Teologia nauki ebook

Janusz MączkaPiotr Urbańczyk

Wprowadzenie

Teologia nauki jest postulowaną dyscypliną teologiczną, która – analogicznie do filozofii nauki – miałaby badać naukę: jej wyniki, teorie, rozwój i sposób uprawiania przy pomocy metod właściwych teologii. Choć nazwa tej dyscypliny oraz jej założenia programowe zostały zaproponowane przez Michała Hellera dopiero na początku lat 90. XX wieku, pewne idee i postulaty jej utworzenia pojawiły się już dziesięć lat wcześniej w środowisku kierowanego przez niego Ośrodka Badań Interdyscyplinarnych. Według tej koncepcji teologia nauki jest przede wszystkim autentyczną częścią teologii i podziela wszystkie typowe dla niej właściwości. Przyjmując, że nauka stanowi dla ludzkości pewną wartość, można powiedzieć, że teologia nauki jest subdyscypliną tzw. teologii wartości ziemskich, zainicjowanej Konstytucją Soboru Watykańskiego II o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes. Jedną ze specyficznych własności takiej subdyscypliny ma być bogate czerpanie z dorobku filozofii nauki.

Zgodnie ze sformułowanymi przez Hellera założeniami programowymi, teologia nauki ma badać konsekwencje tego faktu, że nauki empiryczne badają świat stworzony przez Boga. Jednakże, jako dyscyplina teologiczna, potrafi wyjść poza metodologiczne ograniczenia nauk empirycznych. Podejście to otwiera nową perspektywę spojrzenia na granice nauki „od zewnątrz” – od strony niedostępnej dla samej nauki, a także dostrzec takie cechy świata, które z powodu owych ograniczeń nie mogą zostać przedmiotem badań naukowych. Heller wymienia dwie takie cechy: przygodność świata oraz wartości w nim obecne. Refleksja nad naukami empirycznymi w kontekście przygodności i wartości jest jednym z postulowanych zadań teologii nauki.

Książka, którą przekazujemy do rąk Czytelników, stanowi próbę podjęcia tego projektu badawczego i wyjścia poza wstępne deklaracje programowe. Zawiera artykuły dotyczące możliwości teologii nauki, jej warunków i podstawowych problemów. Autorzy podejmują próby oceny współczesnych wysiłków naukowych z teologicznego punktu widzenia, a także ich wpływu na treść nowych teorii teologicznych. Oprócz refleksji teologicznej w kontekście nauki, w książce poruszone zostały zagadnienia związane z metodologią nauki i teologii oraz relacją między różnymi dyscyplinami naukowymi i teologią.

Cały tom podzielony został na cztery części. Pierwsza z nich, najobszerniejsza, zatytułowana została Czym jest i czego dotyczy teologia nauki. Artykuły w niej zawarte stanowią próbę uporządkowania, doprecyzowania i twórczego rozwinięcia założeń programu teologii nauki. Jest to więc najbardziej bezpośrednie podejście do zaproponowanego przez Hellera projektu badawczego. Można znaleźć w nich także refleksje dotyczące znaczenia terminów „nauka” i „teologia”, wskazanie różnic między tymi dwiema dziedzinami ludzkiej działalności intelektualnej, określenie ich przedmiotów, metod, specyficznych własności oraz relacji między nimi. W pierwszym z nich Paweł Polak zajmuje się Teologią nauki w perspektywie metodologicznej. Kwestia przygodności świata rozważana jest w kolejnym tekście Wartość kontyngencji Łukasza Mścisławskiego. Jerzy Dadaczyński pisze O niektórych (możliwych) obszarach badań teologii nauki, a Adam Olszewski wskazuje Punkty styczności pomiędzy teologią a nauką. Kolejny tekst Nauka i wiara – naturalne i nadprzyrodzone Roberta Janusza dotyczy różnic i relacji między nauką i teologią. Natomiast w ostatnim artykule tej części, Teologia nauki. Poszukiwanie struktury, Jan Szczurek przedstawia założenia oraz zakres teologii nauki oraz aspekty moralne związane z zaangażowaniem w działalność naukową.

W szkicu programu teologii nauki Heller stwierdza, że granice metody naukowej są w pewnym sensie granicami Wszechświata – przynajmniej takiego, jak dany jest naukom przyrodniczym. Ograniczenie to wiąże się z naturalistycznym podejściem nauk. W ogólnie przyjętej wersji przyjmuje ono najczęściej postać dyrektywy metodologicznej, zgodnie z którą w wyjaśnianiu zjawisk należy odwoływać się wyłącznie do kategorii naturalnych. Wyzwaniom, jakie tenże sposób uprawiania nauki stawia współczesnej teologii, poświęcona została druga część niniejszej książki. W eseju Naturalizm nauki a działanie Boga w świecie Grzegorz Bugajak próbuje zinterpretować teologiczną tezę o boskich interwencjach w taki sposób, by nie stała ona w sprzeczności z naturalistycznym paradygmatem nauk przyrodniczych. Cały szereg teologicznych prób przezwyciężenia naturalizmu podaje Justyna Figas-Skrzypulec w tekście Drogi myśli od nauk przyrodniczych do teologii. Zapośredniczenia metafizyczne i epistemologiczne. Tę tematykę rozwija także Łukasz Kwiatek, wskazując Wyzwania teologii z perspektywy nauk (neuro)biologicznych.

Niewątpliwie, źródeł sposobu myślenia, który doprowadził do narodzin nowożytnej nauki, należy szukać w starożytnej filozofii greckiej. Z drugiej strony również teologia obficie czerpie z tej samej tradycji filozoficznej. Tematyka teologii i nauki w kontekście myśli starożytnej podjęta została w trzeciej części książki. W eseju Pitagorejsko-platoński projekt teologii matematycznej Bogdan Dembiński przedstawia związki między teologią a matematyką, jakich doszukać się można w starożytnej koncepcji matematycznego przyrodoznawstwa. Natomiast Dydak K. Rycyk, analizując klasyczne pojęcia filozofii greckiej, pisze O podstawowym problemie wszelkiej teologii nauki w dwóch przykładach (Plotyn, Teodoryk z Chartres).

Ostatnia część książki posiada najbardziej różnorodny charakter. Autorzy zawartych w niej artykułów poruszają szczegółowe zagadnienia teologii nauki. Na jej początku znajdują się eseje przedstawiające poglądy trzech uczonych na kwestie relacji teologii i nauki: Od nauki do teologii, od teologii do Boga. Teologia nauki w myśli Vita Mancusa autorstwa Tadeusza Sierotowicza, Jan Franciszek Drewnowski: teologia i nauka – teologia jako nauka Zbigniewa Wolaka oraz Jan Paweł II wobec wolności nauki Piotra Urbańczyka. W kolejnym tekście Duch ludzki − obraz Boga, czy wiązka neuronów? W poszukiwaniu antropologii w kontekście emergentyzmu Tomasz Maziarka zajmuje się obroną wolności i racjonalności człowieka przywołując pewne rozwiązania problemu umysł-ciało. Tom zamyka artykuł Roberta Woźniaka, w którym przedstawia propozycje użycia Modeli z nauk ścisłych we współczesnej teologii trynitarnej.

W pracy zbiorowej poświęconej teologii nauki nie mogło zabraknąć tekstu Michała Hellera. Jego esej Wstęp do teologii nauki poprzedza wszystkie artykuły książki. Czytelnika z pewnością zainteresuje to, jak autor tej koncepcji widzi swój projekt po ponad dwudziestu latach od jego sformułowania. W owym eseju Heller pisze, że projektowanie jakiejś dyscypliny, ustalanie z góry jej przedmiotu i metody, nie jest raczej sytuacją pożądaną. Takie podejście można jednak usprawiedliwić tym, że ustanowienie teologii nauki może skonsolidować wszystkie wątki, którymi miałaby się ona zajmować, obecnie rozproszone po różnych działach teologii i filozofii, zaktywizować badania oraz przyczynić się do postępu w ważnych przecież kwestiach. Mamy nadzieję, że niniejsza książka jest jednym z kroków do osiągnięcia tego celu.

Michał Heller

Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych

Wstęp do teologii nauki

1. Wprowadzenie – kilka uwag metodologicznych

Nie jest to sytuacja normalna, gdy jakąś dyscyplinę naukową projektuje się z góry: czym się powinna zajmować, przy pomocy jakich metod itp., zamiast ją po prostu uprawiać, aż sama metodologicznie dojrzeje. Rzecz jednak w tym, że teologię nauki uprawia się od dawna, ale jakby w rozproszeniu: w różnych działach teologii, w rozważaniach relacji pomiędzy nauką a religią i nierzadko w mniej zorganizowanych, luźnych refleksjach filozoficznych. Warto więc scalić te rozproszone wątki, nazwać je i poddać pod badawczą rozwagę. Być może przyczyni się to do dalszego postępu.

Nazwę „teologia nauki” zaproponowałem w krótkim eseju[1], który potem został przetłumaczony na język angielski[2] i wkrótce wzbudził niejakie zainteresowanie – prawdopodobnie ze względu na swoją egzotyczność, lub dzięki temu, że – wobec nowości tego określenia – każdy mógł go łączyć z treścią, jaka przypadła mu do gustu. Wszystko wskazuje na to, że sam pomysł miał poprzedników w historii idei, ale ja go wówczas nie łączyłem z żadnymi wzorami z przeszłości. Sam termin rozumiałem dosłownie: ma to być teologia nauki (kogo? czego? drugi przypadek, theology of science). A więc teologia ma wziąć na swój warsztat naukę i poddać ją badaniu przy pomocy swoich metod. Teologia nauki winna więc być częścią teologii, a nie nauki. Podobnie jak fizyka ciała stałego lub fizyka atmosfery jest częścią fizyki a nie ciała stałego czy atmosfery.

Należy więc zapytać, co to jest teologia, która ma badać naukę. Nie chodzi mi jednak o popularne określenia teologii, o to, co sobie ktoś przez teologię wyobraża, lecz o teologię jako dyscyplinę, tak jak ją rozumieją fachowcy w tej dziedzinie. Niestety wiedza na temat teologii, nawet w wykształconych kręgach społeczeństwa, jest szczątkowa. Na ogół za teologię uważa się niemal wszystko, co ma jakikolwiek związek z Bogiem lub religią. Przynajmniej częściową winę za ten stan rzeczy ponoszą sami teologowie. Bo czy, na przykład, istnieją książki popularnonaukowe z teologii, tak jak istnieją z fizyki lub biologii? Jeżeli nawet istnieją, to trzeba mieć niezwykłe szczęście, żeby na taką książkę natrafić. Owszem, księgarnie religijne pełne są literatury „dla szerokiego odbiorcy”, ale mają one z reguły pobożnościowo-dewocyjny charakter, a nie popularyzujący teologiczną wiedzę.

Wróćmy jednak do teologii jako do dyscypliny naukowej. Oczywiście istnieje wiele prób podania definicji teologii. Niektóre są nawet literacko udane, ale wszystkie one ujmują, w najlepszym razie, tylko pewne aspekty tego, co chcą zdefiniować. Tak jest zresztą w odniesieniu do wszystkich nauk, nawet w odniesieniu do tak dobrze wydawałoby się, wyodrębnionych nauk, jakimi są fizyka lub biologia. Spróbujmy na przykład ostro oddzielić od siebie fizykę od astrofizyki lub biologię od biofizyki. Jedynym skutecznym sposobem dobrego określenia jakiejś nauki byłoby odwołanie się do jej historii. Wobec praktycznej niemożliwości odwoływania się do tego kryterium w codziennej praktyce, często mówi się, że na przykład „fizyka jest tym, czym zajmują się fizycy”. Teologia byłaby więc tym, „czym zajmują się teologowie”. Ale to nie ułatwia nam sprawy, zwłaszcza że dotychczas teologowie nie bardzo zajmowali się nauką (choć często się na nią powoływali). Więc takie określenie teologii nauki byłoby niemal puste.

Odwołajmy się więc do tego, co nauki charakteryzuje najbardziej, tj. do metod, jakimi nauki się posługują. Teologia posługuje się w zasadzie takimi samymi metodami, jakimi posługują się nauki humanistyczne (oczywiście przystosowanymi do specyficznie teologicznych celów). Istnieje wszakże jedna, zasadnicza różnica między metodą charakterystyczną dla teologii a metodami wszystkich innych nauk. Chodzi o metodę uzasadniania tez teologicznych. Aby to wyjaśnić, musimy zawęzić się do teologii chrześcijańskiej (w dalszym ciągu będę się odwoływać do jej katolickiej wersji), gdyż w innych teologiach problem ten wygląda inaczej.

Jak uzasadnić, że pewne stwierdzenie należy do depozytu wiary chrześcijańskiej, czyli, że chrześcijanin ma obowiązek w nie wierzyć? W tym celu trzeba wykazać, że to stwierdzenie mieści się w „źródłach Objawiania”, czyli w Piśmie św. lub w Tradycji. W pierwszym przypadku trzeba odwołać się do egzegezy biblijnej, w szczególności do hermeneutyki biblijnej; w drugim przypadku należy wykazać, wykorzystując metody historyczne, że dana prawda była przyjmowana w Kościele od najdawniejszych czasów. To, że wykorzystuje się w tym celu standardowe metody analizy tekstów czy badań historycznych, w niczym nie zmienia faktu, że daną prawdę przyjmuje się nie na mocy ewidencji, lecz na mocy autorytetu (Pisma św. lub Tradycji)[3]. W ten sposób element wiary wchodzi do podstaw teologii[4].

Teologia nauki ma więc być częścią teologii, czyli ma posługiwać się metodą teologiczną. Wyposażona w tę metodę ma podjąć refleksję nad nauką w różnych jej aspektach.

Jest rzeczą zrozumiałą, że teologia nauki w wielu miejscach będzie się odwoływać do innych pokrewnych typów badań, takich jak np. filozofia nauki, teologia naturalna[5] czy zespół problemów zwykle określanych mianem „teologia a nauka”. Nauki, zwłaszcza o charakterze interdyscyplinarnym, muszą się przenikać, nie mogą być izolowane jedne od drugich, jednakże cechą charakterystyczną teologii nauki jest to, iż ma być ona teologiczną refleksją nad szeroko rozumianym zjawiskiem nauki. Nie ma więc ona bezpośredniego charakteru apologetycznego; jej celem jest raczej wzbogacenie spojrzenia na naukę, przez uwzględnienie tych aspektów, które są widoczne jedynie przy użyciu metody teologicznej.

A więc przedmiotem teologii nauki jest nauka, ale trudno jest mówić o nauce, jeżeli nie uwzględni się z kolei jej przedmiotu, czyli badania świata. Rozpatrzmy przykład. Jednym z najważniejszych zagadnień teologii nauki jest rozpatrywanie nauki jako wartości[6]. Z punktu widzenia teologii wartość nauki polega na tym, że jest ona dążeniem do prawdy. W filozofii nauki ostatniego stulecia kategoria prawdy uległa niejako zatarciu; ustąpiła miejsca różnym rodzajom pragmatyzmu, empiryzmu, falsyfikacjonizmu itp. Teologia nauki nie negując osiągnięć filozofii nauki (przeciwnie, budując na nich), nie może jednak zrezygnować z kategorii prawdy, a nawet biorąc pod uwagę teologiczne konotacje tego pojęcia, winna pisać ten wyraz przez duże „P”. Teologiczny sens pojęcia Prawdy w całej pełni uwidacznia się dopiero wtedy, gdy weźmie się pod uwagę fakt, że nauka bada Wszechświat, który został stworzony przez Boga. Tylko w tej perspektywie można dostrzec, że nauka badając Wszechświat, odkrywa Prawdę o nim zawartą w dziele stworzenia. Dlatego też teologia stworzenia winna być jednym z centralnych (o ile nie po prostu centralnym) elementem teologii nauki, niejako ogniskiem, z którego emanują wszystkie inne tematy, jakimi winna się zajmować.

2. Wszechświat i wartości

Oczywiście można mówić o teologii nauk w ogóle lub o teologii jakiejś konkretnej kategorii nauk; w tym eseju ograniczę się do kilku uwag na temat nauk przyrodniczych.

Nauki przyrodnicze badają Wszechświat. Jeżeli przez Wszechświat rozumiemy wszystko, co jest dostępne metodzie naukowej, to stwierdzenie to jest prawdziwe tautologicznie. Wszystko, co wykracza poza metodę naukową, wykracza poza tak rozumiany Wszechświat. Ale nie musi wykraczać poza metodę teologiczną. Na przykład w teologii twierdzi się, że Wszechświat został stworzony przez Boga. Jest to pewna informacja niedostępna dla nauki, ale dostępna dla teologii. Wszechświat widziany oczami teologa jest więc „większy” niż Wszechświat widziany oczami uczonego. I to nie tylko dlatego, że Wszechświat uczonego pokrywa się z tym, co nazywamy „materialnym światem”, a Wszechświat teologa nie ogranicza się do dziedziny materii, lecz także dlatego, że dzięki metodzie teologicznej można we Wszechświecie materialnym dostrzec te aspekty, na które metoda nauki jest ślepa.

Powracamy tu do problemu wartości. Początki eliminacji wartości z obszaru nauki sięgają zabiegu Kanta, który aby zagwarantować możliwość etyki w deterministycznym świecie Newtona, wyłączył ją z zakresu „czystego rozumu” i przeniósł do kompetencji „praktycznego rozumu”[7]. W okresie dominacji pozytywizmu i neopozytywizmu sądy wartościujące zostały całkowicie skazane na banicję z obszaru nauki. Obecnie uznaje się, że tzw. wartości epistemiczne odgrywają w procesach naukowych istotną rolę, ale wartości w sensie etycznym nadal znajdują się poza zasięgiem metody naukowej. Jednakże w świetle doktryny teologicznej o stworzeniu świata przez Boga jest oczywiste, że wartości we właściwym tego słowa znaczeniu są w jakimś sensie obecne we Wszechświecie. Można by powiedzieć, że Wszechświat jest nimi „przesiąknięty”, choć są one przezroczyste dla metody naukowej. Stworzony Wszechświat jest bowiem urzeczywistnieniem zamysłu Boga, a zamysł ten jest niewątpliwie przeniknięty wartościami, a nawet – można powiedzieć – sam jest Jedną Wielką Wartością. Naszą próbą wysłowienia tej Wartości jest Platońska triada: Dobro, Prawda i Piękno. Są one Wielkimi Tematami filozofii, ale powinny być również przedmiotem pogłębionej refleksji teologicznej.

Problem istnienia wartości łączy się oczywiście z zagadnieniem etyki. Jeżeli wartości istnieją, to etyka nie jest tylko kwestią umowy społecznej czy jakichś innych konwencji, lecz ma zakorzenienie w wartościach. Ale żeby etyka była możliwa, Wszechświat musi mieć pewne właściwości i to własności całkiem fizyczne. Etyka bez wolności wyboru jest nie do pomyślenia, a wydaje się, że wolność wyboru we Wszechświecie całkiem deterministycznym nie jest możliwa. Nie znaczy to, że determinizm, nawet daleko idący, jest zupełnie wykluczony. Nie znaczy to również, że nie może się on także rozciągać w jakimś stopniu, na człowieka. Znaczy to tylko tyle, że na poziomie, na którym dokonują się wybory moralne, układ praw przyrody musi mieć pewne „luzy” umożliwiające wolną decyzję.

Zagadnienie jest doniosłe i z pewnością jeszcze długo pozostanie otwarte. Teologia nauki ma tu ogromne pole do działania.

3. Teologia stworzenia

Jak już powiedziałem wyżej, teologiczna koncepcja stworzenia świata winna znajdować się w centrum zainteresowań teologii nauki. Nie chodzi jednak o to, by powtarzać treści, które od dawna znajdują się w podręcznikach teologii dogmatycznej w rozdziałach poświęconych stworzeniu świata. Interesować nas będzie tylko to, co do analiz teologicznych mogą wnieść teorie naukowe. Spróbujmy sformułować wstępny katalog pytań, którymi mogłaby się zająć teologia nauki.

A więc pierwsze – ogólne, ale ważne – pytanie: w jaki sposób kosmologiczne teorie i modele powstania świata mogą się przyczynić do wzbogacenia teologicznej refleksji dotyczącej stworzenia? Jest rzeczą zrozumiałą, że nie może tu chodzić o tanią apologetykę w rodzaju „dowodzenia” stworzenia, wykorzystując w tym celu modele kosmologiczne. Pomijając fakt, że tego rodzaju apologetyka opiera się na błędzie metodologicznym[8], uprawianie apologetyki nie jest celem teologii nauki. Pozostaje pytanie, na czym miałoby polegać wzbogacenie teologii stworzenia przez odwołanie się do danych naukowych. Refleksja teologiczna nad stworzeniem do tego stopnia zrosła się ze spekulacjami metafizycznymi na ten temat, że trudno dziś oddzielić jedno od drugiego. Sama koncepcja creatio ex nihilo jest bardziej „modelem metafizycznym” niż prawdą objawioną. Rzecz w tym, że dane naukowe mogą w istotny sposób przyczynić się do wzbogacenia tej metafizycznej pojęciowej oprawy. Nie chcę tu wchodzić w dosyć subtelny problem relacji między fizyką a metafizyką, wystarczy jednak uświadomić sobie, że teorie i modele naukowe tworzą kontekst, który unaocznia ograniczoność niektórych pojęć metafizycznych, co pociąga za sobą konieczność nowych przemyśleń[9]. Najogólniej rzecz biorąc, dotychczasowe dociekania metafizyczne opierały się na doświadczeniu potocznym, a wynikające z niego wnioski całkowicie zawodzą w obszarach kwantowych i subkwantowych. Ontologia tych obszarów jest całkowicie inna od ontologii świata makroskopowego.

Można także postawić pytanie odwrotne: czy refleksja teologiczna może w jakiś sposób wzbogacić nasze naukowe rozumienie pochodzenia Wszechświata? Stawiając to pytanie, należy zachować pewną ostrożność; rozważania teologiczne nie mogą bowiem ingerować bezpośrednio w badania naukowe. Jest to podstawowa zasada metodologiczna, wykluczająca z „kontekstu uzasadnienia” wszelkie elementy obce metodzie naukowej. Elementy takie – a więc także rozważania teologiczne – mogą jednak występować w kontekście odkrycia, a więc jako inspiracje, motywacje, zasady heurystyczne itp. Wierzący człowiek może również teologicznie interpretować wyniki nauki (np. kontemplować Wszechświat przedstawiany przez naukę jako dzieło Boga), o ile nie przedstawia swojej interpretacji jako wyniku naukowego.

Analogiczne pytania można postawić nie tylko pod adresem kosmologicznych teorii dotyczących pochodzenia Wszechświata, lecz w zasadzie pod adresem wszystkich naukowych koncepcji, chociaż ogromna większość z nich nie będzie miała wyraźnych odniesień teologicznych. Teoriami, które niewątpliwie takie odniesienia posiadają, są teorie odnoszące się do powstawania i wzrostu złożonych struktur we Wszechświecie, włączając w to powstanie życia i świadomości. Stawiając te pytania, wchodzimy w obszerny „rozdział” teologii nauki związany z problematyką ewolucyjną i zagadnieniem miejsca człowieka we Wszechświecie. Jest to zespół zagadnień, któremu należałoby poświęcić odrębne studium. Tym bardziej, że akurat w tej dziedzinie wykonano już całkiem sporo pracy, którą można by zakwalifikować jako należącą do teologii nauki (chociaż nie używano tej nazwy). Zalew publikacji dotyczących sporu, czy między teorią ewolucji a religią chrześcijańską istnieje konflikt, czy nie (nawet pominąwszy publikacje o wątpliwej wartości naukowej), nie zaliczyłbym do teologii nauki, lecz raczej do działu „nauka a religia” (nie musi to być wcale dział teologii). Natomiast próby reinterpretacji niektórych prawd religijnych w świetle teorii ewolucji należałoby uznać za uprawianie teologii nauki. Począwszy od koncepcji Teilharda de Chardin próby takie były podejmowane[10]. Jedne mniej, inne bardziej udane. Łączy je to, że usiłują one wzbogacić refleksję teologiczną, traktując poważnie osiągnięcia nauki, w szczególności biologii ewolucyjnej.

4. Racjonalność świata jako temat teologiczny

Z teologią stworzenia wiąże się jeszcze jeden problem – problem racjonalności świata. Przez racjonalność świata rozumiem tę jego własność, dzięki której można go racjonalnie badać. Skutecznie czynią to nauki i ta ich skuteczność jest najlepszym poświadczeniem racjonalności świata. Z perspektywy teologicznej racjonalność świata jest znamieniem stworzenia. Dzieło stworzenia nosi na sobie znamię racjonalności Stwórcy.

Stwierdzenie racjonalności świata może być przedmiotem refleksji filozoficznej. Jak wiadomo, Einstein był pod silnym wrażeniem tej refleksji. W eseju Fizyka a rzeczywistość[11] pisał on o „wiecznie niepojmowalnej pojmowalności świata” i wyraził przekonanie, że jest to „fakt, nad którym możemy się tylko zdumiewać, którego nigdy jednak nie będziemy mogli pojąć”. Istotnie, refleksja filozoficzna musi się zatrzymać na stwierdzeniu tego faktu i zdumieniu się nim. Ale właśnie w tym miejscu może wkroczyć teologia nauki i podjąć temat „zamysłu Boga” (the Mind of God, by znowu użyć wyrażenia Einsteina) w dziele stworzenia.

Jest to temat teologicznie niezwykle nośny. Chrześcijańska teologia stworzenia chętnie podejmuje temat Logosu-Słowa, „przez które wszystko się stało, a bez Niego nic się nie stało, co się stało” (J 1,3). Grecka racjonalność-logos w tradycji chrześcijańskiej staje się Drugą Osobą Boską... Otwierają się niemal nieograniczone perspektywy do teologicznej refleksji. Ale tu już raczej od teologii nauki przechodzimy do któregoś z tradycyjnych traktatów teologicznych.

5. Wątpliwość końcowa

Na koniec chciałbym wrócić do pytania: czy warto projektować nową dyscyplinę teologiczną – teologię nauki? Czy jednak lepiej pozostawić wątki, którymi ta dyscyplina miałaby się zajmować, rozproszone po różnych działach teologii i filozofii? Argumentowałem, że ustanowienie nowej dyscypliny mogłoby zaktywizować badania i przyczynić się do postępu w ważnych, bądź co bądź, kwestiach. Ale nie musi tak być. Nauka często woli kierować się własnym dynamizmem niż jakimiś wytycznymi z zewnątrz. Przyszłość pokaże. Idea została rzucona. Jeżeli znajdą się myśliciele, którzy będą te problematykę rozwijać i zrobią to na tyle dobrze, że problematyka się skonsoliduje, to teologia nauki – czy pod tą nazwą, czy pod jakąś inną – stanie się nowym rozdziałem teologicznej myśli. Jeżeli nie, to na nic przydadzą się wydumane projekty. Jedno jest pewne – zagadnienia pozostaną i nadal będą prowokować do myślenia.

Bibliografia

Bocheński J.M., Logika religii, Pax, Warszawa 1990.

Delio I., Ewolucja a Chrystus, tłum. M. Wojciechowski, Wyd. Salwator, Kraków 2008.

Einstein A., Pisma filozoficzne, S. Butryn (red.), Wyd. IFiS PAN, Warszawa 1999.

Edwards D., The God of Evolution – A Trinitarian Theology, Paulist Press, New York–Mahwah 1999.

Heller M., A Program for Theology of Science, [w:] Creation Tension, Templeton Foundation Press, Philadelphia–London 2003.

Heller M., Nowa fizyka i nowa teologia, Biblos, Tarnów 1992; nowe wydanie: Copernicus Center Press, Kraków 2014.

Heller M., Ostateczne wyjaśnienia Wszechświata, Universitas, Kraków 2008.

Murphy N., Ellis G.F.R., On the Moral Nature of the Universe, Fortress Press, Minneapolis 1996.

Przypisy

Wstęp do teologii nauki

[1]Program teologii nauki, [w:] Nowa fizyka i nowa teologia, Biblos, Tarnów 1992, s. 116–118. Cały rozdział 7 tej książki odnosi się także do tej koncepcji.

[2]A Program for Theology of Science, [w:] Creation Tension, Templeton Foundation Press, Philadelphia–London 2003, s. 29–32.

[3] Oczywiście nie wszystkie prawdy religijne uzasadnia się na tej drodze. Wiele prawd można wyprowadzić na mocy dedukcji z prawd objawionych, czyli zawartych w Piśmie św. lub Tradycji (Por. J.M. Bocheński, Logika religii, Pax, Warszawa 1990). Wiele innych przyjmuje się na mocy podobnych zasad jak w innych naukach.

[4] Chociaż teolog w zasadzie nie musi być człowiekiem wierzącym. Wystarczy jeśli stwierdza, iż dana prawda mieści się w Piśmie św. lub Tradycji.

[5] Teologia naturalna jest w istocie działem filozofii, a nie teologii. Wnioskowanie o istnieniu Stwórcy czysto rozumowe, bez odwołania się do Objawienia, na podstawie różnych zjawisk przyrodniczych jedynie ze względów historycznych nazwano teologią naturalną.

[6] Problem wartości jest ważnym zagadnieniem teologicznym.

[7] Por. N. Murphy, G.F.R. Ellis, On the Moral Nature of the Universe, Fortress Press, Minneapolis 1996, s. 105.

[8] Początek obecnej fazy ewolucji kosmologicznej wcale nie musi implikować stworzenia w sensie teologicznym.

[9] Więcej na ten temat w mojej książce: Ostateczne wyjaśnienia Wszechświata, Universitas, Kraków 2008.

[10] Przykłady z mojej prywatnej biblioteki: D. Edwards, The God of Evolution – A Trinitarian Theology, Paulist Press, New York–Mahwah 1999; I. Delio, Ewolucja a Chrystus, tłum. M. Wojciechowski, Wyd. Salwator, Kraków 2008.

[11] Polski przekład w: A. Einstein, Pisma filozoficzne, red. S. Butryn, Wyd. IFiS PAN, Warszawa 1999, s. 123–145.

KATALOGwiosna – lato 2014

COPERNICUS CENTER PRESS działa pod auspicjami Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych, ufundowanego przez światowej sławy filozofa, kosmologa i teologa, laureata Nagrody Templetona Michała Hellera.

Nasze publikacje obejmują szerokie spektrum światowej myśli naukowej i filozoficznej: filozofię (w szczególności filozofię nauki i filozofię prawa), teologię, kosmologię, matematykę, logikę i neurobiologię. Wydajemy książki w języku polskim i angielskim, według najwyższych standardów akademickich, merytorycznych i edytorskich.

Aby na bieżąco otrzymywać informacje o naszej ofercie (w tym o tytułach anglojęzycznych) i organizowanych przez nas wydarzeniach, zapraszamy na stronę internetową:

www.ccpress.pl

tel.:+48 12 430 63 00

Copernicus Center Press Sp. z o.o.

pl. Szczepański 8, 31-011 Kraków

e-mail: [email protected]

NOWOŚCI

MAJ 2014

GRANICE NAUKI

Michał Heller

ISBN 978-83-7886-049-5

Oprawa: twarda

Format: 125x195 mm

Stron: 344

Cena: 44,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-102-7Cena: 44,90 zł

Czego uczy nas historia nauki? Jak rozumieć czas i jak o nim rozmawiać? Jaką rolę w nauce odgrywają takie wartości, jak dobro i piękno? W swojej najnowszej książce Michał Heller zastanawia się nad trzema zasadniczymi zagadnieniami: czym jest nauka i czemu zawdzięcza ona swoje sukcesy? Jak teorie naukowe mają się do rzeczywistości? Jakie miejsce w naukowym obrazie świata zajmuje człowiek: twórca nauki i odkrywca praw przyrody? Przedmiotem refleksji i analiz wybitnego filozofa i kosmologa są procesy, dotyczące zarówno Wszechświata – rozumianego jako całość – oraz pewnych jego aspektów i zjawisk zachodzących w samej nauce.

MAJ 2014

NEGOCJACJE

Jerzy Stelmach, Bartosz Brożek

ISBN 978-83-7886-097-6

Oprawa: twarda

Format: 140x215 mm

Stron: 216

Cena: 39,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-099-0Cena: 39,90 zł

Czy istnieje niezawodna metoda negocjowania? Jakie są teoretyczne podstawy negocjacji? Jakie negocjacyjne mity utrudniają nam rozstrzyganie sporów? Jak negocjować w sposób słuszny, skuteczny, czy ekonomicznie efektywny? W książce Autorzy przedstawiają trzy modele negocjowania – argumentacyjny, topiczno-retoryczny i ekonomiczny – pokazując tym samym, jakimi narzędziami dysponować możemy w procesie rozwiązywania sporów. Prezentowane modele odwołują się do różnych kryteriów negocjowania – słuszności, skuteczności i efektywności ekonomicznej – a Autorzy przekonują, że każdy z nich może być zarówno stosowany samodzielnie, jak i wspólnie. W książce odnaleźć też można krytyczną analizę najpopularniejszych dziś metod negocjowania, zarys logiki negocjacji, obronę erystyki negocjacyjnej i uwagi na temat psychologii negocjacji. Autorzy rozprawiają się także z dwoma negocjacyjnymi mitami: idealnego negocjatora i idealnej metody negocjacyjnej.

MAJ 2014

SENS ŻYCIA I SENS WSZECHŚWIATA

Michał Heller

ISBN 978-83-7886-098-3

Oprawa: twarda

Format: 125x195 mm

Stron: 272

Cena: 44,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-075-4Cena: 34,90 zł

O ile oczami wiary widzi się świat inaczej, niż oczami wiedzy naukowej? Jak, w perspektywie teologicznej, sens człowieka wiąże się z sensem Wszechświata? Jaki jest związek „teologii sensu” z „teologią stworzenia”? Pytania o sens człowieka i sens Wszechświata są ze sobą ściśle związane. Właściwie stanowią one jedno Wielkie Pytanie. Człowiek jest genetycznie związany z Wszechświatem. Korzenie człowieka wyrastają z historii Wszechświata. Jeżeli Wszechświat ma sens, to sens ten prawdopodobnie obejmuje także człowieka, ponieważ człowiek jest częścią, więcej: elementem struktury Wszechświata. A czy mógłby istnieć człowiek obdarzony sensem w bezsensownym Wszechświecie? Polecamy wznowienie klasycznej książki słynnego filozofa i kosmologa, poprawione i poprzedzone nowym wstępem Autora.

KWIECIEŃ 2014

PRZEKRÓJ PRZEZ WSZECHŚWIAT

Łukasz Lamża

ISBN 978-83-7886-087-7

Oprawa: twarda

Format: 140x215 mm

Stron: 232

Cena: 39,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-088-4Cena: 39,90 zł

Jak wygląda świat z perspektywy mrówki, pojedynczego atomu albo galaktyki? Czy życie mgławicy przypomina życie kontynentu, to zaś życie cząsteczki białka? A może obserwowalny Wszechświat jest tylko maleńkim pyłkiem, a w każdym atomie kryją się nieskończone kosmosy tętniące życiem? Bogato ilustrowana książka prowadzi Czytelnika krok po kroku poprzez skale przestrzenne Wszechświata: od najpotężniejszych struktur kosmicznych, przez świat galaktyk, gwiazd, planet, skał, roślin, mrówek, bakterii, struktur komórkowych, związków chemicznych i atomów, aż po pojedyncze cząstki elementarne. Kolejne rozdziały opisują fascynujący świat śpiewów ziemskiej magnetosfery, wielkich kosmicznych eksplozji i mikroskopijnych soczewek mrówczego oka, a towarzyszący tym opisom komentarz dotyka takich kwestii, jak miejsce człowieka we Wszechświecie, istota nauki i granice naszego poznania oraz piękno, jedność i harmonia Natury we wszystkich jej skalach.

KWIECIEŃ 2014

NOWA HISTORIA EWOLUCJI CZŁOWIEKA

Robin Dunbar

ISBN 978-83-7886-091-4

Tłum. Bartłomiej Kucharzyk

Oprawa: miękka

Format: 140x215 mm

Stron: 254

Cena: 39,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-064-8Cena: 39,90 zł

Dlaczego spośród kilkunastu żyjących niegdyś gatunków hominidów przetrwał właśnie homo sapiens? Co właściwie tak mocno odróżnia nas od wszystkich innych istot z którymi dzielimy planetę? Kiedy i jak doszło do tego odróżnienia? „Kim więc jesteśmy my, gatunek malarzy i poetów? Dlaczego, spośród wszystkich gatunków w historii, tylko że ci bezimienni artyści wpadli na to, by zostawić po sobie te subtelne ślady? I, to być może najciekawsze pytanie, dlaczego je zostawili?” Książka ta jest odyseją, wyprawą przez mgły czasu do zamierzchłej przeszłości. Jak, biorąc pod uwagę, że nasze początki nie różnią się niczym od początków wszystkich innych żywych istot, dochodzi w trakcie ludzkiego życia do pojawienia się tych różnic? W którym momencie ewolucji człowieka powstało to, co oddziela nas od pokrewnych nam stworzeń?

KWIECIEŃ 2014

PRZECIW ROZPACZY

Wojciech Załuski

ISBN 978-83-7886-093-8

Oprawa: miękka

Format: 140x215 mm

Stron: 280

Cena: 44,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-094-5Cena: 44,90 zł

Uważna refleksja nad kondycją człowieka doprowadziła wielu myślicieli do wniosku, że jej najbardziej charakterystycznym rysem jest tragiczność. Poczucie tragiczności egzystencji było szczególnie intensywne wśród starożytnych Greków epoki przedklasycznej, którzy dali mu ponadczasowy wyraz w poematach Homeryckich, zwłaszcza w Iliadzie. Czy jednak przekonanie o tragiczności życia jest uzasadnione? Czy rzeczywiście istnieją przekonywujące racje za tak gorzką oceną ludzkiej egzystencji? Książka nie próbuje dostarczyć jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie; jest ono osobiste, by nie powiedzieć intymne – z rodzaju tych, z którymi każdy musi zmierzyć się samodzielnie i uzyskaną odpowiedź zachować dyskretnie dla siebie, nie próbując do niej przekonywać innych. Może jednak do pewnego stopnia pomóc w systematycznej refleksji nad tym zagadnieniem.

KWIECIEŃ 2014

WYZWANIA REALIZMU

Łukasz Mścisławski

ISBN 978-83-7886-095-2

Oprawa: miękka

Format: 140x215 mm

Stron: 292

Cena: 49,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-096-9Cena: 49,90 zł

Czy trudności interpretacyjne nierelatywistycznej mechaniki kwantowej są zagadnieniami, które już dawno przestały być aktualne, czy zawierają jednak pewien twórczy potencjał? Czy istnieje związek między nimi a stanowiskami filozoficznymi, przyjmowanymi przez naukowców? A może konfrontacja trudności z tradycyjnymi pytaniami filozoficznymi da szansę na wypracowanie zupełnie nowych teoretycznych narzędzi badawczych, tak potrzebnych współczesnej fizyce? Książka prezentuje genezę zupełnie nowego spojrzenia na teorie fizyczne, zaproponowane przez brytyjskiego fizyka, Chrisa J. Ishama. Czytelnik zapozna się zarówno z najbardziej znanymi problemami interpretacyjnymi mechaniki kwantowej, jak również z nieco mniej popularnymi, które jednak okazują się mieć doniosłe konsekwencje. Całość prezentacji wskazuje na niezwykłe sprzężenie, które zachodzi między poszukiwaniem coraz ogólniejszych teorii fizycznych, ich formalizmem matematycznym a pewnymi wątkami filozoficznymi.

KWIECIEŃ 2014

ZAGADNIENIA FILOZOFICZNE W NAUCE NR 54

ISSN 0867-8286

Oprawa: miękka

Format: 145x205 mm

Stron: 326

Cena: 29,90 zł

Dostępna jako e-book

Pierwszy artykuł kolejnego, 54. numeru ZFN dotyczy problemu brakującej masy – problemu, który wymusza rewizję nie tylko obowiązujących teorii fizycznych lecz także naszego obrazu świata. Druga, większa część tomu poświęcona jest naukowej i filozoficznej refleksji nad religią i myślą teologiczną. Pierwszy tekst tej części przedstawia problemy i oczekiwania związane z ewolucyjnym podejściem do badań nad religią. Dwa kolejne artykuły mają bardziej filozoficzny charakter. Jeden z nich stanowi dyskusję z pewnymi interpretacjami arystotelesowskiego rozumu czynnego, celem drugiego jest przedstawienie i próba odrzucenia pewnych argumentów przeciwko tzw. teologii naturalnej. Ostatni artykuł numeru poświęcony jest koncepcji emergencji w ujęciu Philipa Claytona i jej możliwym implikacjom na gruncie teologii. Clayton ponownie pojawia się w kolejnym tekście – wywiadzie, jaki przeprowadził z fizykiem, Siergiejem Gribem.

MARZEC 2014

CZY FIZYKA I MATEMATYKA TO NAUKI HUMANISTYCZNE?

Michał Heller, Stanisław Krajewski

ISBN: 978-83-7886-078-5

Oprawa: twarda

Format: 140x215 mm

Stron: 480

Cena: 49,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-079-2Cena: 49,90 zł

Czy jest prawdziwe powiedzenie, że wszystkie nauki dzielą się na fizykę i zbieranie znaczków? W takim razie co z matematyką? Czy nauki ścisłe i humanistyka to organiczne części tej samej, ogólnoludzkiej kultury? Wśród ludzi dominuje przeciwstawianie nauk ścisłych, czyli przede wszystkim matematyki i fizyki, naukom humanistycznym. Czasem czyni się to wywyższając ścisłość nauk ścisłych, czasem wskazując na ich ograniczenia, niemożność uchwycenia prawdziwej, żywej złożoności, której nie mogą uchwycić struktury formalne. Tymczasem to przeciwstawienie nie jest absolutne: u źródeł podstawowych pojęć matematyki i fizyki są doświadczenia potoczne, odniesienia do człowieczej perspektywy postrzegania świata, próby jego spontanicznego modelowania, sądy wartościujące.

MARZEC 2014

TRANSCENDENCJA I NATURALIZM

Józef Życiński

ISBN: 978-83-7886-073-0

Oprawa: twarda

Format: 140x215 mm

Stron: 140

Cena: 29,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-077-8Cena: 29,90 zł

Jakie jest miejsce człowieka we wszechświecie w odniesieniu do Boga? Jakie są możliwości i potrzeby poznawcze człowieka? Czy istnieje konflikt między badaniami teologii i nauk przyrodniczych? Choć człowiek od zawsze szuka odpowiedzi na pytania o początki, sens i cel swojego istnienia, nabywając wiedzę i doskonaląc narzędzia, poszukiwania te nadal są fascynujące. Właściwa każdemu z nas natura badacza każe nam przeszukiwać dostępną rzeczywistość w nadziei na zrozumienie Bożych zamysłów. Książka jest przewodnikiem po tej wędrówce, pokazującym poprzez dokonania filozofów i przyrodników jak silna i intelektualnie owocna jest ludzka potrzeba sensu, ładu i piękna. To pochwała rozumu jako narzędzia zdolnego odczytywać Bożą obecność w świecie i świadectwo przekonania, że wiara i rozum wspólnie służą człowiekowi w odnalezieniu swojego miejsca we wszechświecie i że nie ma między nimi konfliktu.

LUTY 2014

ELEMENTY FILOZOFII PRZYRODY

Michał Heller, Tadeusz Pabjan

ISBN 978-83-7886-065-5

Oprawa: miękka

Format: 140x215 mm

Stron: 272

Cena: 39,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-075-4Cena: 39,90 zł

Dlaczego Księga Przyrody zapisana jest językiem matematyki? Co teorie fizyczne mówią na temat przestrzeni? Skąd wzięły się wszechświat, życie i umysł? Nauka wyrosła z filozofii przyrody i nigdy nie zdołała podciąć swoich filozoficznych korzeni. Autorzy przeprowadzają czytelnika przez historię ludzkiego postrzegania przyrody ożywionej i nieożywionej i coraz bardziej udane próby ujęcia zjawisk w karby matematycznych równań – to znakomita lektura i kompendium wiedzy dla każdego, kto interesuje się osiągnięciami nauki lub kogo pociągają filozoficzne koncepcje. To książka, która w zwięzły i klarowny sposób pomaga zrozumieć czym jest nauka, jak rodziły się najważniejsze teorie i jakie wizje czasu, przestrzeni, materii, przyczynowości, a nawet życia i całego wszechświata owe teorie implikują.

LUTY 2014

ELEMENTY MECHANIKI KWANTOWEJ DLA FILOZOFÓW

Michal Heller

ISBN: 978-83-7886-066-2

Oprawa: miękka

Format: 140x215 mm

Stron: 192

Cena: 34,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-074-7Cena: 34,90 zł

Jak wygląda prawdziwa struktura materii? Czy najbardziej fundamentalnymi prawami natury rządzi prawdopodobieństwo, a nie konieczność? Dlaczego świat kwantów rządzi się prawami sprzecznymi ze zdrowym rozsądkiem? Mechanika kwantowa narodziła się w pierwszych dekadach ubiegłego stulecia, gdy panowało powszechne przekonanie, że natura skrywa już niewiele tajemnic. Sformułowanie teorii kwantów obaliło ten optymistyczny pogląd – stało się jasne, że przyroda w najmniejszej skali funkcjonuje całkowicie inaczej niż w skali, w której działają nasze zmysły. Świat cząstek elementarnych, zjawiska nielokalne, indeterminizm i wiele paradoksów pociąga zwłaszcza filozofów, bo sprzeczny ze zdrowym rozsądkiem obraz mikroświata wywołuje doniosłe filozoficzne konsekwencje.

LUTY 2014

GRANICE INTERPRETACJI

Bartosz Brożek

ISBN: 978-83-7886-068-6

Oprawa: twarda

Format: 125x195 mm

Stron: 280

Cena: 34,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-081-5Cena: 34,90 zł

Czy rozumienie przypomina rozmowę, widzenie, czy taniec? Czy istnieje język doskonały? Czym jest interpretacja? Czy poza jej granicami leży tylko nonsens? Autor odpowiada na pytanie, dlaczego w świecie komunikacji jesteśmy skazani na interpretację; posiłkując się ustaleniami współczesnych nauk kognitywnych i teorii ewolucji, a także czerpiąc z tradycji filozofii analitycznej dowodzi, że nie może istnieć język doskonały niepodatny na interpretację. Zastanawia się również nad strukturą rozumienia i pokazuje, że zbyt pochopne próby interpretacji mogą nas prowadzić w krainę bełkotu. To pierwsza w literaturze polskiej próba zmierzenia się ze zjawiskiem interpretacji, oparta w znacznej mierze na tym, co biologia mówi o ludzkiej zdolności rozumienia.

LUTY 2014

NIEDOMKNIĘTY BILANS WSZECHŚWIATA

Tadeusz Pabjan

ISBN 978-83-7886-067-9

Oprawa: twarda

Format: 140x215 mm

Stron: 240

Cena: 34,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-076-1Cena: 34,90 zł

Czym jest ciemna energia? Jakie obiekty lub cząstki tworzą ciemną materię? Skąd wiadomo, że wszechświat składa się głównie z ciemnej materii i jest wypełniony ciemną energią? Z czego składa się wszechświat? Jeszcze nie tak dawno fizycy sądzili, że dobrze znają odpowiedź na to pytanie, i że potrafią dokładnie zidentyfikować wszystkie obiekty, które dają swój wkład do całkowitej masy wszechświata. Problem pojawił się wtedy, gdy obserwacje astronomiczne dostarczyły dowodów na obecność znacznych ilości dodatkowej, niewidocznej materii i na przyspieszenie ekspansji wszechświata rozpychanego tajemniczą energią, która jest równoważna masie. Po przeprowadzeniu wstępnych oszacowań okazało się, że wszystkie znane do tej pory postaci materii to tylko wierzchołek gigantycznej góry lodowej. Co znajduje się pod powierzchnią wody?

WYJAŚNIĆ UMYSŁ

Mateusz Hohol

ISBN: 978-83-7886-014-3

Oprawa: miękka

Format: 163x240 mm

Stron: 420

Cena: 59,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-038-9Cena: 49,90 zł

Dzięki neuronauce poznawczej możliwa staje się realizacja odwiecznego marzenia filozofów: wyjaśnienie tajemnic funkcjonowania ludzkiego umysłu. Ta złożona dyscyplina nie może się obyć bez szerokiego wachlarza metod badawczych. Skomplikowany przedmiot badań i zróżnicowane metody pozyskiwania danych wymagają postawienia pytań o spójność całej dyscypliny i wyjaśniającą moc teorii neurokognitywnych. Mateusz Hohol w swojej książce stawia te pytania i formułuje na nie trafne odpowiedzi.

BESTSELLERY

BÓG I NAUKA. Moje dwie drogi do jednego celu

Michał Heller

ISBN: 978-83-7886-018-1

Tłum.: Ewa Nicewicz-Staszowska

Oprawa: twarda z obwolutą

Format: 125x195 mm

Stron: 254

Cena: 34,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-036-5Cena: 34,90 zł

W jakiego Boga wierzą naukowcy? Co wspólnego z modlitwą ma rozwiązywanie równań? Dlaczego nie należy zapychać Bogiem dziur w nauce? Co nauka może dać teologii? Czemu teoria ewolucji jest aż teorią, a koncepcja Inteligentnego Projektu zahacza o herezję? Michał Heller w pasjonującej rozmowie z włoskim dziennikarzem Giulio Brottim opowiada o dwóch na pozór wykluczających się wartościach, które ukształtowały jego życie: religii i nauce. Wybitny uczony wspomina również wydarzenia ze swojego życia: trudy dzieciństwa na Syberii, studia, pracę duszpasterską i naukową w czasach komunizmu, a także dzieli się refleksją nad kondycją współczesnego chrześcijaństwa i powszechnej znajomości nauki.

STWORZENIE I POCZĄTEK WSZECHŚWIATA

Michał Heller, Tadeusz Pabjan

ISBN: 978-83-7886-043-3

Oprawa: twarda

Format: 140x215 mm

Stron: 184

Cena: 34,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-056-3Cena: 34,90 zł

Jak pogodzić wiarę w stworzenie świata przez Boga z wiedzą naukową? Jak się ma biblijny opis stworzenia do około czternastu miliardów lat historii wszechświata i ewolucyjnego pochodzenia ciała i umysłu człowieka? Czy nowoczesny, naukowy światopogląd wyklucza religijność i czyni z niej zabobon? To pytania, jakie przed sobą muszą postawić nie tylko naukowcy, filozofowie i teologowie. Stawia je każdy, kto racjonalnie podchodzi do swojej wiary. Książka ta jest praktycznym, podstawowym kursem z teologii stworzenia, filozofii nauki, kosmologii i teorii ewolucji Została napisana między innymi z myślą o katechetach, jako pomoc dydaktyczna w nauczaniu przez nich religii uczniów wszystkich klas szkół podstawowych, gimnazjów i pogimnazjalnych.

LISTOPAD 2013

KOSMICZNY PROJEKT

Paul Davies

ISBN 978-83-7886-019-8

Tłum. Aleksandra Bielaczyc

Oprawa: twarda

Format: 140x215 mm

Stron: 360

Cena: 49,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-060-0Cena: 49,90 zł

Dlaczego we wszechświecie odnajdujemy porządek? Jaka jest natura i przyczyna procesu samoorganizacji, dzięki któremu powstały gwiazdy, planety i my sami? Czy należy spojrzeć głębiej niż sięgają prawa fizyki, by zrozumieć zadziwiającą kreatywność natury? Opierając się na odkryciach i teoriach pochodzących z różnych dyscyplin – od matematyki i fizyki przez informatykę i biologię, aż do genetyki i neuronauki – Paul Davies przedstawia prowokacyjną teorię dotyczącą źródła stwórczego potencjału wszechświata.

UMYSŁ MATEMATYCZNY

Bartosz Brożek, Mateusz Hohol

ISBN: 978-83-7886-047-1

Oprawa: twarda

Format: 125x195 mm

Stron: 280

Cena: 34,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-063-1Cena: 34,90 zł

Skąd wzięła się matematyka? Jaką drogę przyjęła ewolucja zdolności matematycznych? Co ma wspólnego matematyka z metaforami? Czy obiekty matematyczne istnieją poza czasem i przestrzenią? Czy nauka potrafi wyjaśnić niepojętą skuteczność matematyki w odkrywaniu praw przyrody? Autorzy przedstawiają najnowsze ustalenia nauk neurokognitywnych i ewolucyjnych w odniesieniu do natury matematyki. Pokazują, że ewolucję zdolności matematycznych wyjaśnić można odwołując się nie tylko do wrodzonych umiejętności protomatematycznych, ale także do roli ewolucji kulturowej. Jest to pierwsza w literaturze polskiej pozycja, która zdaje relację z najnowszych ustaleń neurobiologii i psychologii odnośnie do zdolności matematycznych, a przy tym dostarcza pogłębionej, filozoficznej refleksji w odpowiedzi na pytanie, czy da się wyjaśnić naturę matematyki.

FILOZOFIA EKONOMII

Marcin Gorazda

ISBN: 978-83-7886-044-0

Oprawa: twarda

Format: 125x195 mm

Stron: 412

Cena: 49,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-061-7Cena: 49,90 zł

Dlaczego nie można przewidzieć kryzysów ekonomicznych? Czy filozofowie mogą pomóc w ich przewidywaniu? Jaki świat ukrywa się za skomplikowanymi teoriami ekonomii? Na te oraz na szereg innych pytań podejmuje próby odpowiedzi filozofia ekonomii, dziedzina w zasadzie dotychczas nieobecna w polskiej nauce i literaturze. Autor wprowadza nas stopniowo w problemy ekonomii, przedmiotu jej badań i stosowanych metod, począwszy od filozofów starożytnych poprzez średniowiecznych scholastyków, merkantylistów, fizjokratów i klasyków ekonomii. Kluczowa jednak część poświęcona jest myśli nowożytnej i współczesnej.

MORALNOŚĆ MÓZGU

Patricia Churchland

ISBN: 978-83-7886-031-0

Tłum.: Mateusz Hohol, Natalia Marek

Oprawa: twarda

Format: 140x215 mm

Stron: 368

Cena: 49,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-058-7Cena: 49,90 zł

Skąd bierze się moralność? Czy jej źródeł można poszukiwać w biologii? Jaką rolę odgrywa mózg w kształtowaniu naszych postaw moralnych? Czy moralność jest czymś specyficznie ludzkim? W Moralności mózgu Patricia Churchland zabiera czytelnika w podróż po świecie najnowszych odkryć neuronauki i ewolucjonizmu. Celem tej niezwykłej podróży jest zrozumienie podstawowych wartości, dzięki którym nasze życie społeczne jest także życiem moralnym. Stawiane przez autorkę śmiałe pytania i udzielane na nie – nieraz jeszcze śmielsze – odpowiedzi,zainteresować powinny wszystkich tych, których nurtuje nie tylko zagadka pochodzenia moralności, ale także chcących zrozumieć naturę ludzką.

KATALOG ALFABETYCZNY

„BYŁEM PANA PRZECIWNIKIEM [PROFESORZE EINSTEIN]...”

Paweł Polak

ISBN: 978-83-62259-32-8

Oprawa: twarda z obwolutą

Format: 163x240 mm

Stron: 462

Cena: 129,90 zł

„To nie tylko niezwykle interesujące dzieje pewnej polemiki, lecz również portret naukowego środowiska Lwowa na przestrzeni kilku pierwszych dekad XX stulecia” (prof. M. Heller). „Drobiazgowe odtworzenie niepowtarzalnej atmosfery tego specyficznego centrum dyskusyjnego, przejrzysty język i logiczny układ książki sprawiają, że jej lektura staje się swoistym zaproszeniem do fascynującej podróży po miejscach, epizodach, postaciach i strukturach naukowych” (dr hab. K. Maślanka).

BÓG I NAUKA

Michał Heller Tłum.: Ewa Nicewicz-Staszowska

ISBN: 978-83-7886-018-1

Oprawa: twarda z obwolutą

Format: 125x195 mm

Stron: 254

Cena: 34,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-036-5Cena: 34,90 zł

W jakiego Boga wierzą naukowcy? Co wspólnego z modlitwą ma rozwiązywanie równań? Co nauka może dać teologii? Czemu teoria ewolucji jest aż teorią, a koncepcja Inteligentnego Projektu zahacza o herezję? Michał Heller w pasjonującej rozmowie z włoskim dziennikarzem Giulio Brottim opowiada o dwóch na pozór wykluczających się wartościach, które ukształtowały jego życie: religii i nauce. Wybitny uczony wspomina również wydarzenia ze swojego życia: trudy dzieciństwa na Syberii, studia, pracę duszpasterską i naukową w czasach komunizmu, a także dzieli się refleksją nad kondycją współczesnego chrześcijaństwa i powszechnej znajomości nauki.

CZY NAUKA ZASTĄPI RELIGIĘ?

red. Bartosz Brożek, Janusz Mączka

ISBN: 978-83-62259-14-4

Oprawa: twarda z obwolutą

Format: 163x240 mm

Stron: 238

Cena: 59,90 zł

Pytanie „Czy nauka zastąpi religię?” rozumieć można na różne sposoby. Może ono presuponować pogląd, że nauka przejmuje funkcje, które spełnia religia. Inni odczytają je jako pytanie retoryczne: nauka nie może zastąpić religii, bo ta odpowiada na inne potrzeby. Wreszcie, pytanie to, choć sugeruje pewną rozłączność nauki i religii, wskazuje zarazem na to, co łączy te dwa zjawiska – na racjonalność. To właśnie racjonalność umożliwia autentyczny dialog pomiędzy nauką a religią.

DOWODY ONTOLOGICZNE

red. Tadeusz Wszołek

ISBN: 978-83-62259-07-6

Oprawa: twarda z obwolutą

Format: 163x240 mm

Stron: 288

Cena: 59,90 zł

Święty Anzelm z Canterbury w stosunkowo krótkim tekście sformułował argument na istnienie Boga, który już ponad 900 lat rodzi skrajne reakcje: przyciąga i fascynuje, ale też odpycha i irytuje. Trudno wskazać inny filozoficzno-teologiczny tekst, który byłby tak płodny i inspirujący. Wszyscy za podziwu godne uznają to, że człowiek był w ogóle zdolny do wskazania takiej drogi poznania Boga. Książka zawiera nowe studia poświęcone ratio Anselmi, które powstały w związku z 900. rocznicą śmierci Biskupa z Canterbury.

EKSPERYMENTALNA METAFIZYKA

Tadeusz Pabjan

ISBN: 978-83-62259-27-4

Oprawa: twarda z obwolutą

Format: 163x240 mm

Stron: 368

Cena: 79,90 zł

Mechanika kwantowa jest jedną z najważniejszych i najlepiej potwierdzonych empirycznie teorii współczesnej nauki. Odwołując się do argumentów irlandzkiego fizyka Johna Stewarta Bell, autor książki wykazuje, że doprecyzowanie wszystkich istotnych zagadnień o charakterze konceptualnym ma fundamentalne znaczenie dla poprawnej interpretacji formalizmu mechaniki kwantowej, formułuje również argumenty za zasadnością określania dyskutowanej przez siebie problematyki z pogranicza nauki i filozofii mianem eksperymentalnej metafizyki.

ELEMENTY

EuklidesTłum. i komentarz: Piotr Błaszczyk, Kazimierz Mrówka

ISBN: 978-83-7886-013-6

Oprawa: twarda z obwolutą

Format: 163x240 mm

Stron: 330

Cena: 69,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-057-0Cena: 69,90 zł

Elementy Euklidesa są arcydziełem literatury matematycznej i najważniejszą pracą naukową wszech czasów. „Wielkość”, „stosunek”, „proporcja”, „wielokrotność” to pojęcia, z których Euklides stworzył teorię spełniającą w matematyce greckiej taką funkcję, jaką we współczesnej matematyce pełnią liczby rzeczywiste. Teoria „wielkości” stanowi fundament teorii figur podobnych. Podobieństwo figur to kod, którym posługuje się ludzkość od ponad dwóch tysięcy lat. Tym dwóm księgom poświęcona jest niniejsza praca, zawierająca pierwszy polski przekład z języka greckiego wraz z komentarzem.

EPISTEMOLOGIA INFORMACJI

Marek Hetmański

ISBN: 978-83-7886-046-4

Oprawa: miękka

Format: 163x240 mm

Stron: 366

Cena: 59,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-069-3Cena: 59,90 zł

Niniejsza monografia jest prezentacją podmiotowych i poznawczych aspektów kategorii informacji i jej znaczenia dla epistemologicznych analiz poznania i wiedzy. Zawiera historię i stan badań nad informacją - także tych rozwijanych w ramach filozofii informacji. Omówione są nie tylko naukowe, ale również kulturowe zmiany spowodowane przez technologie informatyczne, w szczególności takie zjawiska jak nadmiar i niedobór informacji, wieloznaczność i niewiarygodność komunikatów oraz dezinformujący charakter niektórych wytworów masowej kultury.

EWOLUCJA ŻYCIA I EWOLUCJA WSZECHŚWIATA

red. Janusz Mączka, Paweł Polak

ISBN: 978-83-62259-15-1

Oprawa: twarda z obwolutą

Format: 163x240 mm

Stron: 212

Cena: 59,90 zł

Pojęciem ewolucji posługują się matematycy, astronomowie, socjolodzy, psycholodzy. Właściwie nie ma takiego obszaru badawczego, w którym pojęcie to by nie występowało, można zatem pokusić się o postawienie następującej tezy: pojęcie ewolucji wyrasta nie tyle z krytycznej refleksji nad zmiennością świata przyrody, ile raczej swoje źródło czerpie z głębokiej struktury świata. Badając ewolucję (w różnych jej wymiarach), przybliżamy się do prawdy o sposobie funkcjonowania całego wszechświata.

FENOMEN NORMATYWNOŚCI

Bartosz Brożek, Anna Brożek, Jerzy Stelmach

ISBN: 978-83-7886-032-7

Oprawa: miękka

Format: 163x240 mm

Stron: 226

Cena: 39,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-040-2Cena: 34,90 zł

Książka stanowi próbę zmierzenia się z zagadką normatywności. Autorzy starają się odpowiedzieć na pytanie, jak należy rozumieć pojęcia normatywne, takie jak obowiązek, powinność czy poprawność. Fenomen normatywności to unikalna w polskiej literaturze filozoficznej próba spojrzenia na kwestie związane z normatywnością w całej ich złożoności, a przy tym poszukująca wspólnych podstaw dla rozmaitych wcieleń dyskursu normatywnego.

FILOZOFIA EKONOMII

Marcin Gorazda

ISBN: 978-83-7886-044-0

Oprawa: twarda

Format: 125x195 mm

Stron: 412

Cena: 49,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-061-7Cena: 49,90 zł

Dlaczego nie można przewidzieć kryzysów ekonomicznych? Czy filozofowie mogą pomóc w ich przewidywaniu? Jaki świat ukrywa się za skomplikowanymi teoriami ekonomii? Na te oraz na szereg innych pytań podejmuje próby odpowiedzi filozofia ekonomii, dziedzina w zasadzie dotychczas nieobecna w polskiej nauce i literaturze. Autor wprowadza nas stopniowo w problemy ekonomii, przedmiotu jej badań i stosowanych metod, począwszy od filozofów starożytnych poprzez średniowiecznych scholastyków, merkantylistów, fizjokratów i klasyków ekonomii. Kluczowa jednak część poświęcona jest myśli nowożytnej i współczesnej.

FILOZOFIA KOSMOLOGII

Michał Heller

ISBN: 978-83-7886-020-4

Oprawa: twarda

Format: 125x195 mm

Stron: 178

Cena: 29,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-037-2Cena: 29,90 zł

Co to znaczy, że wszechświat się rozszerza? Czy Wielki Wybuch rzeczywiście był jego początkiem? Dlaczego nocne niebo nie świeci jednostajnym blaskiem? Michał Heller we właściwym sobie klarownym i pasjonującym wywodzie oprowadza Czytelnika po gąszczu tematów filozoficznych, które towarzyszyły kosmologii od jej zarania, aż do momentu uformowania się jej jako dojrzałej nauki empirycznej. Książka jest pierwszym polskim dziełem, które mierzy się z problematyką rodzącą się na styku pozornie odległych dyscyplin, jakimi są filozofia i kosmologia.

FILOZOFIA PRZYPADKU

Michał Heller

ISBN: 978-83-7886-005-1

Oprawa: miękka

Format: 125x195 mm

Stron: 332

Cena: 34,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-021-1Cena: 29,90 zł

W biologicznej ewolucji przypadek odgrywa rolę nadrzędną – jest źródłem zmienności gatunków. Autor proponuje szersze spojrzenie. Odwołując się do historii pojęcia przypadku i jego ewolucji wskazuje miejsce, jakie przypadki zajmują w strukturze całego wszechświata. A miejsca te są... nieprzypadkowe. Dlatego Filozofię przypadku można zadedykować i polecić każdemu, kto potrafi dostrzec głębię samego pytania o istotę przypadku. I ciekaw jest odpowiedzi.

FILOZOFIA PRZYPADKU

Michał Heller

ISBN: 978-83-7886-016-7

Oprawa: twarda

Format: 125x195 mm

stron: 332

Cena: 44,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-021-1Cena: 29,90 zł

KOSMICZNY PROJEKT

Paul DaviesTłum.: Aleksandra Bielaczyc

ISBN: 978-83-7886-019-8

Oprawa: twarda

Format: 140x215 mm

Stron: 360

Cena: 49,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-060-0Cena: 49,90 zł

Dlaczego we wszechświecie odnajdujemy porządek? Jaka jest natura i przyczyna procesu samoorganizacji, dzięki któremu powstały gwiazdy, planety i my sami? Czy należy spojrzeć głębiej niż sięgają prawa fizyki, by zrozumieć zadziwiającą kreatywność natury? Opierając się na odkryciach i teoriach pochodzących z różnych dyscyplin – od matematyki i fizyki przez informatykę i biologię, aż do genetyki i neuronauki – Paul Davies przedstawia prowokacyjną teorię dotyczącą źródła stwórczego potencjału wszechświata.

MAŁPY I FILOZOFOWIE

Frans de WaalTłum.: Bartosz Brożek, Michał Furman

ISBN: 978-83-7886-030-3

Oprawa: twarda

Format: 140x215 mm

Stron: 252

Cena: 49,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-059-4Cena: 49,90 zł

Prowokacyjna książka Fransa de Waala, światowej sławy prymatologa, podejmuje problem źródeł i ewolucji moralności. W oparciu o ustalenia badań nad zachowaniem naczelnych, de Waal przekonuje, że źródeł naszej moralności szukać należy w ewolucyjnej przeszłości człowieka i u naszych najbliższych ewolucyjnych krewnych. Książka zawiera także polemiki z poglądami de Waala autorstwa Petera Singera, Christine M. Korsgaard, Philipa Kitchera oraz Roberta Wrighta.

MORALNOŚĆ MÓZGU

Patricia ChurchlandTłum.: Mateusz Hohol, Natalia Marek

ISBN: 978-83-7886-031-0

Oprawa: twarda

Format: 140x215 mm

Stron: 368

Cena: 49,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-058-7Cena: 49,90 zł

W Moralności mózgu Patricia Churchland zabiera czytelnika w podróż po świecie najnowszych odkryć neuronauki i ewolucjonizmu. Celem tej niezwykłej podróży jest zrozumienie podstawowych wartości, dzięki którym nasze życie społeczne jest także życiem moralnym. Stawiane przez autorkę śmiałe pytania i udzielane na nie – nieraz jeszcze śmielsze – odpowiedzi, zainteresować powinny wszystkich tych, których nurtuje nie tylko zagadka pochodzenia moralności, ale także chcących zrozumieć naturę ludzką.

NIEOBLICZALNA OBLICZALNOŚĆ

Maria Piesko

ISBN: 978-83-62259-03-8

Oprawa: twarda z obwolutą

Format: 163x240 mm

Stron: 216

Cena: 49,90 zł

Czy możliwa jest sztuczna inteligencja? Jedni powiadają „Już istnieje!”. „Nigdy jej nie stworzymy!” – odpowiadają inni. Od prawie wieku istnieje i rozwija się teoria wyznaczająca możliwości i ograniczenia komputerów. O jej kontekście historycznym, podstawowych twierdzeniach i granicach jej zastosowań w przystępny, lecz nie powierzchowny sposób traktuje Nieobliczalna obliczalność.

NOWA HISTORIA EWOLUCJI CZŁOWIEKA

Robin DunbarTłum.: Bartłomiej Kucharzyk

ISBN: 978-83-7886-029-7

Oprawa: twarda

Format: 140x215 mm

Stron: 254

Cena: 49,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-064-8Cena: 49,90 zł

Książka ta jest odyseją, wyprawą przez mgły czasu do zamierzchłej przeszłości. Co właściwie tak mocno odróżnia nas od wszystkich innych gatunków z którymi dzielimy planetę? W którym momencie ewolucji człowieka powstało to, co oddziela nas od pokrewnych nam stworzeń? I, pytanie które chyba najbardziej dręczy Autora, dlaczego to właśnie nasz rodowód okazał się tak znakomity?

OBLICZA RACJONALNOŚCI. WOKÓŁ MYŚLI MICHAŁA HELLERA

red. Bartosz Brożek, Janusz Mączka, Wojciech P. Grygiel, Mateusz L. Hohol

ISBN: 978-83-62259-23-6

Oprawa: twarda z obwolutą

Format: 163x240 mm

Stron: 264

Cena: 59,90 zł

Idee filozoficzne, by dojrzeć, potrzebują odpowiedniej gleby; dla filozofii glebą taką jest dyskusja. Michał Heller pisze, z aprobatą przywołując Poppera, że dyskutowalność uznać należy za warunek konieczny racjonalnej argumentacji filozoficznej. Idee Michała Hellera, kryjące się pod takimi hasłami, jak „filozofia w nauce”, „logika zapętleń”, „matematyczność świata” czy „teologia nauki”, niewątpliwie spełniają warunek dyskutowalności, a celem tego tomu jest sprawić, by były nie tylko dyskutowalne, ale i dyskutowane.

PREDYKACJA

Jacek Paśniczek

ISBN: 978-83-7886-045-7

Oprawa: miękka

Format: 163x240 mm

Stron: 350

Cena: 59,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-080-8Cena: 59,90 zł

W prezentowanej monografii centralnym pojęciem, wokół którego ogniskują się rozważania ontologiczne jest pojęcie predykacji wyrażające przysługiwanie własności przedmiotom. Predykacja jest traktowana jako relacja między fundamentalnymi kategoriami ontologicznymi – kategoriami przedmiotów i własności. Logika analizuje różne możliwe pojęcia predykacji i tym samym stanowi podstawę teoretyczną przyjętej w niniejszej monografii ontologicznej perspektywy badawczej.

SENS ŻYCIA I SENS WSZECHŚWIATA

Michał Heller

ISBN: 978-83-7886-048-8

Oprawa: miękka ze skrzydełkami

Format: 125x195 mm

Stron: 262

Cena: 39,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-062-4Cena: 39,90 zł

O ile oczami wiary widzi się świat inaczej, niż oczami wiedzy naukowej? Jak, w perspektywie teologicznej, sens człowieka wiąże się z sensem wszechświata? Jaki jest związek „teologii sensu” z „teologią stworzenia”? Pytania o sens człowieka i sens wszechświata stanowią jedno Wielkie Pytanie. Człowiek jest genetycznie związany z wszechświatem. Korzenie człowieka wyrastają z historii wszechświata. Jeżeli Wszechświat ma sens, to sens ten prawdopodobnie obejmuje także człowieka, ponieważ człowiek jest częścią, więcej: elementem struktury wszechświata. A czy mógłby istnieć człowiek obdarzony sensem w bezsensownym wszechświecie?

STRUKTURA REWOLUCJI METANAUKOWEJ

Józef Życiński

ISBN: 978-83-7886-011-2

Oprawa: twarda

Format: 125x195 mm

Stron: 376

Cena: 44,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-022-8Cena: 39,90 zł

W erudycyjnym i usystematyzowanym wywodzie Józef Życiński przedstawia summę swoich wieloletnich badań na gruncie filozofii nauki, pokazuje ukryte mechanizmy rządzące ewolucją nauki od jej początków aż po czasy nam współczesne. Autor skupił swoją uwagę na jednej rewolucji – metanaukowej. To, co się dzieje w nauce, ma oddźwięk – niekiedy bardzo daleko idący – w szeroko rozumianej przestrzeni kultury; szeroko rozumianej, bo obejmującej duże obszary życia współczesności.

STWORZENIE I POCZĄTEK WSZECHŚWIATA

Michał Heller, Tadeusz Pabjan

ISBN: 978-83-7886-043-3

Oprawa: twarda

Format: 140x215 mm

Stron: 184

Cena: 34,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-056-3Cena: 34,90 zł

Książka ta jest praktycznym, podstawowym kursem z teologii stworzenia, filozofii nauki, kosmologii i teorii ewolucji. Polecamy ją wszystkim osobom religijnym, borykającym się z problemami z pogodzeniem swojej wiary z naukowym obrazem świata, a także tym, którzy są przekonani, że w XXI wieku religia jest wyłącznie zabobonem. Być może argumentacja zawarta w tej książce przekona ich, że nie ma zasadniczej sprzeczności pomiędzy prawdami teologii, a prawdami nauk przyrodniczych. Została ona napisana między innymi z myślą o katechetach, jako pomoc dydaktyczna w nauczaniu przez nich religii.

ŚWIAT MATEMATYKI I JEJ MATERIALNYCH CIENI

Józef Życiński

ISBN: 978-83-7886-012-9

Oprawa: miękka ze skrzydełkami

Format: 125x195 mm

Stron: 248

Cena: 34,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-023-5Cena: 34,90 zł

Czy obiekty matematyczne się tworzy, czy odkrywa? Czy istnieją one w Platońskim polu racjonalności, budując matrycę tego, co może się urzeczywistnić? W komputerze zmarłego przedwcześnie Arcybiskupa Józefa Życińskiego znaleziono niemal ukończony tekst książki, będący zapisem wykładów, które w roku akademickim 2006/2007 prowadził na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Prezentujemy Państwu jej ostateczną wersję, zredagowaną i opatrzoną wstępem Michała Hellera.

TEORIA IMPERATYWÓW

Anna Brożek

ISBN: 978-83-7886-004-4

Oprawa: twarda z obwolutą

Format: 163x240 mm

Stron: 344

Cena: 59,90 zł

Chociaż rola imperatywów i interrogatywów w komunikacji jest równie ważna jak deklaratywów, semiotyczna i logiczna refleksja nad pierwszymi dwiema kategoriami wyrażeń wydaje się nadal pozostawać daleko w tyle za refleksją nad trzecią kategorią. Niniejsza książka to filozoficzna monografia imperatywów, która w intencji ma przyczynić się do zmniejszenia tego dystansu. Jej ramy to z jednej strony filozoficzne tło teorii imperatywów, oraz z drugiej strony – prezentacja wybranych zastosowań tej teorii.

TWARDOWSKI. Myśl, mowa i czyn

Anna Brożek, Jacek Jadacki

ISBN: 978-83-7886-033-4

Oprawa: miękka ze skrzydełkami

Format: 163x240 mm

Stron: 653

Cena: 99,90 zł

Niniejsza edycja zawiera pisma polskie Kazimierza Twardowskiego z zakresu logiki i gramatyki, epistemologii i psychologii, estetyki i etyki, metodologii i dydaktyki oraz historii filozofii, które zostały opublikowane, ale nie znalazły się dotąd w żadnym wydanym tomie zbiorowym jego prac, ani nie stanowią jego samodzielnych pozycji książkowych.

UMYSŁ MATEMATYCZNY

Bartosz Brożek, Mateusz Hohol

ISBN: 978-83-7886-047-1

Oprawa: twarda

Format: 125x195 mm

Stron: 280

Cena: 34,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-063-1Cena: 34,90 zł

Książka przedstawia najnowsze ustalenia nauk neurokognitywnych i ewolucyjnych w odniesieniu do natury matematyki. Jest to pierwsza w literaturze polskiej pozycja, która zdaje relację z najnowszych ustaleń neurobiologii i psychologii odnośnie do zdolności matematycznych, a przy tym dostarcza pogłębionej, filozoficznej refleksji w odpowiedzi na pytanie, czy da się wyjaśnić naturę matematyki.

W ŚWIECIE POWINNOŚCI

Bartosz Brożek, Mateusz Hohol, Łukasz Kurek, Jerzy Stelmach

ISBN: 978-83-7886-028-0

Oprawa: miękka

Format: 163x240 mm

Stron: 302

Cena: 59,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-039-6Cena: 49,90 zł

Niniejszy zbiór esejów zapoznaje Czytelnika z badaniami dotyczącymi problemu normatywności podjętymi nie tylko z perspektywy filozoficznej, lecz również psychologicznej oraz kognitywistycznej. W tomie znaleźć można eseje dotyczące normatywności dyskursu epistemicznego, problemu naturalizacji normatywności, jak również analizujące podstawowe pojęcia normatywne. Ponadto Czytelnik będzie mógł zapoznać się z normatywnymi aspektami etyki, matematyki, języka, moralności oraz umysłu.

WYJAŚNIĆ UMYSŁ

Mateusz Hohol

ISBN: 978-83-7886-014-3

Oprawa: miękka

Format: 163x240 mm

Stron: 420

Cena: 59,90 zł

Dostępna jako e-book:ISBN 978-83-7886-038-9Cena: 49,90 zł

Dzięki neuronauce poznawczej możliwa staje się realizacja odwiecznego marzenia filozofów: wyjaśnienie tajemnic funkcjonowania ludzkiego umysłu. Ta złożona dyscyplina nie może się obyć bez szerokiego wachlarza metod badawczych. Skomplikowany przedmiot badań i zróżnicowane metody pozyskiwania danych wymagają postawienia pytań o spójność całej dyscypliny i wyjaśniającą moc teorii neurokognitywnych.

ZAGADNIENIA FILOZOFICZNE W NAUCE NR 52

ISSN: 0867-8286

Oprawa: miękka

Format: 145x205 mm

Stron: 240

Cena: 29,90 zł

ZFN to czasopismo wydawane pod auspicjami Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych i Ośrodka Badań Interdyscyplinarnych w Krakowie. Specyfika tego pisma polega na tropieniu i analizowaniu problemów filozoficznych uwikłanych w nauki przyrodnicze. Takie teorie naukowe, jak ogólna teoria względności, mechanika kwantowa, teoria ewolucji czy koncepcje powstałe na gruncie nauk kognitywnych prowadzą do pytań o wyraźnym wydźwięku filozoficznym. W „Zagadnieniach” publikują nie tylko krakowscy uczeni, ale także autorzy z innych, także zagranicznych ośrodków naukowych.

ZAGADNIENIA FILOZOFICZNE W NAUCE NR 53

ISSN: 0867-8286

Oprawa: miękka

Format: 145x205 mm

Stron: 280

Cena: 29,90 zł

Numer 53 ZFN jest tomem tematycznym. Autorzy zawartych w nim tekstów poruszają zagadnienia związane z jednym z najważniejszych okresów w historii matematyki, jakim był przełom XIX i XX wieku. Okres ten obfitował w wydarzenia kluczowe dla jej rozwoju i postacie, które najmocniej wpłynęły na jej obecny kształt. W niniejszym tomie poświęcono więcej uwagi takim twórcom nowych teorii matematyki, jak Gottlob Frege, David Hilbert czy Giuseppe Veronese. W tym samym czasie doszło do znacznego ożywienia także na gruncie matematyki polskiej. Prace zawarte w tomie dotyczą zwłaszcza warszawskiej szkoły logicznej, polskiej szkoły matematycznej oraz matematyków związanych PAU w Krakowie i Towarzystwem Nauk Ścisłych w Paryżu.

kontakt: tel.: +48 12 430 63 00

[email protected]

www.ccpress.pl

TYTUŁY OŚRODKA BADAŃ INTERDYSCYPLINARNYCH

BERNARD BOLZANO I IDEA LOGICYZMU

Jerzy Dadaczyński

ISBN: 978-83-733234-9-0

Oprawa: miękka

Format: 163x240 mm

Stron: 420

Cena: 39,90 zł

Logicyzm, inspirowany myślą Leibnitza, wymieniany zwyczajowo obok intuicjonizmu i formalizmu, odegrał niezwykłą doniosłą rolę w nowoczesnych dziejach badań nad podstawami matematyki oraz w dziejach samej filozofii matematyki. Celem autora niniejszej rozprawy jest wykazanie, że już około 70 lat przed powstaniem prac klasyków logicyzmu w pracach praskiego matematyka, filozofa i teologa Bernarda Bolzano ujawniła się tendencja i próba realizacji programu redukcji matematyki do dyscypliny bardziej podstawowej – teorii, w którą, „w sposób naturalny”, uwikłany był aksjomat nieskończoności.

CZAS I DYNAMIKA

Antoni Pelczar

ISBN: 83-7332-151-9

Oprawa: miękka

Format: 145x205 mm

Stron: 118

Cena: 29,90 zł

Opracowanie stanowi znacznie rozszerzoną wersję referatu Czas w równaniach różniczkowych i układach dynamicznych. Temat określony tytułem jest pretekstem do sformułowania uwag wykraczających nieco poza dyskusję o interpretacji zmiennej niezależnej w równaniach różniczkowych i układach dynamicznych traktowanej jako czas, a dotyczących m.in. różnych problemów wiążących się z zastosowaniami matematyki. Autor starał się ograniczyć używanie pojęć i formuł matematycznych i przedstawiać możliwie proste interpretacje intuicyjne wprowadzanych pojęć i twierdzeń.

CZŁOWIEK: TWÓR WSZECHŚWIATA – TWÓRCA NAUKI

Michał Heller, Robert Janusz, Janusz Mączka

ISBN: 978-83-733245-1-0

Oprawa: miękka

Format: 145x205 mm

Stron: 232

Cena: 34,90 zł

Materiały z konferencji „Człowiek – twór wszechświata i twórca nauki” zostały podzielone na pięć bloków: „Matematyka i filozofia”, „Kosmos i życie”, Umysł w kosmosie”, „Obraz świata i metodologia” i „Kultura i język”. Ta wieloaspektowość ujęcia przewodniego tematu konferencji odpowiada dzielonemu przez uczonych przekonaniu, że w człowieku ewolucja kosmiczna osiągnęła poziom samoświadomości i z chwilą, gdy to nastąpiło, człowiek stał się twórcą – twórcą długiego ciągu dokonań, zmierzających do zrozumienia wszechświata i siebie samego w nim.

DYNAMIKA NAUKI

Paweł Polak

ISBN: 83-7332-239-6

Oprawa: miękka

Format: 145x205 mm

Stron: 193

Cena: 34,90 zł

Wśród wielu istniejących modeli rozwoju nauki autora tej książki interesują modele dynamiczne, czyli modele konstruowane w oparciu o formalizm układów dynamicznych. Spotykamy je wszędzie tam, gdzie mamy do czynienia ze zjawiskami zmiennymi, np. w fizyce, ekologii, ekonomii. Zdaniem autora analiza dynamicznych modeli rozwoju nauki może dostarczyć cennych informacji o rozwoju nauki, koniecznych do zbudowania bardziej adekwatnej filozofii nauki.

GALILEUSZ

Annibale Fantoli

ISBN: 83-7332-054-7

Oprawa: twarda

Format: 165x245 mm

Stron: 510

Cena: 59,90 zł

Obszerne studium Fantolego sytuuje się w tym nurcie badań dotyczących Galileusza, który zainicjowany w latach 40. przybrał na sile w ostatnim dziesięcioleciu dzięki licznym zachętom Jana Pawła II. (...) To właśnie papież mówił o tragicznym wzajemnym nieporozumieniu, jakie miało miejsce 350 lat temu pomiędzy „nową” nauką i Galileuszem a teologią. Monografia Fantolego nie jest jedynie biografią, lecz - jak pisze sam autor - jej celem jest „wydobycie na jaw tych wszystkich czynników: pojęciowych, ideologicznych i religijnych, które przejawiały się w różnych okresach życia Galileusza, i pokazanie ich subtelnej współzależności dialektycznej, która stopniowo prowadziła do konfliktu Galileusza z filozofami, teologami i w końcu z Kościołem.

INFORMACJA A ROZUMIENIE

Michał Heller, Janusz Mączka

ISBN: 83-7332-272-8

Oprawa: miękka

Format: 145x205 mm

Stron: 296

Cena: 34,90 zł

Materiały z 8. Krakowskiej Konferencji Metodologicznej w PAU na temat rozumienia informacji. składa się z części: I. „Z punktu widzenia matematyki”, II. „Z punktu widzenia biologii”, III. „Z punktu widzenia logiki i filozofii”, IV. „Z punktu widzenia komputerów i człowieka”, V. „Z punktu widzenia wolnego rynku”.

JEDNOŚĆ NAUKI – JEDNOŚĆ ŚWIATA?

Michał Heller, Janusz Mączka

ISBN: 83-7332-120-9

Oprawa: miękka

Format: 145x205 mm

Stron: 284

Cena: 34,90 zł

Książka zawiera teksty dotyczące najszerzej pojętego rozumienia jedności w nauce (Jedność przyrody, wielość zjawisk, Jedność a racjonalność, Zagadnienie unifikacji teorii matematycznych), jedności w filozofii (Systemy pojęć metafizycznych jako algebry Boole’a, O metodę w filozofii, Niewymierność i nieobliczalność a sztuczna inteligencja), dyskusji o pięknie (Piękno w matematyce, Piękno jako kryterium prawdy, Piękno a technika komputerowa), dyskusji o ekonomii i matematyce (Czy może istnieć matematyczna teoria rynku?, Giełda - Matematyka czy psychologia?)

KRAKOWSKA FILOZOFIA PRZYRODY W OKRESIE MIĘDZYWOJENNYM T. 1

Michał Heller, Janusz Mączka

ISBN: 978-83-733242-9-9

Oprawa: miękka

Format: 165x230 mm

Stron: 182

Cena: 34,90 zł

Specyficzna atmosfera Krakowa sprawia, że filozofowie, teologowie, matematycy, fizycy, biologowie i przedstawiciele innych nauk od wieków często współpracują ze sobą w tym mieście. Książka ta stanowi odpowiedź na pytanie o źródła tego raczej nieczęstego w innych ośrodkach naukowych zjawiska, a odpowiedź na nie podjęli uczestnicy seminarium Katedry Filozofii Przyrody Wydziału Filozoficznego PAT, korzystając z bogactw często nieodkrytych jeszcze skarbców krakowskich archiwów. W pierwszym tomie tradycja ta została przeanalizowana w artykule pt. Krakowska filozofia przyrody w okresie międzywojennym. Kolejne artykuły w niej zamieszczone poświęcone są „ojcom założycielom”: Tadeuszowi Garbowskiemu i Władysławowi Heinrichowi.

KRAKOWSKA FILOZOFIA PRZYRODY W OKRESIE MIĘDZYWOJENNYM T. 2

Michał Heller, Janusz Mączka

ISBN: 978-83-733243-0-5

Oprawa: miękka

Format: 165x230 mm

Stron: 386

Cena: 34,90 zł

Tom drugi został poświęcony życiu i poglądom filozoficznym Joachima Metallmanna (szczególnie jego dziełu Determinizm nauk przyrodniczych), Zygmunta Zawirskiego (m.in. idei wiecznego powrotu) oraz Bolesława Gaweckiego (i interesującej go problematyce przyczynowości w fizyce).

KRAKOWSKA FILOZOFIA PRZYRODY W OKRESIE MIĘDZYWOJENNYM T. 3

Michał Heller, Janusz Mączka

ISBN: 978-83-733243-1-2

Oprawa: miękka

Format: 145x205 mm

Stron: 260

Cena: 34,90 zł

Tom trzeci koncentruje się – poza wymienionymi w tytule – wokół poglądów takich filozofów, jak Czesław Białobrzeski, Stanisław Zaremba, Henryk Mehlberg, Benedykt Bornstein, Franciszek Zeidler, Bogumił Jasinowski i Zygmunt Spira.

LISTY KOPERNIKAŃSKIE

Galileo Galilei

ISBN: 978-83-733234-7-6

Oprawa: miękka

Format: 145x205 mm

Stron: 131

Cena: 29,90 zł

Listy kopernikańskie należą do klasyki nie tylko włoskiej, ale także światowej literatury, to teksty, których znaczenie wykracza poza okazjonalny kontekst polemiki o charakterze teologicznym oraz poza szersze ramy czasu ich powstania w tym sensie, że zapraszają do refleksji na temat tych idei i wydarzeń należących do historii myśli, które legły u podstaw czasów nam współczesnych.

LOGIKA, TOPOLOGIA, JĘZYK

Robert Piechowicz

ISBN: 978-83-733249-2-3

Oprawa: miękka

Format: 145x205 mm

Stron: 112

Cena: 29,90 zł

Książka poświęcona jest precyzyjnemu zdefiniowaniu pojęć na poziomie leksykalnym. Składa się z czterech rozdziałów. Pierwszy – zawiera spis niezbędnych definicji i twierdzeń, drugi – formułuje najważniejsze pytania dotyczące problematyki znaczenia oraz przedstawia kilka wybranych lingwistycznych opisów języka naturalnego, trzeci – wykorzystując pojęcia leksemu i hiponimii – proponuje formalną konstrukcję całego zagadnienia, a czwarty omawia jej zalety i wady.

NAUKA A KULTURA MASOWA

praca zbiorowa

ISBN: 83-7332-710-8

Oprawa: miękka

Format: 145x205 mm

Stron: 132

Cena: 29,90 zł

Książka zawiera referaty wygłoszone podczas XII Krakowskiej Konferencji Metodologicznej, Nauka i kultura masowa. Dotyczą one śmiertelnego zagrożenia, jakie dla nauki, której celem jest poszukiwanie i przekazywanie prawdy, stanowi w mediach pełna dominacja formy spektaklu. W pierwszej części znalazły się referaty na temat relacji między nauką a mediami, w drugiej – odnoszące się do problematyki popularyzacji osiągnięć matematyki i fizyki.

NAUKA W POSZUKIWANIU METAFIZYKI

Teresa Obolevitch

ISBN: 83-7332-142-X

Oprawa: miękka

Format: 145x205 mm

Stron: 138

Cena: 29,90 zł

Rozprawa wpisuje się we współczesną historię przyswojenia polskiemu czytelnikowi myśli W. Sołowiowa, najwybitniejszego rosyjskiego filozofa XIX w. Autorka analizuje jego wczesne i dotychczas nietłumaczone prace, dzięki czemu Sołowiow został ukazany nie tylko jako spekulatywny filozof, ale także jako filozof zainteresowany naukami przyrodniczymi.

NAUKI PRZYRODNICZE A TEOLOGIA: KONFLIKT I WSPÓŁISTNIENIE

Michał Heller, Zbigniew Liana, Janusz Mączka, Włodzimierz Skoczny

ISBN: 83-87952-06-0

Oprawa: miękka

Format: 145x205 mm

Stron: 390

Cena: 44,90 zł

Historia bez filozoficznego spojrzenia może się łatwo zamienić w kronikarskie kolekcjonowanie faktów, podobnie, jak filozofia nauki bez historycznej podbudowy łatwo przechodzi w uprawianie fikcji. Autorzy książki postawili sobie wyraźny cel dydaktyczny. Chcieli nauczyć rozumienia ważnych procesów dziejowych zachodzących w kulturze. Podjęli najbardziej kontrowersyjne tematy z dziejów ludzkiej myśli: m.in. rewolucję kopernikańską i „sprawę Galileusza”.

NAUKOWA METAFIZYKA ZYGMUNTA ZAWIRSKIEGO

Maria Piesko

ISBN: 83-7332-207-8

Oprawa: miękka

Format: 145x205 mm

Stron: 134

Cena: 29,90 zł

Autorka omawia odpowiedź, jaką dał polski filozof Zygmunt Zawirski na pytanie o rolę metafizyki w dobie triumfu nauki. Rozważone zostają tutaj następujące kwestie: Czy w ogóle sensowne jest pytanie o naukową metafizykę? Jakie przesłanki usprawiedliwiają jej postawienie? I wreszcie: Czego, wbrew oczekiwaniom niektórych filozofów, na pewno nie można się po takiej metafizyce spodziewać?

PLATONIZM MATEMATYCZNY

Krzysztof Wójtowicz

ISBN: 83-7332-047-4

Oprawa: miękka

Format: 145x205 mm

Stron: 162

Cena: 34,90 zł

W roku 1934 ukazało się obszerne dzieło polskiego filozofa, Joachima Metallmanna pt. Determinizm nauk przyrodniczych