzieli, że Ja­cob Finch Bon­ner za­czął bar­dzo wcze­śnie i zdo­był pe­wien roz­głos, ale nie zdo­łał opu­bli­ko­wać wy­star­cza­jąco do­brej dru­giej po­wie­ści, nie mó­wiąc już o ja­kiej­kol­wiek po­wie­ści trze­ciej, i w re­zul­ta­cie zo­stał ze­słany do spe­cjal­nego czyśćca prze­zna­czo­nego dla nie­gdyś do­brze ro­ku­ją­cych pi­sa­rzy, z któ­rego je­dy­nie garstka kie­dy­kol­wiek zdo­łała się wy­do­stać. (Szcze­rze mó­wiąc, nie było prawdą, że Jake nie na­pi­sał trze­ciej po­wie­ści, ale w tym przy­padku nie­do­po­wie­dze­nie było zde­cy­do­wa­nie lep­sze od prawdy. Rze­czy­wi­ście po­wstała jego trze­cia po­wieść, a na­wet czwarta, ale te ma­nu­skrypty – praca nad nimi za­jęła mu w su­mie pra­wie pięć lat – zo­stały od­rzu­cone przez im­po­nu­jącą liczbę wy­daw­nictw o co­raz mniej­szym pre­stiżu, po­czy­na­jąc od waż­nego wy­dawcy, który opu­bli­ko­wał jego de­biut Wy­na­leźć zdu­mie­nie, po sza­no­wane uni­wer­sy­tec­kie wy­daw­nic­two, które ogło­siło dru­kiem jego drugą książkę Od­głosy, aż po wiele, wy­jąt­kowo wiele, nie­du­żych ofi­cyn wy­daw­ni­czych, nie wspo­mi­na­jąc już o kon­kur­sach wy­mie­nia­nych na ostat­niej stro­nie „Po­ets & Wri­ters”, na udział w któ­rych Jake wy­dał for­tunę i w któ­rych, nie trzeba tego do­da­wać, nie zdo­łał od­nieść suk­cesu. To­też, zwa­żyw­szy na te przy­gnę­bia­jące fakty, wo­lałby, aby jego stu­denci wy­obra­żali so­bie, że na­dal zmaga się z tą mi­tyczną i eks­cy­tu­jącą drugą po­wie­ścią).

Na­wet nie czy­ta­jąc prac swo­ich no­wych stu­den­tów, Jake miał po­czu­cie, że zna ich już rów­nie do­głęb­nie, jak zdo­łał po­znać ich po­przed­ni­ków, a co za tym idzie, że zna ich le­piej, niż kie­dy­kol­wiek miał ochotę ich po­znać. Wie­dział na przy­kład, że są znacz­nie mniej uzdol­nieni, niż im się wy­daje, a na­wet do­kład­nie tak bar­dzo po­zba­wieni ta­lentu, jak w skry­to­ści du­cha się tego oba­wiają. Wie­dział, że ocze­kują od niego rze­czy, któ­rych w ża­den spo­sób nie mógł im za­ofe­ro­wać, i prawdę mó­wiąc, nie wi­dział żad­nego po­wodu, by w ogóle uda­wać, że ta­kie zdol­no­ści po­siada. Wie­dział rów­nież, że każ­dego z nich czeka klę­ska i że gdy roz­sta­nie się z nimi po za­koń­cze­niu trzy­ty­go­dnio­wego cy­klu spo­tkań, znikną z jego ży­cia na do­bre i ni­gdy nie bę­dzie miał oka­zji o nich po­my­śleć. I wy­łącz­nie tego od nich ocze­ki­wał i pra­gnął.

Ale naj­pierw mu­siał wy­cza­ro­wać dla nich tę fan­ta­zję o Ri­pley Col­lege, gło­szącą, że oni wszy­scy – za­równo „na­uczy­ciele”, jak i „stu­denci” – są ko­le­gami spo­ty­ka­ją­cymi się w służ­bie sztuce i każdy z nich ma swój nie­po­wta­rzalny głos oraz wy­jąt­kową hi­sto­rię do opo­wie­dze­nia, a także za­słu­guje na to, aby opa­trzyć go ma­giczną ety­kietą „pi­sarz” czy „pi­sarka”.

Mi­nęła siódma i cią­gle pa­dało. W chwili, gdy spo­tka się ze swo­imi no­wymi stu­den­tami na­stęp­nego wie­czoru na po­wi­tal­nym pik­niku, bę­dzie mu­siał uśmie­chać się do nich sze­roko, zwra­cać się do nich oso­bi­ście ze sło­wami za­chęty i ema­no­wać elek­try­zu­jącą aurą prze­wod­nika po świe­cie li­te­ra­tury, aby każdy nowy uczest­nik pro­gramu Sym­po­zja Ri­pley (stu­diów ma­gi­ster­skich z twór­czego pi­sa­nia) mógł uwie­rzyć, że „uta­len­to­wany” („Phi­la­del­phia Enqu­irer”) oraz „obie­cu­jący” („Bo­ston Globe”) au­tor po­wie­ści Wy­na­leźć zdu­mie­nie jest przy­go­to­wany do tego, aby wpro­wa­dzić ich wszyst­kich do za­cza­ro­wa­nego ogrodu li­te­rac­kiej sławy. Nie­stety je­dyna droga do tego celu wio­dła przez te dwa­na­ście kar­to­no­wych te­czek.

Jake za­pa­lił stan­dar­dową lampkę na biurku Ri­chard Peng Hall i usiadł w stan­dar­do­wym fo­telu, jaki można zna­leźć we wszyst­kich sa­lach tego bu­dynku, fo­telu, który gło­śno za­trzesz­czał, gdy na nim spo­czął, a po­tem przez chwilę wo­dził pal­cem po pa­śmie brudu za­le­ga­ją­cego na kra­wę­dziach ściany z pu­sta­ków obok drzwi jego ga­bi­netu, sta­ra­jąc się w ten spo­sób od­wlec moż­li­wie jak naj­dłu­żej cze­ka­jący go głę­boko nie­przy­jemny obo­wią­zek.

Ileż razy, przy­wo­łu­jąc póź­niej w pa­mięci ten wie­czór, ostatni wie­czór epoki, o któ­rej po­tem my­ślał jako o „cza­sach przed”, Jake bę­dzie ża­ło­wał, że mógł się wtedy tak skraj­nie, tak fa­tal­nie po­my­lić? Ileż razy, mimo zdu­mie­wa­jąco szczę­śli­wego biegu wy­da­rzeń, ja­kie za­po­cząt­ko­wała za­war­tość tych kar­to­no­wych te­czek, Jake bę­dzie póź­niej ża­ło­wał, że nie opu­ścił wtedy swo­jego ste­ryl­nego ga­bi­netu, nie po­szedł z po­wro­tem po wła­snych błot­ni­stych śla­dach ko­ry­ta­rzem, nie wsiadł do sa­mo­chodu i nie ru­szył w wie­lo­go­dzinną drogę po­wrotną do No­wego Jorku, do zwy­kłej oso­bi­stej klę­ski. Zbyt wiele razy. Ale to już nie miało zna­cze­nia. Al­bo­wiem było już za późno.